Dodatek stażowy a minimalne wynagrodzenie - zmiany od 1 stycznia 2020 r.

Od 1 stycznia 2020 r. zaczyna obowiązywać ustawa z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę rozszerzająca katalog składników wynagrodzenia, które nie są uwzględniane przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika porównywanego z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę, o dodatek do wynagrodzenia przysługujący za staż pracy.

Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki realizacji tego prawa określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalanie minimalnego wynagrodzenia za pracę, które stanowi ustawowo gwarantowaną pensję za pełny miesięczny wymiar czasu pracy, niezależnie od stażu, rodzaju wykonywanej pracy i kwalifikacji pracownika (obecnie wynosi ono 2250 zł brutto). Od 1 stycznia 2017 r. ustanowiono również minimalną stawkę za każdą godzinę wykonywania zlecenia lub świadczenia usług (aktualnie równa jest ona 14,70 zł brutto).

Ustalając kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę, bierze się pod uwagę:

• proporcję do wymiaru etatu,
• proporcję do okresu pracy w danym miesiącu,
• składniki i świadczenia wynikające ze stosunku pracy, które zaliczane są przez GUS do wynagrodzeń osobowych.

Jeżeli stawka w umowie jest niższa od gwarantowanego minimum, wtedy pracodawca musi wypłacić dodatek do minimalnego wynagrodzenia w kwocie kompensującej różnicę.

Minimalne wynagrodzenie za pracę to nie tylko pensja zasadnicza

W myśl art. 6 ust. 4 ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (dalej: ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę), ustalając kwotę pensji pracownika, przyjmuje się te składniki i świadczenia wynikające ze stosunku pracy, które zaliczane są przez GUS do wynagrodzeń osobowych. Lista wynagrodzeń osobowych zamieszczona jest w załączniku do objaśnień do formularzy statystycznych GUS Z-06 i Z-03. Zakres składników wynagrodzeń w gospodarce narodowej obowiązuje od 1 stycznia 2000 r., a obecnie obowiązującą wersję aktualizowano w 2003 r. i 2005 r. Mowa tu m.in. o: wynagrodzeniu zasadniczym, dodatkach do wynagrodzenia, dodatkowym wynagrodzeniu za szczególne właściwości pracy, szczególne kwalifikacje lub warunki pracy, premiach i nagrodach regulaminowych i uznaniowych, dodatkach za pracę w godzinach nadliczbowych, wyrównaniu do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, nagrodach jubileuszowych, odprawach rentowych i emerytalnych, ekwiwalentach pieniężnych za niewykorzystany urlop wypoczynkowy i innych.

Składniki niewliczane do minimalnego wynagrodzenia - dodatek stażowy od 1 stycznia 2020 r.

Wspomniana lista wynagrodzeń stanowi kompletne zestawienie składników wchodzących w skład minimalnego wynagrodzenia za pracę, jednak w celu ustalenia zakresu minimalnego wynagrodzenia należy ją zweryfikować, biorąc pod uwagę art. 6 ust. 5 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Aby ustalić, czy zatrudniony pracownik otrzymuje ustawowe minimum, należy składniki zsumować, pamiętając, że ustawa o minimalnym wynagrodzeniu za pracę nakazuje nie wliczać:

1. nagród jubileuszowych;
2. odpraw pieniężnych przysługujących pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy;
3. wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych;
4. dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej - od 1 stycznia 2017 r.;
5. dodatku za staż pracy - od 1 stycznia 2020 r.

Ostatni punkt stanowi nowość wprowadzaną od przyszłego kroku kalendarzowego ustawą z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (dalej: ustawa zmieniająca). Celem modyfikacji przepisów jest zapewnienie bardziej sprawiedliwego i przejrzystego kształtu minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz poprawa sytuacji pracowników otrzymujących wynagrodzenie na najniższym poziomie.

Dodatek do wynagrodzenia przysługujący za staż pracy (inaczej: dodatek za wieloletnią pracę czy dodatek za wysługę lat) nie ma charakteru powszechnego. Z mocy prawa dodatek ten przysługuje tylko niektórym grupom zawodowym, w tym pracownikom jednostek sfery budżetowej. Zasady przyznawania i wypłacania tego świadczenia różnym kategoriom pracowników sfery budżetowej określają stosowne ustawy i rozporządzenia. Najczęściej regulacje te przewidują, że dodatek stażowy przysługuje pracownikowi po 5 latach pracy, w wysokości 5% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego, a w przypadku nauczycieli po 3 latach pracy w wysokości 3%. Dodatek ten wzrasta o 1% za każdy dalszy rok pracy, aż do osiągnięcia 20% miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego.

NOWA DEFINICJA W USTAWIE O MINIMALNYM WYNAGRODZENIU ZA PRACĘ

"Dodatek za staż pracy" - dodatek do wynagrodzenia przysługujący pracownikowi z tytułu osiągnięcia ustalonego okresu zatrudnienia, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, układzie zbiorowym pracy, innym opartym na ustawie porozumieniu zbiorowym, regulaminie wynagradzania, statucie określającym prawa i obowiązki stron stosunku pracy, umowie o pracę lub spółdzielczej umowie o pracę.

PRZYKŁAD

Zgodnie z zawartą umową, w 2019 r. pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze etatu otrzymuje następujące składniki wynagrodzenia:

1. 1890 zł - wynagrodzenie zasadnicze,

2. 378 zł - 20% dodatek stażowy.

Suma składników wynagrodzenia pracownika wynosi 2268 zł. Wszystkie składniki mieszczą się w wykazie składników wynikających ze stosunku pracy zaliczanych przez GUS do wynagrodzeń osobowych i w kwocie minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w 2019 r. W 2019 r. pracodawca nie ma obowiązku wypłaty wyrównania do minimalnego wynagrodzenia.

Jednak w 2020 r. dodatek za wysługę lat nie będzie mógł już uzupełniać kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę i pracownik otrzyma pensję zasadniczą na poziomie nie niższym niż wynagrodzenie minimalne (lub dopłatę do minimalnej pensji) i dodatek za wysługę lat.

Informacja dla pracownika o wzroście minimalnej pensji

Od 1 stycznia każdego roku kalendarzowego ustawową podwyżkę otrzymują ci pracownicy, których łączne wynagrodzenie miesięczne nie przekracza kwoty ustalonej jako minimalna pensja. Co do zasady, w takim przypadku na początku roku pracodawca sporządza zmianę umowy o pracę. Jednak brak formalnych zmian w umowie nie zdejmuje z zakładu pracy obowiązku wypłaty nowej, wyższej kwoty minimalnego wynagrodzenia, gdyż to ustawodawca narzuca na pracodawcę obowiązek wypłaty wynagrodzenia w kwocie określonej w ustawie o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Jeżeli więc stawka w obowiązującej umowie jest niższa od gwarantowanej, a umowa o pracę w zakresie wynagrodzenia nie uległa zmianie, pracodawca wypłaca dodatek do najniższego wynagrodzenia w kwocie kompensującej różnicę.

ZAPAMIĘTAJ!

W przypadku osób otrzymujących wynagrodzenie na poziomie minimalnego wynagrodzenia, w celu uniknięcia problemów z coroczną zmianą treści umowy o pracę można zapisać w niej, że pracownik będzie otrzymywał minimalne wynagrodzenie zasadnicze - bez wskazywania kwoty. Przy takim sformułowaniu umowy wystarczy na początku roku wręczyć pracownikom informację zawierającą kwotę minimalnego wynagrodzenia na dany rok i podstawę prawną, na jakiej została określona.

Dopełnianie pensji do minimalnego wynagrodzenia a dodatek stażowy

Konieczność uzupełnienia wynagrodzenia do kwoty minimalnego wynagrodzenia wynika z art. 7 ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Jeśli w danym miesiącu wynagrodzenie pracownika z uwagi na terminy wypłat niektórych składników wynagrodzenia lub rozkład czasu pracy było niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia, wówczas należy je uzupełnić.

Niejednokrotnie zdarza się, że z powodu specyfiki zasad wynagradzania lub rozkładu czasu pracy w zakładzie pracy pracownikom nie są wypłacane wszystkie składniki pensji i pracownik nie osiąga gwarantowanego minimum. Taka sytuacja rodzi obowiązek uzupełnienia do kwoty minimalnej obowiązującej w danym roku. Wyrównanie to wypłaca się za każdy miesiąc łącznie z wypłatą pensji. Stanowi ono różnicę między wysokością wynagrodzenia godzinowego, wynikającą z podzielenia wysokości minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do przepracowania w danym miesiącu w ramach pełnego etatu, a wysokością wynagrodzenia pracownika w danym miesiącu, przeliczoną na godzinę pracy.

ZAPAMIĘTAJ!

Kwotę wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę wyłącza się z podstawy do ustalenia wynagrodzenia urlopowego, ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, nagród jubileuszowych, trzynastki oraz innych świadczeń, których wysokość ustala się analogicznie jak ekwiwalent urlopowy.

PRZYKŁAD

Pracownik zatrudniony w pełnym wymiarze etatu od 8 października 2019 r., zgodnie z ustalonym harmonogramem czasu pracy, będzie miał do przepracowania 18 dni, tj. - 144 godziny (nominał pełnego miesiąca wynosi 184 godziny). Zgodnie z umową o pracę ,będzie on otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 2000 zł i dodatek stażowy - 20%. Za październik otrzyma proporcjonalnie do okresu zatrudnienia:

1. 1565,20 zł - wynagrodzenie zasadnicze:

2000 zł ÷ 184 godz. = 10,87 zł,

10,87 zł × 40 godz. (czas nieprzepracowany w październiku) = 434,80 zł,

2000 zł - 434,80 zł = 1565,20 zł;

2. 313,04 zł - dodatek stażowy:

1565,20 zł × 20% = 313,04 zł.

W celu oszacowania, czy pracownik otrzyma należne minimum za niepełny miesiąc, pracodawca obliczy:

• 2250 zł (minimalne wynagrodzenie) ÷ 184 godz. (nominał października) = 12,23 zł,

• (1565,20 zł + 313,04 zł) ÷ 144 godz. (godziny do przepracowania w październiku) = 13,04 zł.

Za pracę w październiku 2019 r. pracownikowi przysługuje płaca zasadnicza w wysokości 1565,20 zł oraz dodatek stażowy 313,04 zł i nie ma obowiązku wypłaty dopełnienia do minimalnej pensji, ponieważ stawka godzinowa uzyskana wskutek podzielenia składników wynagrodzenia pracownika przez liczbę godzin wynikających z jego harmonogramu czasu pracy jest wyższa od stawki godzinowej wynikającej z minimalnej płacy obowiązującej w analizowanym miesiącu.

Po zmianach przepisów od 2020 r. dodatek stażowy nie będzie mógł już jednak dopełniać kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę i w analogicznym przypadku należałoby wypłacić dopełnienie do minimalnej pensji.

PRZYKŁAD

Z pracownikiem zatrudnionym w pełnym wymiarze etatu rozwiązano umowę o pracę z dniem 13 września 2019 r., zgodnie z ustalonym harmonogramem czasu pracy, miał on do przepracowania 10 dni, tj. - 80 godzin (nominał pełnego miesiąca wynosi 168 godzin). Pracownik otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 2000 zł, dodatek stażowy w wysokości 10% wynagrodzenia zasadniczego - 200 zł i premię regulaminową w kwocie do 400 zł. Jednak zasady regulaminu wynagradzania przewidują premię dla pracowników, którzy przepracują pełny miesiąc, zatem za wrześniową pracę pracownikowi nie przysługiwał ten składnik wynagrodzenia.

Za wrzesień pracownik otrzyma proporcjonalnie do okresu zatrudnienia:

1. 952,80 zł - wynagrodzenie zasadnicze:

2000 zł ÷ 168 godz. = 11,90 zł,

11,90 zł × 88 godz. (czas nieprzepracowany we wrześniu) = 1047,20 zł,

2000 zł - 1047,20 zł = 952,80 zł;

2. 95,28 zł - dodatek stażowy:

952,80 zł × 10% = 95,28 zł.

W celu oszacowania, czy pracownik otrzyma należne minimum za niepełny miesiąc, pracodawca porówna wypłaconą stawkę godzinową z minimalną stawką wynagrodzenia za pracę:

• 2250 zł (minimalne wynagrodzenie w 2019 r.) ÷ 168 godz. (nominał września) = 13,39 zł,

• (952,80 zł + 95,28 zł) ÷ 80 godz. (godziny do przepracowania we wrześniu)= 13,10 zł.

Jak wynika z obliczeń, pracownik nie otrzymał minimalnego wynagrodzenia proporcjonalnie do okresu pracy, co oznacza, że od minimalnej godzinowej stawki należy odjąć stawkę wynikającą z umowy o pracę, a uzyskany wynik pomnożyć przez liczbę przepracowanych w danym miesiącu godzin:

• 13,39 zł - 13,10 zł = 0,29 zł.

Pensja pracownika za wrzesień wynosi zatem 1071,28 zł:

1. wynagrodzenie zasadnicze: 952,80 zł,

2. dodatek stażowy: 95,28 zł,

3. dopełnienie do minimalnego wynagrodzenia: 0,29 zł × 80 godz. = 23,20 zł.

Po zmianach przepisów od 2020 r. dodatek stażowy nie będzie mógł już jednak dopełniać kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę i w analogicznym przypadku należałoby wypłacić dopełnienie do minimalnej pensji.

Przepisy przejściowe

Ustawa zmieniająca wchodzi w życie 1 stycznia 2020 r., z wyjątkiem przepisów przejściowych, które obowiązują od 1 września 2019 r. Uregulowano w nich kwestie związane z umożliwieniem przeprowadzenia negocjacji dotyczących zawarcia porozumienia w sprawie odpowiedniej zmiany wynagrodzenia. Regulacje te dotyczą zarówno umów zawieranych w trybie ustawy z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych, jak również realizowanych w trybie innym.

Przepisy przejściowe przewidują, że w razie ustalenia albo zmiany wysokości wynagrodzenia pracownika w związku z nieuwzględnieniem w kwocie minimalnego wynagrodzenia za pracę dodatku za staż pracy, jeżeli będzie to miało wpływ na koszty wykonania przez wykonawcę zamówienia publicznego realizowanego na podstawie umowy zawartej w wyniku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego wszczętego przed 1 września 2019 r., wykonawca, w terminie nie dłuższym niż do 31 grudnia 2019 r., może zwrócić się do zamawiającego z wnioskiem o przeprowadzenie negocjacji dotyczących zawarcia porozumienia w sprawie odpowiedniej zmiany należnego mu wynagrodzenia. Wniosek ten należy złożyć w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej.

PODSTAWY PRAWNE

• art. 13 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495)

• art. 1 ustawy z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2019 r. poz. 1564)

• art. 1 pkt 10, art. 6-8a ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2177; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1564)

• § 6 pkt 7a rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 174, poz. 1353)

©℗

ANNA KOPYŚĆ

ekspert prawa pracy i wynagrodzeń, szkoleniowiec, autor licznych opracowań i publikacji z dziedziny kadrowo­płacowej, redaktor merytoryczny dwutygodnika "Rachunkowość Budżetowa"