Nagrody jubileuszowe nauczycieli wypłacane w sierpniu i we wrześniu

Od lat wypłata nagród jubileuszowych, do których pedagog nabywa prawo w sierpniu lub we wrześniu, budzi szereg kontrowersji co do terminu ich wypłaty oraz składników, które powinny zostać wliczone do ich podstawy. Artykuł stara się przybliżyć najważniejsze zasady obliczania nagród w tym okresie.

Zgodnie z art. 47 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (dalej: Karta Nauczyciela), za wieloletnią pracę nauczyciel otrzymuje nagrodę jubileuszową w wysokości:

1) za 20 lat pracy - 75% wynagrodzenia miesięcznego;

2) za 25 lat pracy - 100% wynagrodzenia miesięcznego;

3) za 30 lat pracy - 150% wynagrodzenia miesięcznego;

4) za 35 lat pracy - 200% wynagrodzenia miesięcznego;

5) za 40 lat pracy - 250% wynagrodzenia miesięcznego.

Nagroda jubileuszowa jest więc składnikiem obligatoryjnym, do którego nauczyciel nabywa prawo po spełnieniu warunku, jakim jest osiągnięcie określonego stażu pracy. Nie ma przy tym znaczenia okres zatrudnienia w danej placówce, wymiar pensum czy rodzaj zawartej umowy.

Do okresów pracy uprawniających do nagrody jubileuszowej, podobnie jak w przypadku dodatku za wysługę lat, wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia we wszystkich zakładach pracy (także w zakładach pracy niebędących oświatowymi, zarówno w sektorze budżetowym, jak i prywatnym) oraz inne udowodnione okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one wliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. W efekcie wszędzie tam, gdzie powstają wątpliwości co do wliczania określonych rodzajów aktywności zawodowej, należy sięgnąć do przepisów je regulujących (patrz: TABELA). W aktualnym stanie prawnym do stażu uprawniającego do nagrody nie wlicza się m.in. zatrudnienia w ramach umów cywilnoprawnych, prowadzenia jednoosobowej działalności gospodarczej czy okresu pobierania zasiłków po ustaniu zatrudnienia.

TABELA. Wybrane okresy aktywności wliczane do pracowniczego stażu pracy, od którego zależy nabycie prawa do nagrody jubileuszowej

Wypłata nauczycielowi różnicy pomiędzy wyższą a niższą nagrodą jubileuszową

Nauczyciel jest zobowiązany udokumentować swoje prawo do nagrody, jeżeli w jego aktach osobowych brak jest odpowiedniej dokumentacji. Jednak na podstawie § 5 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 30 października 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania (dalej: rozporządzenie w sprawie nagród jubileuszowych nauczycieli), jeżeli w trakcie zatrudnienia do okresów uprawniających do świadczeń pracowniczych zaliczone zostaną okresy dotychczas niepodlegające zaliczeniu i nauczyciel uzyska prawo do dwóch lub więcej nagród, wypłaca mu się tylko jedną nagrodę - najwyższą.

Natomiast nauczycielowi posiadającemu uzupełniony okres pracy dłuższy niż wymagany do nagrody danego stopnia, któremu w ciągu 12 miesięcy od wypłaty ostatniej nagrody upłynie okres uprawniający go do nagrody wyższego stopnia, nagrodę niższą wypłaca się w pełnej wysokości, a w dniu nabycia prawa do nagrody wyższej - różnicę między kwotą nagrody wyższej a kwotą nagrody niższej (patrz: PRZYKŁAD 1).

PRZYKŁAD 1

Nauczycielka liceum otrzymała nagrodę jubileuszową za 25 lat pracy w dniu 31 sierpnia 2020 r. W dniu 30 maja 2021 r. przyniosła zaświadczenie o pracy w gospodarstwie rolnym w wymiarze 4 lat i 3 miesięcy, co na 31 maja wyczerpało okres 35 lat pracy i szkoła powinna wypłacić nauczycielce nagrodę za 30 lat pracy w wysokości różnicy między 100% a 150% podstawy. Nabyła ona wcześniej bowiem prawo do niższej nagrody jubileuszowej, a następnie w ciągu 12 miesięcy nabyła prawo do wyższej nagrody jubileuszowej (31 maja 2021 r.). Stało się tak, ponieważ nauczycielka ta w rzeczywistości miała okres pracy dłuższy niż wymagany do niższej nagrody jubileuszowej. Dlatego też nauczycielce tej powinno się wypłacić jedynie różnicę między wyższą a niższą nagrodą jubileuszową, czyli 50%.

Nagroda jubileuszowa nie podlega oskładkowaniu i podobnie - wypłacona po uzupełnieniu dokumentów w pełnej kwocie bądź w kwocie różnicy, także nie stanowi podstawy wymiaru składek ZUS.

Termin wypłaty nagrody jubileuszowej dla nauczyciela przebywającego na urlopie dla poratowania zdrowia

Zasadą jest, że do okresu pracy uprawniającego nauczyciela do nagrody jubileuszowej zalicza się wszystkie zakończone okresy zatrudnienia oraz inne okresy, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podlegają one zaliczeniu do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Tak też jest w przypadku nauczyciela przebywającego na urlopie dla poratowania zdrowia - pozostaje on wówczas w stosunku pracy i chociaż nie świadczy pracy, to okres ten zalicza się do stażu pracy - ma więc wpływ na prawo do nagrody jubileuszowej.

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia w sprawie nagród jubileuszowych nauczycieli, nauczyciel nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu, w którym upływa okres uprawniający do nagrody. Szkoła powinna więc wypłacić nagrodę najpóźniej w dzień po upływie okresów, które przesądzają o nabyciu prawa do nagrody. Oznacza to również, że wystarczy, aby nauczyciel w dniu upływu okresu uprawniającego do przyznania nagrody był zatrudniony w szkole, w której przebywa na urlopie dla poratowania zdrowia, aby ją uzyskać.

Sąd Najwyższy wskazał w uchwale z 19 sierpnia 1992 r. (sygn. akt I PZP 49/92), że nabycie prawa do nagrody jubileuszowej przez pracownicę korzystającą z urlopu wychowawczego następuje w dniu upływu okresu uprawniającego do tej nagrody. Analogicznie przyjmuje się, że nauczyciel nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w przypadku przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia.

Prawo do nagrody jubileuszowej nauczyciela odchodzącego na emeryturę

W przypadku rozwiązania stosunku pracy w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy nauczycielowi, któremu do nabycia prawa do nagrody jubileuszowej brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy, nagrodę tę wypłaca się w dniu rozwiązania stosunku pracy.

Nauczyciel, który zatem w dniu rozwiązania stosunku pracy z powodu przejścia na emeryturę legitymuje się stażem pracy uprawniającym w ciągu roku do nabycia nagrody jubileuszowej, w dniu rozwiązania umowy powinien tę nagrodę otrzymać (patrz: PRZYKŁAD 2).

PRZYKŁAD 2

Od 1 września 2021 r. nauczyciel przechodzi na emeryturę. Staż jego pracy w dniu zakończenia umowy, tj. 31 sierpnia wynosi 34 lata 9 miesięcy i 6 dni. Nauczycielowi należy wypłacić nagrodę jubileuszową w związku ze zbliżającym się 35-leciem pracy w wysokości 200% miesięcznego wynagrodzenia.

Zasady obliczania wysokości nagrody jubileuszowej

Zgodnie z § 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie nagród jubileuszowych nauczycieli, podstawę obliczenia nagrody jubileuszowej stanowi wynagrodzenie miesięczne przysługujące nauczycielowi w dniu nabycia prawa do nagrody, a jeżeli jest to dla nauczyciela korzystniejsze - wynagrodzenie przysługujące mu w dniu jej wypłaty. Oznacza to, że jeśli przykładowo nauczyciel nabywa prawo do nagrody jubileuszowej w dniu 31 sierpnia i w tym samym dniu zostanie mu ona wypłacona, podstawę nagrody stanowić będą te składniki pensji, do których ma on prawo 31 sierpnia. Gdyby jednak nabył prawo do nagrody 31 sierpnia, ale została mu ona wypłacona 1 września (niezwłocznie po dniu nabycia prawa), wtedy należy rozważyć, który wariant będzie dla pedagoga korzystniejszy, czy z dnia nabycia prawa, czy może z dnia wypłaty (patrz: PRZYKŁAD 3 i PRZYKŁAD 4).

PRZYKŁAD 3

Nauczyciel nabył prawo do nagrody jubileuszowej w dniu 31 sierpnia. Zgodnie z regulaminem wynagradzania obowiązującym w jego jednostce, nagrodę wypłaca się niezwłocznie po dniu nabycia prawa. Nauczyciel ten od 1 września stał się nauczycielem dyplomowanym, w związku z czym wzrosły składniki jego pensji. W tej sytuacji zasadne jest rozważenie, który z wariantów jest dla niego korzystniejszy: czy z dnia nabycia prawa, czy z dnia wypłaty - po podwyżce wynagrodzenia zasadniczego. Nie zawsze podstawa z dnia następnego będzie korzystniejsza, ponieważ od 1 września mogą mu już nie być przyznane godziny ponadwymiarowe oraz inne dodatki, np. dodatek funkcyjny, dlatego w każdym przypadku należy przeliczyć, co jest dla pracownika lepsze.

PRZYKŁAD 4

Nauczyciel nabył prawo do nagrody jubileuszowej w dniu 31 sierpnia. Zgodnie z regulaminem wynagradzania obowiązującym w jego jednostce, nagrodę wypłaca się w dniu nabycia prawa. Nauczyciel ten od 1 września stał się nauczycielem dyplomowanym, w związku z czym wzrosło jego wynagrodzenie zasadnicze i pochodne. Mimo że być może wrześniowe składniki byłyby dla niego korzystniejsza, szkoła nie może przyjąć ich do podstawy naliczania.

Na podstawie § 3 ust. 1 rozporządzenia w sprawie nagród jubileuszowych nauczycieli nagrodę oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli wskazuje, że w wynagrodzeniu za urlop wypoczynkowy nauczyciela, a zatem i nagrody jubileuszowej uwzględnia się:

1. wynagrodzenie zasadnicze,
2. dodatki: za wysługę lat, motywacyjny, funkcyjny oraz za warunki pracy,
3. wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw,
4. dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej,
5. odrębne wynagrodzenie za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy,
6. wynagrodzenie za pracę w święto,
7. jednorazowy dodatek uzupełniający, o którym mowa w art. 30a ust. 3 Karty Nauczyciela.

ZASADY UWZGLĘDNIANIA SKŁADNIKÓW WYNAGRODZENIA NAUCZYCIELA W PODSTAWIE NAGRODY JUBILEUSZOWEJ

1. Składniki wynagrodzenia określone w stawkach miesięcznych w stałej wysokości oraz składniki wynagrodzenia określone procentowo od tych stawek uwzględnia się w wysokości należnej w dniu nabycia prawa do nagrody jubileuszowej (lub jej wypłaty).

2. W przypadku gdy okres wykonywania zadań lub zajęć uprawniających do dodatku funkcyjnego jest krótszy niż okres roku szkolnego, wysokość dodatku oblicza się, mnożąc otrzymywaną stawkę z tego tytułu przez liczbę miesięcy, w których nauczyciel wykonywał zadania lub zajęcia. Uzyskaną kwotę dzieli się przez liczbę miesięcy roku szkolnego poprzedzających miesiąc nabycia prawa do nagrody jubileuszowej (lub jej wypłaty).

3. Jednorazowy dodatek uzupełniający uwzględnia się w wysokości stanowiącej 1/12 kwoty tego dodatku wypłaconego pracownikowi za poprzedni rok kalendarzowy.

4. Dodatkowe wynagrodzenie za pracę w porze nocnej, odrębne wynagrodzenie za zajęcia dydaktyczne, wychowawcze i opiekuńcze wykonywane w dniu wolnym od pracy oraz wynagrodzenie za pracę w święto - oblicza się, dodając otrzymane wynagrodzenie w poszczególnych miesiącach roku szkolnego, a następnie uzyskaną kwotę dzieli się przez liczbę miesięcy roku szkolnego poprzedzających miesiąc nabycia prawa do nagrody jubileuszowej (lub jej wypłaty).

5. Wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe i godziny doraźnych zastępstw oblicza się, mnożąc przeciętną miesięczną liczbę godzin z okresu miesięcy danego roku szkolnego poprzedzających miesiąc nabycia prawa do nagrody jubileuszowej (lub jej wypłaty), a jeżeli okres zatrudnienia jest krótszy od roku szkolnego - z tego okresu, przez godzinową stawkę wynagrodzenia przysługującą w miesiącu nabycia prawa do nagrody jubileuszowej (lub jej wypłaty).

6. W podstawie nagrody jubileuszowej, podobnie jak w przypadku ekwiwalentu za urlop, należy uwzględnić także godziny przepracowane w ramach realizacji programów unijnych.

Godziny ponadwymiarowe i doraźnych zastępstw w podstawie wrześniowej nagrody

Przepisy nie regulują kwestii przyjmowania godzin ponadwymiarowych i doraźnych zastępstw do podstawy nagrody jubileuszowej, do której nauczyciel nabył prawo we wrześniu i w tej sprawie przeważają dwie opinie. Pierwsza z nich odnosi się do literalnego brzmienia przepisów, że skoro nauczyciel nabywa prawo np. 29 września i wtedy wypłacana jest nagroda, to nie ma miesięcy w danym roku szkolnym, z których należy przyjąć godziny. Druga, korzystniejsza, wskazuje, że w takiej sytuacji nagrodę wypłaca się z ostatnim dniem miesiąca po przepracowaniu godzin ponadwymiarowych oraz doraźnych zastępstw i wówczas w podstawie nagrody należy je uwzględnić. Za przyjęciem drugiej opinii coraz częściej przemawia orzecznictwo. W uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe w Gdańsku z 1 sierpnia 2019 r. (sygn. akt VI P 44/19) wskazano: w przypadku nabycia przez nauczyciela prawa do nagrody jubileuszowej i wypłaty tej nagrody we wrześniu, wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe oblicza się w wysokości średniej z miesięcy roku szkolnego poprzedzających 30 września, czyli są to właściwie godziny ponadwymiarowe przyznane nauczycielowi we wrześniu, z uwzględnieniem godzinowej stawki wynagrodzenia przysługującej nauczycielowi w tym miesiącu.

PRZYKŁAD 5

Nauczyciel mianowany zatrudniony w wymiarze 18/18 pensum nabył prawo do nagrody jubileuszowej za 25 lat pracy w dniu 31 sierpnia 2021 r. i tego samego dnia nastąpi jej wypłata. Podstawę nagrody stanowi wynagrodzenie pedagoga z dnia nabycia prawa oraz wypłaty, tj. z 31 sierpnia, oraz dodatkowe składniki wynagrodzenia, które były pracownikowi wypłacane w roku szkolnym 2020/2021. Są to w pierwszej kolejności:

• wynagrodzenie zasadnicze - 3445 zł,

• dodatek za wysługę lat - 689 zł,

• dodatek za wychowawstwo - 300 zł,

• dodatek motywacyjny - 200 zł.

Ponadto nauczyciel w mijającym roku szkolnym świadczył pracę ponadwymiarową oraz pełnił zastępstwa. Liczba przepracowanych godzin wyniosła 267. Do stałych składników pensji należy dodać zatem średnią, tj.:

• 267 godzin ÷ 11 miesięcy (poprzedzających miesiąc nabycia prawa i wypłaty nagrody) = 24,27 godzin,

• 24,27 godzin × 45,93 zł (stawka za godzinę pracy tego nauczyciela) = 1114,72 zł.

Nauczyciel ten oprócz tego w okresie od września 2020 r. do maja 2021 r. pełnił rolę opiekuna stażu i otrzymywał dodatek funkcyjny 200 zł. Dodatek ten także powinien być uwzględniony w podstawie nagrody:

• 200 zł × 9 miesięcy wypłaty dodatku = 1800 zł,

• 1800 zł ÷ 11 miesięcy (poprzedzających miesiąc nabycia prawa i wypłaty nagrody) = 163,64 zł.

Nagroda za 25 lat pracy w wysokości 100% podstawy nauczyciela wyniesie zatem:

• 3445 zł + 689 zł + 300 zł + 200 zł + 1114,72 zł + 163,64 zł = 5912,36 zł.

PRZYKŁAD 6

Nauczyciel dyplomowany zatrudniony w wymiarze 22/22 pensum nabędzie prawo do nagrody jubileuszowej za 30 lat pracy w dniu 17 września 2021 r. Nagrodę jubileuszową szkoła wypłaca pedagogowi w dniu 30 września. Zgodnie z powołanym wcześniej orzeczeniem, podstawę nagrody stanowią składniki pensji przysługujące pracownikowi we wrześniu oraz w tym samym miesiącu faktycznie przepracowane godziny ponadwymiarowe i doraźnych zastępstw. Będą to:

• wynagrodzenie zasadnicze - 4046 zł,

• dodatek za wysługę lat - 809,20 zł,

• dodatek za wychowawstwo - 300 zł,

• dodatek motywacyjny - 400 zł.

We wrześniu 2021 r. nauczyciel przepracował 21 godzin ponadwymiarowych i nie miał zastępstw. Do stałych składników pensji należy dodać zatem:

• 21 godzin × 43,98 zł (stawka za godzinę pracy tego nauczyciela) = 923,58 zł.

Nagroda za 30 lat pracy w wysokości 150% podstawy nauczyciela wyniesie zatem:

• 4046 zł + 809,20 zł + 300 zł + 400 zł + 923,58 = 6478,78 zł,

• 6478,78 zł × 150% = 9718,17 zł.

Podstawa prawna

• art. 47 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215)

• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 30 października 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania okresów pracy i innych okresów uprawniających nauczyciela do nagrody jubileuszowej oraz szczegółowych zasad jej obliczania i wypłacania (Dz.U. z 2001 r. Nr 128, poz. 1418)

• rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 26 czerwca 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania wynagrodzenia oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy nauczycieli (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1455)

Powołane orzeczenia sądów

• uchwała Sądu Najwyższego z 19 sierpnia 1992 r. (sygn. akt I PZP 49/92)

• wyrok Sądu Rejonowego Gdańsk-Południe w Gdańsku z 1 sierpnia 2019 r. (sygn. akt VI P 44/19)

©℗

ANNA KOPYŚĆ

ekspert prawa pracy i wynagrodzeń, szkoleniowiec, autor licznych opracowań i publikacji z dziedziny kadrowo-płacowej, redaktor merytoryczny dwutygodnika "Rachunkowość Budżetowa"