Czy podatnik ma obowiązek ująć w remanencie likwidacyjnym i zapłacić VAT od towarów zajętych przez komornika

PROBLEM

RADA

UZASADNIENIE

Ustawa o VAT w przepisie art. 14 ust. 1 pkt 2 wskazuje, że opodatkowaniu VAT podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku gdy podatnik, o którym mowa w art. 15:

• jest osobą fizyczną,
• zaprzestał wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu,
• jest obowiązany - na podstawie art. 96 ust. 6 ustawy o VAT - do zgłoszenia zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego.

Taki podatnik powinien sporządzić remanent i opodatkować wykazane w nim towary. Opodatkowaniu podlega w tej sytuacji wartość towarów (nabytych lub wytworzonych), które pozostały u niego po zakończeniu przezeń działalności. Problem sformułowany w pytaniu dotyczy tego, czy takiemu opodatkowaniu powinny podlegać towary zajęte przez komornika.

Skutki podatkowe zajęcia komorniczego

Z przepisów Kodeksu postępowania cywilnego wynika, że - jeśli chodzi o egzekucję z rzeczy ruchomych - to komornik dokonuje zajęcia przez wpisanie ruchomości do protokołu zajęcia. Zajęcie ma ten skutek, że rozporządzenie ruchomością dokonane po zajęciu nie ma wpływu na dalszy bieg postępowania, a postępowanie egzekucyjne z zajętej ruchomości może być prowadzone również przeciwko nabywcy. Zajęte ruchomości komornik pozostawia we władaniu osoby, u której je zajął. Z ważnych przyczyn może on jednak w każdym stanie postępowania oddać zajęte ruchomości pod dozór innej osobie, nie wyłączając wierzyciela, choćby to było połączone z koniecznością ich przeniesienia.

Zajęcie ruchomości nie powoduje utraty własności zajętej rzeczy. Z reguły nie następuje też utrata posiadania. Nie oznacza też przeniesienia na komornika prawa do dysponowania towarem jak właściciel. Nie stanowi więc jego dostawy w rozumieniu VAT. Przekreśla taką możliwość także sama ustawa o VAT, zgodnie z którą komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów, dokonywanej w trybie egzekucji. Jeśli komornik wykonujący czynności egzekucyjne jest płatnikiem podatku od dostawy towarów wykonywanej w trybie egzekucji, to znaczy, że nie może on dokonywać takiej dostawy w swoim imieniu (w rozumieniu VAT). Zajęcie nie jest zatem nabyciem towarów przez komornika. Towary zajęte przez komornika pozostają towarami nabytymi lub wytworzonymi przez podatnika, które nie stały się przedmiotem dalszej dostawy towarów. W związku z tym podlegają one ujęciu w remanencie likwidacyjnym i w konsekwencji są opodatkowane VAT.

Towary opodatkowane w remanencie a sprzedaż komornicza

Objęcie opodatkowaniem towaru poprzez ujęcie go w remanencie likwidacyjnym, a następnie opodatkowanie na etapie sprzedaży egzekucyjnej dokonywanej przez komornika oznaczałoby podwójne opodatkowanie tej samej konsumpcji. Jednak w tym przypadku do takiego podwójnego opodatkowania nie dochodzi. Dlaczego?

Sprzedaż egzekucyjna stanowi dostawę towarów dokonywaną przez dłużnika (za "pośrednictwem" komornika). Dla opodatkowania VAT nie jest wystarczające, aby miała miejsce czynność podlegająca opodatkowaniu. Konieczne jest, aby czynności takiej dokonał podatnik działający dla tej czynności w takim właśnie charakterze.

W przypadku sprzedaży egzekucyjnej dokonywanej przez komornika sytuacja w tym zakresie jest szczególna. Rozstrzygając o opodatkowaniu, należy się bowiem odnieść nie tyle do sytuacji komornika (który dokonuje sprzedaży w imieniu innego podmiotu), lecz do sytuacji dłużnika, na rzecz którego sprzedawane są towary. Dana sprzedaż może wówczas stanowić dostawę opodatkowaną VAT tylko wtedy, gdyby była ona dostawą wykonywaną przez podatnika VAT. Natomiast w przypadku sprzedaży egzekucyjnej towarów należących do osoby fizycznej, niebędącej w ogóle podatnikiem, wykluczone jest uznanie, że sprzedaż dokonywana jest w imieniu podatnika VAT.

W sytuacji opisanej w pytaniu sprzedaż licytacyjna (egzekucyjna) będzie dokonywana już po dokonaniu remanentu i zakończeniu działalności przez podatnika (po jego wyrejestrowaniu). W tym momencie sprzedaż ta dokonywana jest w imieniu podmiotu (dłużnika), który już nie jest podatnikiem VAT. Skoro zaś w momencie sprzedaży dłużnik nie będzie już podatnikiem VAT, to taka sprzedaż egzekucyjna nie może podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Wskazane jest poinformowanie komornika o fakcie utraty statusu podatnika VAT, tak aby nie pobrał on podatku od tej sprzedaży.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz.685; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1626

Ryszard Kubacki

doradca podatkowy, autor komentarzy książkowych i licznych publikacji z dziedziny podatków, prawa gospodarczego i karnego skarbowego