MF: Fundusz Przeciwdziałania COVID-19 i Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych (RFIL) - jak planować i klasyfikować?

W związku z licznymi pytaniami jednostek samorządu terytorialnego RIO w Poznaniu zwróciła się do Ministerstwa Finansów z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 i Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych.

Pytanie RIO Poznań

Na mocy art. 65 ust. 1 i 2 ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 568 z późn.zm.) w Banku Gospodarstwa Krajowego utworzony został Fundusz Przeciwdziałania COVID-19, zwany dalej "Funduszem", w celu finansowania lub dofinansowania realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19. W pierwotnym brzmieniu określono, że Fundusz jest państwowym funduszem celowym.

Z obecnego brzmienia art. 65 ww. ustawy nadanego ustawą z 16 kwietnia 2020 r. o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (Dz.U. z 2020 r. poz. 695 z późn.zm.) nie wynika, aby Fundusz, w ramach którego udzielane jest dofinansowanie jednostkom samorządu terytorialnego, był państwowym funduszem celowym.

W związku z powyższym tut. Izba prosi o wyjaśnienie następujących kwestii:

1) Jaki paragraf dochodów zastosować, przyjmując środki z Funduszu do uchwały budżetowej? Pojawiają się propozycje ujęcia tych środków w paragrafach:

• 628 "Środki otrzymane od pozostałych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych jednostek zaliczanych do sektora finansów publicznych",
• 629 "Środki na dofinansowanie własnych inwestycji gmin, powiatów (związków gmin, związków powiatowo-gminnych, związków powiatów), samorządów województw, pozyskane z innych źródeł",
• 635 "Środki otrzymane z państwowych funduszy celowych na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji i zakupów inwestycyjnych jednostek sektora finansów publicznych".

W ocenie Izby najbardziej właściwy byłby paragraf 629 z czwartą cyfrą "0".

2) Czy po stronie dochodów można zastosować dz. 758 "Różne rozliczenia", rozdz. 75814 "Różne rozliczenia finansowe" czy też rozdział 75816 "Wpływy do rozliczenia", jeżeli nie jest znane przeznaczenie środków przez jednostki samorządu terytorialnego, a w pozostałych przypadkach - rozdział właściwy dla wydatków, np. rozdz. 80104 w przypadku inwestycji realizowanych w przedszkolach czy rozdz. 60016 w przypadku gminnych inwestycji drogowych?

3) Czy jednostki samorządu terytorialnego, które planują w 2021 r. wydatki inwestycyjne finansowane ze środków Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych, które wpłynęły w 2020 r., są zobowiązane zmienić plan dochodów budżetu w tym zakresie w 2020 r., czy też wystarczy, jeżeli wykażą wykonane dochody w sprawozdaniu za 2020 r.?

Zgodnie z przepisami środki uzyskane z RFIL muszą być zgromadzone na wyodrębnionym rachunku bankowym, zatem dochody z tego tytułu, mimo iż zostaną wykonane w 2020 r., nie mogą być przeznaczone na wydatki inwestycyjne w 2020 r., ani też nie mogą służyć finansowaniu innych wydatków budżetu lub rozchodów budżetu na spłatę innych zobowiązań.

4) Czy w przypadku zaplanowania całej kwoty dochodów w 2020 r. możliwe będzie ujęcie niewykorzystanych środków w rozchodach w paragrafie 994 "Przelewy na rachunki lokat"?

Zaplanowanie w budżecie 2020 r. przeznaczenia dochodów z RFIL na ww. rozchody budzi wątpliwości, ponieważ wiąże się z przekazaniem środków na inny rachunek bankowy, który nie jest związany z opłacaniem faktur.

5) Czy w następnym roku możliwe będzie zaplanowanie niewykorzystanych środków w przychodach w paragrafie 905 "Przychody jednostek samorządu terytorialnego z niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu, wynikających z rozliczenia dochodów i wydatków nimi finansowanych związanych ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu określonymi w odrębnych ustawach" i wykazanie tych środków w załączniku nr 1 do WPF w pozycji 4.2 "Nadwyżka budżetowa z lat ubiegłych" (zgodnie z opracowaną przez Ministerstwo Finansów metodologią opracowania WPF JST), mimo iż w bilansie budżetu nie wystąpiła skumulowana nadwyżka budżetowa z lat ubiegłych?

Z analizy treści przepisu art. 217 ust. 2 pkt 5 i 8 ustawy o finansach publicznych wynika, że niewykorzystane środki pieniężne na rachunku bieżącym budżetu, o których mowa w art. 217 ust. 2 pkt 8 ustawy o finansach publicznych, stanowią wyodrębnioną część nadwyżki budżetowej z lat ubiegłych. Znaczna część jednostek samorządu terytorialnego nie posiada skumulowanej nadwyżki budżetowej, lecz skumulowany deficyt, który powstał w związku z zobowiązaniami z kredytów i pożyczek zaciągniętymi w latach poprzednich na realizację gminnych inwestycji.

6) Czy środki z Funduszu powinny zostać zaprezentowane w uchwale budżetowej poprzez dołączenie odrębnego załącznika, czy wystarczy wyszczególnić w postanowieniach uchwały budżetowej kwoty ogółem dochodów i wydatków z tego tytułu?

Zgodnie z art. 237 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (j.t. Dz.U. z 2019 poz. 869 z późń.zm.) w planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego określa się także dochody i wydatki finansowane z tych dochodów, związane ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu jednostki wynikającymi z odrębnych ustaw.

7) Czy jeżeli w powiecie umowę na realizację zadania podpisał zarząd dróg, tj. jednostka budżetowa powiatu, to czy możliwe jest przekazanie środków z wyodrębnionego rachunku na rachunek bankowy zarządu dróg i dokonanie płatności z tego rachunku czy też tylko bezpośrednio z rachunku wyodrębnionego dla środków z Funduszu? Czy zarząd dróg powinien również posiadać wyodrębniony rachunek na te środki?

Stanowisko Ministerstwa Finansów w powyższej sprawie zostanie wykorzystane przez tut. Izbę w działaniach nadzorczych i kontrolnych tutejszej Izby.

Odpowiedź Ministerstwa Finansów

W odpowiedzi na pismo z dnia 21 września br. znak: WA-0281/6/2020 w sprawie Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 i Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych (dalej: RFIL), uprzejmie przedstawiam, co następuje.

Stosownie do art. 65 ust. 11-13 ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 568 z późn.zm.) jednostki samorządu terytorialnego gromadzą środki z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 na wydzielonym rachunku dochodów i przeznaczają je na wydatki związane z przeciwdziałaniem COVID-19 w ramach planu finansowego tego rachunku. Wójt (burmistrz, prezydent miasta), zarząd powiatu oraz zarząd województwa dysponują środkami oraz opracowują plan finansowy dla tego rachunku.

W przypadkach nieobjętych wprost Uchwałą nr 102 Rady Ministrów z 23 lipca 2020 r. w sprawie wsparcia na realizację zadań inwestycyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego, w tym w kwestii planowania i wykonywania wydatków ze środków otrzymanych w ramach RFIL, mają zastosowanie przepisy ogólne, m.in. przepisy ustawy o finansach publicznych, w tym m.in. art. 48 oraz art. 237 ust. 1, i jej akty wykonawcze.

Należy pamiętać, że jednostki sektora finansów publicznych prowadzą rachunkowość zgodnie z przepisami o rachunkowości, z uwzględnieniem zasad określonych w ustawie o finansach publicznych. W tym zakresie należy również stosować się do przepisu art. 40 ustawy o finansach publicznych, który stanowi m.in., że dochody i wydatki ujmuje się w terminie ich zapłaty, niezależnie od rocznego budżetu, którego dotyczą.

Mając na uwadze względy systemowe, środki RFIL mają charakter budżetowy, powinny być zatem ujmowane w budżecie JST, z zachowaniem ich wyodrębnienia w ramach szczególnych zasad wykonywania budżetu JST. Cała kwota, która wpłynęła w 2020 r. na wyodrębniony rachunek, stanowi dochody budżetu gminy w 2020 r. W związku z tym środki z RFIL powinny zostać wprowadzone do budżetu JST oraz konsekwentnie do wieloletniej prognozy finansowej.

Przyjmując środki z RFIL do planu dochodów budżetów jednostek samorządu terytorialnego należy zastosować dział 758 "Różne rozliczenia", rozdział 75816 "Wpływy do rozliczenia", paragraf dochodów 629 "Środki na dofinansowanie własnych inwestycji gmin, powiatów (związków gmin, związków powiatowo-gminnych, związków powiatów), samorządów województw, pozyskane z innych źródeł", z czwartą cyfra "0". Taki sposób klasyfikacji pozwoli na wyodrębnienie tych środków spośród pozostałych dochodów jednostek samorządu terytorialnego.

Odnosząc się zaś do prawidłowego wydatkowania środków z RFIL, warunkiem jest ich przeznaczenie na wydatki majątkowe (§ 3 ust. 1 uchwały nr 102 Rady Ministrów z 23 lipca 2020 r. w sprawie wsparcia na realizację zadań inwestycyjnych przez jednostki samorządu terytorialnego) bez przesądzania, czy realizowane one będą przez samą jednostkę samorządu terytorialnego, czy przez jej jednostkę organizacyjną.

Obecnie w odniesieniu do budżetu jednostki samorządu terytorialnego funkcjonują szczególne zasady wykonywania budżetu (np. art. 212, art. 217 ust. 2 pkt 8, art. 237 ust. 1 ustawy o finansach publicznych), które umożliwiają ujmowanie środków w budżecie samorządowym. Taka praktyka obowiązuje w samorządzie m.in. w zakresie opłat śmieciowych, opłat za sprzedaż alkoholu, opłat i kar za korzystanie ze środowiska. Nowością jest jedynie, iż środki RFIL mają charakter majątkowy, a nie bieżący.

Odnosząc się natomiast do kwestii niewykorzystania środków RFIL w 2020 r., środki te będą stanowiły przychody budżetu 2021 r. zgodnie z art. 217 ust. 2 pkt 8 ustawy o finansach publicznych i ujęte w paragrafie 905 "Przychody jednostek samorządu terytorialnego z niewykorzystanych środków pieniężnych na rachunku bieżącym budżetu, wynikających z rozliczenia dochodów i wydatków nimi finansowanych związanych ze szczególnymi zasadami wykonywania budżetu określonymi w odrębnych ustawach". Podkreślenia wymaga jedynie, że zgodnie z zapisami uchwały nr 102 Rady Ministrów wsparcie może być przeznaczone wyłącznie na wydatki majątkowe. Dotyczy to także odsetek wynikających z lokowania tych środków.

Zgodnie z objaśnieniem do zał. nr 3 i 4 do ww. Uchwały Rady Ministrów, jednostki zobowiązują się bowiem do przeznaczenia całości odsetek od otrzymanych środków, zgromadzonych na rachunku bankowym lub lokacie, na wydatki majątkowe.

Pismo Ministerstwa Finansów - Departament Finansów Samorządu Terytorialnego

z 21 października 2020 r., sygn. ST9.4761.54.2020