Kwarantanna lub izolacja domowa - jakie są warunki wypłaty świadczeń z tytułu niezdolności do pracy w tych okresach

Pracownicy i zleceniobiorcy odbywający obowiązkową kwarantannę mogą za zgodą podmiotów ich zatrudniających wykonywać w tym okresie pracę w trybie zdalnym. Wówczas za czas pracy mają prawo do wynagrodzenia. Pracę mogą też świadczyć osoby objęte izolacją w warunkach domowych i otrzymywać z tego tytułu wynagrodzenie. Pracownik, a także zleceniobiorca, jeżeli jest objęty ubezpieczeniem chorobowym i ma wymagany okres wyczekiwania (podobnie jak w przypadku pracownika), za czas niewykonywania pracy otrzyma świadczenie chorobowe (wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek). Okres pobierania tych świadczeń jest zaliczany do okresu zasiłkowego (182 lub 270 dni).

Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby jest traktowana niemożność wykonywania pracy wskutek poddania się:

• obowiązkowi kwarantanny,
• izolacji w warunkach domowych albo
• izolacji, o której mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (art. 6 ust. 2 pkt 1a ustawy zasiłkowej).

Za czas odosobnienia z tych przyczyn osobom podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu (zarówno obowiązkowo, jak i dobrowolnie), przysługuje, zasadniczo po okresie wyczekiwania, wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy.

Informacja o kwarantannie lub izolacji

Informację o niemożności wykonywania pracy przez ubezpieczonego z powodu objęcia obowiązkową kwarantanną, izolacją lub izolacją w warunkach domowych ZUS udostępnia bezpłatnie na profilu informacyjnym płatnika składek, a także osoby ubezpieczonej na PUE ZUS w zakładce Kwarantanna, izolacja domowa. Informacja tam przekazana jest podstawą do wypłaty osobie ubezpieczonej świadczeń z tytułu niezdolności do pracy przez płatnika zasiłku (przez podmiot zatrudniający lub ZUS). W takim przypadku organ sanitarny nie wydaje decyzji. Informacja o objęciu osoby kwarantanną, izolacją albo izolacją w warunkach domowych może być przekazana jej ustnie, za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, w tym przez telefon (§ 5 rozporządzenia Rady Ministrów z 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii, dalej: rozporządzenie z 6 maja 2021 r.). W takiej sytuacji ubezpieczonemu również przysługuje świadczenie chorobowe. Nie jest za ten okres wymagane zwolnienie lekarskie.

Brak informacji o objęciu kwarantanną lub izolacją domową na PUE ZUS

W przypadku braku na PUE ZUS informacji o obowiązkowej kwarantannie lub izolacji w warunkach domowych osoba poddana odosobnieniu z ww. przyczyn w terminie 3 dni roboczych od dnia zakończenia danego okresu składa w formie papierowej lub elektronicznej:

• pracodawcy albo
• podmiotowi obowiązanemu do wypłaty świadczenia pieniężnego z tytułu choroby

pisemne oświadczenie potwierdzające odbycie obowiązkowej kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych. Oświadczenie to musi zawierać dane identyfikujące osobę przebywającą w odosobnieniu (zawierać imię, nazwisko, numer PESEL - jeżeli posiada), a także wskazywać okres jego rozpoczęcia i zakończenia. Dokument ten ubezpieczony może złożyć również za pośrednictwem systemów teleinformatycznych (np. przez PUE ZUS).

Podmioty upoważnione do wypłaty świadczeń chorobowych za czas ww. odosobnienia mogą wystąpić do organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej o potwierdzenie informacji zawartych w oświadczeniu (§ 7 ust. 5 rozporządzenia z 6 maja 2021 r.).

WAŻNE

Płatnik zasiłku może wystąpić do sanepidu o potwierdzenie danych zawartych w oświadczeniu złożonym przez ubezpieczonego, który odbył obowiązkową kwarantannę lub izolację domową, a nie został ujęty w rejestrze na PUE ZUS.

Świadczenie chorobowe za czas kwarantanny lub izolacji domowej

Za czas odosobnienia z powodu objęcia kwarantanną lub izolacją w warunkach domowych ubezpieczonym objętym ubezpieczeniem chorobowym przysługują świadczenia chorobowe na ogólnych zasadach. Jeżeli odosobnieniu został poddany pracownik (podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu), to ma prawo do:

• wynagrodzenia chorobowego ze środków pracodawcy za okres w danym roku kalendarzowym wynoszący 33 lub 14 dni - w przypadku osoby, która ukończyła 50 lat, a następnie
• zasiłku chorobowego, począwszy od 34 lub 15 dnia niezdolności do pracy.

Ubezpieczonym niebędącym pracownikami, lecz podlegającym ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie, np. zleceniobiorcami, przysługuje od pierwszego dnia odosobnienia prawo do zasiłku chorobowego.

W obu ww. przypadkach zasiłek chorobowy wypłaca jego płatnik, którym może być podmiot zatrudniający (jeżeli ma status płatnika zasiłków) lub ZUS.

Gdy płatnikiem zasiłku jest ZUS, podstawę jego wypłaty stanowi złożone przez płatnika składek zaświadczenie Z-3 lub Z-3a (dotyczy odpowiednio pracownika i zleceniobiorcy). Osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą składają wniosek o wypłatę zasiłku chorobowego bezpośrednio w ZUS. Wnioski można złożyć przez PUE ZUS.

Tabela. Wysokość świadczeń chorobowych za czas odosobnienia z powodu obowiązkowej kwarantanny, izolacji i izolacji w warunkach domowych

* Świadczenia z tytułu niemożności wykonywania pracy przysługują do wyczerpania okresu zasiłkowego, tj. 182 lub 270 dni - jeżeli objęcie kwarantanną lub izolacją przypada w okresie ciąży.

Świadczenie chorobowe za okres objęcia kwarantanną lub izolacją po ustaniu zatrudnienia

Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje również w sytuacji, gdy stosunek zatrudnienia został zakończony a ubezpieczony:

• jest nadal niezdolny do pracy z powodu odosobnienia spowodowanego obowiązkową kwarantanną lub izolacją w warunkach domowych,
• zostanie objęty ww. odosobnieniem.

Zasiłek chorobowy przysługuje osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:

• nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego,
• nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby (art. 7 ustawy zasiłkowej).

Podstawą do wypłaty zasiłku po ustaniu zatrudnienia będzie zaświadczenie płatnika składek wystawione na formularzu:

• Z-3 - w przypadku pracowników,
• Z-3a - w przypadku zleceniobiorców.

WAŻNE

Osoba poddana kwarantannie lub izolacji w warunkach domowych może ubiegać się o wypłatę świadczeń chorobowych za okres po ustaniu zatrudnienia.

PRZYKŁAD

Umowa o pracę z pracownikiem zatrudnionym na podstawie umowy na czas określony zakończyła się 31 grudnia 2021 r. Pracownik od 30 grudnia 2021 r. do 7 stycznia 2022 r. przebywał na obowiązkowej kwarantannie, z tytułu której miał prawo do świadczenia chorobowego. Za okres od 1 do 7 stycznia 2022 r. przysługuje mu zasiłek chorobowy, którego płatnikiem będzie ZUS. Pracodawca powinien złożyć w ZUS zaświadczenie Z-3, na podstawie którego ZUS ustali wysokość zasiłku i dokona jego wypłaty.

PRZYKŁAD

Pracownik został objęty izolacją domową po ustaniu zatrudnienia przez okres od 7 do 15 stycznia 2022 r. (9 dni). Po tym okresie zarejestrował się jako osoba bezrobotna. Za czas tej niezdolności do pracy nie otrzyma zasiłku chorobowego. Co prawda niezdolność do pracy powstała w okresie 14 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego, ale trwała krócej niż 30 dni.

Zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy:

• ma ustalone prawo do: emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, emerytury lub renty inwalidzkiej na podstawie ustawy z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin lub ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin,
• kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową stanowiącą tytuł do objęcia obowiązkowo lub dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym albo zapewniającą prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby,
• nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia z powodu braku wymaganego okresu wyczekiwania,
• jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,
• podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres niezdolności do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało po wyczerpaniu prawa do zasiłku chorobowego (art. 13 ust. 2 ustawy zasiłkowej). Ponadto od 1 stycznia 2022 r. zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia przysługuje nie dłużej niż przez 91 dni (jeżeli okres zasiłkowy zostanie wyczerpany wcześniej, okres ten ulega skróceniu). Limit 91 dni po ustaniu zatrudnienia nie dotyczy niezdolności do pracy:

• powstałej wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów,
• spowodowanej gruźlicą lub występującej w trakcie ciąży (art. 8 ust. 2 ustawy zasiłkowej).

Dodatkowo od 1 stycznia 2022 r. do okresu zasiłkowego (182 lub 270 dni) są wliczane okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Nie ma już znaczenia przyczyna niezdolności do pracy. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży (art. 9 ust. 2 ustawy zasiłkowej).

Świadczenia chorobowe dla domowników osób zakażonych

Osoba prowadząca wspólne gospodarstwo domowe z osobą, u której stwierdzono zakażenie COVID-19, lub z nią zamieszkująca, od dnia uzyskania przez tę osobę pozytywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku SARS-CoV-2 musi poddać się kwarantannie. Kwarantanna takiej osoby trwa do upływu 7 dni od dnia zakończenia izolacji osoby, z którą prowadzi ona wspólne gospodarstwo domowe lub zamieszkuje. W takim przypadku organ inspekcji sanitarnej nie wydaje decyzji.

Od 15 grudnia 2021 r. obowiązku poddania się kwarantannie nie mają:

• osoby zaszczepione przeciwko COVID-19 oraz
• osoby, które były poddane izolacji w warunkach domowych, izolacji albo hospitalizacji z powodu zakażenia wirusem SARS-CoV-2, nie później niż 6 miesięcy od dnia uzyskania przez osobę, u której stwierdzono zakażenie, pozytywnego wyniku testu diagnostycznego w kierunku tego wirusa

pod warunkiem uzyskania przez te osoby negatywnego wyniku testu wykonanego po stwierdzeniu zakażenia wirusem u osoby prowadzącej z tymi osobami wspólne gospodarstwo domowe lub z nimi zamieszkującej.

Podstawą do wypłaty świadczeń chorobowych (wynagrodzenia za czas choroby i zasiłku chorobowego) jest złożone przez ubezpieczonego oświadczenie o obowiązku odbycia kwarantanny. Oświadczenie powinno zawierać:

• dane identyfikujące ubezpieczonego i osobę zamieszkującą z ubezpieczonym, u której stwierdzono zakażenie,
• okres odbywania kwarantanny przez osobę ubezpieczoną i izolacji w warunkach domowych przez osobę zakażoną (§ 4 ust. 6-7 i § 7 ust. 7 rozporządzenia z 6 maja 2021 r.).

Wynagrodzenie chorobowe za okres kwarantanny pracodawca wypłaca na ogólnych zasadach. Jeżeli osoba ubezpieczona ma uprawnienia do zasiłku chorobowego i jego płatnikiem jest ZUS, to pracodawca powinien złożyć temu organowi w terminie 7 dni oświadczenie ubezpieczonego o przebywaniu na kwarantannie i dołączyć zaświadczenie ZUS-3 lub Z-3a (w formie dokumentu papierowego lub przez PUE ZUS - poświadczając za zgodność z oryginałem oświadczenie ubezpieczonego). Osoby występujące o zasiłek chorobowy z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej składają w ZUS oświadczenie i wniosek o zasiłek chorobowy (na formularzu ZAS-53). Mogą to zrobić również przez PUE ZUS.

Płatnik zasiłku (pracodawca lub ZUS) ma prawo wystąpić do organu inspekcji sanitarnej o potwierdzenie informacji zawartych w oświadczeniu (§ 7 ust. 7 rozporządzenia z 6 maja 2021 r.).

Zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad dzieckiem albo innym członkiem rodziny objętym kwarantanną lub izolacją

Ubezpieczony (m.in. pracownik, zleceniobiorca, osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą) może wystąpić o zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad przebywającym na obowiązkowej kwarantannie lub objętym izolacją w warunkach domowych:

• dzieckiem do lat 14,
• dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki albo pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat,
• innym członkiem rodziny.

Jest to okres traktowany jak choroba ww. osób. Dokumentem potwierdzającym ww. okoliczność jest oświadczenie ubezpieczonego zawierające:

• dane osoby, która odbyła obowiązkową kwarantannę albo izolację w warunkach domowych, oraz
• dzień rozpoczęcia odbywania obowiązkowej kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych i dzień jej zakończenia.

Płatnik zasiłku może wystąpić do organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej o potwierdzenie informacji zawartych w oświadczeniu (§ 7 ust. 6 rozporządzenia z 6 maja 2021 r.). Zasiłek opiekuńczy przysługuje w tym przypadku na zasadach ogólnych (art. 33 ustawy zasiłkowej).

Zatem o zasiłek opiekuńczy rodzic/opiekun może wystąpić na czas zamknięcia klasy lub grupy przedszkolnej, do których dziecko uczęszcza, z powodu epidemii COVID-19. Zgodnie ze stanowiskiem ZUS nie musi dojść do zamknięcia całej szkoły, przedszkola czy żłobka, aby rodzicowi przysługiwał zasiłek opiekuńczy, wystarczy również zamknięcie np. klasy. W sytuacji gdy np. w związku z wykryciem COVID-19 u ucznia zostaną zawieszone zajęcia tylko w klasie, do której uczęszcza ten uczeń, zasiłek opiekuńczy będzie przysługiwał nie tylko rodzicom dzieci, które zostały objęte kwarantanną związaną ze stycznością z osobą zakażoną. Prawo do zasiłku będą mieli także rodzice uczniów zamkniętej klasy, którzy takiej styczności nie mieli, gdyż w tym okresie nie przebywali w szkole (np. z powodu przeziębienia, wyjazdu).

Osoba ubiegająca się o ten zasiłek składa płatnikowi zasiłku oprócz ww. oświadczenia również oświadczenie na formularzu Z-15A (opieka na dzieckiem) lub Z-15B (opieka na chorym członkiem rodziny). Jeżeli płatnikiem zasiłku jest ZUS, to dokumenty do wypłaty świadczenia płatnik składek przekazuje w formie papierowej lub przez PUE ZUS (poświadczając za zgodność z oryginałem oświadczenie o sprawowaniu opieki podczas kwarantanny lub izolacji domowej). Dotyczy to również osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą i osób z nimi współpracujących, które będą ubiegały się o zasiłek opiekuńczy. W okresie obowiązkowego zamknięcia szkół, tj. od 20 grudnia 2021 r. do 9 stycznia 2022 r., opiekunowie dzieci do lat 8 mogą ponownie korzystać z dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Na dzień oddania bieżącego numeru MPPiU do druku trwały prace nad rozporządzeniem przyznającym prawo do tego zasiłku.

W sytuacji gdy osoba opiekująca się dzieckiem lub innych chorym członkiem rodziny w okresie pobierania zasiłku opiekuńczego zostanie skierowana na obowiązkową kwarantannę lub izolację w warunkach domowych, należy uznać, że nadal może korzystać z zasiłku opiekuńczego, jeżeli będzie w stanie sprawować tę opiekę.

Ubezpieczonemu nie przysługują jednak w takiej sytuacji dwa świadczenia chorobowe, czyli wynagrodzenie chorobowe (zasiłek chorobowy) z tytułu własnej kwarantanny lub izolacji w warunkach domowych oraz zasiłek opiekuńczy, lecz jedno z nich.

PRZYKŁAD

Pracownica sprawuje opiekę nad objętym obowiązkową kwarantanną dzieckiem, które miało kontakt z osobą zakażoną w okresie od 28 grudnia 2021 r. do 7 stycznia 2022 r. W tym czasie pracownica poddała się testowi na obecność wirusa SARS-CoV-2 1 i po uzyskaniu dodatniego wyniku została skierowana na izolację domową do 12 stycznia 2022 r. Pracownica sprawowała opiekę nad dzieckiem do 7 stycznia 2022 r., a od 8 stycznia 2022 r. wystąpiła o świadczenie chorobowe na siebie. Pracownicy przysługuje wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy za okres od 8 do 12 stycznia 2022 r.

Praca podczas obowiązkowej kwarantanny lub izolacji domowej

W okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii pracownicy i inne osoby zatrudnione, poddane obowiązkowej kwarantannie, mogą, za zgodą pracodawcy albo zatrudniającego, świadczyć w trybie pracy zdalnej pracę określoną w umowie i otrzymywać z tego tytułu wynagrodzenie.

Osoba, która świadczy pracę podczas kwarantanny, nie ma prawa do wynagrodzenia chorobowego ani zasiłku chorobowego (art. 4ha ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych). Natomiast za czas izolacji ubezpieczonym przysługują świadczenia chorobowe, o ile są objęci ubezpieczeniem chorobowym.

Jeśli pracownik w dniu, w którym świadczył pracę, został objęty obowiązkową kwarantanną, to za dzień, który przepracował, przysługuje mu wynagrodzenie za pracę. Od następnego dnia ma prawo do świadczeń chorobowych, jeżeli podczas kwarantanny nie będzie wykonywał pracy.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15, art. 92, art. 207 § 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1162

• art. 4, art. 6 ust. 2 pkt 1a, art. 7-8, art. 13, art. 33 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1133; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1834

• art. 2 pkt 11-12 ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 2069; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2120

• § 4-7 rozporządzenia Rady Ministrów z 6 maja 2021 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii - Dz.U. z 2021 r. poz. 861; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2311

• § 4, § 7, § 27, § 29-30 rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 87

Bożena Goliszewska-Chojdak

ekonomista, specjalista z zakresu kadr i płac, redaktor MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń, praktyk z kilkunastoletnim doświadczeniem w dziale personalnym