Przełom roku to okres wzmożonej pracy dla pracodawców i ich służb kadrowo-płacowych. Skorygowanie rocznego odpisu na zfśs, sporządzenie planu urlopów wypoczynkowych, przygotowanie i wysyłka deklaracji PIT-4R i informacji podatkowych PIT-11 czy złożenie w ZUS informacji ZUS IWA - to tylko część zadań, jakim pracodawcy muszą sprostać w najbliższym czasie.
Obowiązki pracodawcy na przełomie roku wynikają głównie z przepisów prawa pracy, ubezpieczeń społecznych i podatkowych.
Urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów (art. 163 § 1 Kodeksu pracy), a plan urlopów:
Planem urlopów nie obejmuje się jednak tzw. urlopu na żądanie (4 dni w roku). Natomiast powinno się uwzględnić dni urlopu zaległego i zaplanować je w okresie od 1 stycznia do 30 września.
Dla pracownika niepełnoetatowego należy zaplanować liczbę dni urlopu proporcjonalnie pomniejszoną w stosunku do jego wymiaru etatu, a następnie odjąć dni urlopu na żądanie. Należy przy tym pamiętać, że liczba dni urlopu na żądanie zawsze jest stała i nie zmniejsza się proporcjonalnie w stosunku do zmniejszonego wymiaru etatu. Zatem zawsze od puli dni urlopu wypoczynkowego odejmujemy 4 dni urlopu na żądanie. Nie ma też w tej sytuacji znaczenia, w jakim wymiarze godzin dziennie pracuje niepełnoetatowiec.
Urlop wypoczynkowy należy zaplanować także w przypadku osoby, której stosunek pracy zakończy się w trakcie roku kalendarzowego i pracodawca w momencie tworzenia planu urlopu już wie, że współpraca ta nie będzie kontynuowana. W takim przypadku liczba dni urlopu będzie wyliczona proporcjonalnie do liczby miesięcy współpracy.
W planie urlopowym nie można także zapominać o urlopie uzupełniającym. W dniu, w którym pracownikowi upływa 10 lat stażu pracy, uzyskuje on prawo do 6 dni urlopu wypoczynkowego, które uzupełnią dotychczasowy 20-dniowy wymiar urlopu do 26 dni. Urlop ten pracownik nabywa w trakcie roku kalendarzowego, np. 10 czerwca 2020 r. W takim przypadku 6 dni urlopu uzupełniającego należy wprowadzić do planu urlopowego po dacie nabycia do niego prawa przez pracownika.
Pracodawca nie ma obowiązku ustalania planu urlopów, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę. Zwolnieni z konieczności przygotowywania omawianego planu są także pracodawcy, u których nie działa żaden związek zawodowy. W takich przypadkach pracodawca ustala termin urlopu w porozumieniu z pracownikiem.
Przy planowaniu urlopów pracodawca powinien uwzględnić, że przynajmniej jedna część urlopu pracownika powinna wynosić co najmniej 14 dni kalendarzowych.
Przyjmuje się, że plan urlopowy powinien być opracowany pod koniec danego roku na rok następny, gdyż pracownik nabywa prawo do pełnego urlopu wypoczynkowego w danym roku już 1 stycznia, jednak może również obejmować tylko część roku kalendarzowego.
Pod koniec każdego roku pracodawca powinien:
Wyjątkowo niewykorzystanych w bieżącym roku dni urlopowych można udzielić pracownikowi najpóźniej do końca września następnego roku (art. 168 Kodeksu pracy). Pracodawca spełni obowiązek terminowego udzielenia zaległego urlopu, jeżeli pracownik rozpocznie korzystanie z tego urlopu najpóźniej 30 września.
Obowiązek udzielenia zaległego urlopu najpóźniej do końca III kwartału następnego roku kalendarzowego nie dotyczy urlopu na żądanie. Potwierdził to Departament Prawny Głównego Inspektoratu Pracy w piśmie GPP-110-4560-170/08/PE.
Należy jednak zwrócić uwagę, że w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, pracodawca został uprawniony przez ustawodawcę do udzielenia pracownikowi, w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody zatrudnionego, urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego w poprzednich latach kalendarzowych, w wymiarze do 30 dni urlopu (art. 15gc ustawy o COVID-19). Pracownik natomiast jest zobowiązany taki urlop wykorzystać. Decyzję w tym zakresie pracodawca podejmuje jednostronnie z pominięciem ewentualnego planu urlopowego.
Obowiązek tworzenia zfśs mają pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostki budżetowej i samorządowego zakładu budżetowego, niezależnie od liczby zatrudnionych osób.
Z kolei pracodawca spoza sfery budżetowej jest zobowiązany do tworzenia zfśs, jeżeli 1 stycznia danego roku zatrudnia:
W 2021 r. odpisy na zfśs pozostają na takim samym poziomie jak w 2020 r. Tak wynika z projektu ustawy o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (druk sejmowy nr 641).
Powyższe oznacza, że w 2021 r. odpis podstawowy na zfśs powinien być ustalany od przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej, w drugim półroczu 2018 r., wynoszącego 4134,02 zł (M.P. z 2019 r. poz. 201).
Wysokość odpisów na zfśs w 2020 r. i 2021 r.
Odpis obligatoryjny | ||
Stawka procentowa odpisu | Od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2021 r. | |
na jednego zatrudnionego w tzw. normalnych warunkach pracy | 37,50% | 1550,26 zł |
na jednego pracownika wykonującego prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze - w rozumieniu przepisów o emeryturach pomostowych | 50% | 2067,01 zł |
na jednego pracownika młodocianego: | ||
w I roku nauki | 5% | 206,70 zł |
w II roku nauki | 6% | 248,04 zł |
w III rok nauki | 7% | 289,38 zł |
Zwiększenia fakultatywne (uznaniowe) | ||
na każdą osobę zatrudnioną, w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności (zwiększenie odpisu) | 6,25% | 258,38 zł |
na każdego emeryta i rencistę, nad którym zakład sprawuje opiekę (zwiększenie zfśs) | 6,25% | 258,38 zł |
na każdą zatrudnioną osobę, pod warunkiem przeznaczenia całości tego zwiększenia na prowadzenie żłobka lub klubu dziecięcego (zwiększenie zfśs) | 7,5% | 310,05 zł |
Koniec roku dla pracodawców, u których funkcjonuje zfśs, wiąże się z obowiązkiem dokonania korekty odpisów na ten fundusz. Korekta ma na celu sprawdzenie prawidłowości odpisów przekazanych na zfśs w stosunku do rzeczywistego stanu zatrudnienia, a zatem do liczby pracowników faktycznie uprawnionych do świadczeń socjalnych.
Skorygowanie wysokości należnego odpisu na zfśs powinno przebiegać następująco:
Krok 1. Ustalenie przeciętnego zatrudnienia w całym roku na podstawie rzeczywistej liczebności załogi.
Krok 2. Wyliczenie, według faktycznego stanu zatrudnienia, wysokości odpisu na zfśs.
Krok 3. Porównanie wyniku otrzymanego w kroku 2 z wysokością odpisu odprowadzonego do końca maja i końca września danego roku.
Krok 4. Podjęcie następujących działań:
W przypadku gdy zakładany na początku roku przeciętny stan zatrudnienia nie uległ zmianie - jest zgodny z faktycznym przeciętnym zatrudnieniem, odpisu na fundusz nie należy korygować.
PRZYKŁAD
W styczniu 2020 r. spółka z o.o. założyła, że średnie miesięczne zatrudnienie wyniesie w tym roku 137 osób, w tym:
109 pracowników będzie zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy, 16 pracowników na 1/2 etatu oraz 5 osób na 3/4 etatu (wszyscy wykonują pracę w normalnych warunkach),
7 pracowników będzie zatrudnionych na pełny etat w uciążliwych warunkach.
Dokonując odpisu na zfśs w ustawowej wysokości, spółka ustaliła odpis należny za 2020 r. w następujący sposób:
Krok 1. Naliczenie odpisu na podstawie planowanego stanu zatrudnienia ze stycznia 2020 r.
pracownicy zatrudnieni w normalnych warunkach:
1550,26 zł x 120,75 etatu (109 pracowników x 1 etat + 16 pracowników x 0,5 etatu + 5 pracowników x 0,75 etatu) = 187 193,90 zł,
pracownicy zatrudnieni w warunkach uciążliwych:
2067,01 zł x 7 etatów = 14 469,07 zł,
Łączna kwota odpisu wynosi: 187 193,90 zł + 14 469,07 zł = 201 662,97 zł (wpłacona na rachunek zfśs w maju i we wrześniu 2020 r.).
Krok 2. Naliczenie odpisu na podstawie faktycznego przeciętnego zatrudnienia w 2020 r.
w przypadku osób pracujących w normalnych warunkach: 117 pracowników w pełnym wymiarze czasu pracy, 15 pracowników na 1/2 etatu oraz 4 pracowników na 3/4 etatu, tj.:
1550,26 zł x 127,50 etatu (117 pracowników x 1 etat + 15 pracowników x 0,5 etatu + 4 pracowników x 0,75 etatu) = 197 658,15 zł,
w przypadku osób pracujących w warunkach uciążliwych: 6 pracowników pełnoetatowych, tj.:
2067,01 zł x 6 etatów = 12 402,06 zł.
Łączna kwota odpisu wynosi 210 060,21 zł (197 658,15 zł + 12 402,06 zł).
Krok 3. Porównanie wysokości odpisu planowanego i rzeczywistego
Rzeczywista przeciętna liczba zatrudnionych okazała się wyższa od zaplanowanej, zatem pracodawca ma obowiązek uzupełnić środki zfśs o kwotę 8397,24 zł (210 060,21 zł - 201 662,97 zł).
Pracodawcy spoza sfery budżetowej, zatrudniający na 1 stycznia danego roku co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, mają prawo:
Postanowienia o rezygnacji z tworzenia zfśs lub modyfikacji wysokości odpisu powinny wynikać z postanowień wewnątrzzakładowych, tj. z układu zbiorowego pracy lub - gdy pracownicy nie są nim objęci - regulaminu wynagradzania. Decyzja w tym zakresie musi być uzgodniona ze związkami zawodowymi, a jeśli takie nie działają w firmie - z przedstawicielem pracowników.
Przedstawiona procedura rezygnacji z zfśs dotyczy też zakładów zatrudniających mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, ale co najmniej 50 pracowników w ujęciu osobowym (bez względu na wymiar ich czasu pracy).
Podmioty spoza sfery budżetowej nieobjęte układem zbiorowym pracy, zatrudniające mniej niż 50 pracowników i niezobowiązane do wprowadzenia regulaminu wynagradzania z postanowieniem o nietworzeniu funduszu (i niewypłacaniu świadczenia urlopowego):
Co istotne, w aktualnym stanie prawnym pracodawcy w określonych warunkach w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, mają możliwość:
Omawiane uprawnienie jest przewidziane dla pracodawców, u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych, o którym mowa w art. 15g ust. 9 ustawy o COVID-19, lub istotny wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń w rozumieniu art. 15gb ust. 2 ustawy o COVID-19.
W razie całkowitego zawieszenia (na czas określony) tworzenia zfśs może wystąpić konieczność proporcjonalnego naliczenia odpisów socjalnych. Dotyczy to sytuacji, gdy wspomniane zawieszenie będzie trwało przez część roku. Proporcjonalnie należy ustalić odpis również w sytuacji, gdy pracodawca odprowadził obie raty odpisu lub jedną z nich na wyodrębnione konto zfśs i dopiero po tym fakcie zawiesi tworzenie zfśs. W takim przypadku musi bowiem skorygować (wycofać) środki przeznaczone na działalność socjalną.
Zakłady pracy zatrudniające co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, które nie osiągnęły w danym miesiącu określonego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych, mają obowiązek dokonywania wpłat na PFRON i składania odpowiednich deklaracji miesięcznych (np. DEK-I-0) oraz rocznych (DEK-R). Wskaźnik zatrudnienia zwalniający z wpłat na PFRON wynosi 6%. Natomiast w przypadku:
wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi 2%.
Jeśli udział pracowników niepełnosprawnych w ogólnej liczbie zatrudnionych osiągnął w danym miesiącu wymagany pułap, pracodawcy są zwolnieni z wpłaty. Muszą jednak przekazać do PFRON informacje: INF-1 i INF-2. Informację INF-1 należy poprzedzić informacją wyjaśniającą INF-Z, jeśli wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych osiągnie wymaganą wysokość powodującą zwolnienie z wpłat na PFRON. Terminem na złożenie wyjaśnienia do informacji INF-Z jest 20 dzień miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy.
Deklaracje oraz informacje pracodawcy zobowiązani są składać przez teletransmisję danych w formie dokumentu elektronicznego w ramach systemu e-PFRON.
Wykaz deklaracji/informacji składanych do PFRON
Rodzaj deklaracji/ informacji | Termin składania |
Deklaracje miesięczne (np. DEK-I-0) | do 20 dnia następnego miesiąca po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności powodujące powstanie obowiązku wpłaty |
DEK-R | do 20 stycznia następnego roku za rok, w którym zaistniały okoliczności powodujące powstanie obowiązku wpłaty |
INF-1 | do 20 dnia następnego miesiąca po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności powodujące zwolnienie z wpłat |
INF-2 | do 20 stycznia następnego roku za rok, w którym zaistniały okoliczności powodujące zwolnienie z wpłat |
INF-Z | do 20 dnia następnego miesiąca po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności powodujące zwolnienie z wpłat |
Pracodawcy, którzy mieli obowiązek przynajmniej w jednym miesiącu danego roku dokonania wpłaty na PFRON, mają obowiązek złożenia DEK-R za ten rok.
Przełom roku to czas, w którym pracodawcy muszą wypełnić obowiązki w zakresie przygotowania wymaganych formularzy podatkowych, m.in.: PIT-11, PIT-4R oraz PIT-8AR.
Od 18 listopada 2020 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z 21 października 2020 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia niektórych wzorów oświadczeń, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 1940), które:
Jak wynika z wyjaśnień resortu finansów, zmiana wzorów ma na celu dostosowanie wzorów formularzy do zmienionych w trakcie 2020 r. przepisów ustawy o pdof.
W nowych wersjach druków PIT-4R i PIT-8AR znalazły się m.in. odrębne pozycje do wypełnienia przez płatników, którzy w związku z poniesieniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19 skorzystali z możliwości zapłaty odroczonych w czasie zaliczek na podatek dochodowy za marzec, kwiecień i maj 2020 r.
Formularz PIT-11 powinien być sporządzony i przekazany w terminach uzależnionych od wystąpienia określonych okoliczności.
Terminy przekazania PIT-11
Odbiorca PIT-11/Zdarzenie | Termin |
urząd skarbowy | do końca stycznia roku następującego po roku podatkowym |
podatnik | do końca lutego roku następującego po roku podatkowym |
urząd skarbowy i podatnik, w przypadku gdy w trakcie roku podatkowego ustał obowiązek poboru zaliczek przez płatnika | w terminie 14 dni od złożenia pisemnego wniosku przez podatnika |
urząd skarbowy i podatnik, w przypadku gdy składający zaprzestali działalności przed końcem stycznia lub odpowiednio przed końcem lutego roku następującego po roku podatkowym | do dnia zaprzestania działalności |
PIT-11 za 2020 r. płatnicy mają obowiązek przekazać:
Formularze PIT-11 należy przekazać do urzędu skarbowego wyłącznie elektronicznie. Płatnik będący osobą fizyczną, wysyłając tę informację, nie musi korzystać z podpisu elektronicznego (tzw. e-podpisu). W przypadku takiego płatnika wystarczające do wysyłki jest posłużenie się zestawem danych autoryzujących. Pozostali płatnicy (np. spółki z o.o. lub akcyjne) muszą posiadać e-podpis.
Natomiast PIT-11 przeznaczone dla podatników (np. pracowników lub zleceniobiorców) mogą być im przekazywane zarówno elektronicznie, jak i w formie papierowej. Jeśli pracodawca zdecyduje się dostarczać podatnikom elektroniczne formularze PIT-11, wówczas należy pamiętać, że muszą być:
W nowym wzorze PIT-11 (wersja 26), stanowiącym załącznik nr 3 do ww. rozporządzenia z 21 października 2020 r., wprowadzono zmiany polegające przede wszystkim na:
Ze względu na fakt, że informacja PIT-11 jest istotnym dokumentem służącym podatnikom do rocznego obliczenia podatku, przy ich sporządzaniu płatnicy muszą zachować szczególną uwagę, aby nie wykazać w niej nieprawidłowych danych.
Trzeba zaznaczyć, że najczęściej spotykane błędy w PIT-11 dotyczą m.in.:
Deklaracja roczna o zaliczkach na podatek dochodowy (PIT-4R) składana jest elektronicznie:
PIT-4R za 2020 r. płatnicy mają obowiązek przekazać do urzędów skarbowych do 1 lutego 2021 r. (ogólny termin ulega przesunięciu, ponieważ 31 stycznia 2021 r. przypada w niedzielę).
W nowym wzorze PIT-4R (w wersji 10), stanowiącym załącznik nr 1 do ww. rozporządzenia z 21 października 2020 r., wprowadzono zmiany polegające przede wszystkim na:
- D.1. "Wyjaśnienie różnicy pomiędzy kwotą pobranego podatku a kwotą wpłaconego podatku", w której, tak jak dotychczas, płatnik wyjaśnia, dlaczego kwota wpłaty za dany miesiąc różni się od kwoty pobranych od podatników za ten miesiąc zaliczek na podatek;
- D.2. "Informacje dodatkowe" - część ta przeznaczona jest dla płatników, którzy ponieśli negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19 i zgodnie z obowiązującymi przepisami skorzystali z przesunięcia terminu przekazania zaliczek na podatek za marzec, kwiecień i maj 2020 r. Płatnik informuje o skorzystaniu z prolongaty w uiszczeniu podatku przez zaznaczenie właściwego kwadratu lub kwadratów. Po wypełnieniu tej części organ podatkowy uzyska informację, która pozwoli na nienaliczanie odsetek za zwłokę od zaliczek za te miesiące, w których płatnik korzystał z opóźnienia w ich zapłacie.
Należy zaznaczyć, że płatnicy w poz. 10-15 i poz. 22-27 w części C "Wykaz należnych zaliczek na podatek dochodowy za poszczególne miesiące roku podatkowego" powinni wskazywać liczbę podatników, dla których dokonano wypłat i od których pobrano należne zaliczki podatkowe. W liczbie tej nie należy wykazywać podatników, którzy m.in.:
Deklaracja PIT-8AR:
W nowym wzorze PIT-8AR (w wersji 9), stanowiącym załącznik nr 2 do ww. rozporządzenia z 21 października 2020 r., w szczególności:
Obowiązek wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego należnych w razie choroby, opieki i macierzyństwa oraz świadczenia rehabilitacyjnego w danym roku kalendarzowym mają pracodawcy zgłaszający do ubezpieczenia chorobowego co najmniej 21 osób ubezpieczonych w zakresie ubezpieczenia chorobowego:
Niespełnienie powyższego warunku powoduje, że płatnikiem świadczeń chorobowych w danym roku kalendarzowym jest bezpośrednio ZUS.
Status płatnika zasiłków lub jego brak będą szczególnie istotne w odniesieniu do pracownika chorującego i pobierającego z tego powodu zasiłek chorobowy na przełomie grudnia i stycznia.
Jeśli zakład pracy w 2020 r. nie był uprawniony do wypłaty zasiłków, ale na 30 listopada 2020 r. zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego więcej niż 20 osób, będzie zobowiązany do wypłaty zasiłków w kolejnym roku, tj. w 2021 r. Jednak obowiązek ten powstanie dopiero w stosunku do ubezpieczonych, którzy nabędą prawo do zasiłku w 2021 r. Jeśli w opisanej sytuacji ZUS wypłaca zasiłek z ubezpieczenia społecznego pracownikowi, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby jeszcze w 2020 r., organ ten będzie kontynuował wypłatę świadczenia odpowiednio do:
PRZYKŁAD
Pracownica 10 listopada 2020 r. urodziła dziecko i od tego dnia przebywa na urlopie macierzyńskim. Płatnikiem zasiłku macierzyńskiego jest ZUS. Od 1 stycznia 2021 r. pracodawca będzie uprawniony do wypłaty zasiłków, ponieważ na 30 listopada 2020 r. zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego 26 osób. Mimo to wypłatę zasiłku dla pracownicy po 31 grudnia 2020 r. będzie kontynuował ZUS.
W razie gdyby pracodawca w 2020 r. był upoważniony do wypłaty zasiłków, ale na 30 listopada 2020 r. zgłaszał do ubezpieczenia chorobowego mniej niż 21 osób, to w 2021 r. utraci status płatnika zasiłków. Będzie on wówczas zobowiązany do przekazania od nowego roku wypłaty zasiłków do ZUS. Dotyczy to również tych świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa, do których prawo powstało jeszcze w 2020 r. i trwa nieprzerwanie w 2021 r.
Pracownik, który zachorował i z tej przyczyny jest niezdolny do pracy, zachowuje w danym roku prawo do wynagrodzenia za okres:
Od 34 lub odpowiednio od 15 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy. Wskazany limit 33 lub 14 dni ustalany jest przez zsumowanie poszczególnych dni niedyspozycji zdrowotnej przypadającej w roku kalendarzowym, nawet jeśli występują między nimi przerwy. Powstaje jednak pytanie, jakie świadczenie chorobowe powinien otrzymać od 1 stycznia 2021 r. pracownik, który zachorował jeszcze w 2020 r. i choruje nieprzerwanie w 2021 r.
Odpowiedź na to pytanie zależy od ustalenia, jaki rodzaj świadczenia - wynagrodzenie chorobowe czy zasiłek - przysługuje pracownikowi 31 grudnia 2020 r. Jeśli był to zasiłek, to od nowego roku pracownik jest nadal do niego uprawniony, odpowiednio do zakończenia choroby lub wyczerpania okresu zasiłkowego. Natomiast w sytuacji gdy w ostatnim dniu 2020 r. pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie chorobowe, wówczas od kolejnego roku to świadczenie jest nadal należne. Trzeba przy tym zauważyć, że od 1 stycznia 2021 r. limit 33 lub 14 dni liczony jest od nowa.
PRZYKŁAD
Pracownik, który ukończył 50 lat w czerwcu 2020 r., był niezdolny do pracy wskutek choroby trwającej od 30 listopada 2020 r. do 31 stycznia 2021 r. Za wskazany okres niedyspozycji zdrowotnej zachował prawo do wynagrodzenia za dni:
od 30 listopada do 31 grudnia 2020 r. (32 dni z limitu 33 dni przysługujących w 2020 r.),
od 1 do 14 stycznia 2021 r. (14 dni z limitu 14 dni przysługujących w 2021 r.).
Za okres od 15 do 31 stycznia 2021 r. pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy.
Obliczając pracownikowi w styczniu 2021 r. świadczenie należne z tytułu choroby, której początek przypadał jeszcze w 2020 r., należy zwrócić szczególną uwagę na to, aby podstawa jego wyliczeń nie była niższa dla pracownika zatrudnionego na pełny etat od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% tego wynagrodzenia (art. 92 § 2 Kodeksu pracy i art. 45 ust. 1 ustawy zasiłkowej). W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy minimalna podstawa wymiaru zasiłku musi odpowiadać proporcjonalnej części minimalnego wynagrodzenia po odliczeniu ww. stawki procentowej.
Od 1 stycznia 2021 r. ustawowa płaca minimalna będzie wynosić 2800 zł. W rezultacie najniższa podstawa wymiaru świadczeń przysługujących pracownikowi zatrudnionemu na cały etat w razie choroby, wypadku, opieki nad członkiem rodziny i macierzyństwa wynosi 2416,12 zł (2800 zł - 13,71% z 2800 zł).
Najniższa podstawa wymiaru świadczeń chorobowych dla pracownika zatrudnionego na pełny etatu w 2020 r. i 2021 r.
Wymiar | Najniższa podstawa wymiaru świadczeń chorobowych w zależności od wymiaru etatu | |
2020 r. | 2021 r. | |
cały etat | 2243,54 zł
(2600 zł - 13,71% z 2600 zł) | 2416,12 zł
(2800 zł - 13,71% z 2800 zł) |
3/4 etatu | 1682,65 zł
(1950 zł - 13,71% z 1950 zł) | 1812,09 zł
(2100 zł - 13,71% z 2100 zł) |
1/2 etatu | 1121,77 zł
(1300 zł - 13,71% z 1300 zł) | 1208,06 zł
(1400 zł - 13,71% z 1400 zł) |
1/3 etatu | 747,85 zł
(866,67 zł - 13,71% z 866,67 zł) | 805,37 zł
(933,33 zł - 13,71% z 933,33 zł) |
1/4 etatu | 560,88 zł
(650 zł - 13,71% z 650 zł) | 604,03 zł
(700 zł - 13,71% z 700 zł) |
Podstawa do obliczenia należności chorobowych nie może być niższa od kwoty najniższej podstawy obowiązującej nie tylko w dniu powstania prawa do tych należności, ale także w całym okresie ich pobierania. Wymusza to niekiedy przeliczenie podstawy przy niedyspozycjach zdrowotnych trwających na przełomie roku.
PRZYKŁAD
Pracownica w wieku 53 lat zatrudniona na pełny etat przebywa nieprzerwanie na zwolnieniu lekarskim od 28 grudnia 2020 r. do 17 stycznia 2021 r. Z tego tytułu do końca grudnia 2020 r. otrzymywała wynagrodzenie chorobowe. Zatem w styczniu 2021 r. ma prawo do:
wynagrodzenia chorobowego od 1 do 14 stycznia 2021 r.,
zasiłku chorobowego od 15 do 17 stycznia 2021 r.
Zobowiązany do obliczenia zasiłku jest pracodawca. Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego została ustalona z 12 miesięcy poprzedzających miesiąc zachorowania (czyli z okresu od grudnia 2019 r. do listopada 2020 r.) i wyniosła 2295,54 zł. Ta kwota będzie stanowić podstawę ww. świadczenia przysługującego do 31 grudnia 2020 r. Natomiast za okres od 1 do 17 stycznia 2021 r. należy ją podwyższyć do kwoty 2416,12 zł.
Wyliczenie wynagrodzenia i zasiłku za czas choroby powinno być w tym przypadku następujące:
Krok 1. Ustalenie kwoty wynagrodzenia chorobowego za okres 28-31 grudnia 2020 r.:
2295,54 zł : 30 = 76,52 zł,
76,52 zł x 80% = 61,22 zł,
61,22 zł x 4 dni = 244,88 zł brutto.
Krok 2. Ustalenie kwoty wynagrodzenia chorobowego i zasiłku chorobowego za okres 1-17 stycznia 2021 r.:
2416,12 zł : 30 = 80,54 zł,
80,54 zł x 80% = 64,43 zł,
64,43 zł x 14 dni = 902,02 zł (wynagrodzenie chorobowe),
64,43 zł x 3 dni = 193,29 zł (zasiłek chorobowy).
Ustalona podstawa wymiaru świadczeń chorobowych nie może być niższa od najniższej obowiązującej w roku, za który przysługuje świadczenie. Nie ma przy tym znaczenia data wypłaty wynagrodzenia lub zasiłku za czas niedyspozycji zdrowotnej. Ma to taki skutek, że podstawę wymiaru świadczenia chorobowego należy podwyższyć:
PRZYKŁAD
Pracownica zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy otrzymuje wynagrodzenie za pracę i świadczenia chorobowe za dany miesiąc 10 dnia następnego miesiąca. W okresie od 23 do 30 grudnia 2020 r. korzystała ze zwolnienia lekarskiego, za które przysługuje jej wynagrodzenie chorobowe. Podstawą tego wynagrodzenia jest kwota 2305,54 zł. Mimo że należność ta zostanie wypłacona w styczniu 2021 r., nie trzeba podwyższać jej podstawy wymiaru do obowiązującej w 2021 r. Wynagrodzenie chorobowe przysługuje bowiem za 2020 r. Obowiązująca najniższa podstawa wymiaru świadczeń chorobowych w 2020 r. wynosi 2243,54 zł.
Początek kolejnego roku dla wielu płatników oznacza też konieczność wypełnienia i przekazania formularza ZUS IWA zawierającego informacje potrzebne do ustalenia stawki składki na ubezpieczenie wypadkowe. Formularz ten w 2021 r. zobowiązani są przygotować płatnicy składek, którzy spełniają łącznie trzy warunki, tj.:
ZUS IWA należy przekazać do ZUS do 31 stycznia danego roku za poprzedni rok kalendarzowy. W 2021 r. ostatni dzień stycznia przypada w niedzielę, dlatego ostateczny termin na przekazanie omawianego druku to 1 lutego 2021 r.
ZUS ustala indywidualnie stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe na kolejny okres składkowy (1 kwietnia 2021 r. - 31 marca 2022 r.) tym płatnikom, którzy za trzy ostatnie, kolejne lata kalendarzowe przesłali do ZUS informację ZUS IWA. Pozostali płatnicy składek będą zobowiązani ustalić ją samodzielnie.
Sporządzając ZUS IWA za 2020 r., należy przede wszystkim:
PODSTAWA PRAWNA:
art. 92 § 2, art. 161, art. 163, art. 168, art. 282 § 1 pkt 2 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320
art. 45, art. 61 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 870
art. 3, art. 5, art. 5i ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1070
art. 15gc, art. 15ge ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842
art. 39, art. 42, art. 45ba ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1426; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1565
art. 21-22, art. 49 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 426; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 875
art. 27, art. 28 ust. 1-2 i ust. 3, art. 29, art. 31 ust. 6-12, art. 32, art. 34 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1205
rozporządzenie Rady Ministrów z 15 września 2020 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2021 r. - Dz.U. z 2020 r. poz. 1596
§ 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 9 marca 2009 r. w sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu naliczenia odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych - Dz.U. z 2009 r. Nr 43, poz. 349
§ 1, § 2 oraz załączniki nr 1-9 do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 22 czerwca 2016 r. w sprawie ustalenia wzorów deklaracji składanych Zarządowi Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych przez pracodawców zobowiązanych do wpłat na ten Fundusz - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 172
§ 1, § 2 i załączniki nr 1-3 do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 27 września 2018 r. w sprawie określenia wzorów miesięcznych i rocznych informacji o zatrudnieniu, kształceniu lub o działalności na rzecz osób niepełnosprawnych - Dz.U. z 2018 r. poz. 1857
załącznik nr 4 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków - Dz.U. z 2019 r. poz. 757
§ 1 pkt 2 lit a, c, pkt 3 lit b rozporządzenia Ministra Finansów z 9 grudnia 2019 r. w sprawie określenia niektórych wzorów oświadczeń, deklaracji i informacji podatkowych obowiązujących w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych - Dz.U. z 2019 r. poz. 2397; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1940
Mariusz Pigulski
ekspert i praktyk zajmujący się od ponad 20 lat prawem pracy i ubezpieczeń społecznych, absolwent Podyplomowego Studium Prawa Pracy na Uniwersytecie Łódzkim, autor licznych opracowań i publikacji z dziedziny kadrowo-płacowej