Skala podatkowa, ryczałt czy podatek liniowy - jaką formę opodatkowania wybrać w 2022 r.

Wybór formy opodatkowania prowadzonej działalności gospodarczej PIT na 2022 r. nie jest sprawą prostą. Wszystko przez zmiany wprowadzone przez Polski Ład. Jednym z decydujących czynników przy wyborze najkorzystniejszej formy opodatkowania stała się bowiem składka zdrowotna. Nie można jednak zapomnieć o stawce podatku, kwocie wolnej od podatku czy ulgach przysługujących przy danej formie opodatkowania. Ważne jest również to, od czego liczymy podatek, tj. przychód czy dochód.

W 2022 r. zmianie uległy zasady opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne przez przedsiębiorców. Z wyjątkiem karty podatkowej, której w 2022 r. nie mogą już wybrać nowi podatnicy, wysokość składki zdrowotnej jest uzależniona od wielkości dochodów/przychodów przedsiębiorcy. Oznacza to tyle, że wartość składki przedsiębiorcy rośnie wraz ze wzrostem jego dochodów/przychodów. Wybierając najkorzystniejszą formę opodatkowania, podatnik powinien więc wyliczyć nie tylko podatek, ale i składkę zdrowotną, jaką zapłaci przy uzyskiwanych dochodach/przychodach. Należy przy tym mieć na uwadze, że składka zdrowotna nie podlega już odliczeniu od podatku, w tym od ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Dla wyboru najkorzystniejszej formy opodatkowania znaczenie ma składka zdrowotna, którą podatnik realnie zapłaci w skali roku.

1. Wysokość składki zdrowotnej w 2022 r.

1. 1.1. Składka zdrowotna podatników opodatkowanych według skali podatkowej

W 2022 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne dla indywidualnych przedsiębiorców opodatkowanych według skali podatkowej wyniesie 9% podstawy wymiaru składki (art. 79 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - Dz.U. z 2021 r. poz. 1285 ze zm.; dalej: ustawa o świadczeniach zdrowotnych). Podstawą wymiaru składki będzie dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy - niezależnie od przyjętego sposobu rozliczenia składki za poszczególne miesiące, co może prowadzić do powstania obowiązku dopłaty składki lub uprawnienia złożenia wniosku o zwrot nadpłaty już po zakończeniu roku. Dochodem tym jest kwota przychodów minus poniesione koszty uzyskania tych przychodów, pomniejszona dodatkowo o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia:

• emerytalne,
• rentowe,
• chorobowe,
• wypadkowe

- jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Ta podstawa wymiaru składki zdrowotnej obowiązuje w roku składkowym, który trwa od 1 lutego danego roku do 31 stycznia następnego roku (art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach zdrowotnych).

Jeżeli ta roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, ustalona jako dochód z działalności gospodarczej, będzie niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia (obowiązującego 1 lutego danego roku składkowego) pomnożona przez 12 miesięcy (w przypadku podlegania ubezpieczeniu przez cały rok składkowy), podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten rok składkowy w 2022 r. będzie stanowić kwota 36 120 zł (12 × 3010 zł) (art. 81 ust. 2b ustawy o świadczenia zdrowotnych).

1. 1.2. Składka zdrowotna podatników opłacających podatek liniowy

W 2022 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne dla indywidualnych przedsiębiorców opodatkowanych podatkiem liniowym wyniesie 4,9% podstawy wymiaru składki (art. 79a ustawy o świadczeniach zdrowotnych). Podstawą wymiaru składki będzie dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy - niezależnie od przyjętego sposobu rozliczenia składki za poszczególne miesiące, co może prowadzić do powstania obowiązku dopłaty składki lub uprawnienia złożenia wniosku o zwrot nadpłaty już po zakończeniu roku. Dochodem tym jest kwota przychodów minus poniesione koszty uzyskania tych przychodów, dodatkowo pomniejszona o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia:

• emerytalne,
• rentowe,
• chorobowe,
• wypadkowe

- jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów.

Podstawa wymiaru składki zdrowotnej dla podatników opłacających podatek liniowy nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie obowiązujące w pierwszym dniu roku składkowego. Rok składkowy obowiązuje od 1 lutego danego roku do 31 stycznia następnego roku. Jeżeli więc roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustalona jako dochód z działalności gospodarczej będzie niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia pomnożona przez 12 miesięcy (w przypadku podlegania ubezpieczeniu przez cały rok składkowy), podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten rok składkowy w 2022 r. będzie stanowić kwota 36 120 zł (12 × 3010 zł), a jej stawka będzie wynosić 9%.

1. 1.3. Składka zdrowotna podatników opłacających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

W 2022 r. składka na ubezpieczenie zdrowotne ryczałtowców wynosi 9% podstawy jej wymiaru ustalanej w następujący sposób:

• 60% przeciętnego wynagrodzenia według GUS przy przychodach rocznych nieprzekraczających 60 000 zł,
• 100% przeciętnego wynagrodzenia według GUS przy przychodach rocznych w przedziale powyżej 60 000 zł do 300 000 zł,
• 180% przeciętnego wynagrodzenia według GUS przy przychodach rocznych przekraczających 300 000 zł (art. 81 ust. 2e ustawy o świadczeniach zdrowotnych).

W przypadku składki dla ryczałtowców podstawę wymiaru obliczać będziemy w oparciu o przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszane przez Prezesa GUS w Monitorze Polskim. Na ten moment nie znamy wartości tego wynagrodzenia. Należy się spodziewać, że będzie ono oscylować wokół kwoty 5900-6000 zł.

Wyliczając progi dla składki zdrowotnej, bierzemy pod uwagę przychody pomniejszone o składki ZUS, jeżeli nie zostały one zaliczone do kosztów uzyskania przychodów lub odliczone od dochodu na podstawie ustawy o PIT. Robiąc to, przedsiębiorcy mają dwie opcje, czyli brać pod uwagę przychody:

• za ubiegły rok i na ich podstawie obliczyć wysokość składki zdrowotnej (dotyczy to przedsiębiorców prowadzących działalność przez cały poprzedni rok) - będzie ona taka sama dla wszystkich miesięcy w roku,
• od początku bieżącego roku - składka będzie rosnąć wraz z przekraczaniem progów 60 000 zł i 300 000 złotych.

Finalnie przedsiębiorca i tak zapłaci tyle samo, bez względu na przyjęty sposób rozliczenia składki zdrowotnej w trakcie roku. W przypadku bowiem gdy wysokość rocznej składki będzie inna niż suma składek opłaconych miesięcznie, przedsiębiorca będzie musiał uregulować niedopłatę bądź starać się o zwrot nadpłaty.

Tabela 1. Składka zdrowotna przy opodatkowaniu według skali podatkowej, podatkiem liniowym albo kartą podatkową[1]

Tabela 2. Składka zdrowotna przy opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych[2]

* przy założeniu, że przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale 2021 r. wyniesie 6000 zł.

2. Skala podatkowa w 2022 r.

Skala podatkowa w 2022 r. przedstawia się w sposób pokazany w tabeli 3.

Tabela 3. Skala podatkowa obowiązująca w 2022 r.

Podatnicy opodatkowani skalą podatkową mogą liczyć w 2022 r. na wyższą kwotę wolną, która wynosi 30 000 zł, ale ich dochody powyżej 120 000 zł są opodatkowane stawką wynoszącą 32%.

Wybierając rodzaj płaconego podatku, podatnik powinien brać pod uwagę ulgi podatkowe, które przysługują przy danej formie opodatkowania. Najszerszy katalog ulg przysługuje przy skali podatkowej. Tylko w tym przypadku podatnik skorzysta z ulgi na wychowanie dziecka. Również tylko stosując skalę podatkową, rozliczy się wspólnie z małżonkiem, co może być korzystne, zwłaszcza gdy jeden z małżonków nie osiąga dochodów.

Przykład

Dochód podatnika z działalności gospodarczej wyniósł w 2022 r. 270 000 zł. Jest to jego jedyne źródło przychodu. Jego małżonka nie osiągnęła w 2022 r. żadnych dochodów. Podatek wyliczony według skali, przy indywidualnym rozliczeniu, wyniósłby 63 300 zł (150 000 zł × 32% + 15 300). Przy wspólnym rozliczeniu małżonków podatek wyliczony wyniesie 40 200 zł (15 000 zł × 32% + 15 300 zł) × 2. W takim przypadku na wspólnym rozliczeniu z małżonkiem podatnik zyskuje 23 100 zł.

3. Ulga dla klasy średniej

Od 1 stycznia 2022 r. do ustawy PIT wprowadzono tzw. ulgę dla klasy średniej, tj. dodatkowe odliczenie od dochodu opodatkowanego według skali kwoty, która ma rekompensować podwyższenie podatku osobom zarabiającym w średnich przedziałach z powodu braku możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku. Podatnicy mogą z niej skorzystać przy opodatkowanych według skali podatkowej przychodach z:

• umów o pracę,
• pozarolniczej działalności gospodarczej.

Z ulgi nie skorzystają przedsiębiorcy opodatkowani podatkiem liniowym, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych czy kartą podatkową.

Podstawą wyliczenia ulgi dla klasy średniej w przypadku przedsiębiorcy jest kwota dochodu podatnika. Ulga w zeznaniu rocznym będzie wyliczana bowiem według następujących wzorów:

1. (A × 6,68% - 4566 zł) ÷ 0,17, dla A wynoszącego co najmniej 68 412 zł i nieprzekraczającego kwoty 102 588 zł,
2. (A × (-7,35%) + 9829 zł) ÷ 0,17, dla A wyższego od 102 588 zł i nieprzekraczającego kwoty 133 692 zł

- gdzie A w przypadku przedsiębiorców oznacza uzyskane w ciągu roku przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej pomniejszone o koszty uzyskania przychodów z tytułu prowadzenia tej działalności, z wyłączeniem z kosztów składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcy i jego osób współpracujących odliczonych od dochodu na podstawie art. 26 ustawy PIT.

Aby móc skorzystać z ulgi przy działalności gospodarczej, dochody podatnika powinny kształtować się w przedziale między 68 412 zł a 133 692 zł. W przypadku dochodów do 68 412 zł oraz przekraczających kwotę 133 692 zł podatnik nie skorzysta z tej ulgi.

Przykład

Dochód podatnika z działalności gospodarczej, tj. przychód minus koszty, wyniósł w 2022 r. 80 000 zł. Jest to jego jedyne źródło przychodu. Ulga dla klasy średniej wyniesienie w tym przypadku 4576,47 zł (80 000 zł × 6,68% - 4566 zł) ÷ 0,17. Dochód podatnika po odliczeniu ulgi wyniesie 75 424 zł po zaokrągleniu (80 000 zł - 4576,47 zł). Jego wyliczony podatek wyniesie 7722 zł po zaokrągleniu (75 424 zł × 17% - 5100 zł). Roczna składka zdrowotna przedsiębiorcy wyniesie 7200 zł (80 000 zł × 9%).

Przykład

Dochód podatnika z działalności gospodarczej, tj. przychód minus koszty, wyniósł w 2022 r. 120 000 zł. Jest to jego jedyne źródło przychodu. Ulga dla klasy średniej wyniesienie w tym przypadku 5935,29 zł (120 000 zł ×​​​​​​​ (-7,35%) + 9829 zł) ÷ 0,17. Dochód podatnika po odliczeniu ulgi wyniesie 114 065 zł po zaokrągleniu (120 000 zł - 5935,29 zł). Jego wyliczony podatek wyniesie 14 291 zł po zaokrągleniu (114 065 zł ×​​​​​​​ 17% - 5100 zł). Roczna składka zdrowotna przedsiębiorcy wyniesie 10 800 zł (120 000 zł ×​​​​​​​ 9%).

Podatnicy będą mogli korzystać z ulgi już w trakcie roku przy wpłacie zaliczki na podatek. Rozliczenie ulgi dla klasy średniej w działalności gospodarczej i umowie o pracę odbywać się będzie w trakcie roku na zasadzie osobnych źródeł, tj. każde ze źródeł przychodów będą rozliczane odrębnie. Dopiero w zeznaniu rocznym podatnik jest zobowiązany dopłacić ewentualny podatek, o ile jego przychody/dochody przekroczą po zsumowaniu limit ulgi dla klasy średniej.

Podatnicy opodatkowani według skali podatkowej mogą wybrać rozliczenie podatku na imię obojga małżonków. W takim przypadku każdy z małżonków może odliczyć ulgę dla pracowników lub podatników osiągających przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej obliczoną według ww. wzorów od połowy sumy łącznych przychodów/dochodów uzyskanych przez małżonków w roku podatkowym.

Przykład

Dochód podatnika z działalności gospodarczej, tj. przychód minus koszty, wyniósł w 2022 r. 80 000 zł. Jest to jego jedyne źródło przychodu. Jego małżonka uzyskała w tym roku przychód z umowy o pracę wynoszący 120 000 zł. Przychód do wyliczenia ulgi na jednego małżonka wynosi w tym przypadku 100 000 zł (80 000 zł + 120 000 zł) ÷ 2. Ulga dla klasy średniej wyniesienie dla każdego małżonka 12 435,29 zł (100 000 zł ×​​​​​​​ 6,68% - 4 566 zł) ÷ 0,17. Zakładamy, że dochód małżonki z umowy o pracę po odliczeniu kosztów uzyskania przychodów oraz składek ZUS wyniósł 100 548 zł (120 000 zł - 3000 zł - 16 452 zł). Dochód po odliczeniu ulgi dla klasy średniej wyniesie:

• podatnik 67 564,71 zł (80 000 zł - 12 435,29 zł),

• małżonek 88 112,71 zł ( 100 548 zł - 12 435,29 zł).

Dochód do opodatkowania wyniesie 77 839 zł po zaokrągleniu (88 112,71 zł + 67 564,71 zł) ÷ 2. Podatek wyliczony na imię obojga małżonków wyniesie 16 265 zł po zaokrągleniu (77 839 zł ×​​​​​​​ 17% - 5 100 zł) ×​​​​​​​ 2. Roczna składka zdrowotna przedsiębiorcy wyniesie 7 200 zł (80 000 zł ×​​​​​​​ 9%).

4. Wybór najkorzystniejszej formy opodatkowania na 2022 r. -​​​​​ najczęściej spotykane warianty

Wybór najkorzystniejszej formy opodatkowania nigdy nie był sprawą łatwą. Trzeba bowiem przewidywać dane dotyczące wysokości przychodów czy kosztów, które to przewidywania nie zawsze pokrywają się z danymi faktycznymi. Wysokość przychodów i kosztów ma zaś kluczowe znaczenie dla wysokości naszych obciążeń podatkowych. To od nich zależy wysokość płaconego podatku dochodowego, a począwszy od 1 stycznia 2022 r. również składki zdrowotnej. Przyjmijmy więc kilka wariantów, dla których wyliczymy obciążenia fiskalne w postaci podatku i składki zdrowotnej i wskażemy wariant najkorzystniejszy w danym przypadku.

Na potrzeby przedstawionych poniżej wariantów przyjęliśmy następujące założenia:

• w przypadku ryczałtu ewidencjonowanego - przychód jest pomniejszony o składki na ubezpieczenia społeczne, a wynagrodzenie służące wyliczeniu składki zdrowotnej wynosi 6000 zł,
• przy skali podatkowej i podatku liniowym - składki na ubezpieczenia społeczne zostały uwzględnione w kosztach uzyskania przychodu.

Wariant 1. Bardzo niskie roczne przychody i koszty

Przychody - 50 000 zł

Koszty - 20%

Dochód - 40 000 zł

W wariancie tym założyliśmy niskie przychody i koszty wskazujące na to, że działalność gospodarcza jest dodatkowym źródłem zarobkowania podatnika. W takim przypadku skala podatkowa wypada najkorzystniej. Podatnik powinien jednak brać pod uwagę inne źródła przychodów, aby nie wpaść w drugi przedział skali podatkowej. Przy kumulacji dochodów z innych źródeł skala podatkowa może bowiem okazać się mniej korzystna niż ryczałt.

Wariant 2. Niskie roczne przychody i koszty

Przychody - 120 000 zł

Koszty - 30%

Dochód - 84 000 zł

W wariancie drugim korzystnie wypada ryczałt opodatkowany 3% i 5,5%. Należy jednak zastrzec, że obie stawki możemy zastosować do ograniczonego zakresu usług. Stawką 3% ryczałtu objęte są przychody:

• z działalności gastronomicznej, z wyjątkiem przychodów ze sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%,
• z działalności usługowej w zakresie handlu, z wyjątkiem tych usług w zakresie handlu, dla których przewidziane są odrębne stawki ryczałtu, tj. 15% i 10%,
• ze świadczenia usług związanych z produkcją zwierzęcą (PKWiU 01.62.10.0),
• z działalności rybaków morskich i zalewowych w zakresie sprzedaży ryb i innych surowców pochodzących z własnych połowów, z wyjątkiem sprzedaży konserw oraz prezerw z ryb i innych surowców z połowów.

Stawką 5,5% objęte są przychody z tytułu:

• działalności wytwórczej,
• robót budowlanych,
• przewozów ładunków taborem samochodowym o ładowności powyżej 2 ton,
• prowizji uzyskanej z działalności handlowej w zakresie sprzedaży jednorazowych biletów komunikacji miejskiej, znaczków do biletów miesięcznych, znaczków pocztowych, żetonów i kart magnetycznych do automatów.

W praktyce ten wariant dotyczy firm usługowych działających jednoosobowo (samozatrudnionych), które nie są w stanie wygenerować wysokich kosztów uzyskania przychodów, a ich przychody nie są wysokie. Jeżeli ich usługi nie podlegają ryczałtowi 3% lub 5,5%, to najkorzystniejszą formą opodatkowania w 2022 r. będzie dla nich skala podatkowa. Muszą jednak brać pod uwagę inne źródła przychodów opodatkowane według skali. Wejście w jej drugi próg spowoduje, że ryczałt 8,5% czy nawet 12% będzie formą korzystniejszą.

Wariant 3. Niskie roczne przychody, średnie koszty

Przychody - 120 000 zł

Koszty - 60%

Dochód - 48 000 zł

W wariancie trzecim założyliśmy, że firma wygenerowała wyższe koszty uzyskania przychodu. W takim przypadku skala podatkowa ewidentnie jest najkorzystniejszą formą opodatkowania działalności gospodarczej w 2022 r. Należy jednak brać pod uwagę inne źródła przychodu opodatkowane według skali.

Wariant 4. Średnie roczne przychody, niskie koszty

Przychody - 480 000 zł

Koszty - 30%

Dochód - 336 000 zł

W tym wariancie zakładamy wzrost przychodów przy generowaniu niskich kosztów. Dla tego typu firm w wielu przypadkach opłacalny jest ryczałt. Ewidentnie traci on w przypadku najwyższych stawek, tj. 15% i 17%. Dla usług objętych tymi wysokimi stawkami ryczałtu najkorzystniej przy przyjętych parametrach wypada podatek liniowy.

Od 1 stycznia 2022 r. stawką 15% jest opodatkowane świadczenie następujących usług:

• reprodukcji komputerowych nośników informacji (PKWiU 18.20.30.0);
• pośrednictwa w sprzedaży motocykli oraz części i akcesoriów do nich (PKWiU 45.40.40.0);
• pośrednictwa w sprzedaży hurtowej (PKWiU grupa 46.1);
• magazynowania i przechowywania cieczy i gazów (PKWiU 52.10.12.0), magazynowania i przechowywania towarów w strefach wolnocłowych (PKWiU ex 52.10.19.0), parkingowych (PKWiU 52.21.24.0), obsługi centrali wzywania radiotaxi (PKWiU ex 52.21.29.0), pilotowania na wodach morskich i przybrzeżnych (PKWiU ex 52.22.13.0), pilotowania na wodach śródlądowych (PKWiU ex 52.22.14.0);
• licencyjnych związanych z:

- nabywaniem praw do książek, broszur, ulotek, map itp. (PKWiU 58.11.60.0),

- nabywaniem praw do korzystania z wykazów i list (np. adresowych, telefonicznych) (PKWiU 58.12.30.0),

- nabywaniem praw do czasopism i pozostałych periodyków (PKWiU 58.14.40.0),

- nabywaniem praw do pozostałych wyrobów drukowanych (PKWiU 58.19.30.0),

- nabywaniem praw do korzystania z gier komputerowych (PKWiU 58.21.40.0),

- nabywaniem praw do korzystania z programów komputerowych (PKWiU 58.29.50.0);

• związanych ze sprzedażą miejsca reklamowego w wykazach i listach (np. adresowych, telefonicznych) (PKWiU 58.12.40.0);
• związanych z nadawaniem programów ogólnodostępnych i abonamentowych (PKWiU dział 60);
• przetwarzania danych (PKWiU ex 63.11.1), przesyłania strumieni wideo przez Internet (PKWiU 59.11.25.0), przesyłania strumieni audio przez Internet (PKWiU 59.20.36.0), agencji informacyjnych (PKWiU 63.91.1) oraz pozostałych w zakresie informacji, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 63.99);
• finansowych i ubezpieczeniowych (PKWiU sekcja K), innych niż świadczone w ramach wolnych zawodów;
• związanych z obsługą nieruchomości, świadczonych na zlecenie (PKWiU 68.3);
• prawnych, rachunkowo-księgowych i doradztwa podatkowego (PKWiU dział 69), innych niż świadczone w ramach wolnych zawodów;
• firm centralnych (head office); usług doradztwa związanych z zarządzaniem (PKWiU ex dział 70), z wyjątkiem usług doradztwa związanych z zarządzaniem rynkiem rybnym (PKWiU 70.22.16.), innych niż świadczone w ramach wolnych zawodów;
• reklamowych; usług badania rynku i opinii publicznej (PKWiU dział 73);
• fotograficznych (PKWiU 74.2);
• tłumaczeń pisemnych i ustnych (PKWiU 74.3), innych niż świadczone w ramach wolnych zawodów;
• związanych z zatrudnieniem (PKWiU dział 78);
• wykonywanych przez organizatorów turystyki, pośredników i agentów turystycznych oraz pozostałych usług rezerwacji i usług z nią związanych (PKWiU dział 79);
• detektywistycznych i ochroniarskich (PKWiU dział 80), z wyjątkiem robót związanych z instalowaniem systemów przeciwpożarowych i przeciwwłamaniowych z późniejszym monitoringiem;
• obsługi nieruchomości wykonywanych na zlecenie, polegających m.in. na utrzymaniu porządku w budynkach, kontroli systemów ogrzewania, wentylacji, klimatyzacji, wykonywaniu drobnych napraw (PKWiU 81.10.10.0), dezynfekcji i tępienia szkodników (PKWiU 81.29.11.0), związanych ze wspomaganiem prowadzenia działalności gospodarczej, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 82.9), centrów telefonicznych (call center) (PKWiU 82.20.10.0), powielania (PKWiU 82.19.11.0), związanych z organizowaniem kongresów, targów i wystaw (PKWiU 82.30);
• w zakresie pomocy społecznej bez zakwaterowania (PKWiU ex dział 88), z wyłączeniem usług pomocy społecznej bez zakwaterowania w zakresie odwiedzania i pomocy domowej świadczonych osobom niepełnosprawnym (PKWiU 88.10.14), usług pomocy społecznej bez zakwaterowania w zakresie opieki dziennej świadczonych osobom dorosłym niepełnosprawnym (PKWiU 88.10.15), usług pomocy społecznej bez zakwaterowania w zakresie opieki dziennej nad dziećmi, z wyłączeniem opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi (PKWiU 88.91.11), usług pomocy społecznej bez zakwaterowania w zakresie opieki dziennej nad dziećmi i młodzieżą niepełnosprawną (PKWiU 88.91.12), usług pomocy społecznej bez zakwaterowania świadczonych przez opiekunki do dzieci (PKWiU 88.91.13), pozostałych usług pomocy społecznej bez zakwaterowania, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU 88.99.19);
• kulturalnych i rozrywkowych (PKWiU dział 90);
• związanych ze sportem, rozrywką i rekreacją (PKWiU dział 93).

Stawka 17% jest przeznaczona dla tzw. wolnych zawodów. Od 1 stycznia 2022 r. za wolne zawody ustawa o ryczałcie przyjmuje pozarolniczą działalność gospodarczą wykonywaną osobiście przez tłumaczy, adwokatów, notariuszy, radców prawnych, biegłych rewidentów, księgowych, agentów ubezpieczeniowych, agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające, brokerów reasekuracyjnych, brokerów ubezpieczeniowych, doradców podatkowych, doradców restrukturyzacyjnych, maklerów papierów wartościowych, doradców inwestycyjnych, agentów firm inwestycyjnych oraz rzeczników patentowych. Za osobiste wykonywanie wolnego zawodu uważa się wykonywanie działalności bez zatrudniania na podstawie umów o pracę, umów zlecenia, umów o dzieło oraz innych umów o podobnym charakterze osób, które wykonują czynności związane z istotą danego zawodu. W wyniku zmian wprowadzonych od 1 stycznia 2022 r. z katalogu wolnych zawodów zostały usunięte osoby wykonujące zawody medyczne, np. lekarze, położne i pielęgniarki, a także inżynierowie budownictwa czy architekci. Dla tych grup zawodowych wprowadzono odrębną stawkę w wysokości 14%.

Z wolnego zawodu wykluczy podatnika zatrudnienie na podstawie umowy o pracę czy umów cywilnoprawnych osób świadczących ten sam rodzaj usług. Jest to dobry sposób na obniżenie stawki ryczałtu z 17% na 15%.

Przykład

Radca prawny korzysta z usług innego radcy prawnego na podstawie umowy zlecenia. To oznacza, że jego działalność gospodarcza nie jest opodatkowana stawką 17%, a stawką 15% na podstawie art. 12 ust. 1 pkt 2 lit. l ustawy o ryczałcie.

Wariant 5. Średnie roczne przychody i koszty

Przychody - 480 000 zł

Koszty - 60%

Dochód - 192 000 zł

W tym wariancie przy średnich przychodach i średnich kosztach, kiedy wartość dochodów wchodzi w drugi próg podatkowy skali, korzystną formą opodatkowana jest podatek liniowy. Ryczałt przy tych parametrach jest korzystny do stawki 5,5%. Ryczałt 8,5% staje się korzystny w przypadkach, kiedy dochodowość firmy wzrośnie o 30 000 złotych.

Wariant 6. Wysokie roczne przychody, średnie koszty

Przychody - 2 480 000 zł

Koszty - 60%

Dochód - 992 000 zł

Przy tak wysokich przychodach i wysokiej rentowności należy dokonać wyboru pomiędzy podatkiem liniowym a ryczałtem, który może się okazać korzystniejszy już przy stawce 8,5%. Decydować o tym będzie składka zdrowotna przedsiębiorcy.

Wariant 7. Wysokie przychody i koszty

Przychody - 2 480 000 zł

Koszty - 90%

Dochód - 248 000 zł

Przy wysokich przychodach i kosztach, kiedy dochód przekracza wyraźnie 120 000 zł, najlepszą formą opodatkowania jest podatek liniowy. Im niższa dochodowość, tym bardziej konkurencyjna staje się skala podatkowa.

5. Podsumowanie

Od 1 stycznia 2022 r.:

• wysokość składki zdrowotnej jest zróżnicowana i uzależniona od formy opodatkowania;
• składka zdrowotna nie podlega odliczeniu od podatku/ryczałtu;
• kwota wolna od podatku wynosi 30 000 zł, a próg drugiego przedziału skali podatkowej 120 000 zł;
• podatnicy opodatkowani skalą podatkową mogą skorzystać z ulgi dla klasy średniej.
• przy bardzo wysokich przychodach, które przekładają się na wysokie dochody, nadal najkorzystniejszą formą opodatkowania pozostaje podatek liniowy.

Podstawa prawna:

• art. 26 ust. 1 pkt 2aa, art. 27, art. 44 ust. 3aa ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2270

• art. 79, art. 79a i art. 81 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - Dz.U. z 2021 r. poz. 1285; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2120

Grzegorz Ziółkowski

doradca podatkowy