PPK w jednostkach budżetowych - zagadnienia ogólne. Część 1

Pracownicze plany kapitałowe mają stanowić dodatkowe zabezpieczenie finansowe pracowników i innych osób, zatrudnionych przede wszystkim w późniejszym okresie życia. Uczestnictwo w nich jest dobrowolne, ale dobrowolność nie polega na swobodnej decyzji co do przystąpienia. Osoby, które nie chcą być objęte PPK, deklarować będą brak zamiaru uczestnictwa, zaś przy braku takiej deklaracji, albo jej nieponowieniu po upływie 4 lat od złożenia poprzedniej, będą automatycznie obejmowane tym programem. Obsługa deklaracji, wpłat, zawieranie umów o zarządzanie oraz prowadzenie PPK spoczywa przy tym na podmiocie zatrudniającym, na który za niewykonywanie przepisów ustawy o PPK mogą zostać nałożone dotkliwe kary finansowe.

PPK jest tworzony w celu systematycznego gromadzenia oszczędności przez uczestnika z przeznaczeniem na wypłatę po osiągnięciu przez niego 60 roku życia oraz na inne cele określone w ustawie z 4 października 2018 r. o Pracowniczych Planach Kapitałowych (dalej: ustawa o PPK). Co do zasady, zgromadzone środki mają służyć wsparciu po osiągnięciu pewnego wieku (jest on taki sam dla kobiet i mężczyzn, a zatem nie można mówić wprost o "dodatkowej emeryturze"). Stanowią własność uczestnika. Na zasadach określonych w ustawie o PPK mogą zostać wcześniej wycofane, niemniej wcześniejszy zwrot środków oznaczać będzie często dosyć znaczące ich uszczuplenie poprzez potrącenie sporej kwoty wkładu.

Obowiązki pracodawcy

Można powiedzieć, że właściwie pełna obsługa PPK na "pierwszym poziomie" obciąża podmiot zatrudniający. Na pracodawcy ciążyć będzie przede wszystkim obowiązek:

• określenia liczby zatrudnionych, dla których konieczne będzie zawarcie umowy o prowadzenie PPK;
• dokonania - w porozumieniu z działającą u niego organizacją związkową lub przedstawicielami pracowników - wyboru instytucji finansowej, z którą zostanie zawarta umowa o zarządzanie PPK;
• zawarcia umowy o zarządzanie PPK w terminie wynikającym z ustawy o PPK;
• zawarcia umowy o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz pracowników;
• ustalania wysokości składek i terminowego dokonywania wpłat;
• realizacji licznych obowiązków informacyjnych wobec pracowników (m.in. o zmianie instytucji finansowej, o możliwości przystąpienia do PPK osób, które ukończyły 55, a nie ukończyły 70 roku życia, o obowiązku złożenia wniosku o wypłatę transferową, o możliwości wpłaty dodatkowej i obniżenia wpłaty podstawowej), o ponownym dokonywaniu wpłat w razie nieponowienia deklaracji nieuczestnictwa w PPK).

ZAPAMIĘTAJ!

Środki zgromadzone na rachunku PPK nie podlegają egzekucji sądowej ani administracyjnej. Ograniczenia te nie mają zastosowania do egzekucji mającej na celu zaspokojenie roszczeń alimentacyjnych, w tym należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłaconych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów.

Osoby objęte PPK i definicja podmiotu zatrudniającego

Ustawa o PPK nie dotyczy tylko pracowników. Systemem objęte są "osoby zatrudnione", przez które to pojęcie rozumieć należy:

1. pracowników w rozumieniu przepisów ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (dalej: k.p.), z wyjątkiem pracowników przebywających na urlopach górniczych i urlopach dla pracowników zakładu przeróbki mechanicznej węgla, o których mowa w art. 11b ustawy z 7 września 2007 r. o funkcjonowaniu górnictwa węgla kamiennego, oraz młodocianych w rozumieniu art. 190 k.p.;
2. osoby fizyczne wykonujące pracę nakładczą, które ukończyły 18 rok życia, o których mowa w rozporządzeniu Rady Ministrów z 31 grudnia 1975 r. w sprawie uprawnień pracowniczych osób wykonujących pracę nakładczą;
3. członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych, o których mowa w art. 138 i 180 ustawy z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze;
4. osoby fizyczne, które ukończyły 18 rok życia, wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z art. 750 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
5. członków rad nadzorczych wynagradzanych z tytułu pełnienia tych funkcji;
6. osoby wskazane w lit. a-d przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego - podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tych tytułów w Rzeczypospolitej Polskiej, w rozumieniu ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: ustawa systemowa).

PRZYKŁAD

21-letni student zatrudniony na podstawie umowy zlecenia nie będzie uznawany za osobę zatrudnioną w rozumieniu ustawy o PPK, gdyż podlega składkom na ubezpieczenia społeczne dobrowolnie, a nie obowiązkowo.

Ustawa o PPK posługuje się również pojęciem "podmiot zatrudniający", które obejmuje nie tylko pracodawcę w stosunku do pracowników, ale również - odpowiednio w stosunku do wcześniej wymienionych osób będących osobami zatrudnionymi:

• nakładcę,
• rolnicze spółdzielnie produkcyjne lub spółdzielnie kółek rolniczych,
• zleceniodawcę,
• podmiot, w którym działa rada nadzorcza.

Terminy a wielkość i rodzaj pracodawcy

Jak wiadomo, ustawa o PPK weszła w życie z początkiem 2019 r., ale objęcie jej zakresem poszczególnych grup pracodawców następuje stopniowo. Ustawę stosuje się do:

1. podmiotów zatrudniających, które zatrudniają co najmniej 250 osób zatrudnionych według stanu na dzień 31 grudnia 2018 r. - od 1 lipca 2019 r.;
2. podmiotów zatrudniających, które zatrudniają co najmniej 50 osób zatrudnionych według stanu na dzień 30 czerwca 2019 r. - od 1 stycznia 2020 r.;
3. podmiotów zatrudniających, które zatrudniają co najmniej 20 osób zatrudnionych według stanu na dzień 31 grudnia 2019 r. - od 1 lipca 2020 r.;
4. pozostałych podmiotów zatrudniających - od 1 stycznia 2021 r.

TERMINY ZAWIERANIA UMÓW O ZARZĄDZANIE I PROWADZENIE PPK WEDŁUG PRZEPISÓW PRZEJŚCIOWYCH

1. Pracodawcy należący do jednostek sektora finansów publicznych - umowę o zarządzanie PPK powinni zawrzeć do 26 marca 2021 r, a umowę o prowadzenie PPK najpóźniej do 10 kwietnia 2021 r.

2. Pracodawcy sektora prywatnego, zatrudniający 31 grudnia 2018 r. co najmniej 250 osób - do 25 października 2019 r. zawarli umowę o zarządzanie PPK, a do 12 listopada 2019 r. - umowę o prowadzenie PPK.

3. Pracodawcy sektora prywatnego, zatrudniający na dzień 30 czerwca 2019 r. co najmniej 50 osób - odpowiednio do 24 kwietnia 2020 r. i 11 maja 2020 r.

4. Pracodawcy sektora prywatnego, zatrudniający 31 grudnia 2019 r. co najmniej 20 osób - odpowiednio do 27 października 2020 r. i do 10 listopada 2020 r.

5. Ostatnia grupa pracodawców "pozabudżetowych" - odpowiednio do 23 kwietnia 2021 r. i 10 maja 2021 r.

W przypadku sektora finansów publicznych ustawodawca zdecydował się z na wskazanie w treści art. 137 ustawy o PPK konkretnej daty, w której powstaje obowiązek zawarcia przedmiotowych umów o zarządzanie PPK oraz prowadzenie PPK.

W zakres podmiotów finansów publicznych wchodzą (art. 9 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych):

• organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa oraz sądy i trybunały;
• jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki;
• związki metropolitalne;
• jednostki budżetowe;
• samorządowe zakłady budżetowe;
• agencje wykonawcze;
• instytucje gospodarki budżetowej;
• państwowe fundusze celowe;
• Zakład Ubezpieczeń Społecznych i zarządzane przez niego fundusze oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego i fundusze zarządzane przez Prezesa Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego;
• Narodowy Fundusz Zdrowia;
• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej;
• uczelnie publiczne;
• Polska Akademia Nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne;
• państwowe i samorządowe instytucje kultury;
• inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, instytutów badawczych, instytutów działających w ramach Sieci Badawczej Łukasiewicz, banków oraz spółek prawa handlowego.

Wysokość procentowa składek na PPK

Wpłaty do PPK są dokonywane przez podmiot zatrudniający i uczestnika programu. Oznacza to, że obciążają zarówno pracownika (pochodzą w części z jego wynagrodzenia), jak i pracodawcę ("nadbudowa" ponad pensję pracownika). Wpłaty w deklarowanej kwocie stanowią stały procent wynagrodzenia. Pracodawca i pracownik mogą opłacać składki wyższe (w podanych granicach), ale nie mogą zadeklarować - poza jednym wyjątkiem - kwoty niższej niż wpłata podstawowa.

Wpłata podstawowa do PPK wynosi 2% wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od uczestnika programu i 1,5% wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od podmiotu zatrudniającego.

SŁOWNICZEK

Wynagrodzenie w rozumieniu PPK - podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe uczestnika PPK, o której mowa w ustawie systemowej, bez stosowania ograniczenia, o którym mowa art. 19 ust. 1 tej ustawy, oraz z wyłączeniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym oraz pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego (oznacza to, że składki na PPK pobierane są bez ograniczeń w pobieraniu składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe).

Uczestnik PPK, którego miesięczne wynagrodzenie uzyskiwane z różnych źródeł będzie równe lub niższe niż 120% minimalnego wynagrodzenia w danym roku - może dokonywać wpłaty podstawowej niższej niż 2%, ale nie mniejszej niż 0,5%. To propozycja dla osób najmniej zarabiających. Obejmuje ona jednak tylko wpłaty dokonywane z wynagrodzenia uczestnika. Wpłata pracodawcy nie ulega w takiej sytuacji pomniejszeniu.

Podmiot zatrudniający może zadeklarować w umowie o zarządzanie PPK dokonywanie wpłaty dodatkowej w wysokości do 2,5%. Oznacza to, że pracodawca każdemu pracownikowi może dodać przynajmniej 1,5%, ale nie więcej niż 4% (wpłata podstawowa i dodatkowa). Uczestnik PPK może też zadeklarować wpłatę dodatkową do 2%, co daje łącznie maksymalnie 4% (wpłata podstawowa i dodatkowa). Wysokość wpłaty dodatkowej uczestnika jest określona przez niego w deklaracji składanej pracodawcy. Może obejmować każdą wartość procentową mieszczącą się w przedziale - powyżej 0% do maksymalnie 2% wynagrodzenia (np. 0,5%, 1,11%). Nie może to być jednak konkretna kwota. Wpłaty zarówno podstawowe, jak i dodatkowe, wyrażane są jako wartość procentowa wynagrodzenia.

Wpłata powitalna i dopłata roczna

Zwiększeniem korzyści z uczestnictwa w PPK mają być jednorazowa wpłata powitalna oraz dopłata roczna finansowane ze środków publicznych. Wpłata powitalna wynosi 250 zł. Jest przyznawana jednorazowo danej osobie i ewidencjonowana na rachunku PPK uczestnika. Uprawnienie do wpłaty powitalnej przysługuje uczestnikowi PPK, w imieniu i na rzecz którego zawarto umowę lub umowy o prowadzenie PPK, i który przez co najmniej 3 pełne miesiące kalendarzowe jest uczestnikiem PPK, jeżeli w okresie uczestnictwa w PPK dokonano wpłat podstawowych finansowanych przez uczestnika PPK za co najmniej 3 miesiące.

Dopłata roczna w kwocie 240 zł przysługuje wówczas, gdy kwota wpłat podstawowych i dodatkowych finansowanych przez podmiot zatrudniający oraz uczestnika PPK w danym roku kalendarzowym jest równa co najmniej kwocie wpłat podstawowych należnych od kwoty stanowiącej 6-krotność minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w tym roku. W przypadku osób korzystających z możliwości naliczania obniżonych wpłat (zarobki miesięczne nieprzekraczające 120% minimalnego wynagrodzenia) warunkiem uzyskania dopłaty rocznej jest to, by kwota wpłat podstawowych i dodatkowych finansowanych przez podmiot zatrudniający oraz uczestnika PPK w danym roku kalendarzowym była równa co najmniej 25% kwoty wpłat podstawowych należnych od kwoty stanowiącej 6-krotność minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w tym roku.

ZAPAMIĘTAJ!

Za dany rok kalendarzowy uczestnik PPK może nabyć prawo tylko do jednej dopłaty rocznej, niezależnie od liczby prowadzonych dla niego rachunków PPK.

Obie kwoty są stałe, w żaden sposób nie są zależne od poziomu wynagrodzenia uczestnika. Ich odczuwalny walor motywacyjny z całą pewnością będzie znacząco malał wraz ze wzrostem faktycznego wynagrodzenia.

Umowa o zarządzanie i o prowadzenie PPK

Pracodawca zawiera dwie umowy z instytucją finansową:

• zarządzanie PPK,
• prowadzenie PPK.

Podstawową umową w ramach PPK jest umowa o zarządzanie. Stronami umowy o zarządzanie PPK są podmiot zatrudniający oraz instytucja finansowa.

DEFINICJA INSTYTUCJI FINANSOWEJ W ROZUMIENIU USTAWY O PPK

Instytucja finansowa to fundusz inwestycyjny zarządzany przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych, fundusz emerytalny zarządzany przez PTE albo pracownicze towarzystwo emerytalne lub zakład ubezpieczeń, figurujące w ewidencji PPK. Ewidencja PPK jest prowadzona przez Polski Fundusz Rozwoju. Aby dana instytucja została do niej wpisana, musi:

• posiadać co najmniej 3 lata doświadczenia w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi typu otwartego, funduszami emerytalnymi lub otwartymi funduszami emerytalnymi, a w przypadku zakładów ubezpieczeń - co najmniej 3 lata doświadczenia w prowadzeniu działalności w zakresie oferowania ubezpieczeń z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym;

• posiadać kapitał własny, a w przypadku zakładów ubezpieczeń - dopuszczone środki własne w wysokości co najmniej 25 mln zł, w tym co najmniej 10 mln zł w środkach płynnych (rozumianych jako lokaty określone dla funduszu rynku pieniężnego, o którym mowa w art. 178 ustawy o funduszach inwestycyjnych);

• zarządzać odpowiednią liczbą funduszy lub subfunduszy zdefiniowanej daty.

Umowa o zarządzanie musi zostać zawarta, jeżeli podmiot zatrudniający zatrudnia co najmniej jedną osobę zatrudnioną, w imieniu której jest obowiązany zawrzeć umowę o prowadzenie PPK.

Pracodawca wybiera więc instytucję finansową w porozumieniu z działającą u niego organizacją związkową. Wyboru dokonuje się w szczególności na podstawie oceny proponowanych przez instytucje finansowe warunków zarządzania środkami gromadzonymi w PPK, ich efektywności w zarządzaniu aktywami oraz posiadanego przez nie doświadczenia w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi lub funduszami emerytalnymi. Wyboru dokonuje się, mając także na uwadze najlepiej rozumiany interes osób zatrudnionych.

Jeżeli związek zawodowy nie działa, wybór instytucji dokonywany jest w porozumieniu z reprezentacją osób zatrudnionych wyłonioną w trybie przyjętym u danego pracodawcy, który powinien dążyć do zawarcia takiego porozumienia. Jeżeli jednak się to nie uda, to na miesiąc przed upływem terminu, w którym pracodawca jest zobowiązany do zawarcia umowy o zarządzanie PPK, sam wybiera on instytucję finansową, z którą zostanie zawarta umowa o zarządzanie PPK.

ZAPAMIĘTAJ!

Przy wyborze instytucji finansowej należy dołożyć należytej staranności do oceny jej działania, perspektyw itp. Całkowicie inaczej niż w przypadku OFE, gdzie pracownik sam dokonywał wyboru instytucji, której przekazywane będą jego środki, w odniesieniu do PPK na taki wybór wpływu nie ma, a wyboru dokonuje pracodawca (przy współpracy z przedstawicielami zatrudnionych). Decyzja pracodawcy wpływać będzie więc - pośrednio - na wysokość przyszłych środków pracowników zgromadzonych w ramach PPK.

Pracodawca zawiera w imieniu i na rzecz osób zatrudnionych umowę o prowadzenie PPK. Lista osób będących uczestnikami PPK stanowi załącznik do umowy o prowadzenie PPK, którego zmiana nie stanowi zmiany umowy o prowadzenie PPK. Umowa ta jest zawierana z instytucjami finansowymi, z którymi pracodawca zawrze umowę o zarządzanie PPK.

Pracownik lub inna osoba zatrudniona nie jest objęta umową od dnia zatrudnienia. Na rzecz konkretnej osoby umowa zawierana jest po upływie trzeciego miesiąca zatrudnienia u danego pracodawcy (podmiotu zatrudniającego). Okres ten nie musi być okresem ciągłym - do okresu trwania 3-miesięcznego zatrudnienia warunkującego obowiązek zawarcia umowy ("dopisania" danej osoby do umowy o prowadzenie PPK) wlicza się okresy zatrudnienia z poprzednich 12 miesięcy, które miały miejsce w podmiocie zatrudniającym, a także okresy zatrudnienia w innych podmiotach zatrudniających, jeżeli z mocy odrębnych przepisów podmiot zatrudniający jest następcą prawnym w stosunkach prawnych nawiązanych przez te podmioty.

Deklaracje zatrudnionych

Każdy zatrudniony zostanie zapisany do programu automatycznie, ale będzie mógł się z niego wycofać - oszczędzanie w PPK jest dobrowolne, ale można powiedzieć, że dobrowolność opiera na rezygnacji, a nie swobodnym przystąpieniu. Oznacza to, że uczestnik PPK będzie mógł zrezygnować z dokonywania wpłat do PPK na podstawie pisemnej deklaracji złożonej pracodawcy. Założono jednak możliwość ponownego powrotu do programu - co 4 lata pracodawca będzie informował uczestnika PPK, który złożył deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, o ponownym dokonywaniu wpłat. Jeśli zatem uczestnik PPK będzie chciał zrezygnować z dokonywania wpłat do PPK, to nie może tego dokonać w sposób stały - co 4 lata będzie musiał składać ponowną deklarację. Pracodawca ma zaś obowiązek poinformowania go o tym, a dokładniej informowania o ponownym dokonywaniu wpłat w razie niezłożenia deklaracji.

Jednocześnie uczestnik PPK, który zrezygnował z udziału w programie, w każdym momencie może ponownie do niego przystąpić, odwołując złożoną deklarację.

Okres objęcia PPK

PPK nie dotyczy osób, które najpóźniej w pierwszym dniu zatrudnienia ukończyły 70 rok życia. W imieniu i na rzecz tych osób nie są zawierane umowy o prowadzenie PPK. W przypadku osób, które ukończyły 55 rok życia i nie ukończyły 70 roku życia umowa o prowadzenie zawierana jest wyłącznie na jej wniosek. Podmiot zatrudniający jest obowiązany do poinformowania tej osoby zatrudnionej o możliwości złożenia wniosku.

Co do zasady wypłata środków następuje na wniosek uczestnika PPK, złożony po ukończeniu przez niego 60 roku życia. Nie oznacza to, że w dalszym okresie życia nie można być nadal objętym PPK. Wcześniejsze złożenie wniosku jest obłożone ograniczeniami i w niektórych przypadkach może być związane z potrąceniem ich części na rachunek ZUS.

Zasadniczo w przypadku wniosku uczestnika, który osiągnął ten wiek:

• 25% środków zgromadzonych na rachunku PPK uczestnika PPK wypłacanych jest jednorazowo, chyba że uczestnik PPK złoży wniosek o wypłatę tej części środków w ratach;
• 75% środków zgromadzonych na rachunku wypłacanych jest w co najmniej 120 ratach miesięcznych (od tego są przewidziane odstępstwa).

Wycofanie środków przez pracownika

Uczestnik PPK może rozporządzać środkami zgromadzonymi na jego rachunku PPK jedynie na zasadach określonych w ustawie o PPK i ma on znacznie ograniczoną możliwość dysponowania nimi. Na podstawie umowy zawartej z wybraną instytucją finansową uczestnik PPK może jednorazowo dokonać wypłaty do 100% wartości środków zgromadzonych na jego rachunku PPK, z obowiązkiem ich zwrotu w wartości nominalnej, w celu pokrycia wkładu własnego. Środki te podlegają zwrotowi na zasadach określonych w umowie zawieranej przez uczestnika PPK z instytucją finansową.

SŁOWNICZEK

Wkład własny - wymagane środki pieniężne przeznaczone na sfinansowanie części kosztów budowy lub przebudowy budynku mieszkalnego, zapłatę części ceny zakupu prawa własności budynku mieszkalnego, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego, nabycia prawa własności nieruchomości gruntowej lub jej części, nabycia udziału we współwłasności budynku mieszkalnego lub lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w nieruchomości gruntowej, które wnioskujący o kredyt deklaruje pokryć ze środków własnych w celu przyznania kredytu hipotecznego.

Uczestnik PPK może wnioskować też o wypłatę do 25% środków zgromadzonych na rachunku PPK w przypadku poważnego zachorowania jego samego, jego małżonka lub dziecka. Poważne zachorowanie oznacza:

1. całkowitą niezdolność do pracy w rozumieniu ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ustaloną w formie orzeczenia przez lekarza orzecznika lub komisję lekarską Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na okres co najmniej 2 lat lub
2. umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności w rozumieniu ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ustalony w formie orzeczenia przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności na okres co najmniej 2 lat, lub
3. niepełnosprawność osoby, która nie ukończyła 16 lat, w rozumieniu ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ustaloną w formie orzeczenia przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, lub
4. zdiagnozowanie u osoby dorosłej jednej z następujących jednostek chorobowych: amputacja kończyny, bakteryjne zapalenie mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych, wirusowe zapalenie mózgu, choroba Alzheimera, choroba Leśniowskiego-Crohna, choroba neuronu ruchowego (stwardnienie zanikowe boczne), choroba Parkinsona, dystrofia mięśniowa, gruźlica, niewydolność nerek, stwardnienie rozsiane, choroba wywołana przez ludzki wirus upośledzenia odporności (HIV), kardiomiopatia, nowotwór złośliwy, toczeń trzewny układowy, udar mózgu, utrata mowy, słuchu lub wzroku, wrzodziejące zapalenie jelita grubego lub zawał serca, lub
5. zdiagnozowanie u dziecka jednej z następujących jednostek chorobowych: poliomyelitis (choroba Heinego-Medina), zapalenie opon mózgowych, zapalenie mózgu, anemia aplastyczna, przewlekłe aktywne zapalenie wątroby, padaczka, gorączka reumatyczna, nabyta przewlekła choroba serca, porażenie (paraliż), utrata wzroku, głuchota (utrata słuchu), potransfuzyjne zakażenie wirusem HIV, schyłkowa niewydolność nerek, tężec, cukrzyca, łagodny guz mózgu, przeszczepienie narządów, zabieg rekonstrukcyjny zastawek, zabieg rekonstrukcyjny aorty lub nowotwór złośliwy.

Uczestnik może złożyć wniosek o wypłatę środków również bez jakiejkolwiek przyczyny, ale w takim przypadku ustawa o PPK przewiduje szczególną zasadę ich rozliczenia. Stanowi to swoiste zerwanie umowy przez uczestnika, co pociąga za sobą konsekwencje w postaci dokonania potrąceń przez instytucję finansową:

• 30% środków pieniężnych pochodzących z odkupienia jednostek, które zostały nabyte z wpłat finansowanych przez podmiot zatrudniający, zostaje przekazane na rachunek bankowy wskazany przez ZUS;
• 70% środków pochodzących z wpłat dokonywanych przez podmiot zatrudniający przekazywane jest na rachunek bankowy lub rachunek w SKOK wskazany przez uczestnika lub byłego współmałżonka uczestnika, po uprzednim przekazaniu kwoty podatku od dochodów kapitałowych naliczonego od tych środków, na rachunek właściwego urzędu skarbowego.

Na rachunek bankowy wskazany przez uczestnika lub byłego współmałżonka uczestnika przekazywane są kwoty z odkupienia jednostek nabytych za wpłaty sfinansowane przez osobę zatrudnioną, po uprzednim przekazaniu kwoty podatku od dochodów kapitałowych, naliczonego od tej kwoty, na rachunek właściwego urzędu skarbowego, natomiast na rachunek bankowy wskazany przez ministra właściwego do spraw pracy przekazywana jest kwota pochodząca z odkupienia jednostek objętych za wpłatę powitalną oraz dopłaty roczne.

Sankcje za niestosowanie przepisów o PPK

Ustawa o PPK przewiduje stosunkowo wysokie kary za naruszenie jej przepisów. Kary - poza podmiotami nielegalnie używającymi nazwy PPK lub prowadzącymi nielegalną działalność akwizycyjną dotyczącą PPK - dotknąć mogą jedynie podmiotu zatrudniającego, czyli pracodawcy.

Zgodnie z ustawą o PPK:

1. Kto, jako podmiot zatrudniający albo osoba obowiązana do działania w imieniu podmiotu zatrudniającego, nie dopełnia obowiązku zawarcia umowy o zarządzanie PPK w przewidzianym przepisami terminie, podlega karze grzywny w wysokości do 1,5% funduszu wynagrodzeń u danego podmiotu zatrudniającego w roku obrotowym poprzedzającym popełnienie czynu zabronionego;
2. Kto, jako podmiot zatrudniający albo osoba obowiązana do działania w imieniu podmiotu zatrudniającego:

• nie dopełnia obowiązku zawarcia w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej umowy o prowadzenie PPK w przewidzianym terminie,
• nie dopełnia obowiązku dokonywania wpłat do PPK w przewidzianym przepisami terminie,
• nie zgłasza wymaganych ustawą danych lub zgłasza nieprawdziwe dane albo udziela w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawia ich udzielenia,
• nie prowadzi dokumentacji związanej z obliczaniem wpłat do PPK

- podlega karze grzywny w wysokości od 1000 zł do 1 000 000 zł.

3. Kto, jako podmiot zatrudniający albo osoba upoważniona do działania w imieniu podmiotu zatrudniającego lub działająca z inicjatywy tego podmiotu, nakłania osobę zatrudnioną lub uczestnika PPK do rezygnacji z oszczędzania w PPK, podlega karze grzywny w wysokości do 1,5% funduszu wynagrodzeń u danego podmiotu zatrudniającego w roku obrotowym poprzedzającym popełnienie czynu zabronionego.

Pracodawca informując o PPK, powinien przekazywać "suche" fakty. Wszelkie opinie negatywne o PPK przekazywane pracownikom mogą stanowić naruszenie przepisów i zostać uznane za działania podejmowane w celu wyłączenia pracowników z programu. A takie są zagrożone odpowiedzialnością.

PODSTAWA PRAWNA

• art. 7-35 ustawy z 4 października 2018 r. o Pracowniczych Planach Kapitałowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 2215; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1572)

Opracowanie stanowi pierwszą część cyklu poświęconego tematyce PPK. W kwietniowym dodatku "Kadry i płace w jednostkach budżetowych" zostanie omówiona tematyka wypłat, rezygnacji i dziedziczenia środków przez pracowników biorących udział w PPK.

©℗

MAREK ROTKIEWICZ

prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy, autor licznych publikacji prasowych oraz książkowych z tego zakresu, wykładowca, trener