I. VAT

1. Sprzedaż dla podróżnych TAX FREE

1.1. Na czym polegają zmiany

Od 2022 r. dotychczasowy system TAX FREE, przewidujący obieg dokumentów w wersji papierowej, zostanie zastąpiony obiegiem elektronicznym i elektronicznymi dokumentami. Dlatego od 1 stycznia 2022 r. wszyscy sprzedawcy uczestniczący w systemie zwrotu VAT podróżnym będą mieli obowiązek wystawiania dokumentów TAX FREE w formie elektronicznej oraz prowadzenia elektronicznej ewidencji w systemie TAX FREE. Zmiany od 2022 r. dotyczą podatników, którzy są sprzedawcami, oraz:

● prowadzą działalność na terytorium Polski,

● są zarejestrowanymi podatnikami VAT,

● sprzedają lub zamierzają sprzedawać w procedurze TAX FREE.

1.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Do dostawy towarów podróżnym dokonanej przed 1 stycznia 2022 r. i zwrotu VAT podróżnym od tej dostawy stosuje się przepisy dotychczasowe. Nowe zasady będą stosowane do dostaw dokonanych od 2022 r.

1.3. Przygotowanie do zmian

Sprzedawcy w systemie TAX FREE muszą się do tych zmian przygotować. W tym celu trzeba podjąć wiele działań jeszcze w 2021 r.

Krok 1. Wymiana kas na kasy online

Pierwszym krokiem sprzedawcy w systemie TAX FREE, który przygotowuje się do zmian, powinien być zakup kas online, jeśli takimi nie dysponuje. Warunkiem rejestracji do systemu TAX FREE jest przypisanie kas online do miejsca sprzedaży. Nie przypiszemy innych kas niż kasy online. Dlatego należy rozpocząć przygotowania od wymiany kas.

Krok 2. Założenie konta na PUESC przez reprezentanta firmy i pracowników

Kolejnym krokiem powinno być założenie konta na PUESC (https://www-2.puesc.gov.pl) przez reprezentanta firmy, gdy go jeszcze nie posiada. Należy pamiętać, że konto może założyć osoba fizyczna. Dlatego przygotować firmę do obsługi klientów w procedurze TAX FREE od 2022 r. może tylko osoba fizyczna bezpośrednio powiązana z firmą, tj. właściciel, pracownik bądź pełnomocnik firmy.

Jeśli mamy takie konto, to nie musimy dokonywać rejestracji, chyba że jest to konto z podstawowym zakresem uprawnień - wtedy musimy dokonać aktualizacji.

MF zaleca, aby dokonując rejestracji, w zakładce "CEL REJESTRACJI" wybrać opcję rozszerzoną:

"Chcę powiązać się z firmą, żeby wysyłać:

● zgłoszenia celne,

● Intrastat,

● deklaracje akcyzowe,

● zgłoszenia SENT,

● e-DD,

● zapotrzebowanie lub inne wnioski na banderole,

● wnioski i inne dokumenty"

i obsługiwać firmę w TAX FREE,

Należy podpisać wniosek rejestracyjny. Jeśli wyślemy niepodpisany wniosek, będziemy musieli osobiście potwierdzić swoją tożsamość.

W wyniku rejestracji nadawany jest tzw. numer Id SISC, tj. numer systemowy, którym należy się posługiwać w trakcie pracy z systemem. Jeśli będziemy już zalogowani, system sam go uzupełni w odpowiednich formularzach.

Rejestracji na PUESC oprócz reprezentanta firmy powinni dokonać także pracownicy, gdy będziemy chcieli ich przypisać do systemu (zob. krok 4). Jeżeli pracownik nie ma konta na PUESC, to jego dodanie do systemu TAX FREE nie będzie możliwe. Wystarczy, że będzie to konto z podstawowym zakresem uprawnień.

Krok 3. Rejestracja firmy na PUESC i powiązanie z osobą reprezentującą

Następnym krokiem jest rejestracja firmy na PUESC. Jeżeli rejestracji będzie dokonywała osoba niewymieniona w KRS lub CEIDG jako osoba uprawniona do reprezentacji podmiotu, który chcemy zarejestrować, najpierw należy dokonać elektronicznej rejestracji na PUESC pełnomocnictwa.

W formularzu, który służy do rejestracji firmy na PUESC, można od razu powiązać reprezentanta z firmą. Jednak, jak zastrzega MF, jednoczesna rejestracja firmy z reprezentacją wydłuża czas rejestracji, ponieważ należy dostarczyć oryginał upoważnienia.

Aby powiązać reprezentanta z firmą, trzeba wypełnić formularz WPE000 na PUESC, podpisać i wysłać.

Krok 4. Rejestracja do systemu TAX FREE

Gdy już założymy konto, zarejestrujemy firmę i połączymy ją z naszym kontem, należy zalogować się na PUESC, aby dokończyć rejestrację do sytemu TAX FREE od 2022 r. Następnie należy dokonać kilka czynności, aby być zarejestrowanym do systemu TAX FREE, co przedstawiono w tabeli.

Tabela. Rejestracja do systemu TAX FREE

Krok 5. Sprawdzenie, jakim oprogramowaniem należy dysponować od 2022 r.

Zarówno do wystawiania dokumentów TAX FREE, jak i prowadzenia ewidencji podatnicy będą mogli korzystać z systemu informatycznego TAX FREE, który będzie dostępny w formie e-usługi na PUESC. Podatnicy, którzy korzystają z własnych systemów do wystawiania dokumentów TAX FREE, powinni dokonać ich aktualizacji w celu integracji z systemem krajowym.

Jak wynika z nowego rozporządzenia w sprawie ewidencji prowadzonej w systemie TAX FREE, część danych będzie "zaciągała się" automatycznie z wystawionego dokumentu TAX FREE, a część będzie wymagała wpisania ręcznego.

Tabela. Zasady prowadzenia ewidencji TAX FREE

Dane, które nie zapiszą się automatycznie, będą musiały być wpisane do ewidencji nie później niż w terminie 7 dni od dnia dokonania zwrotu podatku od towarów i usług podróżnemu.

Krok 6. Oznaczenie miejsc sprzedaży nowym znakiem

Do obowiązków sprzedawcy należy również oznaczenie punktów sprzedaży znakiem informującym podróżnych o możliwości zakupu w tych punktach towarów, od których przysługuje zwrot podatku. Od 1 stycznia 2022 r. będzie obowiązywał nowy wzór tego znaku, co oznacza obowiązek wymiany dotychczasowych nalepek.

Podstawa prawna:

● art. 2 pkt 46, art. 109 ust. 11f, art. 126-art. 130, art. 145b ust. 1 pkt 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 685 z późn. zm. - w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r.; dalej: ustawa o VAT

● art. 11 ustawy z 27 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2020 r. poz. 2419; dalej: ustawa zmieniająca z 27 listopada 2020 r.

● rozporządzenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 22 lipca 2021 r. w sprawie ewidencji prowadzonej w systemie TAX FREE - Dz.U. z 2021 r. poz. 1363

● rozporządzenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 16 lipca 2021 r. w sprawie wzoru znaku informującego podróżnych o możliwości zakupu towarów, od których przysługuje zwrot podatku od towarów i usług, pieczęci organu celnego potwierdzającej wywóz towarów poza terytorium Unii Europejskiej oraz danych zawartych w dokumencie elektronicznym TAX FREE oraz jego wydruku - Dz.U. z 2021 r. poz. 1347

2. Zasady rozliczeń faktur korygujących

2.1. Na czym polegają zmiany

Do końca 2021 r. istnieje możliwość stosowania "starych" rozwiązań bazujących na obowiązku otrzymywania przez wystawcę korekty "in minus" potwierdzenia przez nabywcę faktu jej otrzymania. W takim przypadku nabywca ma obowiązek pomniejszenia podatku naliczonego w miesiącu otrzymania faktury korygującej. Prawo to przysługiwało pod warunkiem, że wybór stosowania "starych" rozwiązań został uzgodniony na piśmie pomiędzy dostawcą towarów lub świadczącym usługi a ich nabywcą przed wystawieniem pierwszej faktury korygującej w 2021 r.

W 2022 r. podatnicy muszą stosować już tylko nowe zasady rozliczeń faktur korygujących "in minus".

Sprzedawca będzie dokonywał obniżenia podstawy opodatkowania i kwoty podatku należnego już w okresie wystawienia faktury korygującej, pod warunkiem że:

● z posiadanej przez niego dokumentacji będzie wynikało, że uzgodnił z nabywcą towaru lub usługobiorcą warunki transakcji i faktura korygująca jest zgodna z tymi uzgodnieniami. W przypadku gdy podatnik nie będzie posiadał dokumentacji określającej uzgodnienia z kontrahentem w okresie, w którym wystawił fakturę korygującą, obniżenia podstawy opodatkowania będzie mógł dokonać dopiero za okres rozliczeniowy, w którym tę dokumentację uzyska, albo

● będzie to ustrukturyzowana faktura wystawiona za pomocą platformy KSeF.

W drugim przypadku podatnicy nie będą potrzebowali żadnych dokumentów, aby rozliczać faktury korygujące. Ustrukturyzowana faktura korygująca będzie musiała dodatkowo zawierać numer identyfikujący w KSeF fakturę, której dotyczy korekta.

Także nabywca towaru lub usługi, w przypadku wystawienia przez jego kontrahenta faktury korygującej pomniejszającej podstawę opodatkowania (faktura korygująca "in minus"), będzie zobowiązany do odpowiedniego zmniejszenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym:

● warunki obniżenia podstawy opodatkowania zostały uzgodnione, pod warunkiem że uzgodnienia te zostały spełnione przed upływem tego okresu, albo

● otrzymał ustrukturyzowaną fakturę korygującą za pomocą systemu KSeF.

2.2. Przygotowanie do zmian

Jeżeli podatnik dokona wyboru, że będzie wystawiał w 2022 r. ustrukturyzowane faktury (zob. pkt 4), to nie będą go dotyczyły problemy z gromadzeniem dokumentacji potrzebnej do rozliczenia korekty.

Gdy podatnik podejmie decyzję, że w 2022 r. pozostanie przy dotychczasowych zasadach fakturowania, a w 2021 r. stosował "stare" zasady rozliczeń korekt, to musi się przygotować do zmian. Obecnie jest to już ułatwione, gdyż znamy wytyczne MF, jaką dokumentację musimy zgromadzić, aby rozliczać korekty.

Tabela. Przykłady wskazanej przez MF dokumentacji, jaką trzeba zgromadzić, aby dokonać korekty

Opierając się na tych wytycznych, należy ustalić własne zasady ustalania i dokumentowania warunków korekty, uwzględniając specyfikę prowadzonej działalności. Zasady te powinny zostać przedstawione także wszystkim zainteresowanym pracownikom, zwłaszcza tym, którzy zajmują się ewidencją podatku od towarów i usług oraz uzgodnieniami z klientami. Warto więc zadbać, aby te ustalenia były dość jednoznaczne i odpowiednio udokumentowane.

Podstawa prawna:

● art. 29a ust. 13, art. 86 ust. 19a ustawy o VAT

● art. 12 i art. 13 ustawy zmieniającej z 27 listopada 2020 r.

3. Zasady wystawiania faktur korygujących oraz "zwykłych" faktur

3.1. Na czym polegają zmiany

Faktury korygujące. Od 1 stycznia 2022 r. wprowadzone zostaną zmiany w przepisach dotyczących zasad wystawiania faktur korygujących.

Ograniczona zostanie ilość danych, które obowiązkowo powinny zawierać faktury korygujące. W treści faktur korygujących nie trzeba już będzie wskazywać:

1) wyrazów "FAKTURA KORYGUJĄCA" albo "KOREKTA",

2) przyczyny korekty,

3) daty dokonania lub zakończenia dostawy towarów, lub wykonania usługi, lub daty otrzymania zapłaty, o której mowa w art. 106b ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT.

Jednak dwa pierwsze elementy nadal będą mogły być w treści faktur korygujących zamieszczane fakultatywnie. Czyli to od sprzedawcy będzie zależało, czy je zamieści.

Zbiorcze faktury korygujące. Ponadto podatnik będzie mógł wystawić uproszczone zbiorcze faktury korygujące, nawet gdy udzieli opustu lub obniżki ceny w odniesieniu do części dostaw towarów lub usług dokonanych lub świadczonych na rzecz jednego odbiorcy w danym okresie. Obecnie istnieje taka możliwość, gdy rabat dotyczy wszystkich transakcji w danym okresie.

Zmieniony zostanie także zakres danych, jakie powinny zawierać zbiorcze faktury korygujące.

W przypadku uproszczonych zbiorczych faktur korygujących zakres danych zależy od tego, czy korekta dotyczy wszystkich dostaw w danym okresie, czy nie.

Tabela. Zmiany w zasadach wystawiania zbiorczych faktur korygujących

Pozostały zakres danych nie został zmieniony.

Faktury zaliczkowe. W przypadku faktur zaliczkowych zrezygnowano z wymogu umieszczania na nich ceny jednostkowej netto. Pozostały zakres danych, jakie musi zawierać faktura zaliczkowa, nie uległ zmianie.

Terminy wystawiania faktur. Zostanie wprowadzona możliwość wystawiania faktur nie wcześniej niż 60 dnia przed:

● dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi, lub

● otrzymaniem całości lub części zapłaty (dotyczy otrzymania zapłaty przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi).

Według przepisów obowiązujących do końca 2021 r. w obu przypadkach fakturę można wystawić nie wcześniej niż 30 dni przed dokonaniem dostawy, wykonaniem usługi czy otrzymaniem zaliczki.

Duplikat. Od 2022 r. nie będzie obowiązku zamieszczania na duplikatach faktur oznaczeń "DUPLIKAT". Podatnicy będą mogli jednak nadal stosować to oznaczenie. Zależy to od sprzedawcy.

3.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy muszą zdecydować, czy chcą stosować wprowadzone uproszczenia, czy może zostaną przy dotychczasowych zasadach fakturowania. Jeśli podejmą decyzję o stosowaniu zmian, powinni skontaktować się z dostawcami oprogramowania o udostępnienie nowych wzorów. Mogą również stosować dotychczasowe wzory, ale nie wypełniać pozycji nieobowiązkowej, np. przyczyny korekty. Takie rozwiązanie należy uznać za prawidłowe. To samo dotyczy faktur papierowych, gdy podatnik korzysta z gotowych wzorów.

Należy również powiadomić pracowników odpowiedzialnych za wystawianie faktur o możliwości wystawania:

● faktur 60 dni przed dostawą towarów, wykonaną usługą czy otrzymaną zaliczką, jeśli wystawiamy faktury przed powstaniem obowiązku podatkowego, oraz

● uproszczonych faktur korygujących do wybranych transakcji z danego okresu.

Podstawa prawna:

● art. 106d, art. 106f, art. 106g, art. 106i, art. 106j, art. 106l ustawy o VAT

4. Faktury ustrukturyzowane

4.1. Na czym polegają zmiany

W 2022 r. podatnicy będą mieli wybór, jak fakturować swoją sprzedaż. Będą mogli pozostać przy dotychczasowym systemie fakturowania (faktury papierowe lub elektroniczne w dowolnym formacie) albo skorzystać z nowych zasad, czyli wystawiać ustrukturyzowane faktury za pomocą Krajowego Systemu e-Faktur (tzw. KSeF). Będzie możliwe także stosowanie systemu mieszanego (stare i nowe metody).

Zasady działania KSeF

Faktury ustrukturyzowane będą wystawiane i otrzymywane przez podatników przy użyciu systemu teleinformatycznego KSeF, za pomocą oprogramowania interfejsowego.

KSeF to system teleinformatyczny służący m.in. do:

● uwierzytelniania oraz weryfikacji uprawnień posiadanych przez podatnika oraz podmiot uprawniony do dostępu do KSeF,

● powiadamiania podatnika lub podmiot uprawniony o posiadanych uprawnieniach do wystawiania i dostępu do faktur ustrukturyzowanych,

● otrzymywania faktur ustrukturyzowanych,

● wystawiania i przechowywania faktur ustrukturyzowanych,

● oznaczania faktur numerem identyfikującym przydzielonym przez ten system,

● weryfikowania zgodności wystawionej faktury ustrukturyzowanej z udostępnionym przez MF jej wzorem.

System ten będzie służył do analizy i kontroli prawidłowości danych z faktur ustrukturyzowanych. Dodatkowo będzie on kierował do podatnika lub osoby uprawnionej do wystawiania faktury ustrukturyzowanej następujące powiadomienia o:

● dacie i czasie wystawienia faktury ustrukturyzowanej oraz numerze identyfikującym fakturę ustrukturyzowaną, przydzielonym przez ten system,

● odrzuceniu faktury ustrukturyzowanej - w przypadku niezgodności ze wzorem faktury ustrukturyzowanej,

● braku możliwości wystawienia faktury ustrukturyzowanej - w przypadku niedostępności KSeF.

KSeF powiadomi również podmiot, który nie posiada uprawnień dostępu do KSeF, w celu wystawienia lub dostępu do faktur ustrukturyzowanych, o braku możliwości wystawienia faktur ustrukturyzowanych lub dostępu do tych faktur.

W 2022 r. korzystanie z tego systemu będzie dobrowolne.

Zasady wystawiania ustrukturyzowanych faktur w KSeF

Sposób wystawiania faktur ustrukturyzowanych. Faktury ustrukturyzowane będą sporządzane (przygotowywane) przez podatnika w jego lokalnych lub chmurowych systemach finansowo-księgowych, według wzoru udostępnionego przez MF, a następnie przesyłane do KSeF za pomocą API.

Po przesłaniu faktury KSeF przydzieli numer identyfikujący tę fakturę w systemie z oznaczeniem daty i czasu. Numer identyfikujący fakturę będzie miał charakter systemowy i nie należy go utożsamiać z numerem stanowiącym element faktury.

W dniu przydzielenia fakturze ustrukturyzowanej przez system numeru ją identyfikującego będzie ona uznawana za wystawioną i jednocześnie za otrzymaną przez nabywcę.

Akceptacja faktury przez odbiorcę. Odbiorca będzie musiał zaakceptować taki sposób przesyłania mu tych faktur. W tym celu będzie musiał uwierzytelnić się w systemie. Po uwierzytelnieniu się w systemie będzie mógł:

● przeglądać wystawione i otrzymane faktury ustrukturyzowane,

● przesłać w formacie XML lub przekonwertować do PDF dowolną fakturę lub paczkę faktur.

Jeżeli odbiorca faktury nie wyrazi akceptacji, faktura ustrukturyzowana będzie mogła być przesłana temu podmiotowi w postaci z nim uzgodnionej. Sprzedawca nie utraci jednak prawa do wystawiania faktury w tym systemie.

Dostęp do faktur. Poza podatnikiem faktury ustrukturyzowane będzie mógł wystawić lub będzie mógł mieć do nich dostęp również inny podmiot uprawniony. Zostanie wprowadzona możliwość wystawiania faktur ustrukturyzowanych w imieniu podatnika lub dostęp do takich faktur, np. dla biura rachunkowego lub konkretnej osoby.

Korekta faktur. Faktura ustrukturyzowana będzie mogła być korygowana tylko w postaci faktury ustrukturyzowanej.

Natomiast pozostałe faktury będą mogły być korygowane:

● według zasad dotychczas obowiązujących (w tym przypadku korekta "in minus" podstawy opodatkowania i podatku należnego będzie odbywać się zgodnie z zasadami określonymi w art. 29a ust. 13 ustawy o VAT) albo

● w postaci faktury korygującej ustrukturyzowanej, czyli wystawionej za pośrednictwem KSeF.

Zostanie natomiast wyłączona możliwość wystawienia noty korygującej w postaci ustrukturyzowanej. KSeF nie przewiduje możliwości wystawiania i przesyłania not korygujących w postaci ustrukturyzowanej do faktur ustrukturyzowanych. Wynika to z ich specyfiki, tj. okoliczności, że wymagają one akceptacji odbiorcy. Podatnik nie zostanie jednak pozbawiony możliwości wystawiania not korygujących. Będą one wystawiane i otrzymywane na zasadach dotychczasowych, zgodnie z art. 106k ust. 1-4 ustawy o VAT, tj. poza KSeF.

Przechowywanie faktur. Faktury ustrukturyzowane będą przechowywane w KSeF przez 10 lat, licząc od końca roku, w którym zostały wystawione. W KSeF administracja podatkowa zapewni przechowywanie wystawionych za jego pośrednictwem faktur. Tym samym będzie posiadała ona natychmiastowy dostęp do tych faktur. Funkcjonalność ta ułatwi kontrolę dokumentacji podatkowej, a jednocześnie odciąży podatników od obecnie wymaganego obowiązku, np. w czasie prowadzenia postępowań wyjaśniających. Gdy jednak po upływie 10 lat zobowiązanie podatnika nie przedawni się, będzie on musiał przechowywać faktury poza systemem.

4.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Czynności podlegające fakturowaniu, dokonane przed 1 stycznia 2022 r., w stosunku do których termin wystawienia faktury upływa po dniu 31 grudnia 2021 r., będą mogły być udokumentowane fakturą ustrukturyzowaną.

4.3. Przygotowanie do zmian

Po pierwsze podatnik musi podjąć decyzję, czy już w 2022 r. będzie wystawiał faktury ustrukturyzowane. System ten daje wiele korzyści:

● zwrot we wcześniejszym terminie; dla podatników, którzy będą wystawiali wyłącznie faktury ustrukturyzowane, zostanie wprowadzona preferencja w postaci skróconego do 40 dni terminu zwrotu VAT;

● zwolnienie z obowiązku udostępniania faktur w formacie JPK na żądanie organów podatkowych; podatnicy zostaną zwolnieni z obowiązku przesyłania na żądanie organów podatkowych faktur w formacie JPK_FA, gdy zostaną one wystawione w formie ustrukturyzowanej;

● ułatwienia w rozliczaniu ustrukturyzowanych faktur korygujących; podatnik nie będzie musiał gromadzić dokumentacji potwierdzającej prawo do korekty; taka faktura korygująca będzie rozliczana w miesiącu jej wystawienia; to samo dotyczy nabywcy, gdy wyrazi zgodę na otrzymywanie takich faktur;

● dostęp do wystawionych i otrzymanych faktur przez osoby trzecie, np. biuro rachunkowe; nie trzeba wysyłać lub przynosić faktur; poza tym istnieje mniejsze ryzyko popełnienia błędu niż przy ręcznym wprowadzaniu faktur do ewidencji;

● ułatwienia w kontrolach lub czynnościach podatkowych; organ będzie miał dostęp do tych faktur, więc nie trzeba będzie ich dostarczać w formie papierowej lub JPK_FA.

Jeśli podejmiemy decyzję, że będziemy korzystać z systemu KSeF, musimy się do tego przygotować. Podatnik będzie musiał zaktualizować obecnie stosowane oprogramowanie księgowe, aby móc się połączyć z KSeF i wystawiać faktury zgodnie z ustrukturyzowanym wzorem. Dlatego należy skontaktować się ze swoim dostawcą oprogramowania, aby omówić terminy dostarczenia aktualizacji i koszty. Możemy rozpocząć ustrukturyzowane fakturowanie także w trakcie roku, od dowolnego momentu. Nie trzeba o tym powiadamiać US.

Mikroprzedsiębiorcy zyskają również dostęp do bezpłatnego oprogramowania oferowanego przez MF. W tym celu zostanie zmodyfikowana aplikacja webowa e-Mikrofirma.

Gdy prowadzimy biuro rachunkowe, oprócz aktualizacji oprogramowania konieczne będzie ustalenie z klientami, czy będą korzystać z KSeF. Jeśli tak, to klient musi nam udzielić uprawnienia do wglądu w jego faktury na platformie KSeF. Będziemy musieli uwierzytelnić się w systemie. Sposoby nadawania, zmiany lub odbierania uprawnień oraz uwierzytelnienia się w systemie określi rozporządzenie MF. Nie został przedstawiony jeszcze jego projekt.

Podstawa prawna:

● art. 106na-art. 106ne ustawy o VAT

● art. 5 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

5. Możliwość rezygnacji ze zwolnienia z VAT dla świadczących usługi finansowe

5.1. Na czym polegają zmiany

Od 2022 r. podatnicy świadczący na rzecz podatników (umowy B2B) usługi finansowe zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7, 12, 38, 39, 40, 40a i 41 ustawy o VAT, tj.:

● usługi, łącznie z pośrednictwem, dotyczące walut, banknotów i monet używanych jako prawny środek płatniczy,

● usługi zarządzania funduszami,

● usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług oraz zarządzania kredytami albo pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę,

● usługi w zakresie udzielania poręczeń, gwarancji i wszelkich innych zabezpieczeń transakcji finansowych i ubezpieczeniowych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług, a także zarządzania gwarancjami kredytowymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę,

● usługi w zakresie depozytów środków pieniężnych, prowadzenia rachunków pieniężnych, wszelkiego rodzaju transakcji płatniczych, przekazów i transferów pieniężnych, długów, czeków i weksli oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu tych usług,

● usługi, w tym także usługi pośrednictwa, których przedmiotem są udziały w spółkach lub w innych niż spółki podmiotach, jeżeli mają osobowość prawną,

● usługi, których przedmiotem są instrumenty finansowe, oraz usługi pośrednictwa w tym zakresie

będą mogli wybrać ich opodatkowanie. Będzie to możliwe pod warunkiem, że świadczący usługę:

1) jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,

2) złoży naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.

Taki wybór będzie obowiązywał przez 2 lata, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego podatnik wybrał opodatkowanie usług. Po tym okresie będzie można wrócić do korzystania ze zwolnienia. Podatnik, który wybierze opodatkowanie, będzie musiał stosować stawkę 23%. Należy pamiętać, że rezygnacja ze zwolnienia jest możliwa tylko w przypadku, gdy nabywca jest podatnikiem. Jeśli jest to osoba nieprowadząca działalności, należy nadal stosować zwolnienie. Jeśli zdecydujemy się na naliczanie VAT od świadczonych usług finansowych, zyskamy prawo do odliczania VAT od zakupów związanych z wykonywaniem tych usług.

5.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Jeśli usługa zostanie wykonana przed dniem zmiany stawki podatku, dla której obowiązek podatkowy powstaje w dniu zmiany stawki podatku lub po tym dniu, czynność ta podlega opodatkowaniu według stawek podatku obowiązujących dla tej czynności w momencie jej wykonania.

Zmiana stawki podatku w odniesieniu do czynności, która zostanie wykonana w dniu zmiany stawki podatku lub po tym dniu, w związku z którą otrzymano całość lub część zapłaty, nie powoduje zmiany wysokości opodatkowania zapłaty otrzymanej przed dniem zmiany stawki podatku.

Opisane reguły mają zastosowanie także do sytuacji, w której "zmiana stawki VAT" polega na tym, że podatnik wybiera opodatkowanie zamiast zwolnienia.

5.3. Przygotowanie do zmian

Podatnik, który zdecyduje się na opodatkowanie wykonywanych usług finansowych, musi złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia. Dlatego, gdy już od początku 2022 r. chce zrezygnować ze zwolnienia, musi do końca grudnia 2021 r. złożyć zawiadomienie, które może mieć dowolną formę pisemną albo elektroniczną. Obecnie MF nie przewiduje specjalnej formy tego zawiadomienia.

Wzór treści zawiadomienia o rezygnacji ze zwolnienia z VAT dla usług finansowych

 

Jeśli zrezygnujemy ze zwolnienia, musimy również zmienić system fakturowania. Nie mogą to być już faktury uproszczone, przewidziane dla usług finansowych zwolnionych z VAT.

Podstawa prawna:

● art. 41 ust. 14h, art. 43 ust. 22-24 ustawy o VAT

6. Zmiana CN i stawek VAT

6.1. Na czym polegają zmiany

28 czerwca 2019 r. został przyjęty i podpisany przez Radę Współpracy Celnej (WCO) nowy Zharmonizowany System (HS) 2022. Na podstawie tego dokumentu Komisja Europejska (DG TAXUD) we współpracy z państwami członkowskimi UE dokonała transpozycji zmian z HS do Nomenklatury scalonej (CN) Wspólnej Taryfy Celnej UE, która będzie obowiązywała od 2022 r.

Od 1 stycznia 2022 r. wejdą w życie zmiany w unijnej Nomenklaturze scalonej CN (tzw. CN 2022). Jest to konsekwencja zmian w ogólnoświatowej nomenklaturze Systemu Zharmonizowanego - tzw. HS 2022, które są przeprowadzane co 5 lat. Zmiany w Nomenklaturze scalonej (CN) polegają m.in. na zmianach w nazwach i zawartości działów, pozycji czy w symbolach klasyfikacyjnych. Wprawdzie CN ulega corocznym modyfikacjom, ale tegoroczna zmiana ma o wiele szerszy zakres.

W związku z tym konieczne stały się zmiany przepisów VAT w zakresie, w jakim ustawodawca odwołuje się w nich do zmienionej nomenklatury CN, tj. m.in. dotyczących stawek obniżonych VAT (załącznik nr 10, stawka 5%), zwolnienia podmiotowego oraz z tytułu importu towarów czy szczególnych procedur w zakresie dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków.

6.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

W przypadku czynności podlegającej opodatkowaniu podatkiem, która została wykonana przed dniem zmiany stawki podatku, dla której obowiązek podatkowy powstaje w dniu zmiany stawki podatku lub po tym dniu, czynność ta podlega opodatkowaniu według stawek podatku obowiązujących dla tej czynności w momencie jej wykonania. Zmiana stawki podatku w odniesieniu do czynności, która zostanie wykonana w dniu zmiany stawki podatku lub po tym dniu, w związku z którą otrzymano całość lub część zapłaty, nie powoduje zmiany wysokości opodatkowania zapłaty otrzymanej przed dniem zmiany stawki podatku.

Zasad tych nie stosuje się w przypadku importu towarów lub wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, dla których to czynności wysokość opodatkowania podatkiem określa się według stawek podatku obowiązujących w dniu powstania obowiązku podatkowego.

6.3. Przygotowanie do zmian

Jak podkreśla MF, wprowadzane zmiany zasadniczo wiążą się ze zmianą nazw CN, jednak w niewielkim zakresie mogą nastąpić zmiany w stosowaniu stawek obniżonych VAT dotyczących niektórych towarów opodatkowanych stawką 5%. Zmianie ulegnie załącznik nr 10 do ustawy o VAT. Dlatego MF zaleca przegląd oferowanego asortymentu pod kątem zmiany stawek. Zmiany mogą dotyczyć towarów sklasyfikowanych pod numerami CN 15, 16, 2202, 49, 9619 00.

Jeśli stwierdzimy, że stawka VAT uległa zmianie, musimy odpowiednio dostosować systemy księgowe i kasy rejestrujące.

Podstawa prawna:

● art. 120 i załączniki nr 10 i 12 do ustawy o VAT

● rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2021/1832 z 12 października 2021 r. zmieniające załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej - DUEL z 2021 r. Nr 385 poz. 1

7. Możliwość wyboru kwartalnych rozliczeń dla podmiotów niemających statusu małego podatnika

7.1. Na czym polegają zmiany

Zostało przyznane prawo do stosowania rozliczeń kwartalnych w VAT dodatkowej grupie podatników, tj. podatnikom stosującym opodatkowanie ryczałtem od dochodów spółek kapitałowych (tzw. estoński CIT), nawet gdy nie będą posiadali statusu małego podatnika. Będą mogli rozliczać się kwartalnie w 2022 r., jeżeli łącznie spełnią następujące warunki:

● złożą na piśmie zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego najpóźniej do 25 dnia drugiego miesiąca kwartału, za który będzie po raz pierwszy złożona kwartalna deklaracja podatkowa,

● wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) u tych podatników nie przekroczy w 2021 r. kwoty wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 4 000 000 euro przeliczanej zgodnie z kursem NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł, czyli 18 376 000 zł.

W efekcie możliwość rozliczania się kwartalnie obejmie również ściśle określone podmioty, które przekroczą tzw. limit "małego podatnika"" w VAT wynoszący obecnie 1 200 000 euro brutto obrotu w roku poprzednim.

Należy jednak pamiętać, że możemy utracić prawo do rozliczeń kwartalnych, mimo spełnienia wymienionych warunków. W 2022 r. kwartalnie nie będą mogli rozliczać się, bez względu na wysokość obrotu:

1) nowi podatnicy VAT czynni - przez okres 12 miesięcy począwszy od miesiąca, w którym dokonana została rejestracja lub

2) podatnicy dokonujący dostaw towarów z załącznika nr 15 do ustawy o VAT, którzy w danym kwartale lub w poprzedzających go czterech kwartałach dokonali dostawy towarów, wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, chyba że łączna wartość tych czynności, bez kwoty podatku, nie przekroczyła, w żadnym miesiącu z tych okresów, kwoty 50 000 zł;

3) podatnicy, którzy w danym kwartale dokonali importu towarów rozliczonego w deklaracji VAT na zasadach wskazanych w art. 33a ustawy o VAT, bez względu na wartość transakcji; podatnicy będą mogli składać ponownie deklaracje kwartalne, nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy następujących po ostatnim miesiącu kwartału, w którym dokonali tego importu.

Od 2022 r. podatnik utraci także prawo do rozliczeń kwartalnych, gdy w danym kwartale zostanie stwierdzone, że wbrew obowiązkowi nie zapewnił możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego w każdym miejscu, w którym działalność jest wykonywana.

7.2. Przygotowanie do zmian

Podatnik, który zdecyduje się na kwartalne rozliczanie VAT mimo braku statusu małego podatnika, musi na piśmie zawiadomić o tym naczelnika urzędu skarbowego najpóźniej do 25 dnia drugiego miesiąca kwartału, za który po raz pierwszy zostanie złożona kwartalna deklaracja VAT. W tym celu należy złożyć aktualizację zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R. Nie może przy tym jednak wybrać kasowej metody ustalania obowiązku podatkowego. Metoda ta nadal pozostała przypisana mały podatnikom.

Podstawa prawna:

● art. 99 ust. 3, 3a, 3e, 4b, 6 ustawy o VAT

8. Nowa wersja JPK_V7 i nowe kody

8.1. Na czym polegają zmiany

Od 2022 r. zostaną wprowadzone zmiany w zasadach stosowania kodów i ewidencjonowania niektórych dokumentów. Jak poinformowało MF, w związku z tym zostanie określona nowa struktura JPK_V7(2). Na razie MF udostępniło roboczą wersję schemy, aby producenci oprogramowania mieli czas na dostosowanie się do zmian.

Od 2022 r. w ewidencji sprzedaży i JPK_V7 podatnicy będą posługiwali się nowymi kodami transakcyjnymi. Wprowadzenie nowych kodów jest spowodowane zmianami w e-commerce. Mimo że zmiany te obowiązują od 1 lipca 2021 r., nowe kody trzeba będzie stosować od pierwszego okresu rozliczeniowego w 2022 r.

Tabela. Nowe kody wprowadzone w związku ze zmianami w e-commerce, stosowane od rozliczenia za styczeń 2022 r.

Ponadto od rozliczenia za styczeń 2022 r., gdy powodem wpisu będzie korekta z tytułu ulgi na złe długi lub zapłaty wierzytelności przez dłużnika, ewidencjonując fakturę, trzeba będzie podać również termin płatności lub datę dokonania zapłaty.

8.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy muszą zadbać, aby ich oprogramowanie było zaopatrzone w wersję (2) plików JPK_V7M lub JPK_V7K. W zależności od posiadanej umowy z dostawcą oprogramowania albo trzeba będzie dokupić aktualizację, albo zostanie nam dostarczona. Nową wersję JPK_V7 złożymy pierwszy raz od rozliczenia za styczeń 2022 r.

Ponadto konieczna jest aktualizacja oprogramowania podpisującego, aby od 2022 r. wysyłać JPK_V7. W wydanym 22 września 2021 r. komunikacie MF poinformowało, że m.in. pliki JPK podpisane podpisem kwalifikowanym z użyciem algorytmu SHA-1 będzie można składać przez bramkę JPK tylko do końca 2021 r. Od 1 stycznia 2022 r. przez bramkę JPK będzie można wysłać plik podpisany podpisem kwalifikowanym, który wykorzystuje algorytm SHA-256. Zasady wysyłania plików podpisanych profilem zaufanym lub danymi autoryzującymi pozostają bez zmian.

Podstawa prawna:

● § 10-11 rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług - Dz.U. z 2019 r. poz. 1988; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1179

9. Korekta ewidencji VAT

9.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. zmieni się treść art. 16a Kodeksu karnego skarbowego wyłączającego odpowiedzialność podatnika za przestępstwo lub wykroczenie skarbowe w przypadku, gdy złoży prawnie skuteczną korektę. Do końca 2021 r. przepis ten odnosił się wyłącznie do korekty deklaracji podatkowej, natomiast nie obejmował korekty "ksiąg", czyli w praktyce nie odnosił się do korekty ewidencji VAT. Dlatego, składając zarówno korektę tylko części ewidencyjnej JPK_V7, jak i części ewidencyjnej oraz deklaracyjnej JPK_V7, nie trzeba będzie złożyć czynnego żalu.

Warunkiem wyłączenia odpowiedzialności podatnika jest nie tylko złożenie korekty, ale też zapłata uszczuplonej należności publicznoprawnej, jeżeli korygowany czyn zabroniony był związany z uszczupleniem tej należności. Aby wyłączenie odpowiedzialności było skuteczne, należność ta powinna być uiszczona niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie wyznaczonym przez finansowy organ postępowania przygotowawczego.

Odpowiedzialność podatnika za czyn zabroniony nie zostanie wyłączona, jeżeli przed złożeniem korekty (deklaracji lub ewidencji) wszczęto postępowanie przygotowawcze o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe albo ujawniono w toku toczącego się postępowania przygotowawczego to przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe.

9.2. Przygotowanie do zmian

Przed zmianą przepisy Kodeksu karnego skarbowego pozwalały na wyłączenie odpowiedzialności podatnika tylko odnośnie deklaracji, podczas gdy istniała potrzeba podobnej regulacji również w odniesieniu do ewidencji. Po zmianach, w stosowanych procedurach należy uwzględnić fakt, że:

1) korekta ewidencji uwalnia od odpowiedzialności, analogicznie jak korekta deklaracji,

2) korekta ewidencji nie wymaga stosowania przepisów art. 16 Kodeksu karnego skarbowego, czyli tzw. czynnego żalu,

3) wraz z korektą należy wpłacić uszczuploną należność,

4) należy zadbać o jak najszybsze dokonanie korekty, tak aby jej dokonać przed wszczęciem postępowania karnego skarbowego przez organy podatkowe.

Podstawa prawna:

● art. 16a ustawy z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 408 z późn. zm.; dalej: Kodeks karny skarbowy

10. Nabycie sprawdzające

10.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. organy podatkowe zyskały dodatkowe uprawnienia w zakresie kontrolowania wykonywania przez podatników obowiązku ewidencjonowania sprzedaży na kasie rejestrującej oraz wydawania klientom paragonów fiskalnych. Pracownicy i funkcjonariusze KAS będą mogli dokonywać tzw. "nabyć sprawdzających" w celu zweryfikowania, czy podatnik faktycznie wykonuje swoje obowiązki w tym zakresie.

Podmiotem sprawdzanym w procedurze "nabycia sprawdzającego" jest albo podatnik dokonujący sprzedaży, albo kasjer, czyli osoba dokonująca sprzedaży w imieniu i na rzecz podatnika.

Naczelnik urzędu skarbowego i naczelnik urzędu celno-skarbowego może dokonywać nabycia sprawdzającego na całym terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Przepisy o właściwości miejscowej nie mają tu zatem zastosowania.

Do nabycia sprawdzającego nie stosuje się przepisów rozdziału 5 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz.U. z 2021 r. poz. 162) o ograniczeniach kontroli działalności gospodarczej. Zatem nabycia sprawdzające mają nie być traktowane jako kontrola działalności gospodarczej podlegająca ograniczeniom wynikających z rozdziału 5 Prawa przedsiębiorców.

10.2. Przygotowanie się do zmian

Z pewnością podatnik powinien się przygotować do tej nowej formy prowadzenia działań kontrolnych, zapoznać się z obowiązującymi w tym przypadku wymogami oraz poinformować kasjerów o tym, jak powinna taka procedura wyglądać.

Krok 1. Przekaż informacje o procedurze nabycia sprawdzającego

Należy poinformować kasjerów, że:

1) możliwe jest prowadzenie kontroli w formie "nabycia sprawdzającego" - od 1 stycznia 2022 r.;

2) niezwłocznie po nabyciu towaru lub usługi od sprawdzanego sprawdzający powinien:

a) okazać sprawdzanemu legitymację służbową,

b) poinformować sprawdzanego o dokonaniu nabycia sprawdzającego,

c) pouczyć sprawdzanego o jego prawach i obowiązkach;

3) mają prawo zażądać, aby sprawdzający okazał również stałe upoważnienie do dokonywania nabycia sprawdzającego;

4) w toku nabycia sprawdzająceg sprawdzający ma prawo legitymowania lub ustalania w inny sposób tożsamości sprawdzanych w zakresie niezbędnym na potrzeby tego nabycia;

5) towar nabyty w toku nabycia sprawdzającego:

- jest niezwłocznie zwracany sprawdzanemu wraz z paragonem fiskalnym dokumentującym sprzedaż tego towaru, jeżeli paragon ten został wydany,

- nie podlega zwrotowi, jeżeli z uwagi na jego rodzaj lub szczególne właściwości, nie jest możliwa jego ponowna sprzedaż; w takim przypadku towar może być pozostawiony za zgodą sprawdzanego w miejscu jego nabycia,

- może być zajęty, zatrzymany lub zabezpieczony, jeżeli stanowi dowód popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego, podlegającego zatrzymaniu lub dokonaniu zajęcia albo zabezpieczenia na podstawie odrębnych przepisów;

6) paragon fiskalny nie podlega zwrotowi w przypadku:

- odmowy zwrotu zapłaty otrzymanej za zwracany towar,

- odstąpienia od zwrotu towaru;

7) sprawdzany jest obowiązany do:

a) przyjęcia zwracanego towaru,

b) przyjęcia paragonu fiskalnego dokumentującego sprzedaż zwracanego towaru,

c) zwrotu otrzymanej zapłaty;

8) usługa wykonana w toku nabycia sprawdzającego nie podlega zwrotowi (w przypadku gdy usługa, za którą sprawdzający zapłacił, nie została wykonana, sprawdzany jest obowiązany do zwrotu otrzymanej zapłaty i przyjęcia paragonu);

9) kontrola w formie nabycia sprawdzającego kończy się:

a) sporządzeniem notatki służbowej - jeżeli w toku nabycia sprawdzającego nie stwierdzono nieprawidłowości (jeden egzemplarz notatki otrzymuje sprawdzany),

b) sporządzeniem protokołu w przypadkach:

- stwierdzenia naruszeń wywiązywania się z obowiązków ewidencyjnych,

- w których towar nie jest zwracany,

- gdy nabycie sprawdzające dotyczy usługi albo

- gdy sprawdzany odmówił przyjęcia zwracanego towaru, zwrotu otrzymanej zapłaty za zwracany towar czy przyjęcia paragonu fiskalnego dokumentującego sprzedaż zwracanego towaru.

Krok 2. Poinformuj o skutkach karno-skarbowych naruszenia procedury

Oprócz kary za sprzedaż z pominięciem kasy lub za niewydanie paragonu przewidziano nowe sankcje. Zgodnie z art. 81§ 1a Kodeksu karnego skarbowego można być ukaranym karą grzywny za wykroczenie skarbowe w przypadku odmowy:

1) przyjęcia zwracanego towaru nabytego w toku nabycia sprawdzającego,

2) przyjęcia paragonu fiskalnego dokumentującego sprzedaż zwracanego towaru lub usługi niewykonanej w toku nabycia sprawdzającego wydanego tej osobie w toku nabycia sprawdzającego,

3) zwrotu zapłaty otrzymanej za zwracany towar nabyty w toku nabycia sprawdzającego lub usługę niewykonaną w toku nabycia sprawdzającego.

Podstawa prawna:

● art. 94k-94x ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej - Dz.U. z 2021 r. poz. 422 z późn. zm.; dalej: ustawa o KAS

● art. 81 § 1a Kodeksu karnego skarbowego

11. Zawiadomienia o "znikającym podatniku"

11.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. pojawi się nowe uprawnienie Szefa KAS. Mianowicie będzie on mógł informować podatników o ryzyku występowania w obrocie towarami lub usługami dostarczanymi do tego podatnika lub jego kontrahenta co najmniej jednego dostawcy, który może pełnić rolę znikającego podatnika.

Przez znikającego podatnika rozumie się podmiot zarejestrowany jako podatnik dla celów podatku od towarów i usług, który z potencjalnym zamiarem oszustwa nabywa towary lub usługi lub symuluje ich nabywanie i zbywa je jako opodatkowane podatkiem od towarów i usług, nie wpłacając podatku od towarów i usług do właściwego urzędu skarbowego.

W ustawie o KAS zapisano przy tym, że ujawnienie podatnikowi danych kontrahentów występujących w obrocie towarami lub usługami, w tym dostawcy, który może pełnić rolę znikającego podatnika, nie narusza przepisów o tajemnicy skarbowej oraz przepisów o tajemnicy przedsiębiorstwa.

Jak wynika z art. 15a ust. 4 ustawy o KAS, podatnik, który otrzyma taką informację od Szefa KAS, będzie mógł wystąpić do właściwego naczelnika urzędu skarbowego o przeprowadzenie kontroli podatkowej w zakresie będącym przedmiotem tych działań informujących.

11.2. Przygotowanie do zmian

Niewątpliwie przepisy o "znikającym podatniku" i działaniach informacyjnych Szefa KAS, które mają powiadamiać o prawdopodobieństwie istnienia w łańcuchu dostaw znikającego podatnika, to kolejny mechanizm zmierzający do przerzucenia na podatnika obowiązku wykazania swojej dobrej wiary i zmuszenie go do wzięcia udziału w kontrolowaniu działań innych podmiotów gospodarczych.

Krok 1. Ustal, jakie działania podjąć w związku z listem ostrzegawczym

W związku z wprowadzoną instytucją podatnicy powinni wypracować i przygotować plan działania na okoliczność otrzymania informacji o znikającym podatniku, ze świadomością zagrożeń wynikających z niepodejmowania żadnych działań. Po otrzymaniu zawiadomienia o tym, że w łańcuchu dostaw znajduje się "znikający podatnik" otrzymujący zawiadomienie nie może już twierdzić, że w dobrej wierze dokonuje nabyć. Przecież organ podatkowy poinformował go o zagrożeniu. Nie podejmując żadnych działań zmierzających do weryfikacji podatnika lub nie występując z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli podatkowej, podatnik naraża się na zarzut świadomego uczestnictwa w procederze wyłudzania VAT, a przynajmniej na utratę prawa do odliczenia VAT naliczonego.

Krok 2. Podejmij działania weryfikacyjne

Należy przy tym podkreślić, że wnioskowanie o przeprowadzenie kontroli podatkowej jest dla podatnika rozwiązaniem opcjonalnym. Może on też przeprowadzić inne działania zmierzające do weryfikacji podatnika. Jednak ważne jest, aby takie działania podjąć, aby móc wykazać swoją dobrą wiarę i zagwarantować swoje prawo do odliczania VAT naliczonego od dokonanych zakupów.

Na funkcję gwarancyjną wnioskowanej kontroli wskazuje też uzasadnienie do projektu, w którym czytamy, że:

Wprowadzenie możliwości wystąpienia przez podatnika z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli podatkowej ma na celu wprowadzenie instrumentu, którym będzie mógł ostatecznie zbadać, czy dany kontrahent nie pełni roli "znikającego podatnika". Przeprowadzenie takiej kontroli będzie też kolejnym instrumentem, dzięki któremu będzie mógł mieć gwarancję zachowania należytej staranności na każdym etapie prowadzenia przez niego działalności.

Krok 3. Dochowuj należytej staranności w doborze kontrahentów - na bieżąco

W uzasadnieniu do projektu nowelizacji ustawodawca zapewnia, że nowe uprawnienia informacyjne Szefa KAS nie będą wykorzystywane masowo, ale jednocześnie zastrzega, że podatnik, pomimo wprowadzenia takiego narzędzia informacyjnego, nadal jest obowiązany do dochowania należytej staranności. Przykładowo, nieotrzymanie takiego listu przez podatnika nie zwolni go z obowiązku dochowania należytej staranności, w szczególności w toku kontroli lub postępowania podatkowego podatnik nie może się powoływać na brak otrzymania takiego listu.

Podstawa prawna:

● art. 15a ustawy o KAS

Zmiany od 1 lipca 2022 r.

12. Grupa VAT

12.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 lipca 2022 r. do ustawy o VAT będzie wprowadzona nowa kategoria podatników VAT. Będzie to grupa VAT, która została zdefiniowana jako grupa podmiotów powiązanych finansowo, ekonomicznie i organizacyjnie, zarejestrowana jako podatnik VAT.

Grupę VAT będą mogli utworzyć podatnicy:

1) posiadający siedzibę na terytorium kraju lub

2) nieposiadający siedziby na terytorium kraju - w zakresie, w jakim prowadzą działalność gospodarczą na terytorium kraju za pośrednictwem oddziału położonego na terytorium kraju.

Podmiot będzie mógł być członkiem tylko jednej grupy VAT. Natomiast grupa VAT nie będzie mogła być:

● członkiem innej grupy VAT,

● powiększana o innych członków ani pomniejszona o któregokolwiek z członków wchodzących w jej skład.

Warunki istnienia powiązań finansowych, ekonomicznych i organizacyjnych między członkami grupy VAT będą musiały być spełnione nieprzerwanie przez okres, w jakim ta grupa posiada status podatnika. Muszą istnieć łącznie trzy rodzaje powiązań.

Podatników będzie uważało się za powiązanych finansowo, jeśli jeden z podatników będących członkiem grupy VAT będzie posiadał bezpośrednio ponad 50% udziałów (akcji) w kapitale zakładowym lub ponad 50% praw głosu w organach kontrolnych, stanowiących bądź zarządzających, albo ponad 50% prawa do udziału w zysku każdego z pozostałych podatników będących członkami tej grupy.

Natomiast o powiązaniach ekonomicznych będziemy mówili, jeżeli:

1) przedmiot głównej działalności członków grupy VAT ma taki sam charakter lub

2) rodzaje działalności prowadzonej przez członków grupy VAT uzupełniają się i są współzależne, lub

3) członek grupy VAT prowadzi działalność, z której w całości lub w dużej mierze korzystają inni członkowie grupy VAT.

Z kolei podatników będzie uważało się za powiązanych organizacyjnie, jeżeli:

1) prawnie lub faktycznie, bezpośrednio albo pośrednio, będą znajdowali się pod wspólnym kierownictwem lub

2) będą organizować swoje działania całkowicie lub częściowo w porozumieniu.

Gdy zostanie podjęta decyzja o wspólnym rozliczeniu grupy VAT, to dostawa towarów i świadczenie usług dokonane:

● przez członka grupy VAT na rzecz danego członka tej samej grupy nie będą podlegały opodatkowaniu,

● przez członka grupy VAT na rzecz podmiotu spoza tej grupy będą uznane za dokonane przez tę grupę,

● na rzecz członka grupy VAT przez podmiot spoza tej grupy uważa się za dokonane na rzecz tej grupy.

12.2. Przygotowanie do zmian

Jeśli grupa podmiotów powiązanych stwierdzi, że spełnia warunki i chce się rozliczać wspólnie z VAT jako jeden podmiot, to pierwszym krokiem będzie podpisanie umowy. Ta musi być sporządzona na piśmie i zawierać dane wskazane w art. 15a ust. 10 ustawy o VAT. W umowie musi zostać wskazany przedstawiciel, który będzie reprezentował grupę w zakresie jej obowiązków, w tym wynikających z ustawy o VAT, Ordynacji podatkowej, ustawy o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników oraz ustawy o KAS.

Następnie wybrany przedstawiciel będzie musiał złożyć w imieniu grupy zgłoszenie rejestracyjne VAT-R wraz z umową o utworzeniu grupy VAT do właściwego dla siebie naczelnika urzędu skarbowego. Z chwilą rejestracji grupy VAT jako podatnika naczelnik urzędu skarbowego z urzędu wykreśli z rejestru jako podatnika VAT członków tej grupy.

Natomiast członkowie grupy VAT będą obowiązani prowadzić, w postaci elektronicznej, ewidencję czynności dokonywanych na rzecz innych członków grupy.

Podstawa prawna:

● art. 2 pkt 47 i 48, art. 8c, art. 15a, art. 96 ust. 3b, ust. 7ba i 7bb ustawy o VAT

13. Wyłączenie z PCC dla grup VAT

13.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 lipca 2022 r. na podstawie art. 8c ust. 1 ustawy o VAT dostawa towarów i świadczenie usług dokonane przez członka grupy VAT na rzecz innego członka tej samej grupy nie podlegają opodatkowaniu VAT. Takie transakcje będą także wyłączone z opodatkowania PCC. Wyjątkiem od tego wyłączenia mają jednak być dokonywane w ramach grupy VAT:

● umowy sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część, albo prawo użytkowania wieczystego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub prawo do miejsca postojowego w garażu wielostanowiskowym lub udział w tych prawach,

● umowy sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych.

13.2. Przygotowanie do zmian

Zmiana dotyczy podatników, którzy zdecydują się na działanie w formie tzw. grupy VAT. Tacy podatnicy powinni poinformować swoje służby księgowe o wprowadzonym wyłączeniu z opodatkowania PCC oraz wyjątkach od tej reguły.

Podstawa prawna:

● art. 2 pkt 4 lit. c ustawy z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 815 z późn. zm.

14. Połączenie kasy online z terminalem płatniczym

14.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. przedsiębiorcy zostali zobowiązani umożliwić dokonywanie zapłaty w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana, w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego, przy użyciu terminali płatniczych. Obowiązek ten nie będzie dotyczył przedsiębiorców, którzy nie ewidencjonują obrotu przy zastosowaniu kas fiskalnych.

Natomiast od 1 lipca 2022 r. przedsiębiorca, który ewidencjonuje obrót na kasie online, będzie dodatkowo zobowiązany zapewnić współpracę kasy z terminalem płatniczym. Obowiązek ten nie dotyczy podatników, którzy ewidencjonują obrót przy użyciu kas z elektronicznym lub papierowym zapisem kopii.

Na podatnika, który od 1 lipca 2022 r. nie zapewni współpracy kasy online z terminalem płatniczym umożliwiającym przyjmowanie płatności, naczelnik urzędu skarbowego, w drodze decyzji, będzie nakładał karę pieniężną w wysokości 5000 zł.

14.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy, którzy zostali objęci tym obowiązkiem, powinni wcześniej sprawdzić, czy ich terminale płatnicze mają taką funkcjonalność, aby połączyć się z kasą online. Jak podkreślają eksperci, nie wszystkie użytkowane na rynku terminale mają taką funkcjonalność. W drugą stronę nie będzie takiego problemu, gdyż każda kasa online musi umożliwiać połączenie z terminalem. Jeśli użytkowany przez nas terminal nie ma takiej funkcjonalności, będzie konieczne nabycie nowego, który będzie łączył się z kasą online.

Podstawa prawna:

● art. 111 ust. 6kb ustawy o VAT

● art. 19a ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 162 z późn. zm.

II. RACHUNKOWOŚĆ

Zmiany od 1 stycznia 2022 r.

1. Podpisywanie sprawozdań finansowych przez jednego członka zarządu

1.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. obowiązują zmienione przepisy art. 52 ustawy o rachunkowości, pozwalające, by roczne sprawozdanie finansowe mogło być podpisane tylko przez jedną osobę z wieloosobowego zarządu jednostki. W przypadku skorzystania z tej możliwości osoba podpisująca sprawozdanie finansowe, wchodząca w skład organu wieloosobowego, musi uzyskać od pozostałych członków organu wieloosobowego:

● oświadczenia potwierdzające, że sprawozdanie spełnia wymagania przewidziane w ustawie o rachunkowości lub

● odmowę złożenia takiego oświadczenia wraz z uzasadnieniem odmowy złożenia oświadczenia, lub

● odmowę podpisu sprawozdania finansowego wraz z uzasadnieniem odmowy podpisu.

Odmowa podpisu, oświadczenie, że sprawozdanie finansowe spełnia wymagania przewidziane w ustawie, jak i odmowa złożenia takiego oświadczenia powinny być sporządzone:

● w postaci elektronicznej oraz opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym albo

● w postaci papierowej oraz opatrzone własnoręcznym podpisem (przy czym konieczne jest tu sporządzenie elektronicznych kopii tych dokumentów).

Nowo dodany art. 52 ust. 2c ustawy o rachunkowości nakłada przy tym obowiązek, by oświadczenie i odmowy wskazywały sprawozdanie finansowe, którego te dokumenty dotyczą, w szczególności poprzez podanie daty i godziny podpisania sprawozdania finansowego przez osobę, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych. Zarówno oświadczenie, jak i odmowa złożenia oświadczenia (wzorem odmowy podpisu) będą dołączane do sprawozdania finansowego i archiwizowane przez okres co najmniej 5 lat, licząc od początku roku następującego po roku obrotowym, w którym zatwierdzono sprawozdanie finansowe (obowiązek archiwizowania tych dokumentów obowiązuje od 1 czerwca 2022 r.).

Konsekwencją zmian w zakresie podpisywania sprawozdań finansowych są również analogiczne zmiany dotyczące podpisywania skonsolidowanych sprawozdań finansowych, sprawozdań z działalności, sprawozdań z działalności grupy kapitałowej, sprawozdania z płatności oraz skonsolidowanego sprawozdania z płatności.

Wprowadzone uproszczenie w podpisywaniu sprawozdań przez członków zarządu powoduje, że firmy od 1 stycznia 2022 r. mają wybór, tj. podpisywać sprawozdanie na dotychczasowych zasadach (czyli przez wszystkich członków zarządu) lub właśnie skorzystać z możliwości podpisania sprawozdania przez co najmniej jednego członka zarządu, jeżeli od pozostałych członków zarządu otrzyma się oświadczenie, że dokument spełnia wymagania przewidziane w ustawie o rachunkowości, lub odmowę złożenia takiego oświadczenia, lub odmowę podpisu.

1.2. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Poinformuj członków wieloosobowego organu kierującego jednostką o możliwości skorzystania z takiego uproszczenia

Służby finansowo-księgowe powinny poinformować członków wieloosobowego organu kierującego jednostką o możliwości skorzystania z takiego uproszczenia już przy podpisywaniu sprawozdań finansowych za 2021 r. Należy podkreślić, że w miejsce "braku" podpisu na sprawozdaniu trzeba uzyskać podpisane oświadczenie, że sprawozdanie finansowe spełnia wymagania przewidziane w ustawie o rachunkowości bądź podpisaną odmowę złożenia takiego oświadczenia, bądź podpisaną odmowę podpisu sprawozdania finansowego.

Krok 2. Dokonaj odpowiednich zmian w polityce rachunkowości, o ile zapisy dotyczące podpisywania sprawozdań finansowych i ich archiwizacji są w niej wyszczególnione

Krok 3. Opracuj wzór oświadczenia potwierdzającego dla członków zarządu, że sprawozdanie spełnia wymagania przewidziane w ustawie o rachunkowości

Podstawa prawna:

● art. 52 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 217 z późn. zm.; dalej: ustawa o rachunkowości

2. Jednolity format sprawozdań finansowych dla emitentów papierów wartościowych i jednostek sporządzających sprawozdania zgodnie z MSR

2.1. Na czym polegają zmiany

Wprowadzono obowiązek stosowania jednolitego formatu sprawozdań finansowych i sprawozdań z działalności przez:

● emitentów, których papiery wartościowe zostały dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym (dodany art. 45 ust. 1ga ustawy o rachunkowości), oraz

● jednostki niebędące emitentami papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym i sporządzające swoje sprawozdania finansowe zgodnie z MSR (zmieniony art. 45 ust. 1h ustawy o rachunkowości).

Tabela. Format sprawozdań finansowych dla emitentów papierów wartościowych i jednostek niebędących emitentami, ale sporządzających swoje sprawozdania zgodnie z MSR

Wskazane w powyższej tabeli obowiązki co do formatu sprawozdań finansowych dotyczą także skonsolidowanych sprawozdań finansowych oraz sprawozdań z działalności grupy kapitałowej. W przypadku sprawozdań skonsolidowanych obowiązuje format:

● XHTML przy użyciu języka znaczników Inline XBRL dla emitentów,

● XHTML lub inny format przeszukiwalny dla jednostek pozagiełdowych sporządzających sprawozdania finansowe zgodnie z MSR, z możliwością znakowania tych sprawozdań Inline XBRL.

Przepisy dotyczące jednolitego formatu stosuje się po raz pierwszy do sprawozdań finansowych, sprawozdań z działalności, skonsolidowanych sprawozdań finansowych oraz sprawozdań z działalności grupy kapitałowej, sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2020 r. (a więc w większości przypadków za rok 2021 r.).

Ustawodawca dopuszcza też stosowanie tych zmian w przypadku sprawozdań finansowych, sprawozdań z działalności, skonsolidowanych sprawozdań finansowych oraz sprawozdań z działalności grupy kapitałowej, sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się przed 1 stycznia 2021 r.

Sprawozdanie finansowe, sprawozdanie z działalności, skonsolidowane sprawozdanie finansowe i sprawozdanie z działalności grupy kapitałowej:

1) które zostały zatwierdzone przed dniem 1 czerwca 2022 r.,

2) do których zostały sporządzone odmowa podpisu, do której ma zastosowanie art. 52 ust. 2 ustawy o rachunkowości, oświadczenie lub odmowa złożenia oświadczenia, do których ma zastosowanie art. 52 ust. 2b ustawy o rachunkowości

- należy złożyć, wraz ze wszystkimi wymaganymi załącznikami, we właściwym rejestrze sądowym, w okresie od 1 do 15 czerwca 2022 r.

2.2. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź, w jakim formacie sporządzasz sprawozdania finansowe

Dotychczas zarówno sprawozdania finansowe emitentów papierów wartościowych, jak i jednostek sporządzających sprawozdania finansowe zgodnie z MSR mogły być tworzone w wielu formatach, różnych od formatu XHTML (np. mogły mieć format PDF lub też być w formacie XML). Wprowadzenie obowiązku stosowania jednolitego formatu wymusza konieczność weryfikacji formatu dotychczas używanego przy tworzeniu sprawozdań finansowych (zwrócenie się z prośbą do działu IT albo dostawcy oprogramowania finansowo-księgowego).

Krok 2. Skontaktuj się z działem IT swojej firmy lub z dostawcą używanego przez ciebie oprogramowania

Konieczne jest przygotowanie planu wprowadzenia zmian w oprogramowaniu wykorzystywanym przez służby finansowo-księgowe do tworzenia sprawozdań finansowych. Niezbędne jest dokonanie zmian w oprogramowaniu, które umożliwią wygenerowanie sprawozdania według wymaganego formatu (XHTML lub w niektórych przypadkach formatu przeszukiwalnego)

Podstawa prawna:

● art. 3 w ust. 1 pkt 3c i 3d, art. 45 ust. 1ga, ust. 1h, art. 49 ust. 8 i 9 ustawy o rachunkowości

3. Wyłączenia w konsolidacji sprawozdań finansowych przez alternatywne spółki inwestycyjne

3.1. Na czym polegają zmiany

Znowelizowany art. 57 ustawy o rachunkowości umożliwia wyłączenie przez alternatywną spółkę inwestycyjną (dalej: ASI) z konsolidacji wszystkich jednostek zależnych, których udziały zostały nabyte, zakupione lub pozyskane w innej formie, z wyłącznym ich przeznaczeniem do późniejszej odprzedaży, niezależnie od okresu, na jaki weszła ona w ich posiadanie. Dotychczas wszystkie jednostki (a więc i ASI) mogły stosować wyłączenie polegające na tym, że nie muszą taką konsolidacją obejmować jednostek zależnych, jeżeli "udziały tej jednostki zostały nabyte, zakupione lub pozyskane w innej formie, z wyłącznym ich przeznaczeniem do późniejszej odprzedaży, w terminie jednego roku od dnia ich nabycia, zakupu lub pozyskania w innej formie".

Przepisy dotyczące wyłączenia z konsolidacji stosuje się po raz pierwszy do sprawozdań finansowych, sprawozdań z działalności, skonsolidowanych sprawozdań finansowych oraz sprawozdań z działalności grupy kapitałowej sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2020 r. (a więc w większości przypadków za rok 2021 r.).

Ustawodawca dopuszcza też stosowanie tych wyłączeń w przypadku sprawozdań finansowych, sprawozdań z działalności, skonsolidowanych sprawozdań finansowych oraz sprawozdań z działalności grupy kapitałowej, sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się przed dniem 1 stycznia 2021 r.

3.2. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź, czy jesteś alternatywną spółką inwestycyjną

Alternatywna spółka inwestycyjna (ASI) - to jedna z form alternatywnych funduszy inwestycyjnych, inna niż specjalistyczny fundusz inwestycyjny otwarty i fundusz inwestycyjny zamknięty. Prowadzenie ASI jest możliwe w różnych formach prawnych. Ustawa o funduszach inwestycyjnych przewiduje prowadzenie ASI w formie spółki kapitałowej (sp. z o.o. lub SA), spółki europejskiej, spółki komandytowej albo spółki komandytowo-akcyjnej. Oznacza to że alternatywna spółka inwestycyjna nie jest sama w sobie "odrębną" formą organizacyjną - wykorzystywane są do jej prowadzenia dobrze znane spółki prawa handlowego.

Krok 2. Jeśli jesteś ASI i sporządzasz skonsolidowane sprawozdanie finansowe, wyłącz z konsolidacji spółki zależne, jeśli udziały są pozyskane z wyłącznym ich przeznaczeniem do późniejszej odprzedaży

Alternatywne spółki inwestycyjne muszą dokonać uaktualnienia swoich narzędzi do konsolidacji sprawozdań finansowych (czy jest to arkusz konsolidacyjny zbudowany w oparciu o MS Excel, czy specjalny program przeznaczony do konsolidacji sprawozdań finansowych) o możliwość wyłączenia/eliminacji z konsolidacji jednostek zależnych, w których ASI posiada udziały (nabyte, zakupione, pozyskane), z wyłącznym ich przeznaczeniem do późniejszej odprzedaży.

Podstawa prawna:

● art. 57 ust. 2 ustawy o rachunkowości

4. Zmiana zakresu informacji dodatkowej o dochodach z tytułu ukrytych zysków w związku z możliwością korzystania z estońskiego CIT przez większą liczbę podatników

4.1. Na czym polegają zmiany

Ponieważ od 2022 r. ryczałt od dochodów CIT (czyli tzw. estoński CIT) będzie mogła wybrać nie tylko każda spółka kapitałowa, ale również spółki niebędące spółkami kapitałowymi (jak spółka komandytowa i komandytowo-akcyjna), to modyfikacji ulega zakres informacji wykazywanych w "Dodatkowych informacjach i objaśnieniach". Modyfikacja polega na wykreśleniu słowa "kapitałowych" w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości w części "Dodatkowe informacje i objaśnienia" w ust. 1 w pkt 17a. Powoduje to, że zarówno spółki kapitałowe, które wybrały estoński CIT, jak i spółki komandytowe i komandytowo-akcyjne muszą wykazywać informacje o dochodach tytułu ukrytych zysków w rozumieniu art. 28m ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT.

4.2. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź, czy osiągasz ukryte zyski

Przez ukryte zyski rozumie się świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne, wykonane w związku z prawem do udziału w zysku, inne niż podzielony zysk, których beneficjentem, bezpośrednio lub pośrednio, jest udziałowiec, akcjonariusz albo wspólnik lub podmiot powiązany bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem lub z tym udziałowcem, akcjonariuszem albo wspólnikiem, w szczególności:

1) kwotę pożyczki (kredytu) udzielonej przez podatnika udziałowcowi, akcjonariuszowi albo wspólnikowi lub podmiotowi powiązanemu z udziałowcem albo akcjonariuszem oraz odsetki, prowizje, wynagrodzenia i opłaty od pożyczki (kredytu) udzielonej przez te podmioty podatnikowi;

2) świadczenia wykonane na rzecz:

a) fundacji prywatnej lub rodzinnej, podmiotu równoważnego takiej fundacji lub przedsiębiorstwa prowadzonego przez taką fundację albo taki podmiot, lub na rzecz beneficjentów takiej fundacji lub takiego podmiotu,

b) trustu lub innego podmiotu albo stosunku prawnego o charakterze powierniczym;

3) nadwyżkę wartości rynkowej transakcji określoną zgodnie z art. 11c ustawy o CIT ponad ustaloną cenę tej transakcji;

4) nadwyżkę zwróconej kwoty dopłaty, wniesionej do spółki zgodnie z odrębnymi przepisami, ponad kwotę wniesionej dopłaty, przy czym jeżeli dopłata została wniesiona w walucie obcej, przeliczenia tej kwoty na złote dokonuje się według średniego kursu waluty obcej ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na dzień odpowiednio zwrócenia dopłaty i faktycznego jej wniesienia;

5) wypłacone z zysku wynagrodzenie z tytułu umorzenia udziału (akcji), ze zmniejszenia wartości udziału (akcji), z wystąpienia wspólnika ze spółki, ze zmniejszenia udziału kapitałowego wspólnika w spółce;

6) równowartość zysku przeznaczonego na podwyższenie kapitału zakładowego;

7) darowizny, w tym prezenty i ofiary wszelkiego rodzaju;

8) wydatki na reprezentację;

9) dopłaty wypłacone w przypadku połączenia lub podziału podmiotów;

10) odsetki od udziału kapitałowego, wypłacane na rzecz wspólnika przez spółkę;

11) zysk przeznaczony na uzupełnienie udziału kapitałowego wspólnika spółki;

12) świadczenia pieniężne i niepieniężne wypłacone w przypadku zmniejszenia udziału kapitałowego wspólnika w spółce.

Krok 2. Wyłącz przychody, które nie są uznane za ukryte zyski

Pamiętaj, że do ukrytych zysków nie zalicza się:

1) wynagrodzeń z tytułów:

a) stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, za które uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych,

b) przychodów otrzymywanych przez osoby, niezależnie od sposobu ich powoływania, należące do składu zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych organów stanowiących osób prawnych,

c) przychodów z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwanych wyłącznie od:

- osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej,

- właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora - jeżeli podatnik wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością,

- przedsiębiorstwa w spadku;

d) przychodów uzyskanych na podstawie umów o zarządzanie przedsiębiorstwem, kontraktów menedżerskich lub umów o podobnym charakterze, w tym przychody z tego rodzaju umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej oraz zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego wypłaconych osobie fizycznej w części, w jakiej suma tych wynagrodzeń i zasiłków wypłacona w danym miesiącu tej osobie nie przekracza pięciokrotności średniego miesięcznego wynagrodzenia wypłacanego przez podatnika z tytułów, o których mowa wyżej w pkt a-d, nie więcej jednak niż pięciokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, przy czym średnie i przeciętne miesięczne wynagrodzenie ustala się za miesiąc poprzedzający miesiąc dokonania wypłat osobie fizycznej;

2) wydatków i odpisów amortyzacyjnych oraz odpisów z tytułu trwałej utraty wartości, związanych z używaniem samochodów osobowych, środków transportu lotniczego, taboru pływającego oraz innych składników majątku:

a) w pełnej wysokości - w przypadku składników majątku wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności gospodarczej,

b) w wysokości 50% - w przypadku składników majątku, które nie są wykorzystywane wyłącznie na cele działalności gospodarczej;

3) kwoty pożyczki (kredytu) zwróconej przez podatnika udziałowcowi, akcjonariuszowi lub wspólnikowi, lub podmiotowi powiązanemu, z wyłączeniem odsetek, prowizji, wynagrodzeń i opłat.

Podstawa prawna:

● pkt 17a dodatkowych informacji i wyjaśnień załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości

● art. 28m ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800 z późn. zm.; dalej: ustawa o CIT

5. Jeden termin na składanie sprawozdań finansowych przez podatników CIT

5.1. Na czym polegają zmiany

W 2021 r. podatnicy CIT niewpisani do rejestru przedsiębiorców KRS mieli obowiązek przekazywania sprawozdania finansowego wraz ze sprawozdaniem z badania Szefowi KAS w terminie 10 dni od daty zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego. W wyniku nowelizacji art. 27 ust. 2 ustawy o CIT wydłużono ten termin do 15 dni od zatwierdzenia sprawozdania finansowego. Tym samym od 1 stycznia 2022 r. wszystkich podatników CIT obowiązuje ten sam 15-dniowy termin od zatwierdzenia sprawozdania na wysłanie sprawozdania finansowego:

● do Szefa KAS - przez podatników CIT niewpisanych do rejestru przedsiębiorców KRS,

● do KRS - przez podatników CIT wpisanych do rejestru przedsiębiorców KRS.

Przy okazji ujednolicenia terminu na składanie sprawozdań finansowych przez podatników CIT zapisano wprost, że podmioty zwolnione podmiotowo z podatku CIT (np. jednostki budżetowe, państwowe fundusze celowe, fundusze inwestycyjne) oraz podmioty, które na podstawie odrębnych przepisów mają obowiązek przekazywania sprawozdań finansowych do KRS (np. SP ZOZ), nie są zobowiązane do przekazywania sprawozdań do Szefa KAS.

5.2. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź, czy jesteś jako podatnik CIT wpisany do rejestru przedsiębiorców KRS

Od tego zależy miejsce złożenia sprawozdania finansowego. Do Szefa KAS składają swoje sprawozdania finansowe podatnicy CIT niewpisani do rejestru przedsiębiorców KRS (np. stowarzyszenia i fundacje nieprowadzące działalności gospodarczej), zaś do KRS podatnicy CIT wpisani do rejestru przedsiębiorców KRS.

Krok 2. Dokonaj odpowiednich zmian w polityce rachunkowości, o ile zapisy dotyczące podpisywania składania sprawozdań finansowych są w niej wyszczególnione

Krok 3. Pamiętaj o 15-dniowym terminie granicznym od daty zatwierdzenia sprawozdania finansowego na jego złożenie

Podstawa prawna:

● art. 27 ust. 2 ustawy o CIT

6. Uzupełnienie różnych przepisów o zmiany wprowadzone w ustawie o rachunkowości

6.1. Na czym polegają zmiany

Wprowadzenie zmian w ustawie o rachunkowości dotyczących:

● sporządzania sprawozdań finansowych w formacie i zgodnie z wymogami określonymi w rozporządzeniu 2019/815 (tj. w XHTML lub w przypadku jednostek niebędących emitentami, a sporządzających sprawozdania zgodnie z MSR - także innym formacie przeszukiwalnym),

● możliwości podpisywania sprawozdania finansowego przez jednego członka zarządu i związane z tym nowe dokumenty w postaci oświadczenia pozostałych członków zarządów, potwierdzające, że sprawozdanie spełnia wymagania przewidziane w ustawie o rachunkowości, lub o odmowę złożenia takiego oświadczenia wraz z uzasadnieniem odmowy złożenia oświadczenia

spowodowały, że dokonano zmian to uwzględniających w:

● ustawie o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym - wprowadzono nowy, obligatoryjny element do sprawozdania z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego (art. 83 ust. 6 pkt 6 ustawy o biegłych rewidentach). Polega on na wyrażeniu przez biegłego opinii co do zgodności badanego sprawozdania z wymogami rozporządzenia 2019/815 - oczywiście w przypadkach, gdy skonsolidowane sprawozdanie finansowe (obligatoryjnie lub fakultatywnie) jest sporządzone zgodnie z rozporządzeniem 2019/815 - obowiązek ma zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań z badania skonsolidowanych sprawozdań finansowych grupy kapitałowej sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się po dniu 31 grudnia 2020 r.;

● ustawie o KRS - wprowadzono w art. 19e ustawy o KRS konieczność składania do Krajowego Rejestru Sądowego wraz ze sprawozdaniem finansowym oświadczeń, odmów złożenia oświadczenia oraz odmów złożenia podpisu, do których ma zastosowanie art. 52 ust. 2 i 2b ustawy o rachunkowości (w tym także tych, które w oryginale zostały sporządzone w postaci papierowej, a następnie zostały odwzorowane elektronicznie, tj. zostały zeskanowane) - obowiązek ten wchodzi w życie 1 czerwca 2022 r.

6.2. Przygotowanie do zmian

Zmiany te nie wymagają przygotowań ze strony jednostki. Są one koniecznymi zmianami prawa wynikającymi z wprowadzonych zmian w ustawie o rachunkowości.

Podstawa prawna:

● art. 83 ust. 6 pkt 6 ustawy z 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1415 z późn. zm.

● art. 19e ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 112 z późn. zm.

III. CIT/PIT - przepisy wspólne

Zmiany od 1 stycznia 2022 r.

1. Jednorazowa amortyzacja środków trwałych

1.1. Na czym polegają zmiany

W 2022 r. mali podatnicy oraz podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej będą mogli dokonywać jednorazowych odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych w wyższej wysokości. W 2021 r. łączna wartość takich odpisów nie może przekroczyć 226 000 zł. W 2022 r. będzie to 230 000 zł.

1.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy, którzy rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej w 2021 r. albo spełniają definicję małych podatników (tzn. ich przychód w 2020 r. nie przekroczył 9 031 000 zł), planujący w najbliższym czasie zakupy środków trwałych, powinni podjąć następujące działania:

Krok 1. Przeanalizuj, jakie środki trwałe zamierzasz nabyć w najbliższym czasie do prowadzonej działalności gospodarczej

Podatnik powinien ustalić, jaki typ środków trwałych zamierza nabyć w najbliższym czasie. Jednorazowych odpisów amortyzacyjnych można dokonywać tylko od środków trwałych zaliczonych do grupy 3-8 KŚT, z wyłączeniem samochodów osobowych.

Krok 2. Ustal ich wartość początkową i rozważ, czy warto je nabyć w 2021 r.

Jeżeli podatnik zamierza nabyć środek trwały należący do grupy 3-8 KŚT i nie będzie to samochód osobowy, a jego wartość początkowa przekroczy 226 000 zł, ale nie przekroczy 230 000 zł, warto zastanowić się nad odsunięciem jego zakupu do 2022 r. Dzięki temu podatnik będzie mógł dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego od całej wartości tego środka trwałego. Jeżeli nabędzie taki środek trwały w 2021 r., będzie mógł dokonać jednorazowego odpisu tylko do kwoty 226 000 zł. Nadwyżkę ponad tę kwotę będzie mógł rozliczyć w kosztach dopiero w 2022 r. poprzez zwykłe odpisy amortyzacyjne. To oznacza dla niego dłuższy okres rozliczenia w kosztach poniesionego wydatku. 

Podstawa prawna:

● art. 22k ust. 7-11 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1182 z późn. zm.; dalej: ustawa o PIT

● art. 16k ust. 7-11 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800 z późn. zm.; dalej: ustawa o CIT

2. Nielegalne zatrudnianie pracowników

2.1. Na czym polegają zmiany

Od 2022 r. do przepisów ustawy o PIT i ustawy o CIT zostaną wprowadzone regulacje zniechęcające pracodawców do nielegalnego zatrudniania pracowników albo wypłacania legalnie zatrudnionym pracownikom części wynagrodzenia "pod stołem". W przypadku ujawnienia tego rodzaju praktyk pracodawcy:

● będą mieli obowiązek doliczenia do swoich przychodów wartości pracy nielegalnie zatrudnionych pracowników; wartość ta będzie ustalana za każdy miesiąc, w którym zostanie stwierdzone nielegalne zatrudnienie, w wysokości równowartości minimalnego wynagrodzenia za pracę,

● zostaną pozbawieni możliwości zaliczania do kosztów wynagrodzeń wypłaconych nielegalnie zatrudnionym pracownikom.

2.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Omawiane sankcje będą miały zastosowanie do przypadków nielegalnego zatrudnienia pracowników oraz przypadków nieujawniania właściwym organom części wynagrodzenia ze stosunku pracy, zaistniałych od 1 stycznia 2022 r.

2.3. Przygotowanie do zmian

Podatnicy prowadzący biura rachunkowe, jeżeli wiedzą albo podejrzewają, że ich klienci zatrudniają nielegalnie pracowników, powinni poinformować ich o nowych regulacjach w tym zakresie. Podatkowe skutki wykrycia przez PIP tego rodzaju nieuczciwości wobec pracowników będą w 2022 r. zdecydowanie bardziej dotkliwe niż dotychczas. O nowych regulacjach powinni poinformować swoich przełożonych również pracownicy służb kadrowo-płacowych.

Podstawa prawna:

● art. 14 ust. 2 pkt 20 i ust. 2j, art. 23 ust. 1 pkt 55c ustawy o PIT

● art. 12 ust. 1 pkt 13 i ust. 3n, art. 16 ust. 1 pkt 57c ustawy o CIT

● art. 69 ust. 1 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

3. Zmiany w cenach transferowych

3.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. zacznie obowiązywać wiele zmian w zakresie tzw. cen transferowych. Podatnicy PIT i CIT sporządzający dokumentacje podatkowe powinni zapoznać się z tymi zmianami. Ustawodawca wydłuża terminy:

● na sporządzenie lokalnej dokumentacji cen transferowych - do końca 10 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego podatnika (przedłużenie o jeden miesiąc),

● na złożenie informacji o cenach transferowych - do końca 11 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego podatnika (przedłużenie o 2 miesiące),

● na przedstawienie dokumentacji w przypadku żądania przedłożenia dokumentacji przez organ podatkowy - z 7 do 14 dni.

Dodatkowo zniesiony zostanie obowiązek sporządzenia dokumentacji lokalnej transakcji dotyczących rozliczeń w zakresie tzw. czystego refakturowania. Korzystna jest także likwidacja dla niektórych transakcji obowiązku zawarcia analizy porównawczej lub zgodności w lokalnej dokumentacji cen transferowych. Dotyczy to transakcji kontrolowanych:

● stanowiących usługi o niskiej wartości dodanej,

● dotyczące pożyczek,

● zawieranych przez podmioty powiązane będące mikroprzedsiębiorcą lub małym przedsiębiorcą,

● innych niż transakcje kontrolowane, dokonywane z podmiotami mającymi miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju stosującym szkodliwą konkurencję podatkową).

Zmiana ta dotyczy dokumentacji cen transferowych sporządzanej za rok podatkowy rozpoczynający się po dniu 31 grudnia 2020 r.

Dodatkowo zlikwidowany zostanie obowiązek złożenia oświadczenia o sporządzeniu dokumentacji cen transferowych jako odrębnego dokumentu. Oświadczenie to będzie stanowiło część informacji o cenach transferowych (tzw. TPR).

Dopuszczone będzie posiadanie przez podatnika dokonującego korekty cen transferowych, zamiast oświadczenia podmiotu powiązanego, dowodu księgowego potwierdzającego dokonanie przez ten podmiot korekty cen transferowych w takiej samej wysokości co podatnik oraz uchylony zostanie warunek dotyczący potwierdzenia korekty przez podatnika w rocznym zeznaniu podatkowym za rok podatkowy, którego dotyczy ta korekta.

Omawiane zmiany będą miały zastosowanie do transakcji kontrolowanych i transakcji innych niż transakcje kontrolowane, rozpoczętych i niezakończonych przed 1 stycznia 2022 r., w zakresie tej części tych transakcji, które są realizowane w roku podatkowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2021 r.

3.2. Przygotowanie do zmian

Służby księgowe i sporządzający dokumentacje podatkowe muszą na nowo określić terminy wypełniania swoich obowiązków. Korzystne jest to, że co do zasady terminy te będą dla nich dłuższe.

Z dokumentacji sporządzanych dla wielu typów transakcji znika analiza porównawcza lub zgodności. Przy tym trzeba tu podkreślić, że zmiana ta dotyczy dokumentacji cen transferowych sporządzanej za rok podatkowy rozpoczynający się po dniu 31 grudnia 2020 r.

Sporządzający dokumentacje powinni zatem:

Krok 1. Zidentyfikować transakcje, dla których sporządzają analizę porównawczą lub zgodności

Krok 2. Określić, czy dla danego typu podatnika czy transakcji konieczne jest w dalszym ciągu sporządzanie tych elementów dokumentacji

Podstawa prawna:

● art. 11a, art.11p-11s, art. 11q ustawy o CIT

● art. 23m, art. 23o-23s art. 23ze i art. 23zf ustawy o PIT

● art. 56 i 57 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

4. Zmiany w uldze B+R i IP Box

4.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. w ramach ulgi B+R centra badawcze zyskają możliwość odliczania 200% wszystkich kosztów kwalifikowanych, w tym kosztów pracowniczych (obecnie odliczają tylko 150% takich kosztów). Pozostali podatnicy zyskają możliwość odliczania 200% pracowniczych kosztów kwalifikowanych (obecnie odliczają tylko 100% tego rodzaju kosztów).

Podatnicy komercjalizujący wyniki prac badawczo-rozwojowych i osiągający z nich dochody kwalifikowane w rozumieniu przepisów o IP BOX otrzymają możliwość korzystania z odliczenia kosztów kwalifikowanych w ramach ulgi B+R. Obecnie nie mają takiej możliwości.

4.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy korzystający z ulgi na IP Box i ulgi na prace badawczo-rozwojowe powinni uważnie zapoznać się nowymi możliwościami w zakresie ulg. W szczególności księgowi centr badawczo-rozwojowych powinni zostać poinformowani o nowych wielkościach odliczeń w ramach ulgi B+R.

Podstawa prawna:

● art. 18d i art. 24d ustawy o CIT

● art. 26e i art. 30ca ustawy o PIT

5. Nowe ulgi dla przedsiębiorców

5.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. zostanie wprowadzony wiele nowych ulg podatkowych dla podatników podatków dochodowych. Przedstawiamy je w tabeli.

Tabela. Nowe ulgi podatkowe dla przedsiębiorców

5.2. Przygotowanie do zmian

Wprowadzenie nowych ulg podatkowych daje wszystkim przedsiębiorcom nowe możliwości zaoszczędzenia na podatkach dochodowych. By w pełni skorzystać z tej możliwości, należy jednak odpowiednio przygotować rozliczanie wydatków, tak by zidentyfikować koszty podlegające odliczeniu.

Krok 1. Przeprowadź analizę wydatków

Przedsiębiorcy powinni przeanalizować, czy ponoszą wydatki objęte nowymi ulgami. Rekomendujemy podatnikom wstrzymanie się z niektórymi wydatkami (np. nabyciem terminala do płatności, prototypu, zatrudnieniem innowacyjnego pracownika) do przyszłego roku, tak, by mogli odliczyć tego rodzaju wydatek w ramach nowej ulgi.

Krok 2. Upewnij się, że pracownicy służb księgowych znają nowe ulgi

Przedsiębiorcy powinni dopilnować, aby zatrudnieni przez nich pracownicy odpowiedzialni za księgowanie wydatków zostali zapoznani ze zmianami w zakresie nowych ulg podatkowych.

Krok 3. Ewidencjuj i dokumentuj wydatki podlegające odliczeniu

Właściwe ewidencjonowanie i dokumentowanie wydatków jest konieczne dla skorzystania z ulg podatkowych. Warto zatem wdrożyć odpowiednie procedury, pozwalające na identyfikowanie tych kosztów.

Podstawa prawna:

● art. 18ea, art. 18eb, art. 18ee, art. 18ef, art. 38eb ustawy o CIT

● art. 26ga, art. 26gb, art. 26ha, art. 26hd, art. 52jb ustawy o PIT

6. Płatności za pośrednictwem rachunku bankowego

6.1. Na czym polegają zmiany

W ustawie - Prawo przedsiębiorców limit płatności gotówkowych pomiędzy przedsiębiorcami (tzw. business to business - B2B) ma być obniżony z obecnych 15 000 zł do 8000 zł. Tym samym obniżony zostanie już istniejący próg zaliczania płatności gotówkowych do kosztów podatkowych w podatkach dochodowych.

6.2. Przygotowanie do zmian

Obniżenie w przepisach ustawy - Prawo przedsiębiorców limitu płatności gotówkowych pomiędzy przedsiębiorcami do 8000 zł ma przełożenie na zaliczanie płatności gotówkowych do kosztów podatkowych w podatkach dochodowych. Jest tak, ponieważ przepisy ustaw o podatku dochodowym odsyłają do Prawa przedsiębiorców w zakresie ustalenia tego, jaka gotówkowa transakcja jest wyłączona z kosztów podatkowych. W związku ze zmianą wszyscy pracownicy przyjmujący płatności powinni zostać poinformowani, że zapłaty od innych przedsiębiorców powyżej 8000 zł mogą być dokonywane tylko za pośrednictwem konta bankowego. Inaczej przedsiębiorca nie rozliczy kosztów podatkowych.

Podstawa prawna:

● art.15d ustawy o CIT

● art. 22p ustawy o PIT

● art. 19 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 162 z późn. zm.

7. Odpowiedzialność za niedopełnienie obowiązków informacyjnych

7.1. Na czym polegają zmiany

W przypadkach, o których mowa w art. 41 ust. 4d i 10 ustawy o PIT i art. 26 ust. 2c ustawy o CIT, podmioty dokonujące wypłat należności za pośrednictwem rachunków papierów wartościowych albo rachunków zbiorczych są obowiązane do przekazania podmiotom prowadzącym te rachunki informacji o występowaniu pomiędzy nimi a podatnikiem powiązań oraz przekroczeniu kwoty 2 mln zł wypłacanych należności na rzecz jednego podatnika, co najmniej na 7 dni przed dokonaniem wypłaty. Podmioty przekazujące tę informację są też zobowiązane do jej aktualizacji przed dokonaniem wypłaty w przypadku wystąpienia zmiany okoliczności objętych tą informacją.

Od 1 stycznia 2022 r., jeżeli podatek nie zostanie pobrany z uwagi na niewykonanie tych obowiązków lub z uwagi na niezgodność informacji przekazanej na podstawie tych przepisów z rzeczywistością, odpowiedzialność za podatek niepobrany będzie ponosił podmiot, który dokonał wypłaty za pośrednictwem podmiotów prowadzących rachunki papierów wartościowych albo rachunki zbiorcze.

7.2. Przygotowanie do zmian

Do zmian powinny się przygotować te podmioty (podatnicy PIT i CIT), które dokonują wypłat podmiotom powiązanym za pośrednictwem rachunku papierów wartościowych albo rachunków zbiorczych. Należy:

● ustalić, kto w firmie będzie odpowiedzialny za przekazywanie tych informacji oraz ich aktualizację,

● wdrożyć procedury pozwalające na wypełnienie tego obowiązku przez pracowników odpowiedzialnych za ich przekazanie.

Naturalne jest włączenie obowiązku informacyjnego do obowiązków osób decydujących o takich wypłatach lub faktycznie dokonujących takich wypłat.

Podstawa prawna:

● art. 30 § 5b ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - Dz.U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.

Zmiany od 1 stycznia 2023 r.

8. Przesyłanie ksiąg do urzędu skarbowego

8.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2023 r. podatnicy PIT i CIT, a także płacący ryczałt od przychodów ewidencjonowanych będą po zakończeniu roku elektronicznie przesyłać do urzędu skarbowego ustrukturyzowane księgi i ewidencje. Przedsiębiorcy niebędący podatnikami CIT będą to robić także co miesiąc lub kwartał (przy czym Minister Finansów będzie mógł ich z tego obowiązku zwolnić w rozporządzeniu).

8.2. Przygotowanie do zmian

Wprowadzane rozwiązanie można porównać z JPK_VAT. Dla organów podatkowych to źródłowe dane w jednolitym i łatwym do analizowania formacie. Rok 2022 pozostaje okresem, w którym biura rachunkowe i podatnicy powinni przygotowywać swoje systemy księgowe na wprowadzenie możliwości wysyłania ksiąg do fiskusa. Konieczne jest sprawdzenie u dostawcy systemu informatycznego - czy może on wesprzeć w realizacji tego obowiązku podatnika lub podmiot prowadzący jego rachunkowość.

Podstawa prawna:

● art. 9 ust. 1c ustawy o CIT

● art. 24a ust. 1e i ust. 8 ustawy o PIT

● art. 15 ust. 12 i 13 uzpd ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - Dz.U. z 2021 r. poz. 1993 z późn. zm.

IV. CIT

Zmiany od 1 stycznia 2022 r.

1. Zmiana terminu składania informacji o wspólnikach spółek jawnych

1.1. Na czym polegają zmiany

Nowo utworzona spółka jawna oraz spółka jawna powstała z przekształcenia innej spółki ma być podatnikiem CIT w przypadku niezłożenia informacji o wspólnikach w terminie 14 dni, licząc od dnia zarejestrowania. Obecnie taką informację należy złożyć przed rozpoczęciem roku obrotowego. Zmiana ma rozstrzygać wątpliwości interpretacyjne, jakie mogły pojawić się u nowo tworzonych spółek jawnych.

1.2. Przygotowanie do zmian

Wspólnicy spółek jawnych, których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne, zyskały pewność co do momentu na złożenie informacji o wspólnikach. Służby księgowe powinny poinformować wspólników spółek jawnych, których wspólnikami nie są wyłącznie osoby fizyczne, o nowym terminie składania zawiadomień CIT-15J.

Podstawa prawna:

● art. 1 ust. 3 pkt 1a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1800 z późn. zm.; dalej: ustawa o CIT

2. Ułatwienia dla podatkowych grup kapitałowych (PGK)

2.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. zakładanie i prowadzenie działalności w formie PGK będzie łatwiejsze. Ułatwienia dla PGK polegają m.in. na:

● obniżeniu minimalnego kapitału zakładowego uprawniającego do stworzenia PGK (z 500 000 zł na spółkę do 250 000 zł),

● złagodzeniu warunku braku powiązań między spółkami tworzącymi PGK (obecnie spółki zależne wchodzące w skład PGK nie mogą posiadać udziału w innych spółkach zależnych tworzących PGK),

● zlikwidowaniu warunku rentowności (obecnie jest to rentowność na poziomie 2% udziału dochodu w przychodach),

● wprowadzeniu korzystniejszych warunków rozliczania strat poniesionych przez członków PGK.

2.2. Przygotowanie do zmian

Wspólnicy i zarządzający powiązanymi spółkami na nowo powinni rozważyć, czy prowadzenie działalności w formie PGK jest dla nich atrakcyjne. Należy w tym celu:

Krok 1. Przeprowadzić oszacowanie zysków związanych z wykorzystaniem struktury PGK

Przypominamy, że największe zalety działania w formie PGK to:

● wspólne rozliczanie podatku dochodowego łącznie przez spółki tworzące PGK. Pozwala to zazwyczaj grupie na płacenie niższych podatków w porównaniu do sytuacji, gdyby każda spółka rozliczała się samodzielnie,

● neutralność podatkowa darowizn wewnątrz PGK,

● zwolnienia z obowiązków związanych z cenami transferowymi. Przy tym Polski Ład wprowadza objęcie obowiązkiem sporządzenia dokumentacji TP w przypadku transakcji członków PGK z podmiotami z tzw. rajów podatkowych.

Krok 2. Porównać, czy zyski dla grupy z działania w formie PGK są większe niż w przypadku stosowania innych alternatywnych struktur rozliczania się (takich jak np. spółki holdingowe)

Krok 3. Jeżeli podjęto decyzję o działaniu w formie PGK, należy zbadać, czy każda ze spółek, które wejdą w skład grupy, spełnia warunki określone ustawą (np. czy posiada minimalny kapitał zakładowy w wielkości co najmniej 250 000 zł)

Krok 4. Podpisać umowę między spółkami tworzącymi PGK na okres co najmniej 3 lat

Krok 5. Zarejestrować umowę o PGK przed rozpoczęciem wybranego roku podatkowego w urzędzie skarbowym

Rejestracja powinna nastąpić co najmniej na 45 dni przed rozpoczęciem roku podatkowego przyjętego przez PGK.

Warto także dodać, że część zmian (np. te dotyczące zawiadomień o przedłużaniu okresu funkcjonowania PGK) ma zastosowanie do umów o utworzeniu PGK zawartych od 1 stycznia 2022 r.

Podstawa prawna:

● art. 1a, art. 7, art. 7a ustawy o CIT

● art. 59 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

3. Nowa definicja miejsca faktycznego zarządu

3.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. wprowadzono domniemanie, że podatnik ma zarząd na terytorium Polski, między innymi gdy na terytorium Polski są prowadzone w sposób zorganizowany i ciągły bieżące sprawy tego podatnika, w szczególności na podstawie:

1) umowy, decyzji, orzeczenia sądu lub innego dokumentu regulujących założenie lub funkcjonowanie tego podatnika lub

2) udzielonych pełnomocnictw, lub

3) powiązań w rozumieniu przepisów o cenach transferowych.

3.2. Przygotowanie do zmian

Opisana zmiana ma przeciwdziałać praktyce zakładania zagranicznych spółek, które są kontrolowane przez polskich podatników, ale służą optymalizacji zobowiązań podatkowych. Przypominamy, że zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o CIT podatnicy mający siedzibę lub zarząd na terytorium Polski podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania. Tym samym uznanie, że w Polsce znajduje się zarząd zagranicznego podmiotu, prowadzi do opodatkowania w Polsce. Polscy podatnicy związani z takimi spółkami powinni zatem rozważyć, czy nie powstaje dla nich ryzyko podatkowe polegające na opodatkowaniu tych spółek w Polsce.

Niestety dla podatników przedstawiony zapis nie sprawia, że ustalenie rezydencji podatkowej spółki stało się zadaniem oczywistym. Katalog przesłanek wystąpienia zarządu na terytorium Polski jest bowiem przykładowy. Taka otwarta definicja może w przyszłości prowadzić do licznych sporów z fiskusem. Warto zatem ustalić, w przypadku jakich spółek zagranicznych może powstać zarzut, że ich zarząd znajduje się w Polsce.

Podstawa prawna:

● art. 3 ust. 1a ustawy o CIT

4. Złagodzenie warunków wyboru i obniżenie estońskiego CIT (ryczałtu od dochodów spółek)

4.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. złagodzone zostaną warunki, których spełnienie umożliwia wybór rozliczenia w estońskim CIT. W 2022 r. mogą go wybrać nie tylko spółki kapitałowe, ale również komandytowe i komandytowo-akcyjne (o ile ich wspólnikami będą wyłącznie osoby fizyczne). Dlatego zmieniono nazwę tej formy opodatkowania z "ryczałtu od dochodów spółek kapitałowych" na "ryczałt od dochodów spółek". Dodatkowo:

● zniesiono limit przychodów (obecnie 100 mln zł rocznie);

● zlikwidowano wymóg minimalnych nakładów na inwestycje;

● spółki objęte estońskim CIT i u których wartość sprzedaży (wraz z kwotą VAT) nie przekroczy w poprzednim roku podatkowym 4 mln euro, będą mogły rozliczać VAT kwartalnie;

● obniżono stawki (zob. tabelę).

Tabela. Porównanie stawek estońskiego CIT w 2021 r. i w 2022 r.

* Niższa stawka ma zastosowanie w przypadku osiągnięcia określonych nakładów inwestycyjnych.

Ponadto pamiętać należy o wprowadzonej dodatkowej możliwości składania zawiadomienia o wyborze estońskiego CIT przed upływem przyjętego przez podatnika roku podatkowego. Warunkiem ma być tu:

● zamknięcie ksiąg rachunkowych podatnika na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego pierwszy miesiąc opodatkowania ryczałtem oraz

● sporządzenie sprawozdania finansowego zgodnie z przepisami o rachunkowości.

W tym przypadku księgi rachunkowe otwiera się na pierwszy dzień miesiąca opodatkowania ryczałtem.

4.2. Przygotowanie do zmian

Estoński CIT staje się bardziej atrakcyjny dla podatników, choć dotyczące go przepisy pozostały skomplikowane. Spółki prowadzące inwestycje mogą rozważyć tę formę opodatkowania. Co ważne, nie muszą się spieszyć z decyzją, przejść na ten sposób opodatkowania mogą bowiem nawet w trakcie trwania roku podatkowego.

W szczególności tę formę opodatkowania mogą rozważyć np. spółki celowe zakładane przez deweloperów nieruchomości i firmy handlowe, by uniknąć opodatkowania podatkiem minimalnym. Podatnicy, którzy zdecydują się na estoński CIT, powinni:

Krok 1. Zamknąć bieżący rok podatkowy

Krok 2. Uzgodnić ewidencję podatkową z ewidencją rachunkową

Krok 3. Zgłosić fakt wyboru estońskiego CIT do urzędu skarbowego

Zawiadomienie należy zgłosić do końca pierwszego miesiąca pierwszego roku podatkowego, w którym podatnik ma być opodatkowany ryczałtem. Po 1 stycznia 2022 r. możliwe jest złożenie zawiadomienia również przed upływem przyjętego przez podatnika roku podatkowego, jeżeli na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego pierwszy miesiąc opodatkowania ryczałtem podatnik zamknie księgi rachunkowe oraz sporządzi sprawozdanie finansowe zgodnie z przepisami o rachunkowości. W tym przypadku księgi rachunkowe otwiera się na pierwszy dzień miesiąca opodatkowania ryczałtem.

Krok 4. Rozpocząć rok podatkowy już na zasadach estońskiego CIT

Podstawa prawna:

● art. 7aa, art. 28h, art. 28j, art. 28o ustawy o CIT

5. Zmiana definicji rzeczywistego właściciela

5.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. z definicji ustawowej "rzeczywistego właściciela" usunięto odesłanie do art. 24a ust. 18 ustawy o CIT (przepis dotyczący zagranicznych jednostek kontrolowanych), który należało stosować analogicznie przy ocenie prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej. Po zmianie, oceniając, czy podmiot prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą, uwzględnia się charakter oraz skalę działalności prowadzonej przez ten podmiot w zakresie otrzymanej należności.

5.2. Przygotowanie do zmian

Zmiana dotyczy podatników dokonujących płatności, z którymi związany jest obowiązek poboru podatku u źródła od wypłaty określonych należności, m.in. z tytułu praw autorskich lub praw pokrewnych, odsetek, znaków towarowych oraz know-how. Tacy płatnicy powinni powiadomić służby księgowe o tym, że stosowana przy tych płatnościach definicja "rzeczywistego właściciela" została w 2022 r. zmieniona. Po zmianie dokonujący płatności muszą wykazywać, że odbiorca prowadzi rzeczywistą działalność gospodarczą. Dodatkowo jednak powinni zebrać i udokumentować dane, jaki jest charakter oraz skala działalności prowadzonej przez ten podmiot w zakresie otrzymanej należności.

Podstawa prawna:

● art. 4a pkt 29 ustawy o CIT

6. Rozszerzenie katalogu przychodów z zysków kapitałowych

6.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. za przychody z zysków kapitałowych będą uważane także:

● przychody uzyskane w następstwie przekształceń, łączenia lub podziału podmiotów;

● przychody z tytułu otrzymania składników majątku w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem wspólnika z takiej spółki, w wyniku których Polska traci prawo do opodatkowania dochodów ze zbycia tych składników majątku.

Za zyski kapitałowe będą uważane także dopłaty otrzymane w przypadku połączenia lub podziału podmiotów przez osoby posiadające prawo uczestnictwa w zysku podmiotu przejmowanego, łączonego lub dzielonego. Obecnie regulacja ta dotyczy wyłącznie wspólników spółki przejmowanej, spółek łączonych lub dzielonych.

6.2. Przygotowanie do zmian

Najkorzystniej dla większości podatników byłoby oczywiście dokonać restrukturyzacji spółki jeszcze na podstawie starych przepisów. Jednak gdyby nie było to możliwe i do restrukturyzacji dojdzie już w 2022 r., przychody z niej będzie trzeba zaliczyć do źródła "przychody z zysków kapitałowych". O zmianie powinny zostać poinformowane służby księgowe spółek dokonujących lub planujących dokonanie restrukturyzacji.

Podstawa prawna:

● art. 7b ust. 1 pkt 1a i 1b ustawy o CIT

7. Zaliczanie do kosztów podatkowych wydatków na usługi niematerialne

7.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. uchylony zostanie art. 15e ustawy o CIT, który obecnie limituje zaliczanie do kosztów uzyskania przychodu wydatków na usługi niematerialne. Co ważne, podatnicy CIT, którzy przed końcem roku podatkowego rozpoczętego przed dniem 1 stycznia 2022 r. nabyli prawo do odliczenia kosztów na podstawie art. 15e ust. 9 ustawy o CIT (tj. odliczenia kosztów, które podlegały limitowaniu w kolejnych 5 latach podatkowych), zachowują prawo do tego odliczenia po dniu 31 grudnia 2021 r., w zakresie i na zasadach określonych w tym przepisie.

7.2. Przygotowanie do zmian

Uchylenie art. 15e ustawy o CIT to dobra wiadomość dla podatników, którym przepis ten sprawiał duże trudności w stosowaniu. Należy jednak pamiętać, że w jego miejsce w 2022 r. wejdą takie regulacje, jak:

● podatek od przerzuconych dochodów (art. 24aa ustawy o CIT) - zob. pkt 8 tego działu,

● podatek minimalny od przychodów (art. 24ca ustawy o CIT) - zob. pkt 9 tego działu.

Z kolei od 1 stycznia 2023 r. ma obowiązywać całkowite wyłączenie z kosztów podatkowych tzw. ukrytych dywidend (art. 16 ust. 1 pkt 15b oraz ust. 1d ustawy o CIT) - zob. pkt 15 tego działu.

Pracownicy służb księgowych spółek, w których były dokonywane transakcje objęte artykułem 15e ustawy o CIT, powinni zatem zostać poinformowaniu o treści przepisów regulujących podatek od przerzucanych dochodów i minimalny podatek dochodowy, a następnie o wyłączeniu z kosztów ukrytych dywidend.

Podstawa prawna:

● art. 2 pkt 30 i art. 60 ust. 1 i art. 89 pkt 4 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

8. Podatek od przerzuconych dochodów

8.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. spółka wypłacająca za granicę należności do podmiotu powiązanego m.in. z tytułu usług niematerialnych, należności licencyjnych czy kosztów finasowania dłużnego, może być - pod pewnymi warunkami - zobowiązana do rozpoznania z tego tytułu przychodów w Polsce. Podatek z tytułu przerzuconych dochodów będzie wynosić 19% i będzie podlegał obniżeniu m.in. o kwotę podatku u źródła potrąconego od tych usług niematerialnych i opłat.

Przy tym za przerzucone dochody będą uważane koszty poniesione bezpośrednio lub pośrednio na rzecz podmiotu powiązanego ze spółką, stanowiące należność tego podmiotu, jeżeli:

1) faktycznie zapłacony podatek dochodowy przez ten podmiot powiązany za rok, w którym otrzymał należność, w państwie jego siedziby, zarządu, zarejestrowania lub położenia jest niższy o co najmniej 25% niż kwota podatku dochodowego, który byłby od niego należny, gdyby dochody tego podmiotu zostały opodatkowane z zastosowaniem stawki podatku 19%, przy czym przez podatek faktycznie zapłacony rozumie się podatek niepodlegający zwrotowi lub odliczeniu w jakiejkolwiek formie, w tym na rzecz innego podmiotu, oraz

2) koszty te:

a) podlegające zaliczeniu w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów, odliczeniu od dochodu, podstawy opodatkowania lub od podatku tego podmiotu powiązanego lub

b) wypłacane przez ten podmiot powiązany w formie dywidendy lub innych przychodów z udziału w zyskach osób prawnych za rok, w którym otrzymał należność

- stanowiły co najmniej 50% wartości uzyskanych przez ten podmiot przychodów określonych zgodnie z przepisami o podatku dochodowym lub zgodnie z przepisami o rachunkowości.

Przerzuconych dochodów nie będzie łączyło się z innymi dochodami (przychodami) podatnika. Podatnikiem jest spółka, która ponosi koszty - bezpośrednio lub pośrednio - na rzecz swoich podmiotów powiązanych.

Podatek nie znajdzie zastosowania w przypadku, gdy ww. koszty zostaną poniesione na rzecz podmiotu powiązanego, podlegającego opodatkowaniu od całości swoich dochodów w państwie członkowskim UE lub w państwie należącym do EOG i prowadzącego w tym państwie istotną rzeczywistą działalność gospodarczą.

8.2. Przygotowanie do zmian

Dodany przepis ma na celu wyeliminować możliwość uzyskania korzyści podatkowej poprzez schematy podatkowe, których celem jest transfer dochodów do tzw. rajów podatkowych. Dotyczy to przede wszystkim podmiotów, które uzyskują dochody z wartości niematerialnych i prawnych. Przepis obejmie m.in. koszty usług niematerialnych i opłat za wartości niematerialne i wchodzi w miejsce uchylonego 1 stycznia 2022 r.art. 15e ustawy o CIT.

Zadaniem podatników jest przede wszystkim zidentyfikowanie kosztów, które mogłyby być objęte opisaną regulacją. Płatności takie musiałyby być uznane za usługi niematerialne i dokonywane do podmiotów powiązanych. Następnie należy zweryfikować, czy nie są one wyłączone z opodatkowania opisanym podatkiem (czyli np. nie są dokonywane do podmiotu z kraju członkowskiego UE).

Podstawa prawna:

● art. 24aa ustawy o CIT

9. Wprowadzenie minimalnego podatku dochodowego

9.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. wprowadzony zostanie tzw. minimalny podatek dochodowy. Będą go płaciły spółki i podatkowe grupy kapitałowe (PGK), które w roku podatkowym:

● poniosą stratę ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych albo

● będą miały udział dochodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych nie większy niż 1%.

Co ważne, wprowadzony podatek dochodowy jest niezależny od wielkości podatnika (nie ma tu progu przychodowego). Przesłanki objęcia minimalnym podatkiem dochodowym nie dotyczą także takich kwestii, jak np. liczba zatrudnionych u podatnika.

Stawka minimalnego podatku dochodowego wyniesie 10%. Podstawą opodatkowania będzie suma:

● kwoty odpowiadającej 4% wartości przychodów (innych niż z zysków kapitałowych),

● poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych "nadmiernych" kosztów finansowania dłużnego w części przewyższającej 30% podatkowej EBITDA,

● poniesionych na rzecz podmiotów powiązanych kosztów nabycia usług niematerialnych i opłat licencyjnych, jeśli ich wartość przekroczy określony ustawą limit,

● wartości odroczonego podatku dochodowego wynikającej z ujawnienia w rozliczeniach podatkowych niepodlegającej dotychczas amortyzacji wartości niematerialnej i prawnej w zakresie, w jakim powoduje zwiększenie zysku brutto albo zmniejszenie straty brutto.

Podatek minimalny będzie pomniejszany o kwotę CIT należnego za ten sam rok. Wpłaconą do urzędu skarbowego kwotę podatku minimalnego będzie można odliczyć od zapłaconego w Polsce CIT w trzech kolejnych latach podatkowych.

Podatek ten nie będzie miał zastosowania do podatników wchodzących w skład grupy co najmniej dwóch spółek, w której jedna z nich posiada przez cały rok podatkowy bezpośrednio 75% udział odpowiednio w kapitale zakładowym, kapitale akcyjnym lub udziale kapitałowym pozostałych spółek wchodzących w skład tej grupy, jeżeli:

a) rok podatkowy spółek obejmuje ten sam okres oraz

b) obliczony za rok podatkowy udział łącznych dochodów spółek w ich łącznych przychodach jest większy niż 1%

- przy czym przy ustalaniu warunków, o których mowa w lit. a i b, uwzględnia się wyłącznie spółki będące polskimi rezydentami podatkowymi.

Przepisów o minimalnym podatku dochodowym nie będzie stosowało się również m.in. do podatników rozpoczynających działalność w roku podatkowym, w którym rozpoczęli działalność, oraz w kolejno następujących po sobie dwóch latach podatkowych, następujących bezpośrednio po tym roku podatkowym. Przy tym podatnicy CIT utworzeni w wyniku przekształceń w okresie dnia następującego po dniu ogłoszenia ustawy nowelizującej z 29 października 2021 r. do 31 grudnia 2021 r. nie są traktowani jako podatnicy rozpoczynający działalność.

9.2. Przygotowanie do zmian

Zmiana dotyczy przede wszystkim podatników, którzy nie płacili dotąd podatku dochodowego ze względu na ponoszone straty. Warto zauważyć, że przepisy nakładające obowiązek kalkulacji podatku minimalnego z uwzględnieniem wartości wydatków na usługi niematerialne nie wyłączają z podstawy opodatkowania "kosztów i opłat bezpośrednio związanych z produkcją lub świadczeniem usług", tak jak było to w art. 15e ustawy o CIT.

Zmiana polegająca na wprowadzeniu minimalnego podatku dotyczy także podatników, którzy uzyskali APA lub też interpretacje potwierdzające wyłączenie z limitacji art. 15e ustawy o CIT. Także i tacy podatnicy powinni w ramach minimalnego podatku dochodowego opodatkowywać nadwyżkę wydatków na usługi niematerialne od podmiotów powiązanych.

Minimalny podatek dochodowy od osób prawnych będzie obliczany rocznie i wpłacany na rachunek urzędu skarbowego w terminie złożenia deklaracji podatkowej (do końca trzeciego miesiąca roku następnego). Podatnicy będą zobowiązani do wykazywania w rocznym zeznaniu podatkowym podstawy opodatkowania, dokonanych jej pomniejszeń, a także kwoty minimalnego podatku dochodowego.

Do tego czasu podatnicy powinni wdrożyć procedury, pozwalające na ustalenie konieczności płacenia tego podatku i jego obliczenie (ustalenie prawidłowej podstawy opodatkowania). Należy też zawsze zbadać możliwość zastosowania wyłączenia podmiotowego w odniesieniu do konkretnego podatnika (zob. art. 24ca ust. 14 ustawy o CIT).

Podstawa prawna:

● art. 24ca ustawy o CIT

● art. 61 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

10. Ulga konsolidacyjna

10.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. podatnik będący przedsiębiorcą, uzyskujący przychody inne niż przychody z zysków kapitałowych, będzie mógł odliczyć od podstawy opodatkowania tzw. kwalifikowane wydatki na nabycie udziałów lub akcji spółki posiadającej osobowość prawną. Maksymalna wielkość takiego pomniejszenia nie będzie mogła w roku podatkowym przekroczyć kwoty odpowiadającej wartości 250 000 zł.

Do takich kwalifikowanych wydatków na nabycie udziałów lub akcji spółki kapitałowej podlegać będą wydatki na:

● obsługę prawną transakcji nabycia udziałów lub akcji, w tym na ich wycenę (due dilligence),

● podatki i inne należności publicznoprawne zapłacone w Polsce i za granicą,

● opłaty notarialne, sądowe i skarbowe. 

Do wydatków takich nie będzie zaliczana cena zapłacona przez podatnika za nabywane udziały (akcje) oraz koszty finansowania dłużnego związanego z takim nabyciem. Odliczeniu podlega kwota faktycznie poniesionych w roku podatkowym wydatków.

10.2. Przygotowanie do zmian

Ulga konsolidacyjna ma na celu stworzenie zachęty podatkowej dla podatników pragnących dokonywać ekspansji gospodarczej na rynkach krajowych i zagranicznych, poprzez nabywanie udziałów (akcji) spółek kapitałowych funkcjonujących na tych rynkach. Tacy podatnicy powinni ją uwzględniać przy obliczaniu korzyści z nabycia udziałów w innych podmiotach. Służby księgowe takich podatników powinny ewidencjonować wydatki, które mogą być objęte omawianą ulgą. Na potrzeby omawianej ulgi należy także właściwie dokumentować wydatki, np. poniesione na obsługę prawną transakcji, tak by było jasne, jakiej transakcji wydatki dotyczą. Podatnik, będący przedsiębiorcą, uzyskujący przychody inne niż przychody z zysków kapitałowych i nabywający w 2022 r. udziały/akcje w innym podmiocie, aby skorzystać z ulgi, powinien:

Krok 1. Sprawdzić, czy transakcja spełnia warunki do objęcia ulga konsolidacyjną

Warunki, jakie transakcja powinna spełnić, są następujące:

1) spółka, której udziały (akcje) są nabywane, miała siedzibę lub zarząd na terytorium Polski lub w innym państwie, z którym Polska zawarła umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania zawierającą podstawę prawną do uzyskania przez organ podatkowy informacji podatkowych od organu podatkowego tego innego państwa;

2) główny przedmiot działalności spółki, której udziały nabywa, był tożsamy z przedmiotem działalności podatnika lub działalność takiej spółki może być racjonalnie uznana za działalność wspierającą działalność podatnika, przy czym działalność takiej spółki nie jest działalnością finansową;

3) działalność była przez spółkę i przez podatnika prowadzona przed dniem nabycia w niej przez podatnika udziałów (akcji) przez okres nie krótszy niż 24 miesiące;

4) w okresie dwóch lat przed dniem nabycia udziałów (akcji) spółka i podatnik nie byli podmiotami powiązanymi;

5) podatnik w jednej transakcji nabywa udziały (akcje) spółki w ilości stanowiącej bezwzględną większość praw głosu.

Krok 2. Określić wydatki podlegające odliczeniu

Za wydatki na nabycie udziałów (akcji) w spółce będącej osobą prawną uznawane będą wydatki związane bezpośrednio z transakcją nabycia udziałów (akcji) w tej spółce na:

1) obsługę prawną nabycia udziałów i akcji i ich wycenę,

2) opłaty notarialne, sądowe i skarbowe,

3) podatki i inne należności publicznoprawne zapłacone w Polsce i za granicą

- z wyłączeniem ceny zapłaconej za nabywane udziały (akcje) oraz ponoszonych w związku z tą transakcją kosztów finansowania dłużnego.

Krok 3. Dokonać odliczenia od podstawy opodatkowania

Odliczenie będzie mogło nastąpić do wysokości dochodu uzyskanego w roku podatkowym przez podatnika z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych, nie więcej jednak niż 250 000 zł w roku podatkowym.

Krok 4. Kontrolować dalsze losy nabytych udziałów (akcji)

W przypadku zbycia przez podatnika lub przez jego następcę prawnego udziałów (akcji) albo ich umorzenia przed upływem 36 miesięcy, licząc od dnia nabycia udziałów (akcji) w spółce podatnik albo jego następca prawny będzie obowiązany w rozliczeniu za rok podatkowy, w którym doszło do takiego zbycia lub umorzenia, zwiększyć podstawę opodatkowania o kwotę dokonanego odliczenia.

Podstawa prawna:

● art. 18ec ustawy o CIT

11. Wprowadzenie ulgi na debiut na giełdzie (ulga na IPO)

11.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. podstawa opodatkowania tzw. debiutantów giełdowych będzie pomniejszana o kwotę stanowiącą:

1) 150% wydatków na przygotowanie prospektu emisyjnego, opłaty notarialne, sądowe, skarbowe i giełdowe oraz opracowanie i publikację ogłoszeń wymaganych przepisami prawa,

2) 50% wydatków, bez uwzględnienia podatku od towarów i usług, na usługi doradztwa prawnego, w tym doradztwa podatkowego i finansowego, nie więcej jednak niż 50 000 zł

- poniesionych bezpośrednio na dokonanie pierwszej oferty publicznej dotyczącej akcji.

Odliczenia będą dokonywane w zeznaniu za rok podatkowy, w którym podatnik wprowadził swoje akcje po raz pierwszy do obrotu na rynku regulowanym akcji albo w alternatywnym systemie obrotu.

11.2. Przygotowanie do zmian

Ulga na IPO (ang. Initial Public Offering, czyli pierwsza publiczna oferta) obejmie spółki akcyjne, które:

● są polskimi rezydentami podatkowymi,

● nie są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych,

● zamierzają wyemitować dodatkowe akcje w pierwszej ofercie publicznej, upubliczniając spółkę przez wprowadzenie jej akcji do obrotu giełdowego.

Takie podmioty powinny uwzględnić nowe odliczenie przy planowaniu podatkowym pierwszej oferty publicznej akcji.

Podstawa prawna:

● art. 18ed ustawy o CIT

12. Wprowadzenie spółek holdingowych

12.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. wprowadzony zostanie nowy typ opodatkowania spółek, tzw. spółki holdingowe. Będzie to alternatywa dla:

● stosowania zwolnień z dywidendy,

● podatkowej grupy kapitałowej.

Spółki holdingowe będą korzystać:

● ze zwolnienia z CIT dla 95% kwoty dywidend otrzymywanych przez spółkę holdingową od spółek zależnych (krajowych lub zagranicznych),

● z pełnego zwolnienia z CIT zysków ze zbycia udziałów/akcji w spółkach zależnych (przy zachowaniu warunków określonych przepisami CIT).

Podstawowym warunkiem skorzystania z powyższych preferencji będzie posiadanie przez spółkę holdingową co najmniej 10% udziałów lub akcji w spółce zależnej przez minimum rok.

Zwolnienie dla dywidend uzyskanych przez spółkę holdingową będzie miało zastosowanie do dywidend wypłaconych po 31 grudnia 2021 r.

12.2. Przygotowanie do zmian

Ze względu na liczbę ograniczeń w stosowaniu reżimu spółek holdingowych i skomplikowanie przepisów nie należy oczekiwać, że rozwiązanie to będzie w obecnej postaci popularne. Rozważyć stosowanie tego reżimu można jednak w przypadku, gdy spółka zależna spółki holdingowej byłaby spoza Unii Europejskiej oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Taka spółka zależna nie jest bowiem objęta zwolnieniem dywidendowym. Korzystne zatem dla podatników będzie objęcie dywidendy otrzymywanej od takiej spółki przepisami o spółkach holdingowych.

Podstawa prawna:

● rozdział 5b ustawy o CIT

● art. 62 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

13. Informacja o oddziałach i zakładach

13.1. Na czym polegają zmiany

Nowelizacja ustawy o CIT przewiduje zmianę przepisu art. 28 ustawy o CIT, w wyniku której podatnicy posiadający zakłady (oddziały) położone na obszarze jednostki samorządu terytorialnego (JST) innej niż właściwa dla ich siedziby zobowiązani zostaną do składania do urzędu skarbowego, w terminie do 31 marca każdego roku, informacji zawierającej wykaz zakładów (oddziałów) oraz liczbę osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, świadczących pracę w poszczególnych zakładach (oddziałach) ze wskazaniem jednostek samorządu terytorialnego, na których obszarze są położone. Informacja ma być sporządzana według stanu na 31 grudnia roku poprzedniego. W wyniku tej zmiany podatnicy będą zobowiązani do składania stosownych informacji (CIT-ST) raz w roku, tj. do 31 marca. Przy tym dotyczy to także podatkowych grup kapitałowych i podatnika opodatkowanego ryczałtem od odchodów spółek kapitałowych.

Zgodnie z obecnym brzmieniem tego przepisu informację należy składać w przypadku, gdy wystąpią zmiany stanu zatrudnienia wpływające na zmianę procentowego udziału liczby zatrudnionych w zakładach położonych na terenie danej JST w liczbie zatrudnionych ogółem. Zmiana będzie obowiązywać od 1 stycznia 2022 r.

13.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy, posiadający zakłady (oddziały) położone na obszarze JST innej niż właściwa dla ich siedziby do składania do urzędu skarbowego, powinni poinformować służby księgowe o zmianie terminów składania informacji CIT-ST.

Podstawa prawna:

● art. 28 ustawy o CIT

14. Formularze CIT składane tylko elektronicznie

14.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. deklaracje CIT-6R, CIT-6AR, CIT-10Z i CIT-11R będzie można składać tylko elektronicznie. Minister Finansów uzyskał upoważnienie do udostępnienia w Biuletynie Informacji Publicznej MF wzorów elektronicznych wymienionych deklaracji.

14.2. Przygotowanie do zmian

Do końca 2021 r. wymienione deklaracje można składać na papierze (lub elektronicznie). Od początku 2022 r. będzie to możliwe jedynie w wersji elektronicznej. Przedsiębiorcy powinni dopilnować, aby zatrudnieni przez nich pracownicy odpowiedzialni za składanie tych deklaracji zostali zapoznani ze zmianami. Ponieważ podatnicy CIT już obecnie składają część deklaracji i informacji w formie elektronicznej, zmiana nie powinna sprawiać im trudności.

Podstawa prawna:

● art. 28a ustawy o CIT

Zmiany od 1 stycznia 2023 r.

15. Świadczenia na rzecz wspólników - nowe wyłączenie z kosztów

15.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2023 r. do wydatków niestanowiących kosztów podatkowych zostaną zaliczone tzw. ukryte dywidendy. Wyłączone z kosztów podatkowych będą wydatki ponoszone w związku z transakcjami dokonywanymi ze wspólnikami podatnika lub podmiotami powiązanymi z nimi pośrednio lub bezpośrednio (ograniczenie ma dotyczyć transakcji o nierynkowym charakterze). Świadczenia takie mają być także wyłączone z kosztów, jeżeli fiskus dowiedzie, że w przypadku niewykonania świadczenia podatnik dysponowałby zyskiem netto w rozumieniu przepisów o rachunkowości za rok obrotowy, w którym świadczenie to zostało uwzględnione w wyniku finansowym.

15.2. Przygotowanie do zmian

Celem tej regulacji jest ograniczenie tworzenia sztucznych kosztów, które pomniejszają przychody podatników CIT. Spółka wypłacająca wspólnikom zwykłą dywidendę nie ma prawa zaliczyć jej do swoich kosztów podatkowych. O ukrytej dywidendzie można będzie mówić, gdyby spełniony został jeden z trzech warunków:

1) wysokość wydatków lub termin ich poniesienia byłyby w jakikolwiek sposób uzależnione od osiągnięcia zysku przez podatnika lub wysokości tego zysku, lub

2) racjonalnie działający podatnik nie poniósłby takich kosztów lub mógłby je ponieść w niższej wysokości, gdyby porównywalne świadczenie wykonał podmiot niepowiązany, lub

3) koszty te obejmowałyby wynagrodzenie za prawo do korzystania z aktywów, które przed utworzeniem spółki stanowiły własność lub współwłasność wspólnika (akcjonariusza) lub podmiotu powiązanego ze wspólnikiem (akcjonariuszem).

Dwa ostatnie warunki nie byłyby stosowane, gdyby suma poniesionych przez podatnika rocznych kosztów stanowiących ukrytą dywidendę była niższa niż kwota zysku brutto uwzględnionego w wyniku finansowym spółki.

W związku ze zmianą zadaniem dyrektorów i doradców podatkowych powinna być analiza wypłat do udziałowców i akcjonariuszy spółek pod kątem tego, czy nie ma wśród nich tzw. ukrytych dywidend. Jeżeli są, warto je wyeliminować.

Podstawa prawna:

● art. 16 ust. 1 pkt 15b, ust. 1d i 1e ustawy o CIT

● art. 89 pkt 4 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

V. PIT

Zmiany od 1 stycznia 2022 r.

1. Amortyzacja składników wprowadzanych do działalności z majątku prywatnego

1.1. Na czym polegają zmiany

Podatnicy mogą wprowadzać do działalności gospodarczej składniki majątku prywatnego. Obecnie wartość początkowa takich składników jest ustalana według ceny nabycia, bez uwzględniania spadku ich wartości. W praktyce oznacza to amortyzację używanego środka trwałego tak jak nowego. Od 1 stycznia 2022 r. zmienią się zasady ustalania wartości początkowej takich składników majątku. Wartość ta będzie ustalana według ceny ich nabycia, z tym zastrzeżeniem, że nie będzie ona mogła być wyższa od ich wartości rynkowej.

1.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy, którzy zamierzają wprowadzić do działalności składnik majątku prywatnego, który nabyli kilka lat temu, powinni to zrobić do końca 2021 r. Dzięki temu, mimo że wartość rynkowa takiego składnika spadła, będą mogli ustalić jego wartość początkową według ceny nabycia. To oznacza wyższe odpisy amortyzacyjne, a więc i wyższe koszty uzyskania przychodów. Jeżeli podatnik nie wprowadzi takiego składnika do działalności w 2021 r., a zrobi to dopiero w 2022 r., będzie mógł ustalić jego wartość początkową według ceny jego nabycia, ale w wysokości nie wyższej niż jego cena rynkowa. To oznacza dokonywanie odpisów amortyzacyjnych w niższej wysokości, a więc i niższe koszty uzyskania przychodów.

Przykład

Podatnik nabył w 2018 r. samochód osobowy. Cena nabycia to 120 000 zł. Wartość rynkowa tego samochodu to 80 000 zł. Jeżeli podatnik zdecyduje się na wprowadzenie go do ewidencji środków trwałych do końca 2021 r., to odpisów amortyzacyjnych będzie dokonywał od 120 000 zł. Jeżeli zrobi to w 2022 r., odpisów amortyzacyjnych będzie mógł dokonywać tylko od kwoty 80 000 zł. W takim przypadku koszty amortyzacji tego samochodu będą o 40 000 zł niższe niż w sytuacji, w której podatnik zdecydowałby się wprowadzić ten samochód do ewidencji jeszcze w 2021 r.

Podstawa prawna:

● art. 22g ust. 1 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1182z późn. zm.; dalej: ustawa o PIT

2. Rozliczanie sprzedaży samochodu poleasingowego

2.1. Na czym polegają zmiany

Obecnie przychód ze sprzedaży samochodów oraz innych rzeczy wykupowanych z leasingu operacyjnego na cele prywatne powstaje tylko wtedy, gdy sprzedaż następuje przed upływem 6 miesięcy od końca miesiąca, w którym doszło do wykupu. W takim przypadku przychód jest rozliczany jako przychód ze sprzedaży rzeczy, a nie przychód z działalności gospodarczej. W przypadku gdy sprzedaż rzeczy ruchomych następuje po upływie 6 miesięcy od końca miesiąca, w którym doszło do wykupu, przychód ze sprzedaży nie podlega w ogóle opodatkowaniu PIT. W praktyce większość podatników wykupujących rzeczy ruchome z leasingu operacyjnego odczekuje pół roku, dzięki czemu unika opodatkowania ich sprzedaży. Od 1 stycznia 2022 r. zmieni się sposób rozliczania sprzedaży samochodów i innych rzeczy ruchomych wykupowanych z leasingu operacyjnego na cele prywatne. Przedsiębiorcy, którzy dokonają sprzedaży takich rzeczy w ciągu 6 lat od dnia ich wykupu, będą musieli rozpoznać przychód z działalności gospodarczej.

2.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Nowe zasady rozliczania sprzedaży samochodów oraz innych rzeczy ruchomych wykupionych z leasingu będą miały zastosowanie do składników nabytych po 31 grudnia 2021 r.

2.3. Przygotowanie do zmian

Podatnicy, którzy posiadają samochody albo inne rzeczy ruchome, powinni przeanalizować możliwość skrócenia zawartej umowy leasingu i zakończenie jej przed 1 stycznia 2022 r. Dzięki temu przy ich sprzedaży - nawet gdy dojdzie do niej już w 2022 r. - będą mogli zastosować obowiązujące obecnie przepisy. W niektórych przypadkach mimo dodatkowych kosztów związanych z takim posunięciem może się okazać, że taka decyzja jest dla nich finansowo korzystniejsza. Każdy z przypadków wymaga indywidualnej oceny, przy której należy brać pod uwagę m.in. wartość samochodu oraz koszty, jakie umowa leasingowa przewiduje w przypadku zawarcia aneksu o skróceniu okresu leasingowania.

Podstawa prawna:

● art. 14 ust. 2 pkt 19 ustawy o PIT

● art. 51 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

3. Zmiany w zasadach pobierania zaliczek od wynagrodzeń pracowników

3.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. zostaną wprowadzone zmiany, które będą miały wpływ na zasady pobierania przez pracodawców zaliczek od wynagrodzeń wypłacanych pracownikom. Zmiany te przedstawiamy w tabeli poniżej.

Tabela. Zmiany mające wpływ na zasady pobierania zaliczek od wynagrodzeń wypłacanych pracownikom

3.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Nowe zasady pobierania zaliczek od wynagrodzeń mają zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2022 r. To oznacza, że należy je stosować również do dochodów uzyskanych od tego dnia, które są należne za grudzień 2021 r. lub jeszcze wcześniejsze miesiące. Wynika to z tego, że przychody z pracy powstają kasowo, tj. w dacie otrzymania wynagrodzenia za pracę.

3.3. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Przeprowadź analizę wypłacanych wynagrodzeń

Pracodawcy powinni przeanalizować, czy w ich zakładach pracy są pracownicy:

● zatrudnieni np. w niepełnym wymiarze godzin, których wynagrodzenia w całości będą w 2022 r. zwolnione z PIT z uwagi na nieprzekroczenie kwoty wolnej od podatku,

● których przychody przekroczą nowy limit drugiego progu podatkowego,

● którzy będą uprawnieni do korzystania z nowych zwolnień podatkowych, np. dla rodziców co najmniej czwórki dzieci,

● którzy będą uprawnieni do korzystania z ulgi dla klasy średniej.

Krok 2. Upewnij się, że pracownicy służb płacowych znają nowe zasady pobierania zaliczek od wypłacanych wynagrodzeń

Pracodawcy powinni dopilnować, aby zatrudnieni przez nich pracownicy odpowiedzialni za obliczanie wynagrodzeń zostali zapoznani ze zmianami w zakresie nowej wysokości kwoty wolnej od podatku, zmiany limitu drugiego progu podatkowego, likwidacji możliwości odliczania składki zdrowotnej od podatku, a także nowych zwolnień i ulg podatkowych. Dzięki temu unikną ewentualnych nieprawidłowości w postaci pobierania zaliczek na PIT w błędnej wysokości, a co za tym idzie konieczności dokonywania w przyszłości korekty dokumentów składanych do urzędu skarbowego oraz do ZUS.

Krok 3. Sprawdź oprogramowanie płacowe

Pracodawcy, którzy obliczają wynagrodzenia przy użyciu programów płacowych, powinni upewnić się, że posiadane oprogramowanie zostało zaktualizowane pod kątem nowych zasad pobierania zaliczek na PIT.

Podstawa prawna:

● art. 21 ust. 1 pkt 152-154, ust. 43-48, art. 26 ust. 1 pkt 2aa i ust. 4a-4c, art. 27, art. 32 ust. 1g, 2a i 2b ustawy o PIT

● art. 1 pkt 48, art. 53 i art. 70 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

4. Nowe zasady ustalania ryczałtów z tytułu używania samochodów służbowych dla celów prywatnych

4.1. Na czym polegają zmiany

Obecnie wysokość ryczałtu ustalanego pracownikowi z tytułu wykorzystywania samochodu służbowego również do celów prywatnych jest uzależniona od pojemności silnika. Dla samochodów o pojemności silnika do 1600 cm³ ryczałt wynosi 250 zł, a dla samochodów o pojemności silnika powyżej 1600 cm³ - 400 zł. Od 1 stycznia 2022 r. zmieni się wskaźnik, od którego będzie zależała wysokość ryczałtu ustalanego pracownikowi z tytułu używania samochodu służbowego dla celów prywatnych. Ryczałt w wysokości 250 zł miesięcznie będzie ustalany dla samochodów:

● o mocy silnika do 60 kW,

● elektrycznych,

● napędzanych wodorem.

W przypadku samochodów innych niż wyżej wymienione ryczałt będzie wynosić 400 zł miesięcznie.

4.2. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź, jakie rodzaje samochodów służbowych są udostępniane pracownikom

Pracodawcy powinni przeanalizować, jakie rodzaje samochodów służbowych udostępniają pracownikom do celów prywatnych, tj. jaka jest moc silnika w tych pojazdach, czy są wśród nich samochody elektryczne albo samochody napędzane wodorem.

Krok 2. Upewnij się, że pracownicy służb płacowych znają nowe zasady ustalania ryczałtów samochodowych

Pracodawcy powinni dopilnować, aby zatrudnieni przez nich pracownicy odpowiedzialni za obliczanie wynagrodzeń zostali zapoznani ze zmianami w sposobie ustalania ryczałtów samochodowych. Dzięki temu unikną ewentualnych nieprawidłowości w doliczeniu pracownikowi ryczałtu w niewłaściwej wysokości, a co za tym idzie - pobrania zaliczki na PIT w nieprawidłowej wysokości.

Krok 3. Sprawdź oprogramowanie płacowe

Pracodawcy, którzy obliczają wynagrodzenia przy użyciu programów płacowych, powinni upewnić się, że posiadane oprogramowanie zostało zaktualizowane pod kątem zmian w sposobie naliczania ryczałtów samochodowych.

Podstawa prawna:

● art. 12 ust. 2a ustawy o PIT

5. Zmiany w opłacaniu zaliczek oraz rocznego PIT przez przedsiębiorców

5.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r.:

1) do 30 000 zł wzrośnie kwota wolna od podatku;

2) do 120 000 zł zostanie podwyższony limit drugiego progu podatkowego;

3) zostanie zlikwidowana możliwość odliczania od podatku 7,75% składki zdrowotnej;

4) zostaną wprowadzone trzy nowe zwolnienia z PIT dla przedsiębiorców, którzy:

- posiadają co najmniej czwórkę dzieci,

- przenieśli swoje miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ze zwolnienia będą mogły skorzystać osoby, które przez minimum 3 lata mieszkały i pracowały za granicą i które zdecydują się na powrót i zmianę rezydencji podatkowej na polską; to zwolnienie będzie miało zastosowanie do przedsiębiorców, którzy przenieśli miejsce zamieszkania na terytorium RP po 31 grudnia 2021 r.,

- mimo nabycia uprawnień do emerytury zrezygnują z jej pobierania i będą nadal aktywni zawodowo.

Każde z trzech wymienionych powyżej zwolnień będzie wynosiło 85 528 zł rocznie. Ustawodawca zastrzegł jednak, że suma przychodów zwolnionych od podatku przysługujących na podstawie ww. zwolnień nie będzie mogła przekroczyć w roku podatkowym kwoty 85 528 zł. To oznacza, że jeżeli przedsiębiorca będzie spełniał warunki do korzystania z więcej niż jednego zwolnienia, kwoty tych zwolnień nie będą się sumować;

5) zostanie wprowadzona ulga dla klasy średniej, która obejmie przedsiębiorców zarabiających miesięcznie od 5701 zł do 11 141 zł, czyli od 68 412 zł do 133 692 zł rocznie.

Zmiany omówione w pkt 1, 2 i 5 będą dotyczyły tylko przedsiębiorców opodatkowanych według skali podatkowej. Zmiany omówione w pkt 3 i 4 obejmą zarówno przedsiębiorców opodatkowanych według skali podatkowej, jak i podatkiem liniowym.

5.2. Przygotowanie do zmian

Przedsiębiorcy rozliczający się samodzielnie, jak i ci prowadzący biura rachunkowe powinni zapoznać się ze zmianami w zakresie nowej wysokości kwoty wolnej od podatku, zmiany limitu drugiego progu podatkowego, likwidacji możliwości odliczania składki zdrowotnej od podatku, a także nowych zwolnień i ulg podatkowych. Dzięki temu unikną ewentualnych nieprawidłowości przy obliczaniu zaliczek oraz rocznego PIT. Przedsiębiorcy, którzy korzystają z programów księgowych, powinni się również upewnić, że posiadane oprogramowanie zostało zaktualizowane pod kątem omówionych zmian.

Podstawa prawna:

● art. 21 ust. 1 pkt 152-154, ust. 43-48, art. 26 ust. 1 pkt 2aa i ust. 4a-4c, art. 27 ustawy o PIT

● art. 1 pkt 48 i art. 53 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

6. Wspólne rozliczenie małżonków

6.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. prawo do złożenia wniosku o wspólne opodatkowanie dochodów małżonków zostanie przyznane także podatnikom:

● którzy zawarli związek małżeński w trakcie roku podatkowego, za który składają zeznanie podatkowe, pod warunkiem że małżeństwo i wspólność majątkowa pomiędzy tymi małżonkami trwała od dnia zawarcia małżeństwa do końca tego roku podatkowego. Obecnie wniosek o wspólne opodatkowanie mogą złożyć tylko małżonkowie, którzy pozostają w związku małżeńskim i we wspólności majątkowej przez cały rok podatkowy, za który składają zeznanie,

● których małżonek zmarł w roku zawarcia związku małżeńskiego lub w roku następnym zanim złożono zeznanie podatkowe za ten rok podatkowy.

6.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Nowe zasady wspólnego rozliczenia małżonków mają zastosowanie już do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2021 r. To oznacza, że podatnicy będą mogli skorzystać z nowych regulacji już w zeznaniu składanym za 2021 r.

6.3. Przygotowanie do zmian

Podatnicy żyjący w związkach małżeńskich powinni zapoznać się z nowymi warunkami wspólnego rozliczenia rocznego PIT. Może się okazać, że dzięki wprowadzonym zmianom będą mogli rozliczyć się wspólnie z małżonkiem. Podatnicy prowadzący biura rachunkowe powinni zadbać, aby ich pracownicy zapoznali się z nowymi zasadami wspólnych rozliczeń małżonków. Dzięki temu będą mogli poinformować swoich klientów o wprowadzonych zmianach, a także uniknąć błędów w przygotowywanych dla nich rozliczeniach za 2021 r.

Podstawa prawna:

● art. 6 ust. 2 i art. 6a ust. 1 ustawy o PIT

● art. 70 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

7. Urząd skarbowy, do którego należy składać zeznanie roczne PIT

7.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. zostanie zmieniona właściwość urzędu skarbowego, do którego podatnik powinien składać zeznanie roczne PIT. Będzie nim urząd skarbowy właściwy według miejsca zamieszkania podatnika w dniu składania zeznania. Obecnie urzędem, do którego należy składać zeznanie roczne PIT, jest urząd skarbowy właściwy według miejsca zamieszkania podatnika w ostatnim dniu roku podatkowego.

7.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Nowe zasady ustalania urzędu skarbowego właściwego do złożenia zeznania rocznego PIT będą miały zastosowanie do zeznań składanych po dniu 31 grudnia 2021 r.

7.3. Przygotowanie do zmian

Podatnicy, składając zeznania roczne za 2021 r., muszą pamiętać, aby zrobić to do urzędu skarbowego właściwego według ich miejsca zamieszkania w dniu składania zeznania, a nie do urzędu skarbowego właściwego według miejsca zamieszkania w ostatnim dniu 2021 r. Zmiana ta jest istotna dla tych podatników, którzy w 2022 r. zmienią miejsce zamieszkania w stosunku do tego, które będą mieli 31 grudnia 2021 r.

O zmianie powinny również poinformować swoich klientów biura rachunkowe. Jeżeli składają w ich imieniu zeznania roczne, to warto, aby zobligowały klientów do poinformowania biura o ewentualnej zmianie miejsca zamieszkania. Pozwoli to na złożenie zeznania rocznego do właściwego urzędu skarbowego.

Podstawa prawna:

● art. 45 ust. 1b ustawy o PIT

● art. 55 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

8. Stawki ryczałtu ewidencjonowanego

8.1. Na czym polegają zmiany

W 2022 r. zostaną wprowadzone dwie nowe stawki ryczałtu w wysokości 14% i 12%.

Ze stawki 14% będą mogli korzystać podatnicy świadczący usługi:

● w zakresie opieki zdrowotnej (PKWiU dział 86),

● architektoniczne i inżynierskie; badań i analiz technicznych (PKWiU dział 71),

● w zakresie specjalistycznego projektowania (PKWiU 74.1)

- niezależnie od tego, czy będą to robili osobiście czy też z pomocą osób zatrudnionych.

Do końca 2021 r. przychody uzyskiwane z ww. usług są opodatkowane według dwóch stawek ryczałtu, tj.:

- 17%, jeżeli są osiągane w ramach wolnych zawodów, czyli osobiście, bez zatrudniania innych osób albo

- 15%, jeżeli nie są osiągane w ramach wolnych zawodów, czyli z pomocą osób zatrudnionych.

W 2022 r. stawka 12% będzie miała zastosowanie do przychodów ze świadczenia usług związanych z:

a) wydawaniem pakietów gier komputerowych (PKWiU ex 58.21.10.0), z wyłączeniem publikowania gier komputerowych w trybie online; pakietów oprogramowania systemowego (PKWiU 58.29.1), pakietów oprogramowania użytkowego (PKWiU 58.29.2) oraz oprogramowania komputerowego pobieranego z Internetu (PKWiU ex 58.29.3), z wyłączeniem pobierania oprogramowania w trybie online,

b) związanych z doradztwem w zakresie sprzętu komputerowego (PKWiU 62.02.10.0), związanych z oprogramowaniem (PKWiU ex 62.01.1), objętych grupowaniem "Oryginały oprogramowania komputerowego" (PKWiU 62.01.2), związanych z doradztwem w zakresie oprogramowania (PKWiU ex 62.02), w zakresie instalowania oprogramowania (PKWiU ex 62.09.20.0), związanych z zarządzaniem siecią i systemami informatycznymi (PKWiU 62.03.1).

Do końca 2021 r. wymienione przychody są opodatkowane stawką ryczałtu w wysokości 15%.

8.2. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź, jaką stawkę ryczałtu należy stosować od 1 stycznia 2022 r.

Podatnicy, którzy w 2021 r. korzystają z opodatkowania ryczałtem, powinni sprawdzić, czy stosowane przez nich stawki ulegną zmianie od 1 stycznia 2022 r.

Krok 2. Zaktualizuj oprogramowanie księgowe

Jeżeli stosowane przez podatnika stawki ryczałtu ulegną zmianie od 1 stycznia 2022 r., to musi on zaktualizować o te dane swoje programy księgowe.

Podstawa prawna:

● art. 12 ust. 1 pkt 2a i 2b ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - Dz.U. z 2021 r. poz. 1993 z późn. zm.; dalej: uzpd

9. Zmiany w opłacaniu ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych

9.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. zostanie zlikwidowana możliwość odliczania od ryczałtu 7,75% składki zdrowotnej.

9.2. Przygotowanie do zmian

Przedsiębiorcy rozliczający się samodzielnie, jak i ci prowadzący biura rachunkowe powinni zapoznać się ze zmianami w zakresie likwidacji możliwości odliczania od ryczałtu składki zdrowotnej. Dzięki temu unikną ewentualnych nieprawidłowości przy obliczaniu miesięcznego ryczałtu. Przedsiębiorcy, którzy korzystają z programów księgowych, powinni się również upewnić, że posiadane oprogramowanie zostało zaktualizowane pod kątem omówionych zmian.

Podstawa prawna:

● art. 9 pkt 9 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

10. Likwidacja karty podatkowej

10.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. podatnicy utracą prawo do wyboru opodatkowania w formie karty podatkowej. Możliwość stosowania opodatkowania w tej formie zostanie zachowana wyłącznie dla podatników, którzy korzystali z opodatkowania kartą na dzień 31 grudnia 2021 r. i będą kontynuować stosowanie tej formy.

10.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy, którzy planują rozpoczęcie działalności w najbliższym czasie i chcieliby skorzystać z opodatkowania w formie karty podatkowej, powinni jak najszybciej, tj. do końca grudnia 2021 r., założyć działalność gospodarczą. Tylko w takim przypadku będą mogli wybrać opodatkowanie kartą na 2021 r. i kontynuować tę formę opodatkowania w 2022 r. W przypadku podatników rozpoczynających działalność gospodarczą wniosek o zastosowanie opodatkowania w tej formie składa się bowiem przed rozpoczęciem działalności gospodarczej. Jeżeli tacy podatnicy nie rozpoczną działalności w 2021 r., a zrobią to dopiero w 2022 r., zostaną pozbawieni prawa do opodatkowania kartą podatkową.

Podstawa prawna:

● art. 29 ust. 1 uzpd

● art. 65 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

VI. Podatki i opłaty lokalne

Zmiany od 1 stycznia 2022 r.

1. Zwolnienie z podatku od nieruchomości gruntów na obszarze lotnisk

1.1. Na czym polega zmiana

Od 1 stycznia 2022 r. zwolnione z podatku od nieruchomości zostaną grunty, budynki i budowle na obszarze części lotniczych lotnisk użytku publicznego. Nie będzie zatem już wątpliwości, czy zwolnione z tego podatku są także grunty niezajęte pod budynki i budowle na obszarze części lotniczych lotnisk użytku publicznego.

1.2. Przygotowanie do zmiany

Obszar gruntów objętych zwolnieniem zależy od decyzji Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Do jego kompetencji należy bowiem zatwierdzanie granic części lotniczej lotniska. Omawiana zmiana dotyczy wszystkich lotnisk publicznych (lotnisk komunikacyjnych i lotnisk sportowo-szkoleniowych). Ustawodawca nie przewiduje żadnych rekompensat dla gmin, które do tej pory pobierały od gruntów takich lotnisk podatek od nieruchomości. Lotniska powinny na nowo określić powierzchnię objętą podatkiem od nieruchomości i stosowane stawki.

Podstawa prawna:

● art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170 z późn. zm.

2. Zwolnienie z opłaty targowej dla rolników i ich domowników

2.1. Na czym polega zmiana

Od 1 stycznia 2022 r. zwolniono z opłaty targowej rolników i ich domowników prowadzących w piątki i soboty handel w rozumieniu ustawy o ułatwieniach w prowadzeniu handlu w piątki i soboty przez rolników i ich domowników.

2.2. Przygotowanie do zmiany

Ustawodawca przez handel rozumie tu sprzedaż produktów rolnych lub spożywczych oraz wyrobów rękodzieła wytworzonych w gospodarstwie rolnym. Rolnicy i ich domownicy prowadzący handel w piątki i soboty nie zapłacą opłaty targowej, zatem warto korzystać z tej możliwości i przygotować się do prowadzenia sprzedaży na targowiskach w te dni.

Podstawa prawna:

● art. 16 ust. 2 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170 z późn. zm.

VII. Akcyza

Zmiany od 1 stycznia 2022 r.

1. Zmiany wysokości stawek akcyzy na paliwa

1.1. Na czym polegają zmiany

Ustawowe stawki akcyzy na benzyny silnikowe, oleje napędowe, biokomponenty stanowiące samoistne paliwa, gaz do celów napędowych oraz pozostałe paliwa silnikowe ulegną obniżeniu, przy czym będą one wyższe od obowiązujących w 2021 r. stawek, ogłoszonych w obwieszczeniu Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej (M.P. z 2020 r. poz. 1126).

Tabela. Zmiany wysokości stawek na paliwa

1.2. Przygotowanie do zmian

Zmiany wysokości stawek akcyzy oraz stawek opłaty paliwowej, a więc wzajemnej proporcji tych danin, powinny skutkować przeliczeniem przez podatników wysokości posiadanych zabezpieczeń akcyzowych i porównaniem, czy istniejący jego podział (tj. wyodrębnienie w nim kwoty przeznaczonej na zabezpieczenia kwoty opłaty paliwowej) będzie wystarczający.

Jeżeli istniejący podział będzie niewystarczający lub dotychczas złożone zabezpieczenie akcyzowe okaże się być zbyt niskie, należy zwrócić się ze stosownym wnioskiem do naczelnika urzędu skarbowego o dokonanie zmian w tym zakresie. Podatnik może być zobowiązany do dopłaty brakującej kwoty zabezpieczenia, aby nie doszło do sytuacji, że jego działalność zostanie czasowo zablokowana przez brak odpowiedniej kwoty zabezpieczenia akcyzowego.

Przepisy ustawy akcyzowej jedynie nakładają na naczelnika urzędu skarbowego obowiązek wezwania podatnika do złożenia (dopłacenia) dodatkowego lub nowego zabezpieczenia akcyzowego, gdy dotychczasowe okaże się za małe (art. 72 ustawy o podatku akcyzowym). Równocześnie nie zabraniają podatnikom składać samodzielnych wniosków w tym zakresie. Ponieważ "karą" za posiadanie zbyt niskiego zabezpieczenia akcyzowego jest faktyczne zablokowanie prowadzenia działalności w szerszym zakresie niż "dopuszcza" kwota tego zabezpieczenia, to w interesie podatnika jest pilnowanie adekwatności tej kwoty i wnioskowanie o jej zmianę zanim dojdzie do takiej "blokady".

Ponieważ forma i wysokość zabezpieczenia akcyzowego stanowią element niektórych zezwoleń akcyzowych (np. na prowadzenie składu podatkowego), to gdy ustalimy, że może dojść do sytuacji, w której nasze zabezpieczenie akcyzowe będzie zbyt niskie, powinniśmy jak najszybciej zwrócić się do naczelnika urzędu skarbowego z wnioskiem o zmianę wydanego nam zezwolenia akcyzowego w części dotyczącej tego zabezpieczenia. Gdy zaś zabezpieczenie złożone zostało w związku z działalnością nieobjętą zezwoleniem akcyzowym lub informacja o nim nie jest ujmowana w danym zezwoleniu, to wnosimy wyłącznie o zmianę wysokości (i ewentualnie formy) zabezpieczenia.

Podstawa prawna:

● art. 40 pkt 1 ustawy z 16 maja 2019 r. o Funduszu rozwoju przewozów autobusowych o charakterze użyteczności publicznej - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 717; ost.zm Dz.U. z 2021 r. poz. 802

● art. 50 ust. 3 pkt 5, art. 63 i art. 72 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 722 z późn. zm.; dalej: ustawa o podatku akcyzowym

2. Podwyżka akcyzy na alkohol i wyroby tytoniowe oraz ograniczenie ważności banderol na wyroby nowatorskie

2.1. Na czym polegają zmiany

2.1.1. Podwyżki akcyzy

Od 1 stycznia 2022 r. nastąpi pierwsza podwyżka akcyzy na alkohole, wyroby tytoniowe, susz tytoniowy i wyroby nowatorskie. Kolejne, coroczne podwyżki zaplanowano do 2027 r. Co roku stawka akcyzy będzie podnoszona o 10%. To oznacza, że w 2027 r. w praktyce obowiązywać będą stawki zwiększone o 60% w porównaniu do obecnych stawek.

W przypadku alkoholi, podwyżki nie dotyczą cydru i perry o mocy nieprzekraczającej 5%, które nadal będą opodatkowane preferencyjną stawką podatku akcyzowego w wysokości 97 zł od 1 hektolitra gotowego wyrobu.

W 2022 r. bezpośrednie podwyżki stawek akcyzy nie będą dotyczyć papierosów i tytoniu do palenia, w odniesieniu do których nastąpi wyłącznie zmiana sposobu wyliczania minimalnej stawki akcyzy. Dodatkowo w 2022 r. nie nastąpi zmiana stawek na susz tytoniowy.

Tabela. Stawki akcyzy na alkohol i tytoń w 2022 r.

2.1.2. Ograniczenie ważności banderol na wyroby nowatorskie

Zostanie ograniczona ważność banderol na wyroby nowatorskie, poprzez objęcie ich identyczną regulacją, jaka dotyczy obecnie wyrobów tytoniowych (art. 136 ust. 4-6 ustawy o podatku akcyzowym). Zgodnie z tą zmianą wyroby nowatorskie będą mogły być oznaczane wyłącznie banderolami z rokiem produkcji zgodnym z rokiem kalendarzowym, a ich ważność będzie trwała jedynie do końca lutego następnego roku kalendarzowego. Tym samym od 1 marca danego roku w sprzedaży będą mogły być tylko wyroby oznaczone banderolami z bieżącym rokiem produkcji. Natomiast niesprzedane wyroby nowatorskie ze starymi banderolami będą musiały zostać oznaczone aktualnymi banderolami legalizacyjnymi.

2.2. Przygotowanie do zmian

Poza dokonaniem analizy wysokości cen, za jakie będą sprzedawane omówione używki, konieczne jest przeanalizowanie wysokości złożonych dotychczas zabezpieczeń akcyzowych w celu stwierdzenia, czy będą one nadal wystarczające. Jeżeli okaże się, że musimy dokonać zwiększenia ich wysokości, konieczne będzie jak najszybsze złożenie wniosku do naczelnika urzędu skarbowego i wpłacenie odpowiednich kwot lub złożenie aneksów gwarancji bankowych lub ubezpieczeniowych albo innych, dopuszczalnych form zabezpieczeń. Tryb składania takiego fakultatywnego wniosku opisany został w punkcie 1.2.

Wspomnianych analiz wysokości zabezpieczenia akcyzowego trzeba będzie dokonywać co roku, przez kolejne 6 lat, tj. przy każdej z corocznych podwyżek stawek akcyzy.

W przypadku podatników, którzy dokonują produkcji wskazanych wyrobów w ramach przedpłaty akcyzy (np. produkcja piwa w restauracjach), konieczne będzie zaktualizowanie (podwyższenie) kwot wpłacanej przedpłaty akcyzy.

Natomiast w przypadku wyrobów nowatorskich należy dokonać zamówienia banderol oznaczonych rokiem produkcji 2022, w tym dokonać zwrotu nadmiarowych banderol z rokiem produkcji 2021. Dodatkowo należy przygotować się do procesu pozyskania i naklejania od 1 marca 2022 r. banderol legalizacyjnych na niesprzedane wyroby nowatorskie oznaczone banderolami z rokiem produkcji 2021.

Proces pozyskania i naklejania banderol legalizacyjnych przebiega w następujący sposób:

● na koniec ostatniego dnia ważności banderol (tu: ostatni dzień lutego) wyroby z banderolami tracącymi ważność przenosimy na zaplecze lub do innego miejsca, gdzie nie będą oferowane do sprzedaży,

● sporządzamy spis tych wyrobów i prosimy naczelnika urzędu celno-skarbowego o potwierdzenie jego zgodności ze stanem faktycznym (art. 116 ust. 5 ustawy o podatku akcyzowym),

● składamy Ministrowi Finansów wstępne zapotrzebowanie na banderole legalizacyjne (art. 125 ust. 3 i 4 ustawy o podatku akcyzowym),

● składamy do naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach banderol wniosek o sprzedaż banderol legalizacyjnych (art. 126 ustawy o podatku akcyzowym),

● po uzyskaniu decyzji pozytywnej wpłacamy określoną w niej kwotę należności za te banderole i je odbieramy,

● na co najmniej dzień przed planowanym naklejaniem banderol przesyłamy do naczelnika urzędu celno-skarbowego informację o planowanej liczbie i rodzaju wyrobów akcyzowych, rodzaju opakowań jednostkowych oraz miejscu i terminie oznaczania tych wyrobów (§ 33 rozporządzenia w sprawie kontroli celno-skarbowej niektórych wyrobów akcyzowych),

● dokonujemy naklejenia banderol.

Podstawa prawna:

● art. 1 pkt 1-8, art. 1 pkt 11 lit. c i pkt 12 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy 1673) - ustawa oczekuje na rozpatrzenie przez Senat

● § 33 rozporządzenia Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 12 sierpnia 2021 r. w sprawie kontroli celno-skarbowej niektórych wyrobów akcyzowych - Dz.U. z 2021 r. poz. 1636

3. Doprecyzowanie obowiązku stosowania deklaracji kwartalnych

3.1. Na czym polegają zmiany

W związku z problemami interpretacyjnymi w zakresie wprowadzonego od III kwartału 2021 r. obowiązku składania deklaracji kwartalnych, do art. 24e ustawy o podatku akcyzowym będzie wprowadzony dodatkowy zapis (art. 24e ust. 1a ustawy o podatku akcyzowym). Wyłączony zostanie obowiązek składania deklaracji kwartalnych w przypadku, gdy te same wyroby - zwolnione ze względu na przeznaczenie lub opodatkowane zerową stawką ze względu na przeznaczenie - ujęte zostaną już w innych deklaracjach miesięcznych.

Zmiana ta stanowi jednoznaczne wpisanie do ustawy o podatku akcyzowym tego, co Ministerstwo Finansów interpretowało z dotychczasowych zapisów ustawowych i wskazywało w swych wyjaśnieniach.

Tym samym od 1 stycznia 2022 r. nie będzie już wątpliwości, że do składania deklaracji kwartalnych zobowiązane będą tylko te podmioty obracające wyrobami zwolnionymi ze względu na przeznaczenie lub opodatkowanymi zerową stawką ze względu na przeznaczenie, które nie złożyły w danym kwartale żadnej deklaracji miesięcznej lub co prawda złożyły jakąś deklarację miesięczną, ale nie ujęły w niej (lub w nich) tych wyrobów. W przypadku zaś, gdy dany podmiot składał w danym kwartale deklaracje miesięczne i ujął w nich tylko część obrotu ww. wyrobami zwolnionymi lub "zerowymi", to musi on złożyć deklarację kwartalną obejmującą wyroby pominięte ("przeoczone") w tych deklaracjach miesięcznych.

3.2. Przygotowanie do zmian

W ramach przygotowań do realizacji tego obowiązku należy tak zorganizować sporządzanie deklaracji miesięcznych, aby mieć jednoznaczną informację, które wyroby zwolnione ze względu na przeznaczenie lub opodatkowane zerową stawką ze względu na przeznaczenie są ujmowane w tych deklaracjach, a które nie. Jeżeli któreś z wyrobów tego rodzaju nie będą ujmowane w deklaracjach miesięcznych, należy je wpisywać do deklaracji kwartalnych.

Podstawa prawna:

● art. 1 pkt 11 projektu z 6 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (UD 83) - opubl. na www.rcl.gov.pl

4. Zmiana zasad dokumentowania wydawania wyrobów węglowych w ramach deputatów

4.1. Na czym polegają zmiany

W przypadku wydań wyrobów węglowych w ramach deputatu nie jest wystawiana faktura dokumentująca taką czynność, a więc jednocześnie nie ma możliwości wygenerowania e-DD w oparciu o taką fakturę. Dlatego dokonano wyłączenia z obowiązku objęcia systemem EMSC PL wydanego węgla w ramach deputatu węglowego. W związku z tą zmianą przywrócono dla deputatów (istniejący przed 1 lutego 2021 r.) warunek dla zwolnienia od akcyzy. Polega on na obowiązku uzyskania przez pośredniczący podmiot węglowy od finalnego nabywcy węglowego oświadczenia, że odebrane przez niego wyroby węglowe są przeznaczone do celów uprawniających do zwolnienia od akcyzy. Ponadto pośredniczący podmiot węglowy ma obowiązek sporządzenia listy finalnych nabywców węglowych uprawnionych do odbioru deputatu węglowego.

4.2. Przygotowanie do zmian

Podmioty wydające wyroby węglowe w ramach deputatu muszą ponownie zmodyfikować procedurę dokumentowania tych czynności poprzez pozyskiwanie stosownych oświadczeń. Dodatkowo, pośredniczące podmioty węglowe sprzedające w danym roku kalendarzowym powyżej 30 mln kg wyrobów węglowych powinny zmodyfikować swoje systemy służące do tworzenia dokumentów e-DD w taki sposób, aby w dokumentach tych nie ujmować wyrobów węglowych wydawanych w ramach deputatów.

Podstawa prawna:

● art. 1 pkt 15 projektu z 6 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (UD 83) - opubl. na www.rcl.gov.pl

5. Rozszerzenie możliwości stosowania zbiorczych e-DD

5.1. Na czym polegają zmiany

Wprowadzona zostanie możliwość sporządzania jednego projektu e-DD albo dokumentu zastępującego e-DD dla wszystkich zużywających podmiotów gospodarczych, dla których przemieszczane mają być wyroby akcyzowe wymienione w załączniku nr 2 do ustawy o podatku akcyzowym. Dotyczy to wyrobów objętych zerową stawką akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, gdy będą przewożone jednym środkiem transportu do więcej niż jednego zużywającego podmiotu gospodarczego (art. 46d ust. 4 ustawy o podatku akcyzowym).

Identycznie uprawnienie do sporządzania jednego projektu e-DD albo dokumentu zastępującego e-DD wprowadzono również dla sytuacji, gdy przemieszczane mają być wyroby akcyzowe wymienione w załączniku nr 2 do ustawy o podatku akcyzowym, objęte zerową stawką akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, więcej niż jednym środkiem transportu, do jednego zużywającego podmiotu gospodarczego. W takim przypadku ten jeden łączny e-DD dotyczyć będzie wszystkich przemieszczanych wyrobów (art. 46d ust. 5 ustawy o podatku akcyzowym).

5.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy, którzy chcą korzystać z wprowadzonych możliwości, muszą wdrożyć zmiany w użytkowanych systemach informatycznych, czy to przez własnych informatyków, czy to przez firmę dostarczająca rozwiązania IT. Należy również przeszkolić personel, który uczestniczy w wystawianiu tych dokumentów.

Podstawa prawna:

● art. 1 pkt 28 projektu z 6 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (UD 83) - opubl. na www.rcl.gov.pl

6. Niższa stawka akcyzy na alkohol etylowy wyprodukowany przez gorzelnie

6.1. Na czym polegają zmiany

Ustawodawca zamierza wprowadzić niższą stawkę akcyzy na alkohol etylowy wyprodukowany przez gorzelnie:

● należące do producentów owoców,

● produkujące rocznie ponad 10 hektolitrów alkoholu etylowego z owoców dostarczanych im przez producentów owoców pochodzących z ich upraw własnych lub osób z nim zamieszkujących i utrzymujących się wspólnie (art. 93 ustawy o podatku akcyzowym).

Przez producenta owoców rozumie się producenta posiadającego tytuł prawny do co najmniej 0,5 ha gruntu rolnego obsadzonego drzewami lub krzewami owocowymi, z których pozyskuje owoce.

Stawka będzie wynosiła 3138,00 zł od hektolitra alkoholu etylowego 100% vol. zawartego w gotowym wyrobie, z ograniczeniem do 30 litrów 100% vol. alkoholu etylowego w roku kalendarzowym na producenta owoców i osób z nim zamieszkujących i utrzymujących się wspólnie, przeznaczonego wyłącznie do jego konsumpcji własnej.

6.2. Przygotowanie do zmian

Aby skorzystać z obniżonej stawki akcyzy, niezbędne będzie wcześniejsze zawarcie umowy z gorzelnią na produkcję określonej ilości alkoholu. Dlatego tej kwestii należy dopilnować i solidnie przygotować się do zawarcia umowy. Kwestie te zapewne będą wnikliwe kontrolowane, ponieważ zawarta umowa przez producenta owoców z gorzelnią na produkcję określonej ilości alkoholu etylowego umożliwia skorzystanie z obniżonej stawki akcyzy. Umowa powinna być przechowywana do celów kontroli przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została sporządzona.

Podstawa prawna:

● art. 1 pkt 48 projektu z 6 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (UD 83) - opubl. na www.rcl.gov.pl

7. Wzrost akcyzy na piwa smakowe

7.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. ustawodawca zamierza wprowadzić zmiany w sposobie określania stopnia Plato, który służy do obliczenia należnej akcyzy w przypadku piwa (art. 94 ustawy o podatku akcyzowym). Obecnie podatek akcyzowy od piw tradycyjnych liczony jest inaczej niż w przypadku piw dosładzanych i smakowych, gdzie odejmuje się od ekstraktu piwa gotowego przeznaczonego do konsumpcji ekstrakt dodany po zakończeniu fermentacji. Po zmianie do celów pomiaru w stopniach Plato trzeba będzie uwzględnić wszystkie składniki piwa, w tym składniki dodane po zakończeniu fermentacji. Dlatego w przypadku piwa słodzonego lub smakowego, ustalając stopień Plato, będziemy doliczać składniki dodane po fermentacji. Tym samym ponownie wzrośnie kwota akcyzy płacona od piw smakowych.

7.2. Przygotowanie do zmian

Aby wdrożyć tę zmianę, należy przygotować wewnętrzne procedury dokonywania pomiarów ekstraktów dodawanych do piwa po fermentacji i ewentualnie uzupełnić ilość niezbędnych przyrządów pomiarowych. Po dokonaniu wymienionych czynności należy również powiadomić o tym fakcie naczelnika urzędu celno-skarbowego. W tym celu trzeba złożyć wniosek o zatwierdzenie zmiany akt urzędowego sprawdzenia polegającej na dodaniu/dopisaniu tej procedury i uzupełnieniu znajdujących się w tych aktach weryfikacyjnych list stosowanych przyrządów pomiarowych.

Podstawa prawna:

● art. 1 pkt 49 projektu z 6 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (UD 83) - opubl. na www.rcl.gov.pl

8. Możliwość obniżenia stawki akcyzy dla wina, napojów fermentowanych oraz produktów pośrednich

8.1. Na czym polegają zmiany

Zostanie wprowadzona możliwość obniżenia stawki akcyzy na napoje fermentowane, wino i produkty pośrednie.

Zostanie wprowadzona możliwość stosowania obniżonej stawki akcyzy o 50% w stosunku do obowiązującej w 2021 r. stawki podstawowej podatku akcyzowego od napojów fermentowanych, wina czy produktów pośrednich produkowanych przez niezależnych, małych producentów. Będzie to dotyczyło tylko przypadków, gdy wielkość produkcji tych napojów albo wina w roku kalendarzowym nie przekracza 1000 hektolitrów, a w przypadku wyrobów pośrednich - 250 hektolitrów. Te obniżone stawki akcyzy nie będą podlegały podwyżkom opisanym w punkcie 2 tego rozdziału.

W przypadku gdy dwóch lub więcej małych producentów napojów fermentowanych czy wina będzie współpracowało ze sobą na podstawie pisemnej umowy, a łączna wielkość ich produkcji w roku kalendarzowym nie przekracza 1000 hektolitrów (250 hektolitrów w przypadku wyrobów pośrednich), są oni traktowani jako jeden mały producent.

Możliwości zastosowania obniżonej stawki nie będą mieli podatnicy, którzy wyłącznie rozlewają napoje fermentowane, wino czy wyroby pośrednie wytworzone przez innych producentów.

Doprecyzowano także, że do zastosowania obniżonej stawki przy obliczaniu limitu produkcji, tj. do 1000 hektolitrów (250 hektolitrów w przypadku wyrobów pośrednich), rozlewający nie uwzględniają ilości rozlanego napoju fermentowanego albo wina wytworzonego przez innych producentów, przemieszczonego od tych producentów do podmiotu rozlewającego w procedurze zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli wyrób ten po rozlaniu zostanie przemieszczony między podmiotem dokonującym jego rozlewu i podmiotem wytwarzającym w tej procedurze.

Warunkiem zastosowania niższych stawek akcyzy dla małych producentów wina, napojów fermentowanych i produktów pośrednich będzie coroczne uzyskiwanie u naczelnika urzędu skarbowego certyfikatu unijnego, ważnego na dany rok kalendarzowy. Dodatkowo taki producent nie będzie mógł być ekonomicznie powiązany z innymi producentami.

8.2. Przygotowanie do zmian

Podmioty zamierzające skorzystać z preferencyjnych stawek akcyzy dla małych producentów wina, napoi fermentowanych i wyrobów pośrednich powinny skompletować dokumenty i wystąpić do właściwego naczelnika urzędu skarbowego o wydanie certyfikatu małego producenta alkoholu. Wniosek będzie musiał zawierać informacje o wnioskodawcy (małym producencie) oraz o prowadzonym przez niego składzie podatkowym, jak też o wszystkich stronach umów, gdy kilku małych producentów działa razem jako jeden mały producent. Do wniosku nie trzeba będzie składać żadnych dokumentów potwierdzających wielkość produkcji czy o powiązaniach ekonomicznych (o ich braku), ale wystarczającym będzie oświadczenie o spełnianiu takich warunków. Oczywiście oświadczenie to może być następczo weryfikowane przez organy skarbowe i raczej należy się do takiej weryfikacji przygotować.

Naczelnik będzie wydawał roczny certyfikat potwierdzający łączną roczną produkcję oraz fakt, że dany niezależny, mały producent spełnia określone kryteria ustanowione na mocy dyrektywy, które umożliwiają im korzystanie z obniżonych stawek podatku. Wzór tego certyfikatu określać będzie akt wykonawczy Komisji Europejskiej.

Podstawa prawna:

● art. 1 pkt 50-53 projektu z 6 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (UD 83) - opubl. na www.rcl.gov.pl

Zmiany od 1 lutego 2022 r.

9. Obowiązek stosowania e-DD od 1 lutego 2022 r.

9.1. Na czym polegają zmiany

Z upływem 31 stycznia 2022 r. zakończy się ponad 3-letni okres przejściowy dotyczący możliwości stosowania papierowych dokumentów dostawy. Od 1 lutego 2022 r. ostatecznie wprowadzony zostanie obowiązek stosowania elektronicznych dokumentów e-DD. Dokumenty te obsługuje się w systemie EMCS PL.

Elektroniczne dokumenty e-DD muszą być stosowane w przypadku:

1) przemieszczania na terytorium kraju poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie lub wyrobów akcyzowych wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy o podatku akcyzowym, opodatkowanych zerową stawką akcyzy ze względu na ich przeznaczenie,

2) sprzedaży na terytorium kraju wyrobów węglowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie finalnemu nabywcy węglowemu przez pośredniczący podmiot węglowy, który w poprzednim roku kalendarzowym sprzedał powyżej 30 mln kg wyrobów węglowych.

W przypadku wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie oraz wyrobów akcyzowych wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy o podatku akcyzowym, opodatkowanych zerową stawką akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, stosowanie dokumentu e-DD jest jednym z warunków zastosowania takiej stawki akcyzy.

Innymi słowy, jeżeli sprzedawca nie zastosuje dokumentu e-DD do przemieszczania wyrobów do kupującego, to nie będzie mógł zastosować do takiej transakcji odpowiednio zwolnienia z akcyzy lub stawki zerowej, a więc konieczne będzie zapłacenie wysokiej akcyzy.

W przypadku sprzedaży wyrobów węglowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie finalnemu nabywcy węglowemu przez pośredniczący podmiot węglowy, który w poprzednim roku kalendarzowym sprzedał powyżej 30 mln kg wyrobów węglowych, sporządzanie dokumentów e-DD odbywa się następczo i stanowi formę monitorowania tych transakcji przez organy podatkowe.

9.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Do przemieszczeń poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy rozpoczętych w okresie do 31 stycznia 2022 r., na podstawie przepisów dotychczasowych i niezakończonych w tym okresie, stosuje się przepisy dotychczasowe.

9.3. Przygotowanie do zmian

W celu terminowego rozpoczęcia stosowania e-DD należy wykonać następujące kroki:

Krok. 1. Sprawdź kompletność rejestracji w CRPA

Należy sprawdzić kompletność rejestracji w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych (CRPA), tj. czy jako podatnicy dopełniliśmy wszelkich formalności, w rezultacie których funkcjonujemy w CRPA.

Krok 2. Sprawdź, czy zarejestrowałeś wszystkich upoważnionych do obsługi EMCS

Kolejnym krokiem jest sprawdzenie, czy zarejestrowaliśmy na PUESC wszystkie osoby, które w imieniu naszej firmy będą obsługiwać system EMCS PL w zakresie dokumentów e-DD.

Krok 3. Złóż wniosek o rejestrację, aby uzyskać dostęp do systemu

Dostęp do systemu EMCS PL uzyskać można, składając we właściwym urzędzie skarbowym Wniosek o rejestrację danych na potrzeby komunikowania się z Systemem - wzór wniosku i wszelkie objaśnienia co do jego wypełnienia są dostępne na stronie podatki.gov.pl, w zakładce "Akcyza", w części "System Przemieszczania oraz Nadzoru Wyrobów Akcyzowych" (https://www.podatki.gov.pl/akcyza/system-przemieszczania-oraz-nadzoru-wyrobow-akcyzowych/).

Krok 4. Złóż wymagane zabezpieczenie akcyzowe

Na końcu trzeba złożyć w urzędzie skarbowym stosowne zabezpieczenie akcyzowe, w przypadku gdy będziemy wysyłać w ramach e-DD wyroby akcyzowe zwolnione z akcyzy ze względu na przeznaczenie.

Podstawa prawna:

● art. 3a ustawy z 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy - Prawo Celne - Dz.U. z 2018 r. poz. 1697; ost.zm Dz.U. z 2021 r. poz. 72

Zmiany od 1 lipca 2022 r.

10. Opodatkowanie samochodów ciężarowych przerabianych na samochody osobowe od 1 lipca 2021 r. do 30 czerwca 2022 r.

10.1. Na czym polegają zmiany

W okresie od 1 lipca 2021 r. do 30 czerwca 2022 r. trwa okres przejściowy dotyczący wymagalności akcyzy od samochodów ciężarowych i specjalnych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 t, które zostały przebudowane na samochody osobowe w rozumieniu akcyzy. Z tego powodu podlegają one przerejestrowaniu w wydziale komunikacji (art. 29 nowelizacji ustawy o podatku akcyzowym z 30 marca 2021 r.).

Teoretycznie, od 1 lipca 2021 r. w przypadku dokonania takiej przeróbki samochodu ciężarowego na osobowy (np. samochodu dostawczego na kampera), koniecznym jest uiszczenie z tego tytułu akcyzy. Jednocześnie, w drodze art. 29 nowelizacji ustawy o podatku akcyzowym z 30 marca 2021 r., wprowadzono okres przejściowy dotyczący momentu powstania obowiązku podatkowego z tego tytułu. Otóż w przypadku takich przeróbek, które dokonane będą w okresie od 1 lipca 2021 r. do 30 czerwca 2022 r., obowiązek podatkowy z tego tytułu powstanie dopiero z dniem 1 lipca 2022 r. i dopiero od tego dnia będą biegły terminy na złożenie deklaracji podatkowej i zapłatę akcyzy.

Obowiązek ten będzie ciążył na tym, kto ma obowiązek złożenia zawiadomienia o dokonaniu w pojeździe samochodowym zarejestrowanym na terytorium kraju zmian konstrukcyjnych zmieniających rodzaj tego pojazdu na samochód osobowy, zgodnie z przepisami o ruchu drogowym (art. 102 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku akcyzowym).

10.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy, którzy dokonali lub zamierzają dokonać takiej przeróbki w okresie przejściowym, a następnie przerejestrują taki samochód, powinni pamiętać o konieczności złożenia za lipiec 2022 r. deklaracji podatkowej i o zapłacie akcyzy. Do tego celu służy obecnie standardowa deklaracja podatkowa AKC-4 wraz z załącznikiem AKC-4/E (dedykowanym dla samochodów osobowych).

Ponadto jeżeli w okresie do 30 czerwca 2022 r. podatnik zakupi taki przerobiony pojazd, a sprzedawca nie dokona jego przerejestrowania i obowiązek ten będzie ciążył na podatniku (bo np. sprzedawca przekona go, że będzie taniej ponieść koszt tylko jednego przerejestrowywania, a nie dwóch), to również należy przygotować się na złożenie deklaracji i zapłatę akcyzy. Obowiązki te ciążą bowiem nie na tym, kto dokonał przeróbki pojazdu, ale na tym, kto jest zobowiązany do jego przerejestrowania, tj. jeżeli nie dokona tego sprzedawca, musi to zrobić podatnik.

Podstawa prawna:

● art. 29 ustawy z 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2021 r. poz. 694

VIII. Ordynacja podatkowa

Zmiany od 1 stycznia 2022 r.

1. Porozumienia inwestycyjne

1.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. podatnicy, którzy dokonują dużych inwestycji, będą mieli możliwość zawarcia z organem podatkowym tzw. porozumienia inwestycyjnego (dalej: PI). Jest to umowa, która określi skutki podatkowe inwestycji planowanej na terytorium Polski. Ma to zapewnić inwestorom bezpieczeństwo podatkowe poprzez ustalenie z organem podatkowym prawidłowego wykonywania przez inwestora praw i obowiązków podatkowych związanych z tą inwestycją. Takie porozumienie ma zastępować konieczność występowania:

- do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (w skrócie: Dyrektor KIS) - o wydanie interpretacji indywidualnej lub wiążącej informacji stawkowej (w skrócie: WIS);

- do Dyrektora Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu - o wydanie wiążącej informacji akcyzowej (w skrócie: WIA);

- do Szefa KAS - o wydanie opinii zabezpieczającej (w skrócie: OZ) lub uprzedniego porozumienia cenowego (w skrócie: APA).

Wszystkie kwestie, które byłyby rozstrzygane w ramach ww. wniosków, będą rozwiązywane w ramach jednego porozumienia inwestycyjnego.

Wprowadzana instytucja porozumienia inwestycyjnego jest przeznaczona dla inwestorów dokonujących inwestycji o dużej wartości. Chodzi o inwestycje o wartości co najmniej 100 mln zł, a od 2025 r. - co najmniej 50 mln zł.

PI będzie mógł zawrzeć dowolny inwestor, którego inwestycja spełnia ten warunek. Może to być każdy podmiot (krajowy lub zagraniczny), który planuje lub rozpoczął inwestycję na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wniosek o zawarcie porozumienia inwestycyjnego będzie mógł złożyć inwestor albo grupa inwestorów, w szczególności utworzone w związku z inwestycją konsorcjum, spółka, oddział lub przedstawicielstwo.

1.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Ustawodawca wprowadził jeden przepis przejściowy odnoszący się do porozumienia inwestycyjnego. Przepis ten wskazuje, że w okresie od 1 stycznia 2022 r. do 31 grudnia 2024 r. porozumienie inwestycyjne mogą zawrzeć podatnicy, których inwestycja ma wartość co najmniej 100 mln zł. Zatem w początkowej fazie obowiązywania przepisów o porozumieniach inwestycyjnych ustawodawca określił dwukrotnie wyższy limit wartościowy, niż zapisał ostatecznie w przepisach Ordynacji podatkowej, ponieważ bezpośrednio w Ordynacji podatkowej został zapisany limit 50 mln zł jako wartość inwestycji upoważaniająca do zawarcia porozumienia. Istnienie przepisu przejściowego w tej kwestii oznacza, że dopiero w 2025 r. inwestorzy realizujący inwestycje o wartości co najmniej 50 mln zł, ale mniejsze niż 100 mln zł mogą liczyć na porozumienie inwestycyjne z organem podatkowym.

Warto też zauważyć, że ustawodawca odroczył w czasie wejście w życie przepisów o możliwości składania wniosku oraz innych dokumentów wymaganych do zawarcia PI w języku angielskim. Taką możliwość inwestorzy będą mieli dopiero od 1 stycznia 2024 r. Również od 1 stycznia 2024 r. spotkanie uzgodnieniowe i protokół z tego spotkania będą mogły być prowadzone w języku angielskim, a porozumienie będzie mogło zostać sporządzone także w języku angielskim, chociaż w razie rozbieżności decydująca będzie polska wersja tekstu zawartego PI.

1.3. Przygotowanie do zmian

Krok 1. Sprawdź, czy możesz zawrzeć porozumienie inwestycyjne

Porozumienie inwestycyjne może zawrzeć inwestor, którego inwestycja ma wartość minimum 100 mln zł. Inwestor, który zamierza zawrzeć PI, powinien zatem:

1) sprawdzić, czy planowana lub trwająca inwestycja uprawnia go do zawarcia porozumienia. O tym, jaka inwestycja daje możliwość zawarcia PI, decydują przepisy ustawy z 10 maja 2018 r. o wspieraniu nowych inwestycji. Ustawa ta wprowadza definicję tzw. "nowej inwestycji", przez którą rozumie się:

§

a) inwestycję w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane z założeniem nowego zakładu, zwiększeniem zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu, dywersyfikacją produkcji zakładu przez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie lub zasadniczą zmianą dotyczącą procesu produkcyjnego istniejącego zakładu lub

b) nabycie aktywów należących do zakładu, który został zamknięty lub zostałby zamknięty, gdyby zakup nie nastąpił, przy czym aktywa nabywane są przez przedsiębiorcę niezwiązanego ze sprzedawcą i wyklucza się samo nabycie akcji lub udziałów przedsiębiorstwa;

2) ustalić wartość planowanej lub trwającej inwestycji. W tym zakresie przepisy Ordynacji podatkowej nie wskazują, jak to zrobić. Określono wyłącznie sposób przeliczenia tej wartości, jeżeli jest ona wyrażona w walucie obcej. Ordynacja podatkowa nie wskazuje, jakie pozycje wartościowe należałoby uwzględnić przy określeniu wartości inwestycji na cele zawarcia PI, ani nie odsyła w tym zakresie do innych przepisów. Z przepisów określających wymagane elementy wniosku o zawarcie PI wynika, że chodzi tu o wartość deklarowaną przez inwestora i to on we wniosku ma wskazać sposób, w jaki obliczył tę wartość;

3) sprawdzić, czy sprawa nie była już rozpatrywana lub jest w trakcie rozpatrywania przez właściwy organ podatkowy (jeżeli tak było, to jest to podstawa do odmowy zawarcia porozumienia). Można przyjąć, że podstawą do odmowy zawarcia PI będzie np. złożenie wniosku o interpretację podatkową w zakresie skutków podatkowych inwestycji.

Krok 2. Sprawdź, ile kosztuje zawarcie porozumienia inwestycyjnego

Zawarcie porozumienia inwestycyjnego to koszt rzędu 50 000 zł od każdego inwestora. Tyle wynosi opłata wstępna za złożenie wniosku. Inwestor powinien więc rozważyć, czy decyduje się na poniesienie tego kosztu, czy też wystarczające dla niego będzie wystąpienie z wnioskiem o interpretację podatkową - w sprawach, które mogą być wątpliwe lub potencjalnie sporne. Koszt takiej interpretacji jest nieporównanie niższy. Trzeba też przestrzec, że koszt zawarcia porozumienia jest wyższy, ponieważ oprócz opłaty wstępnej podlega opłacie głównej w wysokości określonej w porozumieniu, nie niższej jednak niż 100 000 zł i nie wyższej niż 500 000 zł. Przy ustaleniu wysokości tej opłaty uwzględnia się zakres i złożoność porozumienia inwestycyjnego.

Krok 3. Zastanów się, jak długo będziesz chroniony porozumieniem

Porozumienie jest zawierane na okres określony w nim, ale nie może on być dłuższy niż 5 lat. Takie porozumienie ma zapewniać stabilną, bezpieczną sytuację podatkową inwestora. Biorąc jednak pod uwagę częstotliwość i liczbę zmian wprowadzanych corocznie w przepisach podatkowych, zawieranie porozumień inwestycyjnych może nie zapewniać tej "stabilizacji". Mianowicie ustawodawca wprowadził zapis, że porozumienie inwestycyjne wygasa z mocy prawa z dniem wejścia w życie przepisów prawa podatkowego w zakresie, w jakim porozumienie to stało się niezgodne z tymi przepisami. Oznacza to, że istnieje realna obawa wygaśnięcia PI w sytuacji zmiany przepisów prawa podatkowego. Przepis mówi co prawda o wygaśnięciu PI w zakresie, w jakim porozumienie stało się niezgodne z tymi przepisami, ale określenie tego "zakresu" może być przedmiotem sporu z organami podatkowymi. Zmniejsza to ocenę wartości zawartego porozumienia z punktu widzenia deklarowanego bezpieczeństwa podatkowego, które miało być dzięki niemu zapewnione.

Warto też zwrócić uwagę, że do spraw uregulowanych w nowo dodanym dziale IIC Ordynacji podatkowej pt. "Porozumienia inwestycyjne" nie stosuje się przepisu art. 3§ 2 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Oznacza to, że porozumienia inwestycyjne nie będą de facto podlegały kontroli sądów administracyjnych.

Podstawa prawna:

● art. 20zs-20zzd ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - Dz.U. z 2021 r. poz. 1540 z późn. zm.; dalej: Ordynacja podatkowa

● art. 78, art. 89 pkt 5 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

2. Interpretacje indywidualne

2.1. Na czym polegają zmiany

Zmiany w przepisach o wydawaniu interpretacji indywidualnych są związane z wprowadzeniem tzw. porozumienia inwestycyjnego oraz grup VAT.

W związku z tym wprowadzono zapisy, że:

● interpretacja indywidualna nie zostanie wydana, jeżeli sprawa została uzgodniona w porozumieniu inwestycyjnym;

● w sytuacji gdy wnioskodawca jest stroną porozumienia inwestycyjnego, interpretacja zostanie wydana dopiero po zasięgnięciu opinii Ministra Finansów, który jest organem właściwym w sprawie porozumień inwestycyjnych;

● wprowadzono przepisy chroniące grupę VAT w przypadkach zastosowania się przez tę grupę do interpretacji indywidualnej wydanej przed powstaniem grupy, przy czym chodzi tu o ochronę wynikającą z interpretacji wydanej na wniosek podmiotu planującego utworzenie tej grupy, w zakresie działalności tej grupy VAT (w tym przypadku dodano, że zmianę, uchylenie lub stwierdzenie wygaśnięcia interpretacji indywidualnej doręcza się grupie VAT).

Ponadto w przepisach regulujących przypadki, w których możliwa jest odmowa wydania interpretacji, dodano również, że taka odmowa jest możliwa nie tylko w przypadku "stanów faktycznych", ale też "zdarzeń przyszłych". Zatem jeżeli skutki podatkowe przyszłych zdarzeń będą już uzgodnione w porozumieniu inwestycyjnym, Dyrektor KIS odmówi wydania interpretacji podatkowej.

2.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Ustawodawca nie przewidział przepisów przejściowych odnoszących się do zasad wydawania interpretacji. Nowe i zmienione przepisy w tym zakresie będą więc stosowane bezpośrednio od 1 stycznia 2022 r.

2.3. Przygotowanie do zmian

Do zmian w zakresie zasad wydawania interpretacji indywidualnych powinny się przygotować te podmioty, które planują zawarcie porozumień inwestycyjnych bądź uczestnictwo w grupach VAT.

Przy czym należy dodać, że przepisy odnoszące się do grup VAT i skutków interpretacji wydanych przed powstaniem takich grup wchodzą w życie dopiero 1 lipca 2022 r.

Krok 1. Przeprowadź analizę posiadanych interpretacji indywidualnych

Podmioty, które planują powołanie grupy VAT lub zawarcie porozumienia inwestycyjnego, powinny ustalić:

● jakie interpretacje podatkowe posiadają oraz jaki zakres ochrony jest przez nie gwarantowany,

● czy posiadane interpretacje podatkowe wpłyną na planowane porozumienie inwestycyjne,

● jakie wnioski o interpretacje podatkowe złożyć w związku z planowaniem grupy VAT.

Krok 2. Sprawdź, czy posiadasz interpretacje podatkowe odnoszące się do skutków inwestycji

Ze względu na przepisy regulujące zasady zawierania porozumień inwestycyjnych, podatnicy, którzy planują zawarcie PI, powinni sprawdzić, czy posiadają interpretację podatkową w sprawie planowanej inwestycji albo czy złożyli już wniosek o taką interpretację. PI może być bowiem zawarte, jeżeli sprawa nie była już rozpatrywana lub jest w trakcie rozpatrywania przez właściwy organ podatkowy. Podstawą do odmowy zawarcia PI może być zatem, np. złożenie wniosku o interpretację podatkową w zakresie skutków podatkowych inwestycji albo posiadanie już interpretacji podatkowej w tej sprawie.

Podmioty, które planują zawarcie porozumienia inwestycyjnego, powinny się zatem wstrzymać z występowaniem z wnioskami o interpretację podatkową w sprawie skutków podatkowych trwającej lub planowanej inwestycji. Złożenie takiego wniosku przekreśli możliwość zawarcia porozumienia inwestycyjnego.

Należy przy tym przyjąć, że nie ma wpływu na zawarcie ewentualnego PI sam fakt posiadania interpretacji indywidualnych (albo występowania z wnioskiem o wydanie takich interpretacji) odnoszących się do innych problemów podatkowych niż związane z inwestycją, która ma być przedmiotem planowanego porozumienia.

Krok 3. Wystąp o wydanie interpretacji odnoszących się do działania grupy VAT

Podmiot planujący utworzenie grupy VAT może jeszcze przed jej powstaniem wystąpić o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej skutków podatkowych działalności w ramach grupy VAT. Taka interpretacja zapewni ochronę wszystkim członkom grupy w zakresie jej działalności. Przepisy regulujące prawo do ochrony wynikającej z takiej interpretacji wejdą w życie 1 lipca 2022 r.

Z przepisów nie wynika, aby indywidualne interpretacje podatkowe posiadane przez podmiot będący członkiem grupy VAT traciły swoją ważność lub moc ochronną wobec adresata takiej interpretacji. Można uznać, że nadal będą one chronić poszczególnych członków grupy VAT, pod warunkiem że będą to interpretacje odnoszące się do sytuacji podatkowej tego podmiotu i nie będą pozostawały w sprzeczności z istotą działania samej grupy VAT.

Podatnicy, którzy zarejestrują swoją działalność jako grupa VAT, będą traktowani jako jeden podatnik. Zatem grupa VAT - po zarejestrowaniu - będzie mogła występować z wnioskami o wydanie interpretacji indywidualnych dotyczących skutków podatkowych działania grupy - na zasadach ogólnych.

Podstawa prawna:

● art. 14b § 5 i § 5f Ordynacji podatkowej

● art. 89 pkt 3 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

3. Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania

3.1. Na czym polegają zmiany

W praktyce przeciwdziałania unikaniu opodatkowania dostrzeżono, że schematy unikania opodatkowania przeprowadzane często są przez kilka podmiotów. Podmioty te, w szczególności osoby fizyczne, celowo zmieniają dotychczasową siedzibę (miejsce zamieszkania), co utrudnia naczelnikom urzędów skarbowych objęcie swoim zakresem działania wszystkich podmiotów uczestniczących w schemacie unikania opodatkowania. Celem poprawienia ekonomiki postępowania oraz skuteczności Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie przeciwdziałania unikaniu opodatkowania Szef Krajowej Administracji Skarbowej będzie uprawniony do wyznaczenia jednego naczelnika urzędu skarbowego w sprawach, w których:

● dostrzeżono mechanizm unikania opodatkowania oraz

● uczestniczące w schemacie podmioty mają siedzibę (miejsce zamieszkania) na obszarze działania więcej niż jednego naczelnika urzędu skarbowego.

W takich sprawach wyznaczony naczelnik urzędu skarbowego będzie właściwy do przeprowadzenia kontroli podatkowych lub postępowań w sprawach dotyczących podatników lub płatników pozostających w zakresie właściwości miejscowej różnych organów.

3.2. Przygotowanie do zmian

To zmiana, która może dotknąć jedynie tych podatników, którzy świadomie uczestniczą w schematach podatkowych w celu unikania opodatkowania. Zmiana miejsca prowadzenia działalności nie będzie już sposobem uniknięcia kontroli.

Podstawa prawna:

● art. 18ca Ordynacji podatkowej

4. Opinia zabezpieczająca

4.1. Na czym polegają zmiany

W przepisie art. 119zc § 2 pkt 1 Ordynacji podatkowej ograniczono możliwość odzyskania połowy wpłaconej opłaty za wydanie opinii zabezpieczającej tylko do sytuacji, w której podatnik wycofa wniosek w terminie 6 miesięcy od dnia jego złożenia. Późniejsze wycofanie wniosku będzie się wiązało z tym, że wnioskodawca nie odzyska nawet połowy wpłaconej opłaty. Ustawodawca uznał, że biorąc pod uwagę cel opłaty, nie jest zasadny zwrot połowy uiszczonej opłaty, jeśli po kilku miesiącach postępowania projekt rozstrzygnięcia merytorycznego jest na ukończeniu, praca została wykonana, a podatnik dopiero wtedy wycofuje wniosek.

4.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy, którzy złożyli takie wnioski, powinni liczyć się z wprowadzonym ograniczeniem. W przepisach nowelizacji brak jest przepisów przejściowych, w sposób odmienny regulujących sytuację prawną podmiotów, które złożyły wnioski o wydanie takiej opinii. A to oznacza, że przepis ograniczający czas na wycofanie wniosku do 6 miesięcy znajdzie zastosowanie również do wniosków złożonych przed nowelizacją. Jeżeli więc podatnik zamierza wycofać wniosek o wydanie opinii zabezpieczającej - lepiej to zrobić jeszcze w 2021 r., a po 1 stycznia 2022 r. - przed upływem 6 miesięcy od złożenia wniosku. W przeciwnym razie wnioskodawca utraci prawo do zwrotu połowy opłaty uiszczonej za rozpatrzenie wniosku.

Podstawa prawna:

● art. 119zc Ordynacji podatkowej

5. Cofnięcie skutków unikania opodatkowania - sytuacja płatników

5.1. Na czym polegają zmiany

Zgodnie z art. 119zfb pkt 1 Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r. Szef Krajowej Administracji Skarbowej odmawia wszczęcia postępowania w zakresie tych korzyści podatkowych, które w dniu złożenia wniosku są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego, toczącej się kontroli podatkowej, planowanej kontroli podatkowej, o której zamiarze wszczęcia podatnik lub płatnik został zawiadomiony na podstawie art. 282b § 1 Ordynacji podatkowej, lub toczącej się kontroli celno-skarbowej, albo gdy w tym zakresie sprawa została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu organu podatkowego. Treść tego przepisu w brzmieniu sprzed nowelizacji odnosiła się tylko do podatnika. Nie wymieniała natomiast "płatnika". Ustawodawca postanowił rozszerzyć zakres stosowania tego przepisu również na płatników. Zatem od 1 stycznia 2022 r. płatnicy nie uzyskają decyzji w sprawie warunków cofnięcia skutków unikania opodatkowania w sytuacji, gdy w dniu złożenia wniosku o wydanie takiej decyzji sprawa "korzyści podatkowej" została już rozstrzygnięta co do istoty w decyzji lub postanowieniu albo gdy zostały wszczęte postępowanie podatkowe, kontrola podatkowa lub kontrola celno-skarbowa.

5.2. Stosowanie przepisów w okresie przejściowym

Przepis art. 119zfb pkt 1 Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r. ma zastosowanie również do wniosków o wydanie decyzji określającej warunki cofnięcia unikania opodatkowania, złożonych i nierozpatrzonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

5.3. Przygotowanie do zmian

To zmiana istotna dla płatników, którzy wystąpili lub zamierzają wystąpić o wydanie decyzji określającej warunki cofnięcia skutków unikania opodatkowania. Nie uzyskają oni wnioskowanej decyzji w sytuacji, gdy toczy się już w tej sprawie postępowanie albo sprawa została już przez organy podatkowe rozstrzygnięta. Tym samym sytuacja płatników została zrównana z sytuacją podatników. Nie ma też znaczenia, kiedy wystąpili oni z wnioskiem o wydanie decyzji. Przepis art. 119zfb pkt 1 Ordynacji podatkowej w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2022 r. ma zastosowanie także do spraw wszczętych i niezakończonych przed 1 stycznia 2022 r.

Podstawa prawna:

● art. 119zfb pkt 1 Ordynacji podatkowej

● art. 73 ustawy z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw - do dnia oddania do druku ustawa nieopublikowana w Dzienniku Ustaw

6. Decyzje określające warunki cofnięcia skutków unikania opodatkowania

6.1. Na czym polegają zmiany

W art. 119zff § 4 pkt 1 Ordynacji podatkowej w procedurze wydawania decyzji określającej warunki cofnięcia skutków unikania opodatkowania został skrócony termin, w którym zainteresowani mogą uzyskać zwrot połowy uiszczonej opłaty przy cofnięciu wniosku. Podatnicy, którzy wycofają wniosek o wydanie takiej decyzji w ciągu 2 miesięcy od dnia jego złożenia, uzyskają zwrot połowy poniesionej opłaty. Jeżeli wycofają wniosek po upływie tego terminu - wpłaconej opłaty nie odzyskają.

6.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy, którzy złożyli takie wnioski, powinni liczyć się z wprowadzonym ograniczeniem. W przepisach nowelizacji brak jest przepisów przejściowych w sposób odmienny regulujący sytuację prawną podmiotów, które złożyły wnioski o wydanie takiej decyzji. A to oznacza, że przepis ograniczający czas na wycofanie wniosku do 2 miesięcy znajdzie zastosowanie również do wniosków złożonych przed nowelizacją. Jeżeli więc podatnik zamierza wycofać wniosek o wydanie decyzji określającej warunki cofnięcia skutków unikania opodatkowania - lepiej, aby to zrobił jeszcze w 2021 r., a po 1 stycznia 2022 r. - przed upływem 2 miesięcy od złożenia wniosku. W przeciwnym wypadku utraci prawo do zwrotu połowy opłaty uiszczonej za rozpatrzenie wniosku.

Podstawa prawna:

● art. 119zff Ordynacji podatkowej

7. Cofnięcie skutków unikania opodatkowania - korekta z uzasadnieniem

7.1. Na czym polega zmiana

Zgodnie z art. 119 zfk § 1 Ordynacji podatkowej w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji określającej warunki cofnięcia skutków unikania opodatkowania zainteresowany może uwzględniając jej treść, cofnąć skutki unikania opodatkowania poprzez złożenie korekty deklaracji, z zastrzeżeniem § 2. Zgodnie z nowelizacją, składając taką korektę, podatnik będzie musiał ją uzasadnić, podobnie jak w przypadku korekty deklaracji składanej w trybie art. 81 § 1f Ordynacji podatkowej.

7.2. Przygotowanie do zmian

Jest to zmiana istotna dla podatników, którzy składają korektę deklaracji w związku z otrzymaną decyzją określającą warunki cofnięcia skutków unikania opodatkowania. Powinni oni przygotować się na konieczność wykonania dodatkowego obowiązku, jakim jest uzasadnienie składanej korekty. Konieczność sporządzenia i złożenia takiego uzasadnienia może powodować wątpliwości podatników, ponieważ składane fiskusowi uzasadnienie korekty będzie się opierało na decyzji wydanej przez tegoż fiskusa. W uzasadnieniu nowelizacji ustawodawca tłumaczy się z tego dodatkowego obowiązku tym, że organ podatkowy otrzymujący korektę deklaracji w wyniku wydania decyzji określającej cofnięcie skutków unikania opodatkowania nie jest tym samym organem, który wydaje decyzję określającą warunki cofnięcia skutków unikania opodatkowania.

Podstawa prawna:

● art. 119 zfk § 1 Ordynacji podatkowej

8. Cofnięcie skutków unikania opodatkowania przy korzyściach uzyskiwanych cyklicznie

8.1. Na czym polegają zmiany

Przepisy Ordynacji podatkowej przewidują procedurę umożliwiającą podatnikowi wycofanie się ze skutków podatkowych czynności, której celem było uniknięcie opodatkowania. W tym celu podatnik musi złożyć wniosek o wydanie decyzji określającej skutki cofnięcia unikania opodatkowania. Jednak w przepisach Ordynacji podatkowej brak było instytucji, która umożliwiłaby cofnięcie skutków unikania opodatkowania w przypadku korzyści uzyskiwanych cyklicznie, przez wiele okresów rozliczeniowych, na podstawie tej samej, dokonanej w przeszłości czynności. Taka możliwość została wprowadzona z dniem 1 stycznia 2022 r. nowelizacją Ordynacji podatkowej.

8.2. Przygotowanie do zmian

Krok 1 Sprawdź, czy możesz skorzystać z prawa do cofnięcia skutków unikania opodatkowania

Podmioty zainteresowane procedurą cofnięcia skutków unikania opodatkowania w sytuacji osiągania cyklicznych korzyści podatkowych w kolejnych okresach rozliczeniowych mogą skorzystać z tej możliwości już w 2022 r. i wycofać się w ten sposób ze skutków unikania opodatkowania, także w zakresie przyszłych korzyści podatkowych.

Krok 2. Sprawdź, czy spełniasz warunki wydania decyzji

Skorzystanie z możliwości cofnięcia skutków unikania opodatkowania w okresach rozliczeniowych następujących po okresie rozliczeniowym, którego dotyczyła decyzja, będzie obwarowane wieloma warunkami określonymi w przepisie art. 119zfma § 3 Ordynacji podatkowej.

Krok 3. Pamiętaj o kontroli i zakazie powrotnej korekty

Podatnik lub płatnik, który otrzymał decyzję o cofnięciu skutków unikania opodatkowania, powinien pamiętać, że:

● jeżeli nie skorzysta z uprawnień wynikających z wydanej decyzji o cofnięciu skutków unikania opodatkowania, organy podatkowe mogą przeprowadzić czynności sprawdzające w celu uzyskania wyjaśnień (art. 274a § 3 Ordynacji podatkowej),

● jeżeli dokona powrotnej korekty odwracającej rezultat cofnięcia skutków unikania opodatkowania, korekta ta będzie prawnie nieskuteczna.

Podstawa prawna:

● art. 119zfma Ordynacji podatkowej

9. Nowa kara pieniężna - w sprawach o cofnięcie skutków unikania opodatkowania

9.1. Na czym polegają zmiany

Zgodnie z nowo dodanym art. 119zfo Ordynacji podatkowej Szef Krajowej Administracji Skarbowej będzie mógł, w drodze decyzji, nałożyć karę pieniężną w wysokości do 10 000 zł na podmiot, który pomimo prawidłowego wezwania w wyznaczonym terminie nie przekazał w postępowaniu określonym w rozdziale 5 "Cofnięcie skutków unikania opodatkowania" posiadanych informacji albo danych, o których mowa w art. 49 ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej, lub przekaże je w niepełnym zakresie.

9.2. Przygotowanie do zmian

Podatnicy powinni zdawać sobie sprawę, że niewykonanie obowiązków informacyjnych stało się z dniem 1 stycznia 2022 r. zagrożone karą pieniężną do wysokości 10 000 zł.

Co prawda kara ta może być miarkowana, czyli Szef KAS może ją wymierzyć w wysokości niższej niż 10 000 zł, ale trzeba sobie zdawać sprawę, że może zostać nałożona również za przekazanie informacji w niepełnym zakresie.

Podmioty zobowiązane do przedłożenia ww. informacji muszą się przygotować do wypełnienia tego obowiązku w pełnym wymaganym zakresie. W przeciwnym razie muszą się liczyć z koniecznością zapłaty kary.

Podstawa prawna:

● art. 119zfo Ordynacji podatkowej

10. Tymczasowe zajęcie ruchomości

10.1. Na czym polegają zmiany

Od 1 stycznia 2022 r. organy kontroli celno-skarbowej zyskają prawo do dokonania tymczasowego zajęcia ruchomości należących do zobowiązanego podatnika, wobec którego prowadzona jest egzekucja administracyjna na podstawie tytułów wykonawczych obejmujących należności pieniężne w kwocie przekraczającej 10 000 zł (nie licząc odsetek, kosztów egzekucyjnych i kosztów upomnienia).

Tymczasowemu zajęciu ruchomości:

● podlegają ruchomości zobowiązanego znajdujące się zarówno w jego władaniu, jak i we władaniu innej osoby,

● nie podlegają ruchomości o wartości znacznie przewyższającej kwotę potrzebną do zaspokojenia egzekwowanej należności pieniężnej.

Tymczasowe zajęcie ruchomości:

● polega na czasowym pozbawieniu zobowiązanego prawa do rozporządzania zajętą ruchomością,

● nie może trwać dłużej niż 96 godzin od chwili podpisania protokołu tymczasowego zajęcia ruchomości przez funkcjonariusza dokonującego tego zajęcia.

10.2. Przygotowanie do zmian

Przygotowanie do wprowadzonych zmian dotyczy tych podatników, których zaległości przekraczają 10 000 zł i wobec których jest prowadzona egzekucja lub będzie prowadzona egzekucja tych należności.

Krok 1. Zapoznaj się z obowiązującymi procedurami

Podatnicy zagrożeni tymczasowym zajęciem ruchomości powinni być świadomi istniejącego zagrożenia takim zajęciem.

Krok 2. Zachowaj dowody wygaśnięcia zobowiązania

Od zajęcia funkcjonariusz może odstąpić w przypadku, gdy zobowiązany okaże dowody stwierdzające:

● wykonanie, umorzenie, wygaśnięcie albo nieistnienie obowiązku,

● odroczenie terminu wykonania obowiązku albo rozłożenie na raty spłaty należności pieniężnych.

Krok 3. Sprawdź, czy dana ruchomość podlega zajęciu

Funkcjonariusz może odstąpić od zajęcia w przypadku:

● ruchomości podlegających wyłączeniu lub zwolnieniu z egzekucji administracyjnej, w przypadkach, o których mowa w ustawie z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,

● zwierząt oraz ruchomości ulegających łatwemu zepsuciu.

Z zajęcia sporządzany jest protokół.

Krok 4. Pamiętaj o możliwości zaskarżenia postanowienia o zatwierdzeniu zajęcia

Tymczasowego zajęcia ruchomości dokonuje się na 96 godzin. Tymczasowe zajęcie ruchomości przekształci się w zajęcie egzekucyjne z dniem wydania postanowienia o jego zatwierdzeniu, pod warunkiem że nastąpiło ono nie później niż przed upływem 96 godzin od podpisania przez funkcjonariusza protokołu tymczasowego zajęcia ruchomości.

Na postanowienie w sprawie stwierdzenia tymczasowego zajęcia można złożyć zażalenie. W zażaleniu określa się istotę i zakres żądania oraz dowody uzasadniające to żądanie.

Podstawa prawna:

● art. 94y-art. 94zd ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej - Dz.U. z 2021 r. poz. 422 z późn. zm.

● art. 96n-96q ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - Dz.U. z 2020 r. poz. 1427 z późn. zm.