PPK w CUW - kto jest uprawniony do wyboru instytucji finansowej

Czy dyrektor CUW w imieniu jednostek obsługiwanych (podmiotów zatrudniających) może na podstawie udzielonych mu upoważnień dokonać wyboru instytucji finansowej, z którą te podmioty zatrudniające zawrą umowy o zarządzanie PPK?

Pracownicze plany kapitałowe (PPK) to powszechny i dobrowolny system długoterminowego oszczędzania, współfinansowany przez pracowników, pracodawców i państwo. Gromadzone w PPK środki stanowią prywatną własność uczestników i podlegają dziedziczeniu. Obowiązek tworzenia PPK mają wszyscy pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej jedną osobę podlegającą obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym - w rozumieniu ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. Zasady tworzenia i funkcjonowania pracowniczych planów kapitałowych reguluje ustawa z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (dalej: ustawa o PPK), która zaczęła obowiązywać od 2019 r.

ZAPAMIĘTAJ!

Jeżeli dany podmiot zatrudniający wchodzi w skład sektora finansów publicznych, to ustawę o PPK, niezależnie od liczby osób, które zatrudnia, stosuje się do niego od dnia 1 stycznia 2021 r.

Do najważniejszych etapów w PPK wymienić należy:

• wybór instytucji finansowej, która utworzy rachunki PPK dla pracowników,
• podpisanie z wybraną instytucją finansową umowy o zarządzanie PPK,
• podpisanie z wybraną instytucją finansową umowy o prowadzanie PPK w imieniu i na rzecz osób zatrudnionych,
• terminowe i prawidłowe obliczanie oraz przekazywanie wpłat do wybranej instytucji finansowej,
• gromadzenie i archiwizacja dokumentacji dotyczącej PPK,
• przekazywanie pracownikom oraz wybranej instytucji finansowej informacji związanych z utworzonymi PPK.

ZAPAMIĘTAJ !

Wyboru instytucji finansowej dokonuje pracodawca w porozumieniu z działającą w firmie zakładową organizacją związkową, a jeśli taka u niego nie funkcjonuje − w porozumieniu z reprezentacją osób zatrudnionych wyłonioną w przyjętym u tego pracodawcy trybie. W praktyce funkcję takiego przedstawicielstwa najczęściej pełni pracownik lub grupa pracowników wybrana przez załogę. Reprezentacja taka nie może zostać wskazana przez pracodawcę - art. 7 ust. 3 i 4 ustawy o PPK.

Wyboru instytucji finansowej pracodawca dokonuje tylko spośród instytucji umieszczonych w ewidencji PPK i prezentowanych na portalu PPK (www.mojeppk.pl). Przed zawarciem umowy należy zweryfikować, czy dany podmiot znajduje się na tej liście.

ZAPAMIĘTAJ!

Umowę o zarządzanie PPK, jak i umowę o prowadzenie PPK każda jednostka (pracodawca) będzie zawierać samodzielnie. Tę pierwszą w swoim imieniu, a tę drugą w imieniu zatrudnionych u niej osób.

TABELA 1. Wybór instytucji finansowej prowadzącej PPK

Dnia 23 czerwca 2020 r. została ogłoszona tarcza antykryzysowa 4.0 wprowadzająca m.in. zmiany w zasadach tworzenia PPK przez podmioty zatrudniające należące do sektora publicznego. Nowe regulacje przewidują, że od 1 stycznia 2021 r. do umów o zarządzanie PPK oraz umów o prowadzenie PPK nie stosuje się przepisów ustawy z 29 stycznia 2004 r. ‒ Prawo zamówień publicznych (dalej: upzp), jeżeli wartość zamówienia jest mniejsza niż progi unijne, o których mowa w art. 3 ust. 1 upzp.

Uproszczono także zasady wyboru instytucji finansowej, której podmiot zatrudniający powierzy zarządzanie środkami gromadzonymi w PPK. Wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd powiatu albo zarząd województwa może, w imieniu podmiotów zatrudniających, będących jednostkami organizacyjnymi danej jednostki samorządu terytorialnego, dokonać wyboru instytucji finansowej, z którą te podmioty zatrudniające zawrą umowy o zarządzanie PPK. Jeżeli na miesiąc przed upływem terminu, w którym podmiot zatrudniający jest obowiązany do zawarcia umowy o zarządzanie PPK, nie zostanie osiągnięte porozumienie dotyczące wyboru instytucji finansowej, wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd powiatu albo zarząd województwa wybiera instytucję finansową, z którą podmiot zatrudniający zawrze umowę o zarządzanie PPK.

ZAPAMIĘTAJ!

Zgodnie z nowo dodanym do art. 7 ustawy o PPK ust. 4a, wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd powiatu lub zarząd województwa mogą wybrać dla jednostki organizacyjnej, będącej podmiotem zatrudniającym, instytucję finansową zarządzającą środkami z PPK. Takie uprawnienie daje nowelizacja przepisów o pracowniczych planach kapitałowych w tarczy 4.0. Mogą jednak z niego nie skorzystać, wtedy decyzję podejmuje kierownik jednostki. Nie ma tutaj mowy o dyrektorze CUW.

Umowy o zarządzanie PPK i umowy o prowadzenie PPK każdy pracodawca będzie zobowiązany zawrzeć samodzielnie. I to on jako podmiot zatrudniający będzie prowadził program dla zatrudnionych u siebie osób.

Nawet gdy instytucję finansową wybierać będzie w imieniu podległych sobie jednostek wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd powiatu albo zarząd województwa, konieczny będzie udział tzw. strony społecznej (art. 7 ust. 5 ustawy o PPK). Oznacza to, że również taki scentralizowany wybór powinien być dokonywany w porozumieniu z przedstawicielami organizacji związkowych działających w jednostkach organizacyjnych objętych wyborem, a jeśli związków zawodowych tam nie ma, z przedstawicielami reprezentacji osób zatrudnionych.

ZAPAMIĘTAJ!

Jednostki sektora finansów publicznych mają obowiązek zawarcia umowy o zarządzanie PPK najpóźniej do 26 marca 2021 r., zaś umowę o prowadzenie PPK - najpóźniej do 10 kwietnia 2021 r.

Pracodawca, który nie dopełni obowiązku zawarcia umowy o zarządzanie PPK w przewidzianym przepisami terminie, podlega karze grzywny w wysokości do 1,5% funduszu wynagrodzeń z poprzedniego roku obrotowego u tego pracodawcy.

Po zawarciu umowy o zarządzaniu PPK z wybraną instytucją finansową pracodawca powinien zawrzeć w imieniu i na rzecz osób u niego zatrudnionych umowę o prowadzenie PPK. Umowę taką pracodawca zawiera z instytucją finansową, z którą zawarł wcześniej umowę o zarządzanie PPK. Lista uczestników PPK jest załącznikiem do umowy. Powyższe oznacza, że pracodawca nie jest zobowiązany do zawierania osobnej umowy dla każdego pracownika.

Pracodawca jest zobowiązany do obliczania i przekazywania do wybranej instytucji finansowej wpłat finansowanych przez siebie jako podmiotu zatrudniającego a także do obliczania, potrącania i przekazywania wpłat finansowanych przez pracownika, o ile pracownik nie zrezygnuje z wnoszenia tych wpłat.

Wpłat do PPK (przekazaniu określonej wysokości środków finansowych na konto wybranej instytucji finansowej) dokonuje się, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał stosunek prawny wynikający z umowy o prowadzenie PPK.

Wpłaty finansowane przez podmiot zatrudniający są obliczane, a wpłaty finansowane przez uczestnika PPK są obliczane i pobierane od uczestnika PPK w terminie wypłaty wynagrodzenia przez podmiot zatrudniający.

ZAPAMIĘTAJ!

Wpłat dokonuje się do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały one obliczone i pobrane. Jeżeli wynagrodzenie jest wypłacane w okresach krótszych niż miesiąc, wpłaty należne za miesiąc są dokonywane w terminie do ostatniego dnia miesiąca.

Wpłaty na rachunek PPK uczestnika tego programu pochodzić będą z trzech źródeł:

• od podmiotu zatrudniającego,
• od osoby zatrudnionej,
• od państwa.

Podstawowa wpłata osoby zatrudnionej wynosi 2% wynagrodzenia brutto, natomiast wpłata podstawowa finansowana przez podmiot zatrudniający wynosi 1,5% wynagrodzenia brutto pracownika bez względu na to, ile on zarabia (nie ma możliwości jej obniżenia ze względu na niskie dochody pracownika, tak jak to jest przy wpłatach finansowanych przez pracownika).

Podmiot zatrudniający może też zadeklarować w umowie o zarządzanie PPK dokonywanie wpłaty dodatkowej w wysokości do 2,5% wynagrodzenia brutto pracownika. Wysokość tej wpłaty nie musi być jednakowa dla wszystkich pracowników.

ZAPAMIĘTAJ!

Wpłaty finansowane przez podmiot zatrudniający nie są wliczane do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia wysokości obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Wpłaty te stanowią jednak dodatkowy przychód pracownika, jest więc od nich naliczany podatek dochodowy.

TABELA 2. Wysokość składek, wpłat i dopłat do rachunku uczestnika PPK

Osoby zatrudnione w wieku od 18 do 55 lat objęte zostały automatycznym zapisem do PPK. Uczestnictwo w PPK jest dobrowolne. Dobrowolność oszczędzania w PPK oznacza m.in., że pracownik może zrezygnować z dokonywania wpłat do PPK w każdej chwili zarówno na etapie tworzenia planu w danym podmiocie zatrudniającym, jak i w każdym dowolnym momencie w przyszłości. Wystarczy, że złoży on do pracodawcy pisemną deklarację rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, zawierającą oprócz jego danych i danych pracodawcy jego oświadczenie o posiadaniu przez niego wiedzy o konsekwencjach jej złożenia. Wzór takiej deklaracji oraz szczegółowy zakres danych, jakie powinny się w niej znaleźć, został określony w rozporządzeniu Ministra Finansów z 12 czerwca 2019 r. w sprawie deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do pracowniczych planów kapitałowych (patrz: WZÓR).

WZÓR. Deklaracja o rezygnacji z dokonywania wpłat do pracowniczych planów kapitałowych

Należy mieć na uwadze fakt, że pracownik, który zrezygnuje z dokonywania wpłat do PPK, będzie ponownie "zapisywany do systemu" co 4 lata, począwszy od 1 kwietnia 2023 r. (następny termin ponownego wznowienia wpłat wypadnie zatem 1 kwietnia 2027 r., a kolejny 1 kwietnia 2031 r. itd.). Oznacza to, że po uprzednim poinformowaniu pracowników o zbliżającej się dacie wznowienia wpłat pracodawca będzie miał obowiązek wznowić ich odprowadzanie, chyba że pracownik ponownie zrezygnuje z ich dokonywania, i poinformować podmiot zarządzający wybraną instytucją finansową o tym fakcie, czyli o ponownym dokonywaniu wpłat za uczestnika PPK.

W związku z powyższym co 4 lata, począwszy od 1 stycznia 2023 r., pracodawca ma obowiązek:

• w terminie do ostatniego dnia lutego poinformować pracownika, który zrezygnował z dokonywania wpłat, o wznowieniu przekazywania za niego wpłat do PPK,
• od kwietnia przekazywać wpłaty do PPK za każdego kwalifikującego się pracownika.

ZAPAMIĘTAJ!

Kontrola spełniania obowiązków wynikających z ustawy o PPK, w szczególności obowiązku zawierania umów o prowadzenie PPK i umów o zarządzanie PPK oraz dokonywania wpłat do PPK, należy do zadań Państwowej Inspekcji Pracy.

Środki gromadzone w PPK stanowią prywatną własność uczestników systemu i podlegają dziedziczeniu. Każdą dyspozycję co do zgromadzonych w PPK środków pracownik składa bezpośrednio do instytucji finansowej. W przypadku gdy uczestnik PPK zrezygnował z wnoszenia wpłat do PPK albo ustało jego zatrudnienie, środki pozostają na jego rachunku do czasu ich wypłaty, wypłaty transferowej lub zwrotu.

Uczestnik PPK może w dowolnym momencie wnioskować o zwrot środków zgromadzonych na rachunku. W sytuacji zwrotu środków (a więc ich wycofania z rachunku przed ukończeniem 60 roku życia) jego oszczędności będą jednak pomniejszone o:

• podatek od zysków kapitałowych,
• 30% wpłat finansowanych przez pracodawcę − pobrane 30% jest zapisywane pracownikowi jako jego składka na ubezpieczenie emerytalne w ZUS,
• środki pochodzące z dopłat od państwa.

ZAPAMIĘTAJ!

Zgromadzone w PPK środki nie podlegają egzekucji sądowej ani administracyjnej, z wyłączeniem egzekucji mającej na celu zaspokojenie roszczeń alimentacyjnych, w tym należności budżetu państwa powstałych z tytułu świadczeń wypłaconych w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów.

Podsumowując, dyrektor CUW - na podstawie udzielonych mu upoważnień - nie może w imieniu jednostek obsługiwanych (podmiotów zatrudniających) dokonać wyboru instytucji finansowej, z którą kierownicy tych jednostek będą musieli zawrzeć umowy o zarządzanie PPK. Zgodnie z ustawą o PPK, wyboru instytucji finansowej dokonuje tylko podmiot zatrudniający (w praktyce pracodawca) wraz ze stroną społeczną reprezentującą osoby zatrudnione (przede wszystkim pracowników) oraz zgodnie z nowelizacją ustawy o PPK podmiotem tym może być wójt, burmistrz, prezydent miasta, zarząd powiatu lub zarząd województwa.

Podstawa prawna

• art. 7 ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1342 z późn.zm.)

  • art. 3 ust. 1 ustawy z 29 stycznia 2004 r. ‒ Prawo zamówień publicznych (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1843; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1086)

  • załącznik do rozporządzenia Ministra Finansów z 12 czerwca 2019 r. w sprawie deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do pracowniczych planów kapitałowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1102)

©℗

Marta Banach

ekonomistka, certyfikowana księgowa posiadająca wieloletnie doświadczenie oraz szeroką wiedzę merytoryczną i praktyczną w obszarze finansów publicznych, wspartą studiami podyplomowymi z zakresu finansów i rachunkowości oraz audytu wewnętrznego i kontroli zarządczej w jsfp. Zdobywczyni I miejsca w całorocznym konkursie Księgowy Budżetu w latach 2017-2019