Jak przeprowadzić i zgłosić zakończenie działalności spółki zarejestrowanej w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS)? Co trzeba zrobić przed złożeniem wniosku do KRS? Jakie są opłaty i jakie obowiązki ma spółka wobec ZUS czy urzędu skarbowego?
Aby utworzyć spółkę prawa handlowego, przedsiębiorca musi dokonać obowiązkowego wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, czyli dokonać rejestracji. Wpis do KRS jest konstytutywny - od niego zależy, czy spółka faktycznie będzie istnieć. Podobnie jest w przypadku rozwiązania spółki - żeby to zrobić, konieczny jest wpis o wykreśleniu spółki z KRS. Dopiero ta czynność pociąga za sobą całkowite zlikwidowanie spółki z obrotu prawnego, a spółka traci zdolność prawną i sądową.
Rozwiązanie spółki prawa handlowego oznacza więc ustanie jej bytu prawnego i, co do zasady, polega na tym, że:
WAŻNE! Spółka komandytowo-akcyjna pomimo tego, że jest zaliczana do spółek osobowych, łączy w sobie rozwiązania właściwe dla spółek osobowych (w szczególności spółki komandytowej) i spółki akcyjnej, będącej spółką kapitałową.
Rozwiązanie spółki nie jest pojęciem jednoznacznym, ponieważ istnieją różne sposoby zakończenia jej działalności. To, jaki sposób zostanie wybrany, zależy między innymi od powodów podjęcia decyzji o rozwiązaniu spółki.
Wykreślenie spółki z rejestru KRS może nastąpić w wyniku:
Bez względu jednak na powód rozwiązania spółki i zanim ostatecznie dojdzie do wykreślenia spółki z rejestru przedsiębiorców, trzeba przeprowadzić szereg czynności, które uregulują trwające stosunki gospodarcze i które - w konsekwencji - umożliwią usunięcie przedsiębiorstwa spółki.
Część przyczyn, które uzasadniają rozwiązanie spółki prawa handlowego, jest wspólna dla spółek osobowych i kapitałowych. Są to:
- upływ czasu, na jaki spółka została zawarta,
- osiągnięcie celu, który został wskazany w umowie lub statucie spółki;
- w spółkach osobowych powinna to być jednomyślna uchwała wszystkich wspólników,
- w spółkach kapitałowych i spółce komandytowo-akcyjnej powinna to być uchwała zgromadzenia wspólników lub walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki. Taka uchwała w spółkach kapitałowych powinna zapaść kwalifikowaną większością głosów, a w spółce komandytowo-akcyjnej - tak jak w innych spółkach osobowych - konieczna jest jednomyślna uchwała wszystkich wspólników;
- spółki osobowe - powództwo może wytoczyć każdy ze wspólników spółki, także ten, po którego stronie istnieje ważny powód rozwiązania spółki,
- spółki kapitałowe - powództwo może wytoczyć wspólnik lub członek organu spółki w sytuacji, gdy osiągnięcie celu spółki stało się niemożliwe albo zaszły inne ważne przyczyny wywołane stosunkami spółki;
WAŻNE Ogłoszenie upadłości spółki nie prowadzi do jej rozwiązania, jeśli postępowanie upadłościowe zakończyło się układem lub zostało uchylone albo umorzone z innych przyczyn.
Pozostałe przyczyny będą różne dla spółek osobowych i kapitałowych.
W przypadku spółek osobowych mogą to być: śmierć wspólnika, ogłoszenie upadłości wspólnika, utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu (w przypadku spółki partnerskiej).
W przypadku spółek kapitałowych przyczyny mogą być następujące:
Jeśli w spółce zaistniała któraś z przesłanek uzasadniających jej rozwiązanie, nie oznacza to, że spółka automatycznie przestaje istnieć. Taka spółka wchodzi w stan likwidacji.
Jeżeli rozwiązanie spółki jest uzasadnione (czyli zaistniały przesłanki jej rozwiązania), to co do zasady wchodzi ona w fazę likwidacji. Otwarcie likwidacji, czyli początek tej fazy, następuje z dniem:
Zmianie ulegają jedynie zasady funkcjonowania spółki, bo od tego momentu jej celem jest rozpoczęcie postępowania likwidacyjnego i wykreślenia spółki z rejestru. W szczególności następuje zmiana w sferze prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania. Kompetencje organów spółki w spółkach kapitałowych lub wspólników spółki w spółkach osobowych przejmują likwidatorzy spółki.
WAŻNE! Ustanowienie likwidatorów nie powoduje wygaśnięcia mandatów organów nadzoru w spółkach kapitałowych, jeśli takie zostały powołane.
spółka posiada nadal własną firmę (nazwę spółki) z dodatkiem "w likwidacji",
wygasa prokura, a nowa nie może być ustanowiona,
nie można dokonać podziału majątku spółki między wspólników.
WAŻNE! Wszystkie spółki osobowe, oprócz spółki komandytowo-akcyjnej, mogą zrezygnować z prowadzenia postępowania likwidacyjnego pod warunkiem, że wspólnicy zgodnie ustalą inny sposób zakończenia działalności.
Podstawowym celem postępowania likwidacyjnego jest zamknięcie spółki, czyli zakończenie jej bieżących interesów, ściągnięcie wierzytelności, spłata zobowiązań oraz upłynnienie majątku.
Procedura rozwiązania spółki z przeprowadzeniem postępowania likwidacyjnego składa się z kilku etapów:
Bez względu na rodzaj i typ spółki handlowej likwidatorem spółki może być jedynie osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Ustanowienie likwidatorów może nastąpić na przykład w umowie spółki, w uchwale wspólników lub w orzeczeniu sądowym - w przypadku gdy o rozwiązaniu spółki orzeka sąd. Likwidatorzy mogą sprawować swoją funkcję na przykład na podstawie powołania lub umowy o pracę czy umowy zlecenia.
Likwidatorami są:
w spółkach osobowych - wszyscy wspólnicy, którzy reprezentują spółkę; wspólnicy mogą powołać na likwidatorów tylko niektórych spośród siebie, jak również osoby spoza swego grona, ale uchwała wspólników o powołaniu likwidatorów wymaga jednomyślności (chyba że umowa spółki stanowi inaczej).
Przykład
Spółkę jawną prowadzi trzech wspólników. Podjęli decyzję o zamknięciu spółki i postanowili rozpocząć postępowanie likwidacyjne. Sposób reprezentacji spółki nie ulega zmianie i dalej każdy ze wspólników ma prawo do reprezentowania spółki, a także staje się od tego momentu likwidatorem.
w spółkach kapitałowych i w spółce komandytowo-akcyjnej - członkowie organu prowadzącego sprawy spółki i reprezentujący ją na zewnątrz, tj. zarząd spółki.
Przykład
Zgromadzenie wspólników spółki z o.o. podjęło uchwałę o rozwiązaniu i likwidacji spółki. Likwidatorami będą dotychczasowi członkowie zarządu.
W praktyce reprezentacja w spółce likwidowanej pozostaje bez zmian, jedynie dotychczasowi wspólnicy reprezentujący spółkę stają się jej likwidatorami.
WAŻNE! Powołania i odwołania likwidatorów może z ważnych powodów zawsze dokonać sąd na wniosek osób mających w tym interes prawny, do których zaliczyć można: wierzycieli spółki, wspólników, wierzycieli osobistych wspólnika.
Krok 1 - Zgłoszenie otwarcia likwidacji do rejestru
Wejście spółki w fazę likwidacji wiąże się z obowiązkiem zgłoszenia tego faktu przez likwidatorów do KRS. W zgłoszeniu trzeba wskazać:
WAŻNE! Likwidatorzy w postępowaniu przed sądem rejestrowym mogą udzielić pełnomocnikowi (radcy prawnemu lub adwokatowi) pełnomocnictwa do reprezentacji spółki w postępowaniu przed KRS, wtedy wniosek podpisze i złoży pełnomocnik.
Otwarcie likwidacji należy zgłosić we wniosku KRS-Z61 wraz załącznikami KRS-ZR, KRS-ZK, KRS-ZL, w terminie 7 dni od dnia otwarcia likwidacji.
Wniosek do KRS można złożyć:
Wpis do KRS o otwarciu likwidacji podlega opłacie sądowej w kwocie 250 zł. W przypadku spółek zarejestrowanych elektronicznie zgłoszenie otwarcia likwidacji podlega niższej opłacie sądowej wynoszącej 200 zł.
Otwarcie likwidacji spółki należy ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na formularzu MSiG-M1.
Obowiązek ten spoczywa na likwidatorach, którzy w tym ogłoszeniu powinni wskazać powody rozwiązania spółki, ogłosić otwarcie likwidacji oraz wezwać wierzycieli spółki do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie trzech miesięcy od dnia tego ogłoszenia.
WAŻNE! Brak ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwania wierzycieli naraża likwidatorów na odpowiedzialność odszkodowawczą.
Za samo ogłoszenie o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym należy zapłacić 100 zł. Dodatkowo płatne jest ogłoszenie o wezwaniu wierzycieli. Opłata ta zależy od liczby użytych znaków - wynosi 0,70 zł za jeden znak, ale nie mniej niż 60 zł za ogłoszenie. Znakami są litery, cyfry, znaki przestankowe i odstępy między wyrazami. W przypadku użycia w ogłoszeniu lub w obwieszczeniu szczególnej czcionki oraz dokonania podkreśleń i wytłuszczeń opłatę zwiększa się o 30%.
WAŻNE! Treść ogłoszenia wzywającego wierzycieli do zgłaszania swoich wierzytelności likwidatorzy muszą przygotować samodzielnie.
Wniosek o publikację ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym składa się w Punkcie Przyjmowania Ogłoszeń Monitora Sądowego i Gospodarczego.
Krok 2 - Sporządzenie bilansu otwarcia likwidacji
Likwidatorzy niezwłocznie po otwarciu likwidacji muszą sporządzić bilans likwidacyjny spółki - tzw. bilans otwarcia likwidacji. Wykazują w nim wszystkie składniki aktywów spółki według ich wartości zbywczej, tj. według realnej ceny, jaką można osiągnąć w tym miejscu i czasie ze sprzedaży tych składników majątkowych. Bilans sporządza się na dzień otwarcia likwidacji, czyli dzień, w którym wystąpiła przyczyna uzasadniająca rozwiązanie spółki.
WAŻNE! Proces likwidacji może trwać nawet dłużej niż rok. W tym czasie spółka ma obowiązek prowadzić księgi rachunkowe i sporządzać sprawozdania finansowe. Może się więc zdarzyć tak, że między bilansem otwarcia likwidacji a rozwiązaniem spółki pojawi się konieczność sporządzenia sprawozdania, które z reguły składa się na koniec roku obrotowego.
Krok 3 - Czynności likwidacyjne
Czynności likwidacyjne to przede wszystkim zakończenie bieżących interesów spółki, ściągnięcie wierzytelności, spłata zobowiązań oraz upłynnienie majątku spółki. Wykonują je likwidatorzy, którzy są uprawnieni do wszelkich działań mających na celu doprowadzenie do zakończenia działalności spółki.
Uwaga! Likwidatorom przysługuje prawo do prowadzenia spraw i reprezentowania spółki tylko w zakresie czynności likwidacyjnych, czyli tych, które prowadzą do zakończenia bieżących interesów spółki. Co do zasady likwidatorzy nie mają uprawnienia do podejmowania nowych interesów, w szczególności nie mogą podejmować nowych rodzajów działalności, chyba że jest to niezbędne do zakończenia działalności spółki.
Krok 4 - Podział majątku
Likwidacja spółki powinna - poprzez spieniężenie jej majątku przez likwidatorów - doprowadzić do zaspokojenia lub zabezpieczenia wierzycieli (np. złożenie określonej kwoty do depozytu sądowego) oraz podziału pozostałej części majątku spółki między wspólników albo akcjonariuszy.
Uwaga! Jeżeli majątek spółki osobowej nie wystarcza na spłatę udziałów i długów spółki, brakującą kwotę dzieli się między wspólników stosownie do postanowień umowy, a jeśli umowa nie zawiera postanowień w tym zakresie, podział następuje w takim stosunku, w jakim wspólnicy uczestniczą w stratach spółki.
Krok 5 - Podsumowanie likwidacji
Likwidatorzy po zakończeniu czynności likwidacyjnych sporządzają bilans likwidacyjny, czyli sprawozdanie finansowe na dzień poprzedzający podział pomiędzy wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli. W bilansie:
po stronie aktywów powinny być wykazane jedynie środki pieniężne (wszelkie aktywa na ten dzień powinny zostać zbyte, a wszystkie należności ściągnięte),
w pasywach powinny być wykazane kapitały własne oraz rezerwy na koszty, które będą musiały zostać poniesione w okresie przypadającym po dniu sporządzenia sprawozdania, a przed dniem wykreślenia spółki z rejestru (np. na koszty sądowe i inne konieczne koszty).
Krok 6 - Złożenie wniosku o wykreślenie spółki z KRS
Likwidatorzy dokonują zamknięcia likwidacji i składają wniosek o wykreślenie spółki z KRS na formularzu KRS-X2 wraz z następującymi dokumentami:
WAŻNE! W przypadku spółek kapitałowych dodatkowo do wniosku o wykreślenie należy dołączyć:
Wniosek do KRS można złożyć:
WAŻNE! Nie można złożyć wniosku o wykreślenie spółki za pomocą systemu KRS, jeśli:
spółka została założona w sposób tradycyjny (papierowy),
spółka została założona w S24, ale wprowadzono w niej jakiekolwiek zmiany w formie papierowej.
Wniosek o wykreślenie podmiotu z rejestru przedsiębiorców podlega opłacie sądowej w kwocie 300 zł. Wykreślenie spółki z KRS należy ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, od czego należy uiścić opłatę w kwocie 100 zł.
Sąd rejestrowy, po stwierdzeniu, że likwidacja została prawidłowo ukończona, wydaje postanowienie o wykreśleniu spółki z rejestru. Z chwilą wykreślenia spółki z rejestru następuje jej rozwiązanie i tym samym zlikwidowana spółka traci swój byt prawny.
W spółkach osobowych, z wyjątkiem spółki komandytowo-akcyjnej, nie ma obowiązku prowadzenia postępowania likwidacyjnego. Jeśli zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie spółki, wspólnicy, zamiast czasochłonnego postępowania likwidacyjnego, mogą zakończyć działalność spółki w inny sposób, pod warunkiem że taką decyzję podejmą jednomyślnie.
Inny sposób zakończenia działalności spółki może polegać na:
Przykład
Wspólnicy spółki jawnej podjęli uchwałę o rozwiązaniu spółki i jednocześnie zgodnie ustalili, że zamiast przeprowadzania likwidacji majątek spółki zostanie przejęty przez jednego ze wspólników z obowiązkiem rozliczenia z pozostałymi wspólnikami.
Uzgodnienie innego sposobu zakończenia działalności spółki niż likwidacja może nastąpić zarówno przed wystąpieniem przyczyn rozwiązania spółki, jak i po ich zaistnieniu.
Należy pamiętać, że brak jednomyślnej zgody wspólników powoduje konieczność przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego. Jednomyślność wspólników nie wystarczy jednak, jeśli przyczyną rozwiązania spółki jest wypowiedzenie umowy spółki dokonane przez wierzyciela wspólnika - w takim przypadku również trzeba przeprowadzić likwidację.
Załatwienie wszystkich spraw spółki w ramach jej rozwiązania bez przeprowadzenia likwidacji, w szczególności spłata zobowiązań, uprawnia spółkę do złożenia wniosku do KRS o wykreślenie spółki z rejestru przedsiębiorców.
Wniosek składają wspólnicy uprawnieni do reprezentacji spółki osobowej:
Wniosek o wykreślenie podmiotu z rejestru przedsiębiorców podlega opłacie sądowej w kwocie 300 zł. Wykreślenie spółki z KRS należy ogłosić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, od czego należy uiścić opłatę w kwocie 100 zł.
Jeśli wszystkie czynności zrealizowano poprawnie, sąd wyda postanowienie o wykreśleniu spółki z rejestru. Spółka przestanie istnieć z chwilą wykreślenia jej z KRS.
Spółki, których rozwiązanie jest poprzedzone procesem likwidacyjnym, po otwarciu likwidacji muszą:
Po wykreśleniu spółki z KRS należy:
Dodatkowo, w przypadku rozwiązania spółki osobowej, do urzędu skarbowego należy przesłać:
Zgłoszenie zakończenia działalności do urzędu skarbowego możesz złożyć elektronicznie, przez Portal podatkowy, korzystając z aplikacji e-Deklaracje.
WAŻNE! Pamiętaj o obowiązku rozliczenia podatku przy zamykaniu spółki.
Likwidacja firmy nie powoduje automatycznego ustania umów z pracownikami. W takiej sytuacji powinieneś rozwiązać umowy o pracę ze wszystkimi pracownikami na mocy porozumienia stron lub za wypowiedzeniem. Dotyczy to także pracowników, którzy są objęci ogólną ochroną przed zwolnieniem, na przykład osób przebywających na urlopach wychowawczych czy będących w wieku przedemerytalnym.
Podczas likwidacji spółki obowiązkiem jest wyrejestrowanie w ZUS osób zatrudnionych z odpowiednich ubezpieczeń - na formularzu ZUS ZWUA. Zwolnionych pracowników trzeba wyrejestrować z ubezpieczeń w ciągu 7 dni od daty ustania stosunku pracy.
WAŻNE! Wspólnicy spółek komandytowych, jawnych, partnerskich oraz jednoosobowych spółek z o.o., pełniący funkcję płatnika składek
na własne ubezpieczenia, w związku z zamknięciem działalności spółki w KRS są zobowiązani do złożenia formularza ZUS ZWPA - wyrejestrowanie płatnika składek. Ponadto wspólnicy mają obowiązek złożyć formularz ZUS ZWUA wyrejestrowujący ich z ubezpieczeń, a także formularz ZUS ZCNA wyrejestrowujący zgłoszonych członków rodziny.
Aby wykreślić spółkę z rejestru REGON, wraz z wnioskiem o wykreślenie spółki z KRS należy złożyć wniosek na formularzu RG-2.
Za wykreślenie z rejestru REGON nie ponosisz żadnych opłat.
Dodatkowo należy pamiętać o:
oprac. dr Gyöngyvér Takáts