Jak dokonać potrąceń komorniczych w przypadku wypłaty trzynastki i wynagrodzenia za pracę w jednym miesiącu

PYTANIE: W jaki sposób dokonać potrącenia niealimentacyjnej egzekucji komorniczej pracownika (należność z tego tytułu wynosi 24 000 zł), któremu wypłacono trzynastkę 10 lutego 2020 r. w kwocie 2856 zł brutto i na dzień 28 lutego 2020 r. miesięczne wynagrodzenie o wartości 3368 zł brutto? Czy można dokonać potrącenia całości z trzynastki? Pracownik ma potrącane zwykłe koszty uzyskania przychodu oraz kwotę ulgi podatkowej (jako jednostka budżetowa w 2020 r. nie jesteśmy objęci PPK).

ODPOWIEDŹ: Nie, nie można dokonać potrącenia z trzynastki do pełnej wysokości. W przypadku zajęcia niealimentacyjnego trzynastka podlega ochronie, tak jak wynagrodzenie miesięczne, co oznacza, że z każdej wypłaty w danym terminie należy dokonać odrębnie potrącenia, ale z zachowaniem pojedynczej kwoty wolnej oraz kwoty granicznej ustalonej od sumy należności netto.

UZASADNIENIE: Pracownik, który ma zajęcie komornicze lub zobowiązania wobec pracodawcy, ściągane bez pisemnej zgody, nie otrzyma trzynastki w pełnej wysokości. Podlega ona egzekucji na zasadach ogólnych, wynikających z ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (dalej: k.p.). Z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne, zaliczki na podatek dochodowy oraz wpłat dokonywanych do PPK, z których pracownik nie zrezygnował - podlegają potrąceniu tylko następujące należności:

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
• kary pieniężne przewidziane w art. 108 k.p.

Wynagrodzenie za pracę stanowiące podstawę dokonywania potrąceń obejmuje nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, ale również inne składniki, takie jak premie, dodatki, nagrody, prowizje, wynagrodzenie chorobowe czy urlopowe. Przed dokonaniem potrącenia pracodawca powinien odliczyć z wynagrodzenia pracownika wszystkie wymienione daniny, tj. składki na ubezpieczenia społeczne, składkę zdrowotną, zaliczkę na podatek (o ile nie korzysta z ulgi z art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy z 26 lipca 1991 r. podatku dochodowym od osób fizycznych) oraz wpłaty na PPK u uczestnika.

Trzynastka a świadczenia alimentacyjne

Nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości (art. 87 § 5 k.p.). Wynika z tego, że trzynastka w ogóle nie podlega ochronie, jeśli zajęcie komornicze dotyczy alimentów. Nawet cała jej kwota, po dokonaniu odliczeń publicznoprawnych, może zostać przeznaczona na spłatę zaległości alimentacyjnej. Nie obowiązuje tu ograniczenie do 3/5 wypłaty.

ZAPAMIĘTAJ!

Dodatkowe wynagrodzenie roczne podlega egzekucji do pełnej wysokości wyłącznie na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych.

Potrącenia innych należności z trzynastki

Przy potrącaniu innych należności trzynastka jest chroniona na równi z bieżącym wynagrodzeniem za pracę, tzn. z zastosowaniem limitu granicznego, tj. 1/2 wynagrodzenia netto i kwoty wolnej od potrąceń, odpowiadającej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę dla pełnego wymiaru czasu pracy, po odliczeniu: składek społecznych, zdrowotnej, zaliczki PIT oraz wpłaty na PPK.

W 2020 r. kwota wolna dla pełnego etatu u pracownika w wieku powyżej 26 lat, z podstawowymi kosztami uzyskania przychodu i prawem do kwoty zmniejszającej podatek, wynosi:

• z PPK - 1861,62 zł,
• bez PPK - 1920,62 zł.

Wypłata trzynastki razem z wynagrodzeniem

Potrąceń należności z wynagrodzenia pracownika w miesiącu, w którym są wypłacane składniki wynagrodzenia za okresy dłuższe niż 1 miesiąc, dokonuje się od łącznej kwoty wynagrodzenia uwzględniającej te składniki wynagrodzenia (art. 87 § 8 k.p.). Oznacza to, że jeśli trzynastkę będącą składnikiem rocznym wypłaca się w tym samym terminie co wynagrodzenie, to sumuje się obie wypłaty i od całości ustala potrącenie, pamiętając o przestrzeganiu dwóch limitów: maksymalnej dopuszczalnej kwoty potrącenia i kwoty wolnej.

Trzynastka i wynagrodzenie w różnych terminach

Nie zawsze jednak wypłata trzynastki i innych składników wynagrodzenia przypada w miesiącu w jednym terminie płatności. W takim przypadku potrącenia dokonuje się osobno, tzn. oddzielnie z każdej należności wypłacanej w danym terminie, ale z uwzględnieniem zasady, że na miesiąc obowiązuje jedna kwota wolna, a granicę potrącenia ustala się od łącznego dochodu netto. Ma tu bowiem zastosowanie ta sama zasada, wynikająca z powołanego wyżej art. 87 § 8 k.p. W przypadku wypłat w dwóch różnych terminach w miesiącu, potrącenie przebiega dwuetapowo:

Krok 1. Potrącenie na ogólnych zasadach ze składnika wypłacanego w pierwszym terminie w miesiącu - wyznaczenie kwoty wolnej oraz granicznej.

Krok 2. Potrącenie korygujące w kolejnym terminie wypłaty pozostałych składników - zsumowanie wszystkich uzyskanych w danym miesiącu składników wynagrodzenia netto, ustalenie od całości dopuszczalnej kwoty potrącenia, wyliczenie ostatecznej kwoty potrącenia, z uwzględnieniem wcześniejszego ujęcia; sprawdzenie, czy potrącenie pełnej dopuszczalnej kwoty nie naruszy kwoty wolnej.

PRZYKŁAD

Wynagrodzenie pracownika jest objęte egzekucją komorniczą dotyczącą należności innej niż alimentacyjna, na sumę 24 000 zł. W lutym 2020 r. pracownik uzyskał prawo do trzynastki za 2019 r., w wysokości 2856 zł brutto, która została wypłacona 10 lutego. Natomiast 28 lutego wypłacono mu wynagrodzenie w kwocie 3368 zł brutto.

Tabela 1. Lista płac - wypłata trzynastki (10 lutego)

Tabela 2. Lista płac - wynagrodzenie za luty 2020 r. (28 lutego)

Krok 1. Potrącenie z trzynastki wypłaconej 10 lutego:

• dopuszczalna kwota potrącenia: 2100,64 zł × 1/2 = 1050,32 zł,

• kwota wolna: 1920,62 zł,

• faktyczna kwota potrącenia: 2100,64 zł - 1920,62 zł = 180,02 zł,

• do wypłaty: 2100,64 zł - 180,02 zł = 1920,62 zł.

Krok 2. Potrącenie z wynagrodzenia wypłaconego 28 lutego:

• dopuszczalna kwota potrącenia dla wszystkich składników: (2100,64 zł + 2375,68 zł) × 1/2 = 2238,16 zł,

• faktyczna kwota potrącenia: 2238,16 zł - 180,02 zł = 2058,14 zł,

• do wypłaty: 2375,68 zł - 2058,14 zł = 317,54 zł.

Łącznie z poprzednią wypłatą, tj. trzynastką, pracownik otrzyma wynagrodzenie na poziomie przewyższającym kwotę wolną [(1920,62 zł + 317,54 zł = 2238,16 zł) > 1920,62 zł]. Potrącenie zostało ograniczone do 1/2 łącznego dochodu netto, a więc w ustawowych granicach (180,02 zł + 2058,14 zł = 2238,16 zł).

Podstawa prawna

• art. 87 § 1, § 3, § 5 i § 8, art. 87¹ § 1 pkt 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495)

©℗

IZABELA NOWACKA

- ekonomista, specjalizuje się w prawie pracy, ubezpieczeniach społecznych i prawie podatkowym; autor licznych publikacji z zakresu rozliczania płac