10/2018, data dodania: 04.09.2018 Czy wypadek podczas zawodów organizowanych przez pracodawcę jest wypadkiem przy pracy
PROBLEM
Pracodawca organizuje i sponsoruje udział pracowników w wyścigu na gokartach. Nie jest to dla pracowników obowiązkowe i nie będzie się odbywało w czasie pracy. Czy w razie ewentualnego wypadku pracodawca będzie ponosił odpowiedzialność za wypadek w pracy?
RADA
Wypadek, jakiemu ulegnie pracownik, który dobrowolnie bierze udział w organizowanym przez pracodawcę wyścigu na gokartach, nie będzie zakwalifikowany jako wypadek przy pracy, ponieważ nie ma związku z pracą. W takiej sytuacji na pracodawcy nie ciąży obowiązek przeprowadzenia postępowania powypadkowego. Pracodawca nie ponosi też wynikającej z przepisów Kodeksu pracy odpowiedzialności za zapewnienie pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Pracodawca może jednak ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą jako organizator imprezy. Dlatego warto rozważyć objęcie uczestników imprezy ubezpieczeniem od następstw nieszczęśliwych wypadków.
UZASADNIENIE
Wypadkiem przy pracy jest nagłe zdarzenie, które zostało wywołane przyczyną zewnętrzną, spowodowało uraz lub śmierć i nastąpiło w związku z pracą:
- podczas albo w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
- podczas albo w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy
(art. 3 ust. 1 ustawy o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych).
Brak któregokolwiek z powyższych elementów przesądza o tym, że dane zdarzenie nie może być uznane za wypadek przy pracy.
Przez zwykłe czynności należy rozumieć te czynności, które są nałożone na pracownika w ramach zawartej umowy o pracę lub wynikają z zakresu obowiązków określonych na danym stanowisku pracy. Przez polecenie przełożonego należy rozumieć wszystkie polecenia zwierzchnika, pod warunkiem że nie są sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Będą to przede wszystkim polecenia dotyczące miejsca, czasu i sposobów świadczenia pracy.
Jak wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
- w czasie podróży służbowej,
- podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,
- przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
Zgodnie z ugruntowaną linią orzeczniczą wypadek podczas zawodów sportowych, w których udział jest dla pracowników dobrowolny, nie jest wypadkiem przy pracy pracowników, których zakresy obowiązków nie obejmują udziału w takich zawodach. Tak uznał w wyroku z 5 marca 2014 r. (II UK 354/13, OSNP 2015/6/86) Sąd Najwyższy, stwierdzając, że wypadek, jakiemu uległ pracownik w czasie meczu piłkarskiego zorganizowanego przez pracodawcę, biorąc w nim udział dobrowolnie, poza zakresem obowiązków wynikających z umowy o pracę, i będąc na czas meczu zwolnionym z obowiązku świadczenia pracy, nie stanowi wypadku przy pracy.
W tej sprawie pracownik będący naczelnikiem stacji kolejowej podczas rozgrywek piłkarskich doznał urazu nogi. Wyjazdowe rozgrywki zorganizowane były wprawdzie przez pracodawcę, ale nie odbywały się w ramach podróży służbowej. Udział w nich był dobrowolny i nie wynikał z polecenia firmy, która jedynie zwolniła pracowników ze świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Takie stanowisko Sąd Najwyższy prezentował także we wcześniejszym orzecznictwie, np. w wyrokach z 7 czerwca 1979 r. (III PR 30/79, OSNC 1979/11/227) oraz z 28 marca 2001 r. (II UKN 290/00, OSNP 2002/24/602).
Wypadkiem przy pracy będzie natomiast zdarzenie podczas zawodów, jeśli udział w tego rodzaju imprezach należy do obowiązków pracownika. Sąd Okręgowy w Słupsku w wyroku z 28 czerwca 2013 r. (V Ua 17/13) orzekł, że wypadkiem przy pracy jest zdarzenie powodujące uszczerbek na zdrowiu pracownika, do którego doszło w czasie meczu sportowego, jeżeli pracownik otrzymał od pracodawcy polecenie wyjazdu służbowego na zawody, a ponadto udział w tego rodzaju imprezach należał do obowiązków pracowniczych.
W przedmiotowej sprawie pracownik - zastępca burmistrza - doznał urazu podczas meczu piłkarskiego. Udział w zawodach sportowych był ściśle związany z pełnioną przez niego funkcją, ponieważ uczestnictwo w tych zawodach było uzależnione od pełnienia funkcji wójta, burmistrza, prezydenta bądź zastępcy wójta, burmistrza, prezydenta. W ramach sprawowanej funkcji do zadań zastępcy burmistrza należy reprezentowanie i promowanie gminy. Pracownik, udając się na zawody, otrzymał od pracodawcy polecenie wyjazdu służbowego.
Zatem ewentualny wypadek Państwa pracownika w czasie zawodów sportowych, w których udział jest dobrowolny, nie będzie traktowany jako wypadek przy pracy.
Ze względu na to, że skutek zdarzenia zaistniałego w czasie dobrowolnego udziału pracownika w zorganizowanych przez pracodawcę zawodach sportowych, pozostających poza zakresem prowadzonej przez pracodawcę działalności, nie jest objęty ryzykiem ubezpieczeniowym wynikającym z ubezpieczenia społecznego z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, następstwa takiego zdarzenia powinny być objęte ewentualnie dodatkowym ubezpieczeniem pracownika od następstw nieszczęśliwych wypadków. Warto zatem rozważyć ubezpieczenie pracowników w takim zakresie.
Podstawa prawna:
art. 3 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1376, ost. zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 1669
Ewa Łukasik,
ekspert z zakresu prawa pracy i bhp, autorka wielu publikacji z tej tematyki
