Jak ustalić polską rezydencję podatkową w związku ze zmianami w uldze abolicyjnej

Do końca kwietnia 2021 r. podatnicy muszą złożyć zeznanie PIT za 2020 r. Po raz ostatni skorzystają w nim z ulgi abolicyjnej na dotychczasowych zasadach. Poczynając od rozliczenia za 2021 r., ulga abolicyjna zostanie ograniczona do 1360 zł. Dla wielu Polaków pracujących za granicą będzie to oznaczało konieczność zapłaty podatku w Polsce. Stanie się tak, jeżeli posiadają oni polską rezydencję podatkową. W związku z tym Polacy pracujący za granicą powinni rozważyć zmianę rezydencji podatkowej. Można tego dokonać m.in. poprzez sprowadzenie do kraju, w którym pracują, członków najbliższej rodziny oraz nabycie tam nieruchomości. Takie działania pozwolą na uniknięcie zapłaty podatku w Polsce. W artykule prezentujemy, co decyduje o polskiej rezydencji podatkowej, z uwzględnieniem najnowszych interpretacji organów podatkowych wydanych w tej sprawie.

Polskim rezydentem podatkowym jest osoba fizyczna, która:

• posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
• przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym (art. 3 ust. 1a updof).

Aby zostać uznanym za polskiego rezydenta podatkowego, wystarczy spełnić tylko jeden z ww. warunków. Ustalenie polskiej rezydencji podatkowej na podstawie okresu, przez jaki podatnik przebywał na terytorium Polski, nie jest problematyczne. Jeżeli okres ten przekroczył 183 dni w roku podatkowym, nie ma wątpliwości, że podatnik posiada polską rezydencję podatkową. Więcej trudności pojawia się, gdy podatnik przebywał w danym roku podatkowym na terytorium Polski krócej. W takim przypadku, aby stwierdzić, czy posiada on polską rezydencję podatkową, konieczne jest ustalenie, czy ma on w Polsce ośrodek interesów życiowych. Sprawa ta nie jest prosta, gdyż ustawodawca nie zdefiniował tego pojęcia na potrzeby przepisów o polskiej rezydencji podatkowej. Każdy przypadek musi być oceniany indywidualnie. Pomocne mogą okazać się interpretacje indywidualne wydawane przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w tej kwestii. Co z nich wynika?

Pozostawienie w Polsce członków najbliższej rodziny argumentem za polską rezydencją podatkową

Podstawowym kryterium branym pod uwagę przy ocenie polskiej rezydencji podatkowej jest rodzina. Zdaniem organów podatkowych Polacy wyjeżdzający do pracy za granicę, którzy pozostawiają w kraju członków najbliższej rodziny, takich jak żona/mąż i dzieci, w większości przypadków nadal mają w Polsce ośrodek interesów życiowych. W związku z tym, mimo że przez większość roku przebywają za granicą, nadal są polskimi rezydentami podatkowymi. Jest tak, gdy pracujący za granicą Polak:

• utrzymuje pozostawionych członków rodziny oraz należący do nich majątek, np. dom lub mieszkanie,
• pozostaje w stałym kontakcie z rodziną,
• odbywa regularne wizyty do kraju.

Utrzymywanie pozostawionych członków rodziny nie jest bezwzględnym warunkiem stwierdzenia polskiej rezydencji podatkowej. Zdaniem organów podatkowych nie tracą jej również Polacy, którzy pozostawiają w Polsce członków rodziny, którzy posiadają własne źródła zarobkowania. W takich przypadkach o posiadaniu polskiej rezydencji podatkowej może zadecydować sytuacja majątkowa podatnika. Jeżeli w kraju, w którym pracuje, nie posiada żadnych nieruchomości, natomiast ma je nadal w Polsce, istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że organ podatkowy stwierdzi, że podatnik ma w Polsce ośrodek interesów życiowych (zob. interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 lutego 2021 r., sygn. 0114-KDIP3-2.4011.833.2020.1.JM).

Zbycie nieruchomości posiadanych w Polsce okolicznością przemawiającą za utratą polskiej rezydencji podatkowej

Wielu Polaków wyjeżdzających za granicę nadal posiada w Polsce nieruchomości. W przypadku gdy towarzyszy temu pozostawienie w kraju członków najbliższej rodziny istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że organy podatkowe uznają, że podatnik ma polską rezydencję podatkową (zob. poprzedni punkt). Zdaniem organów podatkowych okolicznością przemawiających za utratą polskiej rezydencji podatkowej jest sprzedaż posiadanych w Polsce nieruchomości. Takie działanie przemawia za uznaniem, że doszło do zerwania więzi z Polską. W wydawanych interpretacjach podatkowych organy podatkowe podkreślają, że podatnicy którzy zdecydowali się na tego typu krok, zaczynają posiadać ściślejsze powiązania z krajem, w którym mieszkają i pracują. Przykładowo, w interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29 stycznia 2021 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011. 681.2020.2.JK2), możemy przeczytać:

MF Wnioskodawca do tej pory mieszkający w Polsce zamierza przeprowadzić się do Niemiec. W Polsce Wnioskodawca nie pozostawia żadnych dzieci, żony ani majątku. (…) Analizując stopień powiązań osobistych i gospodarczych, uznać należy, że od dnia wyjazdu z Polski i przeniesienia ośrodka interesów życiowych do Niemiec, Wnioskodawca spełnia przesłanki pozwalające uznać Go za osobę nieposiadającą miejsca zamieszkania dla celów podatkowych na terenie Polski, bowiem ściślejsze powiązania będzie miał z Niemcami, gdzie będzie mieszkał i prowadził działalność gospodarczą w zakresie wykonywania fotografii.

Takie samo stanowisko zajął Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacjach indywidualnych z 14 sierpnia 2020 r., sygn. 0114-KDIP3-2.4011.380.2020.2.JK3, oraz z 23 czerwca 2020 r., sygn. 0114-KDIP3-2.4011.349.2020.1.JK3.

Większy problem mają podatnicy, którzy przez cały rok pracują za granicą, ale nie zdecydowali się na sprzedaż posiadanych w Polsce nieruchomości. Organy podatkowe stoją na stanowisku, że tacy podatnicy tracą polską rezydencję podatkową, jeżeli:

• wynajmą posiadaną nieruchomość oraz
• w kraju, w którym pracują, nabędą inną nieruchomość do zamieszkania (zob. interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 5 stycznia 2021 r., sygn. 0112-KDIL2-1.4011. 821.2020.2.DJ).

Jeżeli podatnik nie wynajmie posiadanej w Polsce nieruchomości i jednocześnie nie kupi innej nieruchomości za granicą, organy podatkowe mogą zarzucić mu, że w ten sposób umożliwia sobie powrót do kraju w każdej chwili. W takim przypadku podatnik musi wskazać inne okoliczności, które przemawiają za tym, że mimo posiadania w Polsce mieszkania albo domu, doszło do zmiany rezydencji podatkowej. Przesłanki te omawiamy poniżej.

Inne przesłanki przemawiające za utratą polskiej rezydencji podatkowej

Rodzina i dom to najważniejsze przesłanki, które należy brać pod uwagę przy ocenie, czy dany podatnik posiada polską rezydencję podatkową. Organy podatkowe w wydawanych interpretacjach wskazują również inne przesłanki, które mogą świadczyć o tym, że podatnik, który podjął pracę za granicą, posiada tam, a nie w Polsce, ośrodek interesów życiowych. Takimi okolicznościami są:

• aktywność społeczna, polityczna, kulturalna, obywatelska prowadzona wyłącznie za granicą,
• posiadanie oszczędności na zagranicznych rachunkach bankowych,
• otrzymywanie wynagrodzenia za pracę na zagraniczny rachunek bankowy,
• zaciągnięcie kredytów na dom albo samochód za granicą,
• zawarcie polis ubezpieczeniowych dotyczących ubezpieczeń na życie, majątku ruchomego, odpowiedzialności cywilnej za granicą (zob. interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 18 września 2020 r., sygn. 0114-KDIP3-2.4011.478.2020.2.JK3).

Na okoliczności te warto zwrócić uwagę, występując o wydanie interpretacji indywidualnej w sprawie potwierdzenia/zaprzeczenia przez organ podatkowy posiadania przez podatnika polskiej rezydencji podatkowej.

Certyfikat rezydencji jako dowód posiadania rezydencji podatkowej innego kraju

Polacy, którzy wyjechali do pracy za granicą, mogą wystąpić w tych krajach o wydanie im certyfikatu rezydencji podatkowej. Uzyskanie takiego dokumentu jest kolejnym argumentem przemawiającym za uznaniem, że doszło do utraty polskiej rezydencji podatkowej. Trzeba jednak wiedzieć, że organy podatkowe nie są związane takim certyfikatem i mogą nadal weryfikować, czy podatnik na pewno nie ma z Polską żadnych więzi.

Objaśnienia podatkowe w sprawie zasad ustalania polskiej rezydencji podatkowej

Z przywołanych interpretacji organów podatkowych jednoznacznie wynika, że polską rezydencję podatkową tracą podatnicy, którzy łącznie spełniają trzy poniższe warunki, tj.:

• wyjechali za granicę wraz z najbliższą rodziną,
• mają tam pracę,
• kupili tam dom lub mieszkanie.

Pozostali podatnicy, chcąc uzyskać całkowitą pewność, że w związku z podjęciem pracy za granicą utracili polską rezydencję podatkową, powinni wystąpić o wydanie interpretacji indywidualnej w tej sprawie. Pomocne w tej kwestii mogą się również okazać zapowiadane przez MF objaśnienia podatkowe. MF zamierza je wydać jeszcze w tym roku i przestawić w nich na przykładach zasady ustalania miejsca rezydencji podatkowej oraz reguły rozliczania w Polsce dochodów z zagranicy. Takie objaśnienia byłyby również wiążące dla organów podatkowych. W momencie oddawania do druku bieżącego numeru "Mk" projekt takich objaśnień nie został przedstawiony. Niezwłocznie po jego opublikowaniu poinformujemy o tym na łamach oraz na stronie e-wydania "Monitora księgowego"​​​​​​​.

Podstawa prawna:

• art. 27g ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1426; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 255

POWOŁANE INTERPRETACJE PODATKOWE:

• interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 16 lutego 2021 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011.833.2020.1.JM)
• interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 29 stycznia 2021 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011. 681.2020.2.JK2)
• interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 5 stycznia 2021 r. (sygn. 0112-KDIL2-1.4011. 821.2020.2.DJ)
• interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 14 sierpnia 2020 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011.380.2020.2.JK3)
• interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 23 czerwca 2020 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011.349.2020.1.JK3)
• interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 18 września 2020 r. (sygn. 0114-KDIP3-2.4011.478.2020.2.JK3)

Katarzyna Wojciechowska

prawnik, ekspert w zakresie podatków dochodowych, redaktor "MONITORA księgowego"