Należy przyjąć, że nie ma podstaw do zobowiązania pracownika do pozostania w pracy poza zaplanowanymi w tym dniu godzinami pracy w celu naprawy uszkodzonego regału. Wskazana sytuacja nie wiąże się z wadliwym wykonaniem produktu czy usługi, lecz z wyrządzeniem pracodawcy szkody. Dlatego w takim przypadku zasadne jest zastosowanie przepisów o pracowniczej odpowiedzialności materialnej i żądanie od pracownika odpowiedniego odszkodowania za wyrządzoną szkodę.

W opisanej przez Państwa sytuacji uszkodzenie regałów w magazynie pracodawcy wiąże się z nieprawidłową realizacją obowiązków pracowniczych. Praca Państwa pracownika w magazynie nie polegała jednak na wykonywaniu przez niego produktów lub usług, a tylko w takim przypadku można zastosować przepisy o ich wadliwości, a zatem zobowiązać pracownika do usunięcia wad, włącznie ze zmniejszeniem jego wynagrodzenia do jakości wykonanego produktu lub usługi (art. 82 Kodeksu pracy)

Odnosząc się do możliwości zobowiązania Państwa pracownika do usunięcia uszkodzeń powstałych w magazynie w ramach pracy nadliczbowej, należy wskazać, że nie ma bezpośrednich podstaw do wydania takiego polecenia. Pracę nadliczbową można zlecić wyłącznie z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy lub w przypadku konieczności prowadzenia akcji ratowniczej (art. 151 § 1 Kodeksu pracy). Ponadto polecenie świadczenia pracy w przypadku szczególnych potrzeb pracodawcy może być wydane w zakresie umówionej pracy. Nie można uznać, że naprawa regałów magazynowych zostanie prawidłowo wykonana przez magazyniera, którego zadania dotyczą rozwożenia towaru wózkiem widłowym. Nawet jeżeli pracodawca wyda pracownikowi polecenie pozostania w pracy po godzinach i naprawy regałów, to można przyjąć, że pracownik mógłby odmówić wykonania takich czynności, kierując się względami bezpieczeństwa - zarówno swoimi, jak i pozostałych osób korzystających z magazynu.

UWAGA!

Niezależnie od wysokości szkody poniesionej przez pracodawcę, odszkodowanie, do zapłaty którego może być zobowiązany pracownik, wynosi maksymalnie 3-miesięczne wynagrodzenie przysługujące pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.

Należy zatem uznać, że zdarzenie opisane w problemie ma charakter zawinionego wyrządzenia szkody w mieniu pracodawcy. Pracodawca będzie miał obowiązek wykazać okoliczności obciążające pracownika oraz wysokość powstałej szkody (art. 116 Kodeksu pracy). Pracownik może wówczas zostać obciążony kosztami naprawy lub wymiany regałów.

Podstawowym obowiązkiem pracownika jest wykonywanie umówionej pracy. Obowiązki z tym związane nie mogą być realizowane przez pracownika w dowolny sposób. Świadczenie pracy powinno wiązać się bowiem z należytą sumiennością, starannością oraz stosowaniem się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, a nie są sprzeczne z prawem lub z umową o pracę (art. 100 § 1 Kodeksu pracy).

Ponieważ zarówno sumienność, jak i staranność wymagana przy wykonywaniu obowiązków pracowniczych nie została określona przepisami prawa pracy, należy uznać, że oceny w tym zakresie może dokonać tylko pracodawca, który powinien przy tym uwzględnić specyfikę prowadzonej działalności.

W praktyce nie można wykluczyć sytuacji, kiedy praca została wykonana wadliwie (art. 82 Kodeksu pracy). Ponieważ pojęcie wady nie zostało zdefiniowane w powołanym przepisie, przyjmuje się, że o wadliwym produkcie lub usłudze można mówić w przypadku, gdy są one bezwartościowe (nieprzydatne) do tego, do czego miały być stworzone - zarówno z punktu widzenia pracodawcy, jak i innego odbiorcy, np. konsumenta. Problemu ze stwierdzeniem takiej wadliwości nie ma, gdy w odniesieniu do konkretnych produktów lub usług funkcjonują określone wzorce czy standardy. Wówczas, porównując efekt pracy konkretnego pracownika w postaci np. produktów do przyjętych wzorców, można ustalić, czy praca jest wykonana prawidłowo - w sposób wolny od wad, czy nie. Jeśli pracodawca ustali, że wykonany produkt lub usługa są wadliwe, istnieje możliwość usunięcia wad przez pracownika. Wtedy zachowuje on prawo do wynagrodzenia adekwatnego do finalnej jakości produktu lub usługi.

Za czas pracy przy usuwaniu wady pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia. Nie ma przy tym znaczenia, czy usuwanie wady następuje w ramach tzw. normalnego czasu pracy, czy po godzinach pracy.

PRZYKŁAD

Pracownik świadczący pracę w godzinach od 6.00 do 14.00 ze swojej winy wadliwie wykonał partię produktów. Zobowiązał się, że zostanie po godzinach i przywróci je do stanu wymaganego, wolnego od wad. Usuwanie wad trwało do godziny 16.00. W takim przypadku nie ma podstaw do kwalifikowania pracy między godzinami 14.00 a 16.00 jako nadliczbowej. Pracownik miał bowiem obowiązek wykonać pracę prawidłowo w ramach harmonogramowego czasu. Usuwanie następstw wadliwie wykonanej pracy (usterek) nie należy do czasu pracy pracownika. Praca tego rodzaju nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 20 listopada 1997 r., III APa 63/97).

Do nieprawidłowego wykonania pracy dochodzi również w przypadku wyrządzenia przez pracownika szkody w mieniu pracodawcy. Pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swojej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną. Odpowiedzialność ta jest ograniczona do rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i odnosi się do normalnych następstw postępowania pracownika, które stanowiło źródło powstania szkody.

Odszkodowane z tytułu wyrządzenia pracodawcy szkody jest ustalane w granicach wysokości wyrządzonej szkody. W przypadku wyrządzenia szkody z winy nieumyślnej odszkodowane nie może przekroczyć 3-miesięcznego wynagrodzenia pracownika należnego mu w dniu wyrządzenia szkody.

Podstawa prawna:

● art. 82, art. 100, art. 114, art. 119, art. 151 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2016 r., poz. 1666

Sebastian Kryczka

ekspert z zakresu prawa pracy, prawnik, od kilkunastu lat specjalizuje się w problematyce prawa pracy oraz w wybranych zagadnieniach prawa cywilnego i administracyjnego, autor wielu artykułów i komentarzy z tej dziedziny