Wypłata jednorazowego świadczenia na start dla nauczyciela - jaki paragraf?

Wrzesień to miesiąc wypłaty tzw. świadczeń na start dla nauczycieli. Rok temu ustawodawca wprowadził uprawnienie do tego dodatku pieniężnego dla młodych nauczycieli. Wydatek z tytułu wypłaty świadczenia wywołał wątpliwości co do ujmowania go we właściwym paragrafie klasyfikacji budżetowej. Czy należy zastosować paragraf 302 "Wydatki osobowe niezaliczone do wynagrodzeń" czy 401 "Wynagrodzenia osobowe pracowników"? Artykuł powstał na podstawie trzech interpretacji Ministerstwa Finansów z 28 listopada 2019 r. (sygn. BP1.4102.34.2019, BP1.4102.35.2019, BP1.4102.36.2019).

W 2019 r. do Karty Nauczyciela został dodany art. 53a wprowadzający nowe świadczenie dla nauczycieli, tzw. świadczenie na start. Przepis wskazuje, że nauczyciel stażysta odbywający staż na stopień nauczyciela kontraktowego otrzymuje jednorazowe świadczenie na start w wysokości 1000 zł. Świadczenie to wypłaca się do 30 września roku, w którym nauczyciel rozpoczął staż. W ten sposób do końca września każdego roku szkoły są zobowiązane do poniesienia wydatku na ten cel.

Powstały wydatek w praktyce budzi wątpliwości co do ujmowania go we właściwym paragrafie klasyfikacji budżetowej. Z jednej strony ustawowo został nazwany świadczeniem, co mogłoby wykluczać go z paragrafu wynagrodzeniowego 401 "Wynagrodzenia osobowe pracowników". A zatem właściwy byłby paragraf 302 "Wydatki osobowe niezaliczone do wynagrodzeń". Z drugiej zaś strony nazywa się go dodatkiem - w domyśle - dodatkiem do wynagrodzenia. Szczególnie że stanowi on przychód nauczyciela podlegający opodatkowaniu i oskładkowaniu na takich samych zasadach jak wszystkie inne składniki wynagrodzenia. A zatem zastosowania paragrafu wynagrodzeniowego 401 nie można wykluczyć.

Co więcej, w ekspertyzie Biura Analiz Sejmowych wskazuje się, że dodatek na start należy traktować w kategoriach pomocy socjalnej. Takie sformułowanie potęguje niejednoznaczność tego wydatku. W ekspertyzie tej czytamy także, że "środowisko nauczycielskie może postrzegać wprowadzenie tego nowego dodatku w kontekście stosunkowo niedawnego uchylenia otrzymywanych przez nauczycieli zasiłków na zagospodarowanie oraz dodatków mieszkaniowych." Zlikwidowany dodatek na zagospodarowanie był składnikiem wynagrodzenia i ujmowano go w paragrafie 401. Jeżeli zatem świadczenie na start miało go zastąpić, to intuicyjnie jest ono także wydatkiem paragrafu 401. Jak jest więc poprawnie?

Ministerstwo Finansów, wydając interpretacje w zakresie stosowania klasyfikacji budżetowej, wskazuje standardowo, że klasyfikacja budżetowa jest narzędziem mającym za zadanie umożliwić dysponentom środków budżetowych zaewidencjonowanie określonych zdarzeń, rozstrzygniętych co do zasady przepisami prawa materialnego. A zatem podstawą zaklasyfikowania wydatku do odpowiedniego paragrafu klasyfikacji budżetowej jest ustalenie rodzaju tego wydatku oraz jego podstawy prawnej.

Wobec tego wskazanie właściwego paragrafu klasyfikacji budżetowej wymaga odpowiedzi na pytanie, czy w świetle przepisów prawa materialnego świadczenie na start jest wynagrodzeniem. Jeśli jest, należy je ujmować w paragrafie 401. Natomiast jeśli nie jest wynagrodzeniem, wówczas ma zastosowanie paragraf 302.

W art. 53a ust. 5 Karty Nauczyciela wskazano, że "świadczenia na start nie uwzględnia się przy obliczaniu kwot wydatkowanych na średnie wynagrodzenia nauczycieli, o których mowa w art. 30 ust. 3". Wobec tego Ministerstwo Finansów wyjaśniło, że:

MF

Jednorazowe świadczenie na start dla nauczyciela stażysty jest odrębną od wynagrodzeń osobowych gratyfikacją wynikającą ze stosunku pracy, w związku z czym powinno być ujmowane w paragrafie 302 "Wydatki osobowe niezaliczone do wynagrodzeń" z odpowiednią czwartą cyfrą.

Pisma Ministerstwa Finansów z 28 listopada 2019 r.,

sygn. BP1.4102.34.2019, BP1.4102.35.2019 i BP1.4102.36.2019

PRB → Patrz także pismo Ministerstwa Finansów z 23 stycznia 2020 r. stanowiące odpowiedź na pytanie redakcji PRB opublikowane w PRB 3/2020 na str. 11.

Ireneusz Rosiek

doktor nauk ekonomicznych, specjalista w zakresie finansów publicznych, wykładowca/szkoleniowiec

Podstawy prawne:

• art. 53a ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215)

• załącznik nr 4 do rozporządzenia Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1340)

Źródło

• pisma Ministerstwa Finansów z 28 listopada 2019 r., sygn. BP1.4102.34.2019, BP1.4102.35.2019, BP1.4102.36.2019