Za pomocą list kontrolnych można samodzielnie skontrolować przebieg procesu wdrażania procedur związanych z objęciem od 1 stycznia 2021 r. PPK pracowników jednostek sektora publicznego.
Listy kontrolne nr 1 i 2 zostały skonstruowane jako terminarze. Są one przeznaczone dla kierowników jednostek, głównych księgowych oraz pracowników komórek księgowości, kierowników i pracowników komórek kadr, a także komórek kontroli wszystkich rodzajów jednostek sektora publicznego. W terminarzach przedstawiono poszczególne procedury związane z wdrażaniem PPK i maksymalne daty, do jakich muszą być wykonane określone czynności. Jednostki mogą je modyfikować, jeśli zamierzają prace wdrożeniowe rozpocząć i zakończyć wcześniej.
Lista kontrolna nr 3 może służyć do:
Ponieważ w liście tej zostały wymienione składniki wynagrodzeń występujące we wszystkich rodzajach jednostek sektora publicznego, przed przyjęciem jej do wykorzystania w danej jednostce kierownik komórki kadr i główny księgowy powinni:
Przy korzystaniu z list kontrolnych warto posiłkować się omówieniem poszczególnych zagadnień w PRB 11/2020. W razie potrzeby należy sięgać do przepisów źródłowych, a także innych szczegółowych opracowań fachowych.
W tabeli zostały podane terminy maksymalne wykonania określonych czynności, wynikające z ustawy o PPK. Jeśli dana jednostka wcześniej zawrze umowy o zarządzanie PPK i o prowadzenie PPK, terminy maksymalne podane w poz. 4- 7 trzeba odpowiednio zmienić, zgodnie z następującymi zasadami:
Lp. | Termin wykonania | Obowiązki pracodawcy | V |
1. | Ostatni kwartał 2020 r. - najpóźniej do terminu wykonania określonych czynności, wyznaczonego ustawowo w 2021 r. (patrz poz. 2-7) | Rozpoczęcie procedur przygotowawczych do stosowania od 1 stycznia 2021 r. ustawy o PPK, w tym: |
|
a) poinformowanie pracowników o zasadach funkcjonowania PPK |
| ||
b) przedstawienie symulacji zmiany wynagrodzeń netto pracowników na skutek odprowadzenia wpłat do PPK i naliczonego od nich podatku dochodowego od osób fizycznych |
| ||
c) przeprowadzenie ankiet na temat tego, ilu pracowników zamierza uczestniczyć w PPK i czy oraz w jakiej wysokości zamierzają zadeklarować oni dodatkowe wpłaty własne, a także czy i w jakiej wysokości zamierzają korzystać z możliwości obniżenia stawki podstawowej |
| ||
d) ustalenie procedur i wybranie przedstawicieli pracowników mających prawo do brania udziału w podejmowaniu decyzji o tworzeniu PPK w jednostkach, w których nie działają związki zawodowe |
| ||
e) wynegocjowanie ewentualnych wpłat dodatkowych (ich wysokości, zasad ustalania) wnoszonych przez pracodawcę z organizacją związkową (przedstawicielami pracowników) i wpisanie ich do regulaminu wynagradzania (układu zbiorowego pracy) |
| ||
f) rozpoczęcie procedur związanych z wyborem instytucji finansowej zarządzającej PPK |
| ||
g) skonsultowanie wyboru instytucji finansowej zarządzającej PPK z organizacją związkową (przedstawicielami pracowników) |
| ||
h) ustalenie projektu planu finansowego wydatków związanych z tworzeniem PPK |
| ||
i) wprowadzenie zmian dostosowujących do polityki rachunkowości jednostki i procedur kontroli zarządczej |
| ||
j) dostosowanie oprogramowania komputerowego używanego w komórce kadr i oprogramowania finansowo-księgowego użytkowanego w komórce księgowości do obsługi dokumentacyjnej i księgowej PPK |
| ||
2. | 1 stycznia 2021 r. | Rozpoczęcie stosowania ustawy o PPK. Od tego dnia pracownicy mogą składać prawnie wiążące deklaracje o rezygnacji z PPK lub wnioski o przystąpienie do PPK |
|
3. | Do 26 lutego 2021 r. - termin maksymalny dla jednostek, które zawrą umowę o zarządzanie PPK 26 marca 2021 r. | Wypracowanie porozumienia z organizacją związkową lub przedstawicielami pracowników co do wyboru instytucji finansowej, która będzie zarządzała PPK utworzonym przez pracodawcę. Jeśli porozumienie nie zostanie osiągnięte w tym terminie - decyzja o wyborze instytucji finansowej będzie należała wyłącznie do pracodawcy |
|
4. | Do 26 marca 2021 r. - termin maksymalny dla jednostek, które zawrą umowę o zarządzanie PPK 26 marca 2021 r. | Zawarcie umowy o zarządzanie PPK z instytucją finansową przez pracodawcę, jeśli zatrudnia co najmniej jedną osobę, w której imieniu jest zobowiązany zawrzeć umowę o prowadzenie PPK. W umowie o zarządzanie należy podać wysokość wpłaty dodatkowej deklarowanej przez pracodawcę. Ewentualna późniejsza zmiana tej wpłaty lub rezygnacja z jej wnoszenia wymaga zmiany umowy o zarządzanie PPK. |
|
5. | Przed zawarciem umowy o prowadzenie PPK, czyli najpóźniej do 10 kwietnia 2021 r. - termin maksymalny dla jednostek, które zawrą umowę o zarządzanie PPK 26 marca 2021 r. | Poinformowanie pracowników jednostki o warunkach uczestnictwa w PPK oraz obowiązkach i uprawnieniach podmiotu zatrudniającego oraz osoby zatrudnionej związanych z uczestnictwem w PPK (jest to czynność fakultatywna, pracodawca może to zrobić, ale nie musi). |
|
6. | Do 10 kwietnia 2021 r. - termin maksymalny dla jednostek, które zawrą umowę o zarządzanie PPK 26 marca 2021 r. | Zawarcie w imieniu pracowników umowy o prowadzenie PPK z instytucją finansową zarządzającą PPK. Niezależnie od liczby pracowników, którzy będą uczestnikami PPK, pracodawca zawiera jedną umowę w imieniu ich wszystkich. Pracownicy będący uczestnikami muszą być wymienieni w załączniku do umowy. |
|
7. | Do 15 maja 2021 r. - termin maksymalny dla jednostek, które zawrą umowę o prowadzenie PPK 10 kwietnia 2021 r. i wypłacą wynagrodzenie za kwiecień z dołu do końca kwietnia 2021 r. | Pierwsze naliczenie i odprowadzenie wpłat pracodawcy i pracownika do PPK musi nastąpić począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał stosunek prawny między instytucją finansującą a pracownikiem, wynikający z umowy o prowadzenie PPK. |
|
Z wprowadzeniem PPK wiąże się konieczność dostosowania księgowości jednostki do wykonywania związanych z tym prac. Terminy maksymalne wdrożenia zmian podane w tabeli wynikają z ustawy o PPK i uor.
Lp. | Termin wykonania1) | Obowiązki w zakresie zmian w polityce rachunkowości | Osoba odpowiedzialna za wykonanie | V | |
1. | Do 1 stycznia 2021 r.2) | Aktualizacja obligatoryjnej części polityki rachunkowości, w tym: a) zakładowego planu kont:
b) opisu systemu przetwarzania danych:
| Kierownik jednostki, z tym że projekt zmian przygotowuje główny księgowy |
| |
| |||||
2. | Do 1 stycznia 2021 r.2 | Aktualizacja fakultatywnej części polityki rachunkowości: a) instrukcja obiegu i kontroli dowodów księgowych:
| Kierownik jednostki, z tym że projekt zmian przygotowuje w części:
|
| |
|
| b) instrukcja inwentaryzacyjna:
|
| ||
3. | Nie później niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym jednostka będzie zobowiązana do pierwszego naliczenia i potrącenia wpłat do PPK (patrz poz. 7 tabeli 1) | Aktualizacja oprogramowania księgowego, w tym: | |||
a) wybór dostawcy oprogramowania (opcja - zakup nowego) lub zamówienie aktualizacji (opcja - aktualizacja używanego oprogramowania) | Kierownik jednostki |
| |||
b) testy oprogramowania (pod kątem wprowadzania parametrów pozwalających na automatyczne naliczanie wpłat obowiązkowych i dodatkowych do PPK pracownika i pracodawcy od składników wynagrodzeń występujących w danej jednostce, działania algorytmów przetwarzania danych, prawidłowości przenoszenia danych z oprogramowania kadrowego do księgowego, uzyskiwania wydruków kart wynagrodzeń i list płac) | Główny księgowy i kierownik komórki kadr |
| |||
c) opisanie wyników testów w protokole | Główny księgowy i kierownik komórki kadr |
| |||
d) zatwierdzenie wyników testów i włączenie ich do polityki rachunkowości | Kierownik jednostki |
|
1) W tabeli wskazano daty graniczne, w jakich musi być wykonana dana czynność zgodnie z przepisami. Jednostki mogą wyznaczyć same wcześniejsze terminy wykonania tych czynności.
2) Jednostki mogą wprowadzić zmiany do polityki rachunkowości także w trakcie 2021 r. - z wsteczną datą obowiązywania od 1 stycznia 2021 r. Jednak nie może to nastąpić później niż w pierwszym miesiącu, w którym jednostki będą miały obowiązek naliczyć i odprowadzić wpłaty do PPK (patrz poz. 7 tabeli 1).
(wynagrodzenie ze stosunku pracy nawiązywanego na podstawie umowy o pracę, powołania i mianowania)
W tabeli przedstawiono składniki wynagrodzeń występujące w jednostkach sektora publicznego, które wchodzą i nie wchodzą do podstawy naliczania wpłat pracodawcy i pracownika do PPK. Muszą być one znane pracownikom kadr i księgowości.
Składniki wynagrodzenia | |||
stanowiące podstawę naliczenia wpłat do PPK | + | niestanowiące podstawy naliczenia wpłat do PPK | - |
Wynagrodzenie zasadnicze |
| Wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną |
|
Dodatki do wynagrodzenia zasadniczego, np.: funkcyjny, służbowy, specjalny, kierowniczy, kontrolerski, motywacyjny, na start dla nauczyciela stażysty (1000 zł), za wieloletnią pracę (stażowy), za uciążliwe (szkodliwe, niebezpieczne) warunki pracy, wiejski, za pracę w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej, za pracę w niedzielę i święta, za świadczenie pracy socjalnej (250 zł; planowane jest zwiększenie kwoty do 400 zł), wyrównawczy, za dyżury, za pracę zmianową, za szczególne umiejętności (np. za znajomość języków obcych) |
| Zasiłki z ubezpieczeń społecznych |
|
Premia regulaminowa (np. stanowiąca część wynagrodzenia pracowników obsługi lub pracowników instytucji kultury) |
| Nagrody jubileuszowe (gratyfikacje), które według zasad określających warunki ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co 5 lat |
|
Premia uznaniowa |
| ||
Dodatkowe wynagrodzenie roczne (tzw. trzynastka) |
| Odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę |
|
Wynagrodzenie prowizyjne (np. za wykonywanie przez pracownika samorządowego czynności z zakresu egzekucji administracyjnej należności pieniężnych) |
| Odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego albo niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie bądź wydania niewłaściwego świadectwa pracy |
|
Wynagrodzenie urlopowe (za urlop wypoczynkowy) |
| Odprawy wypłacone pracownikom powołanym do zasadniczej służby wojskowej na podstawie art. 125 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej |
|
Nagrody z zakładowego funduszu nagród (regulaminowe, uznaniowe, za szczególne osiągnięcia w pracy zawodowej, regulaminowe - z okazji świąt branżowych, np. Dzień Nauczyciela, Dzień Pracownika Samorządowego, Dzień Pracownika Socjalnego) |
| Wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o BHP oraz ekwiwalenty za te świadczenia wypłacane zgodnie z przepisami wydanymi przez Radę Ministrów lub właściwego ministra (np. odzież i obuwie robocze, środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem substancji szkodliwych i niebezpiecznych, posiłki profilaktyczne, napoje, okulary korygujące przy pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe), a także ekwiwalenty pieniężne za pranie odzieży roboczej, używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego oraz wartość otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów lub innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie napojów bezalkoholowych, posiłków i artykułów spożywczych, w sytuacji gdy pracodawca, mimo ciążącego na nim obowiązku wynikającego z przepisów o BHP, nie ma możliwości wydania pracownikom posiłków i napojów bezalkoholowych |
|
Deputaty, czyli świadczenia w naturze, będące wynagrodzeniem wypłacanym w innej formie niż pieniężna, jeśli taką możliwość przewidują przepisy prawa pracy lub postanowienia układu zbiorowego pracy (np. deputaty drewna opałowego w jednostkach prowadzących gospodarkę leśną, deputaty węglowe lub energetyczne dla pracowników zakładów komunalnych) |
| Odszkodowania za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przy pracy przedmiotów osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy - należne od pracodawcy na podstawie art. 2371 § 2 k.p. |
|
Ekwiwalent za niewykorzystany urlop |
| Ekwiwalenty pieniężne za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, będące własnością pracownika (m.in. przy pracy zdalnej) |
|
Inne świadczenia związane ze stosunkiem pracy (np. nieodpłatnie wynajmowane mieszkanie służbowe, pojazdy służbowe, laptopy i telefony komórkowe służbowe udostępniane do celów prywatnych) |
| Wartość ubioru służbowego (umundurowania), którego używanie należy do obowiązków pracownika, lub ekwiwalent pieniężny za ten ubiór |
|
Diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika - wyłącznie od kwoty przewyższającej wysokość określoną w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju |
| Wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł |
|
Wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu - od kwoty przewyższającej miesięcznie 190 zł |
| Kwota otrzymywana przez pracownika z tytułu zwrotu kosztów przeniesienia służbowego oraz zasiłki na zagospodarowanie i osiedlenie w związku z przeniesieniem służbowym - do wysokości nieprzekraczającej kwoty, która z tego tytułu została zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych |
|
Świadczenie urlopowe wypłacane na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy o ZFŚS - od kwoty przewyższającej rocznie kwotę odpisu podstawowego określonego w tej ustawie (dotyczy jednostek organizacyjnych, które zrezygnowały z tworzenia ZFŚS i postanowiły o wypłacaniu świadczenia urlopowego; nie dotyczy to jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych) |
| Odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 k.p. |
|
|
| Zwrot kosztów używania w jazdach lokalnych przez pracowników, dla potrzeb pracodawcy, pojazdów niebędących własnością pracodawcy - do wysokości miesięcznego ryczałtu pieniężnego albo do wysokości nieprzekraczającej kwoty ustalonej przy zastosowaniu stawek za 1 km przebiegu pojazdu - określonych w odrębnych przepisach wydanych przez właściwego ministra, jeżeli przebieg pojazdu, z wyłączeniem wypłat ryczałtu pieniężnego, jest udokumentowany przez pracownika w ewidencji przebiegu pojazdu, prowadzonej przez niego według zasad określonych w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych |
|
|
| Diety i inne należności z tytułu podróży służbowej pracownika - do wysokości określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju |
|
|
| Świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach ZFŚS (m.in. wczasy pod gruszą, dopłaty do wypoczynku zorganizowanego, zapomogi pieniężne i inne świadczenia pieniężne i rzeczowe, zwrotne pożyczki mieszkaniowe) |
|
|
| Świadczenie urlopowe wypłacane na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy o ZFŚS - do wysokości nieprzekraczającej rocznie kwoty odpisu podstawowego określonej w tej ustawie (dotyczy jednostek organizacyjnych, które zrezygnowały z tworzenia ZFŚS i postanowiły o wypłacaniu świadczenia urlopowego; nie dotyczy jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych) |
|
|
| Świadczenie urlopowe dla nauczycieli, wypłacane na podstawie art. 53 ust. 1a Karty Nauczyciela |
|
|
| Składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku |
|
|
| Dodatek za rozłąkę wypłacany pracownikom czasowo przeniesionym oraz strawne - do wysokości diet z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju, określonych w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju |
|
|
| Świadczenia wypłacane z funduszu utworzonego na cele socjalno-bytowe na podstawie układu zbiorowego pracy u pracodawców, którzy nie tworzą ZFŚS - do wysokości nieprzekraczającej rocznie kwoty odpisu podstawowego, określonej w art. 5 ust. 2 ustawy o ZFŚS (dotyczy jednostek organizacyjnych, które mogą zrezygnować z tworzenia ZFŚS; nie dotyczy jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych) |
|
|
| Zapomogi losowe wypłacane w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby - niezależnie od źródła ich finansowania |
|
|
| Dodatki uzupełniające 80% zasiłek chorobowy wypłacane przez pracodawców - do kwoty nieprzekraczającej łącznie z zasiłkiem chorobowym 100% przychodu pracownika, stanowiącego podstawę wymiaru składek |
|
|
| Korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji |
|
|
| Wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami (art. 1031-1036 k.p., pragmatyki zawodowe) przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracownika (np. pokrycie: całości lub części czesnego, kosztów zakupu podręczników, kosztów dojazdów, kosztów wyżywienia - także w postaci diet, kosztów zakwaterowania), z wyłączeniem wynagrodzeń otrzymywanych za czas urlopu szkoleniowego oraz za czas zwolnień z części dnia pracy, by punktualnie przybyć na obowiązkowe zajęcia oraz na czas ich trwania. |
|
|
| Świadczenie w naturze w postaci działki gruntu |
|
|
| Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym, a także pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego |
|
Izabela Motowilczuk
były wieloletni inspektor kontroli RIO
Podstawa prawna:
Ustawa z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1342)