Czy kolizję drogową, do której doszło z winy pracownika, można uznać za wypadek w drodze z pracy

PROBLEM

Pracownica miała wypadek w drodze z pracy do domu. Spowodowała stłuczkę i dostała mandat. Na drugi dzień po wypadku trafiła do szpitala i założono jej kołnierz ortopedyczny z powodu urazu odcinka szyjnego. Po spotkaniu ze specjalistą ds. bhp dowiedzieliśmy się, że tego zdarzenia nie można zakwalifikować jako wypadek w drodze z pracy do domu, wyłącznie z tej przyczyny, że do wypadku doszło z winy pracownicy. Czy takie ustalenie jest prawidłowe? Czy pracownicy należy wypłacić zasiłek chorobowy w wysokości 100% wynagrodzenia za okres nieobecności spowodowanej tym wypadkiem?

RADA

Wypadek, jakiemu uległa pracownica uczestnicząc w kolizji drogowej, powinni Państwo zakwalifikować jako wypadek w drodze z pracy. W konsekwencji za okres niezdolności do pracy spowodowanej tym zdarzeniem Państwa pracownicy przysługuje prawo do wynagrodzenia oraz zasiłku chorobowego w wysokości 100% podstawy ich wymiaru. Wina pracownika nie ma znaczenia dla kwalifikacji prawnej zdarzenia oraz nie wpływa na prawo do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku w drodze z pracy ani na ich wysokość.

UZASADNIENIE

Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się zdarzenie:

• nagłe,

• wywołane przyczyną zewnętrzną,

• które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia albo innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana, chyba że przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, bądź droga, nie będąc drogą najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych, najdogodniejsza (art. 57b ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).

Z definicji wypadku w drodze do pracy lub z pracy nie wynika zatem, że wina pracownika, w tym także jej stopień, ma znaczenie dla oceny, czy wypadek, jakiemu uległ pracownik, był wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy. Zatem jeżeli Państwa pracownica uczestniczyła w kolizji drogowej i zdarzenie to miało miejsce w drodze z pracy, to są Państwo zobowiązani do sporządzenia karty wypadku oraz uznania tego zdarzenia za wypadek w drodze z pracy, nawet jeśli pracownica w jakimkolwiek stopniu przyczyniła się do niego.

Uznanie zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy jest ściśle powiązane z przysługującymi pracownikowi świadczeniami chorobowymi z tego tytułu. Jeżeli stał się on niezdolny do pracy wskutek takiego wypadku, za okres tej niezdolności przysługuje mu:

• prawo do wynagrodzenia chorobowego w wysokości 100% jego podstawy wymiaru - za czas niezdolności trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia - trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego (art. 92 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy), a następnie
• prawo do zasiłku chorobowego wypłacanego z ubezpieczenia chorobowego w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku, w tym także za okres pobytu w szpitalu (art. 11 ust. 2 pkt 3 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).

Nawet udowodniona wina pracownika nie wpływa w jakikolwiek sposób na jego prawo do wskazanych świadczeń w związku z wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy. Nie ma bowiem przepisów, które wskazywałyby na zależność między prawem do nich czy ich wysokością a przyczynieniem się pracownika do spowodowania wypadku w drodze do pracy lub z pracy. Takie regulacje występują w odniesieniu do wypadku przy pracy. Jednocześnie nie ma żadnych podstaw, aby przepis ustawy wypadkowej, określający okoliczności utraty prawa do świadczeń z tytułu wypadków przy pracy, stosować do świadczeń z tytułu wypadku w drodze do pracy lub z pracy.

Przykład

Pracownica (54 lata) w drodze z pracy do domu jechała rowerem. Nie zachowała ostrożności i wjechała wprost pod samochód. W związku z tym wypadkiem przedłożyła zwolnienie lekarskie na okres od 12 kwietnia do 28 maja 2019 r. (47 dni). Z tego pierwsze 21 dni (od 12 kwietnia do 2 maja br.) przypadało na pobyt w szpitalu. Pracownica zgłosiła zdarzenie pracodawcy i została sporządzona karta wypadku w drodze z pracy do domu. Uznano w niej ten wypadek za wypadek w drodze z pracy. Za okres niezdolności do pracy pracownica otrzymała wynagrodzenie chorobowe w wysokości 100% wynagrodzenia za okres od 12 do 25 kwietnia br. (14 dni). Za pozostały okres od 26 kwietnia do 28 maja br. pracownica otrzymała zasiłek chorobowy w wysokości 100% podstawy wymiaru, a zatem również za czas pobytu w szpitalu. Takie postępowanie pracodawcy było prawidłowe.

Pracownik utraci prawo do zasiłku w wysokości 100% podstawy wymiaru z ubezpieczenia wypadkowego jedynie w razie wypadku przy pracy, gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Również w sytuacji gdy ubezpieczony, będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku, straci prawo do zasiłku w wysokości 100% (art. 21 ust. 1 i 2 ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych). Jeśli pracownikowi nie przysługują świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego w związku ze stwierdzeniem wyłącznej winy pracownika, będzie miał on prawo do wynagrodzenia chorobowego, a następnie zasiłku z ubezpieczenia chorobowego w wysokości 80%.

Zatem wina pracownika nie ma znaczenia dla samej kwalifikacji prawnej zdarzenia jako wypadku w drodze do pracy i z pracy, a także jako wypadku w pracy. Może mieć natomiast wpływ (w zależności od jej stopnia i charakteru) na prawo do świadczeń przysługujących w związku z wypadkiem przy pracy, jednak wyłącznie w zakresie świadczeń związanych z takim wypadkiem.

Podstawa prawna:

• art. 57b ust. 1-3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1270; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 752

• art. 3 pkt 5, art. 11 ust. 2 pkt 3 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - j.t. Dz.U z 2019 r. poz. 645

• art. 92 § 1 pkt 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1043

• art. 21 ust. 1 i ust. 2 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1376; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 1669

Ewa Kowszun,

prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy, ubezpieczeń społecznych, prawa cywilnego oraz powiązanych zagadnień prawa podatkowego i administracyjnego, posiada ponad 20-letnie doświadczenie w kompleksowym wsparciu prawnym działów HR bezpośrednio w wewnętrznych strukturach przedsiębiorców oraz w kancelarii prawnej, prowadzi własną firmę doradczą