Jak obliczyć odszkodowanie za niezgodne z prawem zwolnienie dyscyplinarne

PROBLEM

RADA

UZASADNIENIE

Zdarza się, że do zakończenia współpracy z pracownikiem ze skutkiem natychmiastowym na podstawie art. 52 Kodeksu pracy (dalej: k.p.) dochodzi z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie. W takiej sytuacji zwolnionej osobie przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowanie (art. 56 § 1 k.p.). O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy.

Wspomniane odszkodowanie:

• należne jest w kwocie wynagrodzenia za okres wypowiedzenia lub - w razie rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony - w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia (art. 58 k.p.),
• kalkuluje się według reguł wyliczania pieniężnego ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy (§ 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia i innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy).

Przy obliczaniu odszkodowania za niezgodne z prawem dyscyplinarne zwolnienie z pracy kluczowy jest zatem obowiązujący pracownika okres wypowiedzenia oraz rodzaj i wysokość uzyskiwanych przez niego składników wynagrodzenia.

Zasady ustalania podstawy wymiaru odszkodowania w zależności od sposobu wynagradzania pracownika

W przypadku świadczeń stanowiących równowartość miesięcznego, 2-miesięcznego lub 3-miesięcznego wynagrodzenia, obliczanych tak jak ekwiwalent urlopowy, wystarczy poprzestać na ustaleniu przeciętnej płacy za miesiąc. Nie ma wówczas potrzeby stosowania dzielnika w postaci współczynnika ekwiwalentowego wyrażającego średnią miesięczną liczbę dni przypadających do przepracowania w danym roku.

W odniesieniu do świadczeń należnych w wysokości wynagrodzenia za 2 tygodnie średnią miesięczną kwotę pensji dzieli się przez 2.

Wyłączenie z podstawy podatku i składek ZUS

Odszkodowanie wypłacane przez pracodawcę za niezgodną z prawem dyscyplinarkę zwolnione jest:

• z opodatkowania (art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych).
• ze składek ZUS (§ 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia składkowego).

Przykład

Piotrowi D. w styczniu 2018 r. sąd pracy przyznał odszkodowanie za nieuzasadnione rozwiązanie jego umowy o pracę zawartej na czas określony do końca sierpnia 2018 r. Z tego tytułu jego były pracodawca został zobowiązany do wypłacenia odszkodowania w wysokości wynagrodzenia za 3-miesięczny okres wypowiedzenia. W jego podstawie były pracodawca uwzględnił:

• wynagrodzenie zasadnicze zapisane w rozwiązanej umowie o pracę Piotra D. w wysokości 3000 zł brutto,

• miesięczne premie regulaminowe, które w okresie od października do grudnia 2017 r. wypłacono w sumie w kwocie wynoszącej 1900 zł brutto (za 55 dni pracy na 61 dni nominalnie do przepracowania) oraz kwartalne prowizje sprzedażowe wypłacone w miesiącach od stycznia do grudnia 2017 r. w łącznej wysokości 2840 zł brutto (za 230 dni pracy na 250 nominalnie do przepracowania).

W opisywanych okolicznościach ustalenie odszkodowania powinno wyglądać następująco:

• uzupełnienie premii i prowizji:

1900 zł : 55 dni = 34,55 zł; 34,55 zł x 61 dni = 2107,55 zł;

2840 zł : 230 dni = 12,35 zł; 12,35 zł x 250 dni = 3087,50 zł;

• ustalenie przeciętnej miesięcznej płacy:

3000 zł + (2107,55 zł : 3) + (3087,50 zł : 12) = 3000 zł + 702,52 zł + 257,29 zł = 3959,81 zł;

• obliczenie kwoty odszkodowania:

3959,81 zł x 3 = 11879,43 zł brutto.

Podstawa prawna

• art. 56, art. 58 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 1666; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 4

• art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2016 r. poz. 2032; ost.zm. Dz.U. z 2017 r. poz. 2494

• § 2 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 1949

• § 14-17 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop - Dz.U. Nr 2, poz. 14; ost.zm. Dz.U. z 2009 r. Nr 174, poz. 1353

• § 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 927

Mariusz Pigulski

ekspert i praktyk, zajmujący się od wielu lat prawem pracy i ubezpieczeń społecznych, absolwent Podyplomowego Studium Prawa Pracy na Uniwersytecie Łódzkim, autor licznych opracowań i publikacji z dziedziny kadrowo-płacowej