Aby uniknąć odmowy wszczęcia postępowania egzekucyjnego w administracji lub błędów w postępowaniu przedegzekucyjnym czy egzekucyjnym, jednostki muszą być na bieżąco ze zmianami zachodzącymi w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Sposób postępowania wierzycieli przy egzekucji administracyjnej należności pieniężnych reguluje ustawa z 17 czerwca 1996 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Postępowanie przedegzekucyjne obejmuje postępowanie wierzycieli przed skierowaniem sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego.
Postępowanie egzekucyjne polega na przymuszeniu zobowiązanego do wykonania obowiązku, przy zastosowaniu - przez organ inny niż wierzyciel - środków egzekucyjnych będących swoistymi środkami przymusu. W postępowaniu egzekucyjnym już nie ma dobrowolności, są działania władcze.
Postępowanie przedegzekucyjne i egzekucyjne
Rodzaj postępowania | Podejmowane działania | Konieczność podjęcia działań | Właściwy organ | Kiedy wierzyciel podejmuje działanie | Możliwość zaskarżenia | Objaśnienia | |
najwcześniej | najpóźniej | ||||||
POSTĘPOWANIE PRZEDEGZEKUCYJNE | Działania informacyjne wierzycieli | Fakultatywne | Wierzyciel, którym jest wójt (burmistrz, prezydent miasta, zarząd związku międzygminnego) lub osoba upoważniona przez wierzyciela | Następnego dnia po upływie terminu płatności zobowiązania | Przed wystawieniem upomnienia | Brak | Jeżeli zachodzi uzasadnione okolicznościami przypuszczenie, że zobowiązany wykona dobrowolnie obowiązek bez konieczności wszczęcia egzekucji administracyjnej, wierzyciel może podejmować działania informacyjne wobec zobowiązanego zmierzające do dobrowolnego wykonania przez niego obowiązku. Działania informacyjne podejmuje się w formie pisemnej, dźwiękowej lub graficznej, w szczególności przez internetowy portal informacyjny, krótką wiadomość tekstową (SMS), e-mail, telefon, fax. Działania informacyjne należy rejestrować w postaci papierowej lub elektronicznej. Trzeba wskazać w szczególności: formy działania informacyjnego, daty podjęcia działania informacyjnego, imię i nazwisko osoby, która podjęła działania informacyjne. |
Rejestr Należności Publicznoprawnych | Fakultatywne | Przed upływem terminu przedawnienia | Sprzeciw - od dnia doręczenia zawiadomienia o zagrożeniu ujawnieniem w Rejestrze albo od dnia wprowadzenia do Rejestru danych o zaległości nieprzekraczającej kwoty 46,40 zł, do dnia, do którego dane znajdują się w Rejestrze | Zgodę na ujawnienie zaległości podatkowych i/lub publicznoprawnych w Rejestrze powinna wyrazić rada gminy. W związku z tym powinna podjąć stosowną uchwałę. Przed wprowadzeniem do Rejestru danych wierzyciel musi doręczyć zobowiązanemu zawiadomienie o zagrożeniu ujawnieniem w Rejestrze. Zawiadomienie może być zawarte w upomnieniu lub może być doręczone wraz z upomnieniem. Zawiadomienia nie wysyła się wówczas, gdy wysokość należności pieniężnej wraz z odsetkami jest niższa niż 46,40 zł (czterokrotna wysokość kosztów upomnienia). Po upływie 30 dni od dnia doręczenia dłużnikowi zawiadomienia o zagrożeniu ujawnieniem w Rejestrze wierzyciel powinien wprowadzić dane do Rejestru. Ponadto wierzyciel musi wprowadzić zmianę lub wykreślić z Rejestru dane zobowiązanego niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia powzięcia przez niego wiadomości o okoliczności uzasadniającej zmianę lub wykreślenie tych danych. | |||
Upomnienie | Obligatoryjne | Brak | Przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego wierzyciel powinien doręczyć zobowiązanemu upomnienie. Doręczenie upomnienia następuje zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego. Treść upomnienia określa rozporządzenie. Koszty upomnienia obciążają zobowiązanego i są pobierane na rzecz wierzyciela. Obowiązek uiszczenia kosztów upomnienia przez zobowiązanego powstaje z chwilą doręczenia upomnienia. Koszty te podlegają ściągnięciu w trybie określonym dla kosztów egzekucyjnych. Jeżeli wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym, koszty upomnienia pobiera się na rzecz komórki organizacyjnej wierzyciela, do której zadań należy prowadzenie egzekucji. Obowiązek zapłaty kosztów upomnienia przedawnia się z upływem 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym wygasł egzekwowany obowiązek. Bieg terminu przedawnienia nie ulega przerwaniu i zawieszeniu. Wierzyciel niebędący jednocześnie organem egzekucyjnym niezwłocznie zawiadamia organ egzekucyjny o przedawnieniu kosztów upomnienia. Wysokość kosztów upomnienia wynosi 11,60 zł. Przypadki odstąpienia od zasady obligatoryjności upomnienia przed wszczęciem egzekucji określa rozporządzenie. | ||||
Jeśli wierzyciel podjął działania informacyjne, upomnienie wystawia się najpóźniej 21 dnia, licząc od dnia, kiedy po raz pierwszy podjęto działania informacyjne | |||||||
POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE | Tytuł wykonawczy | Obligatoryjne | Po upływie 7 dni od daty doręczenia upomnienia lub jeśli egzekucja może być wszczęta bez uprzedniego doręczenia upomnienia - następnego dnia po upływie terminu płatności zobowiązania | Przed upływem terminu przedawnienia | Zarzuty w sprawie egzekucji administracyjnej | Postępowanie egzekucyjne wszczyna się na wniosek wierzyciela o wszczęcie egzekucji administracyjnej i na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego, sporządzonego według ustalonego wzoru. Wzór tytułu wykonawczego określa rozporządzenie. Wierzyciel będący jednocześnie organem egzekucyjnym powinien wszcząć postępowanie egzekucyjne z urzędu poprzez nadanie tytułowi wykonawczemu przez siebie wystawionemu klauzuli o skierowaniu tego tytułu do egzekucji administracyjnej. Tytuły wykonawcze przekazuje się do organu egzekucyjnego:
| |
Dalszy tytuł wykonawczy | Obligatoryjne tylko w przypadkach:
| Jeśli podstawą wystawienia dalszego tytułu wykonawczego jest:
| Brak | W dalszym tytule wykonawczym - oprócz danych zawartych w tytule wykonawczym - trzeba podać numer porządkowy dalszego tytułu wykonawczego oraz oznaczenie celu, dla którego został wydany. Dalszy tytuł wykonawczy powinien zawierać informację wierzyciela o nadaniu temu tytułowi klauzuli o skierowaniu tytułu wykonawczego do egzekucji administracyjnej. Dalszy tytuł wykonawczy należy wystawić w postaci papierowej, a jeżeli istnieją warunki techniczne do wystawienia, przekazania i korzystania z dalszego tytułu wykonawczego w postaci elektronicznej, to dalszy tytuł wykonawczy wystawia się w postaci elektronicznej. | |||
Kolejny tytuł wykonawczy | Obligatoryjne tylko w przypadkach:
| Jeśli podstawą wystawienia kolejnego tytułu wykonawczego jest:
| Brak | W kolejnym tytule wykonawczym - oprócz danych zawartych w tytule wykonawczym - trzeba podać numer porządkowy kolejnego tytułu wykonawczego oraz oznaczenie celu, dla którego został wydany. Ponadto należy podać:
Kolejny tytuł wykonawczy należy wystawić w postaci papierowej, a jeżeli istnieją warunki techniczne do wystawienia, przekazania i korzystania z kolejnego tytułu wykonawczego w postaci elektronicznej, to kolejny tytuł wykonawczy wystawia się w postaci elektronicznej. |
Podstawy prawne:
Ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1427; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 1005)
Ustawa z 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 735)
Rozporządzenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 4 grudnia 2020 r. w sprawie danych zawartych w upomnieniu (Dz.U. z 2020 r. poz. 2194)
Rozporządzenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 12 stycznia 2021 r. w sprawie wzorów tytułów wykonawczych stosowanych w egzekucji administracyjnej (Dz.U. z 2021 r. poz. 176; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 838)
dr Hanna Kmieciak
doktor nauk prawnych o specjalności prawo finansowe, ceniony przez praktyków ekspert w dziedzinie dochodów JST, procedur podatkowych i egzekucji należności na rzecz JST, właściciel Kancelarii JST konsultacje szkolenia doradztwo dla JST, wieloletni pracownik JST, konsultant Najwyższej Izby Kontroli Delegatury w Poznaniu, konsultant i wykładowca regionalnych izb obrachunkowych, autor licznych książek oraz publikacji z dziedziny prawa finansowego i procedur podatkowych
+zdjęcie