Kiedy komornikowi przekazywać świadczenia z ZFŚS przyznane członkowi służby cywilnej

PYTANIE: Pracownik urzędu (członek korpusu służby cywilnej) ma zajęcie komornicze, w którym jest napisane, że obejmuje ono "wynagrodzenie za pracę i wynagrodzenie za prace zlecone oraz nagrody i premie przysługujące dłużnikowi za okres jego zatrudnienia". Czy w tej sytuacji należy przekazywać komornikowi wypłaty dokonywane z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych?

ODPOWIEDŹ: Nie, ponieważ w przedstawionym przypadku zajęcie komornicze nie obejmuje innych wierzytelności, do których należą przyznane świadczenia z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ZFŚS).

UZASADNIENIE: Wynagrodzenie za pracę jest wynikającym ze stosunku pracy, przysługującym pracownikowi od pracodawcy za wykonaną pracę, obowiązkowym, spełnianym periodycznie i roszczeniowym świadczeniem o charakterze przysparzająco-majątkowym (m.in. uchwała 7 sędziów SN z 30 grudnia 1986 r., sygn. akt III PZP 42/86). Nie ma ono charakteru jednolitego, lecz jest zbiorczą nazwą dla rozmaitych wypłat dokonywanych przez pracodawcę na rzecz pracownika, których wynagrodzeniowy charakter tylko niekiedy jednoznacznie przesądza ustawodawca (por. uchwała 7 sędziów SN z 17 stycznia 2013 r., sygn. akt II PZP 4/12). Stąd obok obowiązkowego wynagrodzenia zasadniczego składa się z wielu świadczeń cząstkowych, typu: dodatki, premie, nagrody, deputaty czy świadczenia odszkodowawcze. W przypadku pracownika służby cywilnej wynagrodzenie za pracę to, oprócz wynagrodzenia zasadniczego, dodatek za wieloletnią pracę. Urzędnikowi służby cywilnej przysługuje ponadto dodatek służby cywilnej z tytułu posiadanego stopnia służbowego (art. 85 ust. 1-2 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej). Do składowych wynagrodzenia za pracę nie należą jednak świadczenia z ZFŚS.

Z ORZECZNICTWA

Do katalogu "składników wynagrodzenia i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy" nie zalicza się świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. O niewynagrodzeniowym charakterze świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych świadczy również fakt, że ich przyznanie uzależnione jest od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej (…). Nie jest natomiast w żaden sposób powiązane z pracą i jej efektami.

Wyrok WSA w Bydgoszczy z 27 lutego 2018 r., sygn. akt II SA/Bd 1181/17

Ochrona wynagrodzenia za pracę

Wynagrodzenie za pracę jest objęte ochroną przed potrąceniami na zasadach określonych w art. 87 i nast. ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (dalej: k.p.). Ochrona rozciąga się również na takie świadczenia, które nie są wynagrodzeniem za pracę w ścisłym tego słowa znaczeniu, jak: odprawa emerytalna, odprawa ekonomiczna, odszkodowanie za niezgodne z przepisami prawa rozwiązanie stosunku pracy czy ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy (m.in. wyroki: SN z 14 listopada 1996 r., sygn. akt I PKN 3/96; SN z 19 lutego 2004 r., sygn. akt I PK 217/03; SN z 12 maja 2005 r., sygn. akt I PK 248/04; SN z 29 stycznia 2007 r., sygn. akt II PK 181/06). Nie obejmuje jednak świadczeń o charakterze odszkodowawczo-kompensacyjnym, jak np. odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę z naruszeniem prawa (m.in. wyrok SN z 6 stycznia 2009 r., sygn. akt II PK 117/08). Nie ma również zastosowania do świadczeń z ZFŚS.

ZAPAMIĘTAJ!

Egzekucja ze świadczeń z ZFŚS nie może odbywać się według zasad przewidzianych dla wynagrodzenia za pracę.

Kiedy świadczenia socjalne podlegają egzekucji

Departament Prawa Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w stanowisku z 21 czerwca 2011 r., uwzględniającym ocenę Ministerstwa Sprawiedliwości, stwierdził, że art. 880-888 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) dotyczące egzekucji z wynagrodzenia za pracę nie mają zastosowania do egzekucji ze świadczeń z ZFŚS. Egzekucja z tych świadczeń może być natomiast prowadzona w trybie art. 895 i nast. k.p.c. ("egzekucja z innych wierzytelności"). W konsekwencji świadczenie z zfśs po jego przyznaniu może podlegać egzekucji nawet do pełnej wysokości.

Egzekucję uruchamia zajęcie wynagrodzenia za pracę lub innych wierzytelności (art. 747 pkt 1 w zw. z art. 881 § 1 i art. 896 § 1 k.p.c.). Jeśli komornik prowadzi egzekucję tylko z wynagrodzenia za pracę, wówczas zawiadamia dłużnika, że do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia, ani rozporządzać nim w żaden inny sposób. Z kolei pracodawcę dłużnika wzywa do przekazywania zajętego wynagrodzenia (poza częścią wolną):

• bezpośrednio wierzycielowi egzekwującemu, zawiadamiając komornika o pierwszej wypłacie, albo
• komornikowi, jeżeli do wynagrodzenia jest lub zostanie w dalszym toku postępowania egzekucyjnego skierowana jeszcze inna egzekucja, a wynagrodzenie w części wymagalnej nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń wymagalnych.

Dotyczy to w szczególności periodycznego wynagrodzenia za pracę i wynagrodzenia za prace zlecone oraz nagród i premii przysługujących dłużnikowi za okres jego zatrudnienia, jak również związanego ze stosunkiem pracy zysku lub udziału w funduszu zakładowym oraz wszelkich innych funduszach pozostających w związku ze stosunkiem pracy (art. 881 § 2 i 3 k.p.c.). Komornik wykorzystał pierwszą część tej regulacji w piśmie, o którym mowa w pytaniu jako pracodawcy dłużnika - pracownika urzędu. Nie rozszerzył zajęcia na inne wierzytelności na mocy art. 896 § 1 k.p.c., co oznacza, że świadczenia przyznane z ZFŚS nie podlegają egzekucji. W konsekwencji pracodawca powinien je wypłacić pracownikowi, a nie komornikowi.

Podstawa prawna

• art. 9 ust. 1, art. 85 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (j.t. z 2018 r. poz. 1559; ost.zm Dz.U. z 2019 r. poz. 2020)

• art. 87-91 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495)

• art. 747 pkt 1, art. 880-888, art. 895-899 ustawy z 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1460; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2217)

• art. 12 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1352; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1907)

©℗

Jadwiga Sztabińska

prawnik specjalizujący się w prawie pracy, w tym z zakresu sfery budżetowej