1/2020, data dodania: 18.12.2019 Potrącenia z wynagrodzenia w 2020 r. - jak ustalić kwotę wolną
Od 1 stycznia 2020 r. ustawowa płaca minimalna wzrosła do poziomu 2600 zł brutto. Spowodowało to wzrost kwot wolnych od potrąceń. Przy ich ustalaniu należy brać pod uwagę dodatkowo rodzaj dokonywanego potrącenia, finansowane z pensji składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, parametry podatkowe i ulgi stosowane przy rozliczaniu listy płac, a także wpłaty na pracownicze plany kapitałowe, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania.
Kwota wolna od potrąceń jest ustalana od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, które w 2020 r. wynosi 2600 zł (lub jej części w przypadku zatrudnienia na część etatu).
Wiele wariantów kwot wolnych od potrąceń
W aktualnym stanie prawnym, na wysokość pracowniczych kwot wolnych od potrąceń wpływa:
- wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- wymiar czasu pracy zatrudnionego,
- rodzaj potrącenia,
- wysokość zryczałtowanych kosztów uzyskania przychodu oraz kwoty zmniejszającej miesięczne zaliczki na podatek, stosowanej tylko wówczas, gdy pracownik złoży oświadczenie PIT-2,
- fakt, czy zatrudniony objęty jest zwolnieniem z podatku w postaci "zerowego PIT",
- wysokość wpłat dokonywanych na PPK.
Tabela 1. Od czego zależy kwota wolna od potrąceń
| Parametry wpływające na kwotę wolną od potrąceń | Uwagi |
| Obowiązująca w danym roku ustawowa kwota minimalnego wynagrodzenia | Od 1 stycznia 2020 r. ustawowe minimum płacowe dla pracownika pełnoetatowego wynosi 2600 zł brutto (rozporządzenie Rady Ministrów z 10 września 2019 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2020 r.). |
| Wymiar etatu pracownika
| Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy, kwota chroniona przed potrąceniami ulega zmniejszeniu proporcjonalnie do etatu. W tym celu w pierwszej kolejności wyznacza się kwotę minimalnego wynagrodzenia brutto w proporcji do etatu, a następnie od otrzymanej wartości odejmuje składki zusowskie i zaliczkę na podatek oraz wpłatę na PPK finansowaną przez zatrudnionego. To samo dotyczy potrąceń dobrowolnych (stanowisko Głównego Inspektoratu Pracy, który w piśmie z 22 lutego 2011 r., znak: GPP-364-4560-8-1/11/PE/RP). |
| Rodzaj potrącenia dokonywanego z pensji
| Wolna od potrąceń jest kwota wynagrodzenia za pracę w wysokości:
|
| Parametry podatkowe takie jak zryczałtowane koszty uzyskania przychodu i kwota zmniejszająca miesięczne zaliczki na podatek | Ustalając w przypadku pracowników kwotę chronioną przed potrąceniami, płacę minimalną pomniejsza się m.in. o zaliczkę na podatek, przy kalkulowaniu której zgodnie z przepisami podatkowymi uwzględnia się:
|
| Korzystanie (lub nie) przez pracownika z "zerowego PIT" | Dzięki temu zwolnieniu podatkowemu, przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy oraz umów zlecenia (o których mowa w art. 13 pkt 8 ustawy o pdof), otrzymanych przez podatnika do ukończenia 26 roku życia, są zwolnione w 2020 r. z podatku do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85 528 zł. Korzystanie przez pracownika z ww. preferencji oznacza dla niego wyższą kwotę wolną od potrąceń i egzekucji. Wynika to z tego, iż przy kalkulowaniu płacy minimalnej nie pomniejsza się o podatek, albowiem nie jest on w takim przypadku należny. |
| Uczestnictwo w PPK i wysokość należnych z tego tytułu wpłat | Po przystąpieniu przez zatrudnioną osobę do PPK, trzeba ustalać dla niej kwoty wolne od potrąceń, uwzględniając dodatkowo:
Wysokość wpłat na PPK finansowanych przez pracodawcę:
Wysokość wpłat na PPK finansowanych przez zatrudnioną osobę:
|
Jak ustalić kwotę wolną od potrąceń
Wyliczenia (w zł) kwot wolnych od potrąceń dla pracownika pełnoetatowego obowiązujących w 2020 r. (przy założeniu, że pracownik nie jest uczestnikiem PPK i nie korzysta z "zerowego PIT"):
| Lp. | Składniki | KUP 250 zł, PIT-2 | KUP 250 zł, bez PIT-2 | KUP 300 zł, PIT-2 | KUP 300 zł, bez PIT-2 |
| 1. | Minimalne wynagrodzenie za pracę | 2600,00 | |||
| 2. | Podstawa składek na ub. społeczne | 2600,00 | |||
| 3. | Składka na ub. emerytalne (poz. 2 × 9,76%) | 253,76 | |||
| 4. | Składka na ub. rentowe (poz. 2 × 1,5%) | 39,00 | |||
| 5. | Składka na ub. chorobowe (poz. 2 × 2,45%) | 63,70 | |||
| 6. | Suma składek na ub. społeczne (poz. 3 + poz. 4 + poz. 5) | 356,46 | |||
| 7. | Podstawa wymiaru składki na ub. zdrowotne (poz. 2 - poz. 6) | 2243,54 | |||
| 8. | Składka na ub. zdrowotne naliczona (poz. 7 × 9%) | 201,92 | |||
| 9. | Składka na ub. zdrowotne do odliczenia od podatku (poz. 7 × 7,75%) | 173,87 | |||
| 10. | Koszty uzyskania przychodu | 250,00 | 250,00 | 300,00 | 300,00 |
| 11. | Podstawa obliczenia zaliczki na podatek po zaokrągleniu do pełnych złotych (poz. 1 - poz. 6 - poz. 10) | 1994,00 | 1994,00 | 1944,00 | 1944,00 |
| 12. | Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę podatkową | 43,76 | 0,00 | 43,76 | 0,00 |
| 13. | Stawka procentowa podatku | 17,00% | 17,00% | 17,00% | 17,00% |
| 14. | Zaliczka na podatek (poz. 11 × poz. 13) - poz. 12 | 295,22 | 338,98 | 286,72 | 330,48 |
| 15. | Zaliczka na podatek do przekazania na rachunek urzędu skarbowego po zaokrągleniu do pełnych złotych (poz. 14 - poz. 9) | 121,00 | 165,00 | 113,00 | 157,00 |
| 16. | Kwota wolna od potrąceń (poz. 1 - poz. 6 - poz. 8 - poz. 15) | 1920,62 | 1876,62 | 1928,62 | 1884,62 |
Wyliczenia (w zł) kwot wolnych od potrąceń dla pracownika pełnoetatowego obowiązujących w 2020 r. (przy założeniu, że pracownik nie korzysta z "zerowego PIT" i jest uczestnikiem PPK, w związku z czym wpłata na PPK finansowana przez pracodawcę w wysokości 1,5% i wpłata pokrywana z pensji pracownika na poziomie 2% naliczane są od kwoty 2600 zł):
| Lp. | Składniki | KUP 250 zł, PIT-2 | KUP 250 zł, bez PIT-2 | KUP 300 zł, PIT-2 | KUP 300 zł, bez PIT-2 |
| 1. | Wynagrodzenie za pracę | 2600,00 | |||
| 2. | Podstawa składek na ub. społeczne | 2600,00 | |||
| 3. | Składka na ub. emerytalne (poz. 2 × 9,76%) | 253,76 | |||
| 4. | Składka na ub. rentowe (poz. 2 × 1,5%) | 39,00 | |||
| 5. | Składka na ub. chorobowe (poz. 2 × 2,45%) | 63,70 | |||
| 6. | Suma składek na ub. społeczne (poz. 3 + poz. 4 + poz. 5) | 356,46 | |||
| 7. | Podstawa wymiaru składki na ub. zdrowotne (poz. 2 - poz. 6) | 2243,54 | |||
| 8. | Składka na ub. zdrowotne naliczona (poz. 7 × 9%) | 201,92 | |||
| 9. | Składka na ub. zdrowotne do odliczenia od podatku (poz. 7 × 7,75%) | 173,87 | |||
| 10. | Koszty uzyskania przychodu | 250,00 | 250,00 | 300,00 | 300,00 |
| 11. | Wpłata do PPK finansowana przez pracodawcę (1,5% x poz. 2) | 39,00 | |||
| 12. | Podstawa obliczenia zaliczki na podatek po zaokrągleniu do pełnych złotych (poz. 1 - poz. 6 - poz. 10 + poz. 11) | 2033,00 | 2033,00 | 1983,00 | 1983,00 |
| 13. | Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę podatkową | 43,76 | 0,00 | 43,76 | 0,00 |
| 14. | Stawka procentowa podatku | 17,00% | 17,00% | 17,00% | 17,00% |
| 15. | Zaliczka na podatek (poz. 12 × poz. 14) - poz. 13 | 301,85 | 345,61 | 293,35 | 337,11 |
| 16. | Zaliczka na podatek do przekazania na rachunek urzędu skarbowego po zaokrągleniu do pełnych złotych (poz. 15 - poz. 9) | 128,00 | 172,00 | 119,00 | 163,00 |
| 17. | Wpłata do PPK finansowana przez zatrudnionego (2% x poz. 2) | 52,00 | |||
| 18. | Kwota wolna od potrąceń (poz. 1 - poz. 6 - poz. 8 - poz. 16 - poz. 17) | 1861,62 | 1817,62 | 1870,62 | 1826,62 |
Wyliczenia (w zł) kwot wolnych od potrąceń dla pracownika pełnoetatowego obowiązujących w 2020 r. (przy założeniu, że pracownik korzysta z "zerowego PIT" i nie jest uczestnikiem PPK):
| Lp. | Składniki | Kwoty |
| 1. | Minimalne wynagrodzenie za pracę | 2600,00 |
| 2. | Podstawa składek na ubezpieczenia społeczne | 2600,00 |
| 3. | Składka na ub. emerytalne (poz. 2 × 9,76%) | 253,76 |
| 4. | Składka na ub. rentowe (poz. 2 × 1,5%) | 39,00 |
| 5. | Składka na ub. chorobowe (poz. 2 × 2,45%) | 63,70 |
| 6. | Suma składek na ub. społeczne (poz. 3 + poz. 4 + poz. 5) | 356,46 |
| 7. | Podstawa wymiaru składki na ub. zdrowotne (poz. 2 - poz. 6) | 2243,54 |
| 8. | Składka na ub. zdrowotne naliczona (poz. 7 × 9%) | 201,92 |
| 9. | Kwota netto (poz. 1 - poz. 6 - poz. 8) | 2041,62 |
Tabela 2. Wysokość kwot wolnych od potrąceń w 2020 r. (w zł) dla pracowników pełnoetatowych, niebędących uczestnikami PPK
|
Przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz przy dobrowolnych potrąceniach na rzecz pracodawcy
| |||
| KUP 250 zł, PIT-2 | KUP 250 zł, bez PIT-2 | KUP 300 zł, PIT-2 | KUP 300 zł, bez PIT-2 |
| Pracownik niekorzystający z "zerowego PIT" | |||
| 1920,62 | 1876,62 | 1928,62 | 1884,62 |
| Pracownik korzystający z "zerowego PIT" | |||
| 2041,62 | 2041,62 | 2041,62 | 2041,62 |
|
Przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi
| |||
| KUP 250 zł, PIT-2 | KUP 250 zł, bez PIT-2 | KUP 300 zł, PIT-2 | KUP 300 zł, bez PIT-2 |
| Pracownik niekorzystający z "zerowego PIT" | |||
| 1440,47 | 1407,47 | 1446,47 | 1413,47 |
| Pracownik korzystający z "zerowego PIT" | |||
| 1531,22 | 1531,22 | 1531,22 | 1531,22 |
|
Przy potrącaniu kar pieniężnych
| |||
| KUP 250 zł, PIT-2 | KUP 250 zł, bez PIT-2 | KUP 300 zł, PIT-2 | KUP 300 zł, bez PIT-2 |
| Pracownik niekorzystający z "zerowego PIT" | |||
| 1728,56 | 1688,96 | 1735,76 | 1696,16 |
| Pracownik korzystający z "zerowego PIT" | |||
| 1837,46 | 1837,46 | 1837,46 | 1837,46 |
|
Przy dobrowolnych potrąceniach innych niż te na rzecz pracodawcy
| |||
| KUP 250 zł, PIT-2 | KUP 250 zł, bez PIT-2 | KUP 300 zł, PIT-2 | KUP 300 zł, bez PIT-2 |
| Pracownik niekorzystający z "zerowego PIT" | |||
| 1536,50 | 1501,30 | 1542,90 | 1507,70 |
| Pracownik korzystający z "zerowego PIT" | |||
| 1633,30 | 1633,30 | 1633,30 | 1633,30 |
Tabela 3. Wysokość kwot wolnych od potrąceń w 2020 r. (w zł) dla pracowników pracujących na część etatu, niekorzystających z "zerowego PIT" i niebędących uczestnikami PPK
| Wymiar etatu | KUP 250 zł, PIT-2 | KUP 250 zł, bez PIT-2 | KUP 300 zł, PIT-2 | KUP 300 zł, bez PIT-2 |
| Przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz przy dobrowolnych potrąceniach na rzecz pracodawcy | ||||
| 1/4 | 551,77 | 501,40 | 560,27 | 515,51 |
| 1/3 | 706,95 | 653,54 | 715,45 | 662,54 |
| 1/2 | 1002,81 | 959,81 | 1016,79 | 967,81 |
| 3/4 | 1462,21 | 1418,21 | 1470,21 | 1426,21 |
| Przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi | ||||
| 1/4 | 413,83 | 376,05 | 420,20 | 386,63 |
| 1/3 | 530,21 | 490,16 | 536,59 | 496,91 |
| 1/2 | 752,11 | 719,86 | 762,59 | 725,86 |
| 3/4 | 1096,66 | 1063,66 | 1102,66 | 1069,66 |
| Przy potrącaniu kar pieniężnych | ||||
| 1/4 | 496,59 | 451,26 | 504,24 | 463,96 |
| 1/3 | 636,26 | 588,19 | 643,91 | 596,29 |
| 1/2 | 902,53 | 863,83 | 915,11 | 871,03 |
| 3/4 | 1315,99 | 1276,39 | 1323,19 | 1283,59 |
| Przy dobrowolnych potrąceniach innych niż te na rzecz pracodawcy | ||||
| 1/4 | 441,42 | 401,12 | 448,22 | 412,41 |
| 1/3 | 565,56 | 522,83 | 572,36 | 530,03 |
| 1/2 | 802,25 | 767,85 | 813,43 | 774,25 |
| 3/4 | 1169,77 | 1134,57 | 1176,17 | 1140,97 |
Tabela 4. Wysokość kwot wolnych od potrąceń w 2020 r. (w zł) dla pracowników pracujących na część etatu, korzystających z "zerowego PIT" i niebędących uczestnikami PPK
| Wymiar etatu | KUP 250 zł, PIT-2 | KUP 250 zł, bez PIT-2 | KUP 300 zł, PIT-2 | KUP 300 zł, bez PIT-2 |
| Przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne oraz przy dobrowolnych potrąceniach na rzecz pracodawcy | ||||
| 1/4 | 551,77 | 510,40 | 560,27 | 516,51 |
| 1/3 | 706,95 | 680,54 | 715,45 | 680,54 |
| 1/2 | 1020,81 | 1020,81 | 1025,79 | 1020,81 |
| 3/4 | 1531,21 | 1531,21 | 1531,21 | 1531,21 |
| Przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi | ||||
| 1/4 | 413,83 | 382,80 | 420,20 | 387,38 |
| 1/3 | 530,21 | 510,41 | 536,59 | 510,41 |
| 1/2 | 765,61 | 765,61 | 769,34 | 765,61 |
| 3/4 | 1148,41 | 1148,41 | 1148,41 | 1148,41 |
| Przy potrącaniu kar pieniężnych | ||||
| 1/4 | 496,59 | 459,36 | 504,24 | 464,86 |
| 1/3 | 636,26 | 612,49 | 643,91 | 612,49 |
| 1/2 | 918,73 | 918,73 | 923,21 | 918,73 |
| 3/4 | 1378,09 | 1378,09 | 1378,09 | 1378,09 |
| Przy dobrowolnych potrąceniach innych niż te na rzecz pracodawcy | ||||
| 1/4 | 441,42 | 408,32 | 448,22 | 413,21 |
| 1/3 | 565,56 | 544,43 | 572,36 | 544,43 |
| 1/2 | 816,65 | 816,65 | 820,63 | 816,65 |
| 3/4 | 1224,97 | 1224,97 | 1224,97 | 1224,97 |
Kwota wolna na przełomie roku
Wśród pracodawców pojawia się niekiedy wątpliwość, czy przy potrąceniach dokonywanych z wynagrodzenia grudniowego, wypłacanego w styczniu, stosować "nowe" czy też "stare" kwoty wolne. W kwestii tej możemy spotkać się z dwoma odmiennymi poglądami wyrażonymi w:
- piśmie Biura Krajowej Rady Komorniczej wyrażonym z 18 stycznia 2011 r. (KRK/IV/117/11), w którym stwierdzono, że kwota wolna od zajęć powinna być obliczana na bazie płacy minimalnej obowiązującej w miesiącu, za który pensja jest należna;
- piśmie Głównego Inspektoratu Pracy z 26 stycznia 2011 r. (GPP-364-4560-3-1/11/PE/RP), wyjaśniającym, iż podczas dokonywania potrąceń z należności za pracę pracodawca ma uwzględniać kwotę wolną obliczoną od ustawowego minimum obowiązującego w dacie wypłaty pensji. A zatem przy realizowaniu potrąceń z pracowniczego wynagrodzenia na przełomie roku, od 1 stycznia należy stosować kwotę wolną ustaloną od nowej płacy minimalnej.
Biorąc pod uwagę przeznaczenie kwoty wolnej, mającej być gwarantem minimum bytowego w miesiącu wypłaty wynagrodzenia, za trafne należy uznać drugie z zaprezentowanych stanowisk.
Kwota wolna od potrąceń dla osób niebędących pracownikami
Kwoty chronione przed potrąceniami wyznaczane na zasadach obowiązujących pracowników powinny być stosowane również w przypadku osób pracujących w ramach pozapracowniczych form zatrudnienia, uzyskujących świadczenia powtarzalne, których celem jest zapewnienie utrzymania, albo stanowiących ich jedyne źródło dochodu.
PODSTAWA PRAWNA:
-
art. 87-871, art. 91 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495),
-
§ 1 rozporządzenia Rady Ministrów z 10 września 2019 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2020 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1778).
Mariusz Pigulski
specjalista z zakresu prawa pracy
