Komunikat GIIF w związku z zagrożeniami w obszarze prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, powiązanymi z rozprzestrzenianiem się COVID-19

Generalny Inspektor Informacji Finansowej (GIIF) poinformował w komunikacie[1], że rozszerzająca się pandemia COVID-19 spowodowała szereg działań ukierunkowanych na wsparcie polskiej gospodarki i sektora prywatnego, które zostały podjęte przez Rząd RP, m.in. poprzez wprowadzenie tzw. tarczy antykryzysowej, a w zakresie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu - przez przesunięcie końcowego terminu zgłoszenia spółek utworzonych przed 13 października 2019 r. do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych na dzień 13 lipca 2020 r.

Jednocześnie GIIF, w oparciu o dokumenty organizacji międzynarodowych, wskazał na następujące zagrożenia, które mogą wiązać się z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu:

• zwiększająca się skala oszustw: raporty organizacji międzynarodowych i informacje państw konsekwentnie wskazują, że przestępcy próbują czerpać zyski z pandemii poprzez oszukańcze zbieranie funduszy na fałszywe organizacje charytatywne, różnego rodzaju oszustwa powiązane z sektorem medycznym czy sprzedaż online podrobionych leków i materiałów medycznych, takich jak zestawy testowe i sprzęt ochrony osobistej. W niektórych przypadkach przestępcy udają także funkcjonariuszy policji, innych służb, w tym służby zdrowia, aby uzyskać dostęp do mieszkań ofiar, ich danych osobowych, w tym w celu kradzieży informacji o płatnościach, posiadanych kontach;
• cyberprzestępczość: przestępcy, aby zainstalować złośliwe oprogramowanie na komputerach osobistych lub urządzeniach mobilnych, wykorzystują obawy społeczeństwa dotyczące COVID-19, podszywając się pod różnego rodzaju urzędy administracji publicznej, dostawców energii czy inne podmioty lub instytucje i organizacje międzynarodowe. Na świecie odnotowano próby phishingu, gdzie przestępcy stworzyli fałszywe wiadomości e-mail Światowej Organizacji Zdrowia, zainstalowali złośliwe oprogramowanie w aplikacjach mobilnych. Przestępcy mogą podawać się za dostawców usług opieki zdrowotnej, z prośbą o zapłatę za leczenie lub obiecując zapewnienie środków na pomoc w nagłych wypadkach, wymagających interwencji lekarskiej;
• inwestycje w nieruchomości: w czasach spowolnienia gospodarczego przestępcy i terroryści mogą starać się inwestować w nieruchomości lub zagrożone upadkiem firmy, które mogą być wykorzystywane do generowania gotówki i maskowania nielegalnych dochodów lub do przeprowadzania korporacyjnych postępowań upadłościowych w celu maskowania źródeł pochodzenia środków;
• inne działania na rynkach finansowych: przestępcy mogą wprowadzać nielegalne wpływy do systemu finansowego, gdy klienci szukają nowych sposobów restrukturyzacji pożyczek i linii kredytowych. Istnieje ryzyko, że duże wypłaty gotówki, likwidacja portfeli akcji i inwestowanie w złoto kruszcowe mogą stanowić okazję dla przestępców do mieszania środków. Z uwagi na fakt, że na świecie liczne instytucje finansowe zamykają oddziały i biura lub działają w ograniczonym wymiarze czasowym, odnotowuje się wzrost mobilnych transakcji;

finansowanie terroryzmu: ugrupowania terrorystyczne również mogą wykorzystywać okres pandemii COVID-19 do pozyskiwania lub przenoszenia funduszy, w tym poprzez nielegalną działalność, działania w darknecie, zbiórki pieniędzy pod pretekstem działań ukierunkowanych na zwalczanie skutków pandemii.

Dlatego GIIF wskazał na potencjalne ryzyka prania pieniędzy i finansowania terroryzmu, wynikające z następujących zagrożeń:

• zwiększone wykorzystanie schematów online i/lub wirtualnych aktywów jako metod maskowania środków w celu prania pieniędzy;
• potencjalny wzrost transakcji niezgodnych z profilem klientów, wykorzystanie gospodarki nieformalnej do zapewnienia finansowania instytucjonalnego oraz wzrost przepływów gotówki;
• wykorzystywanie osób prawnych w celu nieuczciwego pozyskiwania środków, przewidzianych na pomoc finansową dla firm i przedsiębiorstw, wykorzystywanie legalnych przedsiębiorstw do ukrywania funduszy poprzez wskazanie niewypłacalności przedsiębiorstwa;
• przeniesienie działalności do nowych rodzajów biznesu, wymagających dużej gotówki i wysokiej płynności finansowej, co z kolei umożliwia pranie dochodów z nielegalnych źródeł.

Maciej Chorostkowski

Biegły rewident