Czy wypadek pracownika w drodze do miejsca wykonywania pracy zdalnej jest wypadkiem w drodze do pracy

PROBLEM

RADA

UZASADNIENIE

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu, w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę poza miejscem jej stałego wykonywania - tzw. praca zdalna (art. 3 ust. 1 ustawy o COVID-19).

Praca zdalna a regulacje z zakresu bhp. Przepisy ustawy o przeciwdziałaniu COVID-19, wprowadzając definicję pracy zdalnej, nie uregulowały kwestii związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy w czasie świadczenia pracy w tej formie. Nie wyłączają też stosowania do pracy w trybie zdalnym przepisów dotyczących wypadków przy pracy lub w drodze do pracy, w tym obowiązków pracodawcy w zakresie ustalania okoliczności i przyczyn tych wypadków. Zatem jeśli dochodzi do wypadku w drodze do miejsca świadczenia pracy zdalnej, pracodawca jest zobowiązany przeprowadzić postępowanie powypadkowe i ustalić, czy zaistniałe zdarzenie było wypadkiem w drodze do pracy.

Wypadek w drodze do pracy. Wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy jest nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jednak przyjmuje się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc najkrótszą, ze względów komunikacyjnych okazała się najdogodniejsza (art. 57b ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).

Wypadek w drodze do pracy to zdarzenie, do którego dochodzi w drodze do miejsca wykonywania zatrudnienia. Co do zasady jest to więc miejsce wskazane w umowie o pracę jako miejsce świadczenia pracy.

Miejsce wykonywania pracy zdalnej. Przepisy wprowadzające możliwość polecenia pracownikowi wykonywania pracy zdalnej pozwalają na przejście na ten tryb, jeżeli pracownik ma odpowiednie do tego możliwości techniczne oraz lokalowe. Nie ma obowiązku, aby praca ta była wykonywana w miejscu jego zamieszkania.

Ważne (!)

Pracodawca może powierzyć wykonywanie pracy zdalnej także w innym miejscu niż dom pracownika.

Jeżeli pracownik i pracodawca ustalą inne miejsce, które pozwala na wykonywanie pracy bez przeszkód, może ono być wyznaczone jako miejsce świadczenia pracy w trybie zdalnym. Natomiast gdy pracownik nie dysponuje takim miejscem, pracodawca nie może polecić mu wykonywania pracy w formie zdalnej.

Przykład

Pracodawca polecił pracownikowi świadczenie pracy w formie zdalnej. Jako miejsce wykonywania pracy wskazał miejsce zamieszkania pracownika. Pracownik poinformował pracodawcę, iż z uwagi na fakt, że wraz z rodziną zamieszkuje niewielkie mieszkanie, nie ma odpowiednich warunków lokalowych do świadczenia pracy z domu. Pracę tę mógłby natomiast wykonywać z należącej do jego rodziców działki rekreacyjnej położonej na obrzeżach miasta. W tej sytuacji pracodawca może zmienić treść polecenia i uznać za miejsce pracy wskazaną przez pracownika działkę albo cofnąć polecenie pracy zdalnej.

Polecenie wykonywania pracy w trybie zdalnym. Przepisy nie wskazują formy, w jakiej powinno być wydawane polecenie pracy zdalnej. W konsekwencji należy uznać, że takie polecenie może zostać wydane w dowolnej formie, również ustnie. Jednak w interesie obu stron stosunku pracy (pracownika i pracodawcy) leży potwierdzenie faktu polecenia pracy zdalnej (np. pismo skierowane do pracownika, służbowy e-mail).

Przepisy nie wskazują też, co w swojej treści powinno zawierać polecenie wykonywania pracy w formie zdalnej. Należy jednak zauważyć, że jedną z podstawowych cech stosunku pracy jest jej świadczenie w miejscu określonym przez pracodawcę. Określenie miejsca świadczenia pracy jest niezwykle istotne m.in. ze względu na ustalenie, czy doszło do wypadku przy pracy lub w drodze do pracy. Dlatego też wydając polecenie pracy zdalnej, pracodawca powinien wyraźnie wskazać miejsce jej świadczenia.

Ważne (!)

Wydając polecenie pracy zdalnej, pracodawca powinien wyraźnie wskazać miejsce jej świadczenia.

Polecenie pracownikowi świadczenia pracy w formie zdalnej i wskazanie mu miejsca jej wykonywania zmienia czasowo ustalone w umowie o pracę miejsce świadczenia pracy. Przy czym, w przeciwieństwie do zmiany formy świadczenia pracy na telepracę, w przypadku polecenia pracy zdalnej nie jest wymagane wprowadzanie żadnych zmian do treści umowy o pracę.

Ważne (!)

Wskazanie w poleceniu pracy w formie zdalnej miejsca świadczenia tej pracy zmienia czasowo ustalone w umowie o pracę miejsce świadczenia pracy.

W związku z tym dokonując oceny, czy w danym przypadku doszło do wypadku w drodze do pracy, pracodawca powinien brać pod uwagę wskazane w poleceniu miejsce wykonywania pracy w formie zdalnej, a nie miejsce stałego świadczenia pracy określone w umowie o pracę.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 57b ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 53; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1578

• art. 3 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 2157

Ewa Łukasik

specjalista z zakresu prawa pracy i bhp