Co można sfinansować z dotacji na wydatki bieżące

W przedszkolu prywatnym (niepublicznym) wymieniono na nowe betonowe ogrodzenie (płot). Przedłożono dokument - protokół stanu bhp - z którego wynika, że stare ogrodzenie było zniszczone i nie zapewniało już ochrony i bezpieczeństwa dzieciom. Nowe ogrodzenie postawiła firma, która wykonywała tego typu prace po raz pierwszy. Nie zmieniono konstrukcji ogrodzenia. Jest takie, jak było wcześniej. Koszt tego ogrodzenia, wraz z montażem i usługą transportową, wyniósł ponad 30 tys. zł. Czy taki wydatek można uznać za wydatek bieżący? Gmina przekazuje przedszkolu dotację na wydatki bieżące na podstawie art. 35 ustawy z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych.

Odpowiedź

Tak, wydatek ten można uznać za wydatek bieżący, ponieważ został on poniesiony w celu zapewnienia warunków działania przedszkola - w tym bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki. Wchodzą one w skład wydatków związanych z realizacją zadań organu prowadzącego.

Uzasadnienie

Stosownie do art. 131 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: u.f.p.) dotacje podmiotowe obejmują środki przeznaczone wyłącznie na dofinansowanie działalności bieżącej konkretnego podmiotu, w zakresie określonym w odrębnej ustawie lub umowie międzynarodowej. W myśl zaś art. 127 u.f.p., dotacje celowe są przeznaczone na realizację określonych zadań. W orzecznictwie prezentowany jest pogląd, że dotacja przysługuje na każdego ucznia i w tym zakresie ma charakter podmiotowy. Przeznaczona jest ona na dofinansowanie realizacji konkretnych zadań szkoły (kształcenie, wychowanie, opieka i profilaktyka społeczna) i w tym zakresie przyznawana dotacja ma charakter celowy (por. np. wyroki NSA z: 15 października 2014 r., sygn. akt II GSK 1403/13; 28 maja 2014 r., sygn. akt II GSK 229/13; 9 września 2015 r., sygn. akt II GSK 1616/14; 14 lutego 2017 r., sygn. akt II GSK 1577/15).

Pierwszy z tych celów dotyczy wyłącznie realizacji przez jednostkę oświatową funkcji dydaktycznych, wychowawczych oraz opiekuńczych. Drugi cel wiąże się z pozostałą działalnością placówki - związaną wprawdzie z procesem kształcenia, ale procesu tego bezpośrednio nierealizującą. Podział ten wynika z art. 35 ustawy z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (dalej: u.f.z.o.). Ustawodawca określił, że dotacje mogą być wykorzystane wyłącznie na pokrycie wydatków bieżących placówki wychowania przedszkolnego, szkoły i placówki, obejmujących każdy wydatek poniesiony na cele działalności placówki wychowania przedszkolnego, szkoły lub placówki. Przepis ten wyczerpująco ustalił, jakie wydatki powinny być taktowane jako bieżące.

Zgodnie z art. 35 ust. 2 u.f.z.o. przez wydatki bieżące należy tu rozumieć wydatki, o których mowa w art. 236 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. Chodzi więc o wydatki budżetowe niebędące wydatkami majątkowymi.

Cel wydatkowania dotacji

Przepis art. 35 ust. 1 u.f.z.o. powiela brzmienie dotychczasowego art. 90 ust. 3d ustawy o systemie oświaty. Dlatego wyroki sądów administracyjnych, wydane na gruncie tego przepisu, są nadal aktualne. I tak, w wyroku z 6 grudnia 2019 r. (sygn. akt I GSK 1480/18) NSA podał, że nie można przyjąć, że dotacja oświatowa może być wydatkowana na każdy cel związany z działalnością podmiotu dotowanego, natomiast uprawnione jest stanowisko, że beneficjent może przeznaczyć dotację tylko na cele wskazane w art. 90 ust. 3d ustawy o systemie oświaty (obecnie jest to art. 35 ust. 1 pkt 1 u.f.z.o.). Nie można z tej dotacji ponosić wydatków pośrednio związanych z działalnością dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą ani tym bardziej twierdzić, że wystarczy dotacje przeznaczyć na bieżącą działalność szkoły - bez wskazania konkretnego celu - lub też, że jedyną formą rozliczenia dotacji może być rozliczenie faktycznej liczby uczniów.

Z kolei WSA w Olsztynie, w wyroku z 1 sierpnia 2019 r. (sygn. akt I SA/Ol 396/19), stwierdził, że ze względu na publiczny charakter dotacji stronę korzystającą z publicznych pieniędzy obowiązują określone standardy postępowania i musi ona zadbać o należyte udokumentowanie wydatków realizowanych w ramach uzyskanej dotacji. Zdaniem sądu ciężar udowodnienia prawidłowości wydatkowania i rozliczania dotacji spoczywa na beneficjencie, bowiem dysponowanie środkami publicznymi podlega określonemu reżimowi i kontroli wydatkowania otrzymanych środków. Wydatki muszą być wykazane stosownymi dowodami (np. fakturami, rachunkami), a rodzaj i wysokość wydatków muszą być powiązane z dowodami zapłaty (wyrok WSA w Olsztynie z 1 sierpnia 2019 r., sygn. akt I SA/Ol 396/19).

Zdaniem WSA w Lublinie, wyrażonym w wyroku z 1 marca 2019 r. (sygn. akt I SA/Lu 776/18), wydatki na obsługę administracyjną, organizacyjną, finansową, prawną szkół i placówek mogą być finansowane z dotacji. Są one wydatkami bieżącymi na realizację zadań z zakresu edukacji, wychowania i opieki.

Czynsz na najem budynku

WSA w Łodzi w wyroku z 21 lutego 2018 r. (sygn. akt I SA/Łd 1064/17) uznał, że wynajęcie miejsca, w którym przedszkole może funkcjonować, i pokrycie wydatków związanych z najmem jest wydatkiem poniesionym na cele działalności konkretnego przedszkola. Dopuszczalne jest kwalifikowanie czynszu poniesionego na wynajem pomieszczeń przeznaczonych na potrzeby funkcjonowania przedszkola jako wydatku bieżącego w oparciu o treść art. 90 ust. 3d pkt 1 ustawy o systemie oświaty (obecnie jest to art. 35 ust. 1 pkt 1 u.f.z.o.).

Z kolei za wydatek bieżący WSA w Lublinie, w wyroku z 8 listopada 2019 r. (sygn. akt I SA/Lu 539/19), uznał sfinansowanie z dotacji dla przedszkola wydatków na zakup: kosy spalinowej, rolet, fartucha, ochraniaczy, tablicy informacyjnej, drabiny, wkrętarki akumulatorowej, parownicy i dyszy do okien, usług księgowego, kursu doskonalącego protokołowanie zebrań rady pedagogicznej, a także na opłatę za opinię sanepidu oraz opłat bankowych czy za badania wstępne pracowników.

Dotacja może też być przeznaczona na sfinansowanie wydatków związanych z realizacją zadań organu prowadzącego w postaci zapewnienia szkole obsługi prawnej. Tak z kolei orzekł w WSA w Gliwicach w wyroku z 10 września 2019 r. (sygn. akt I SA/Gl 227/19).

A według WSA w Lublinie (wyrok z 1 marca 2019 r., sygn akt I SA/Lu 776/18) wpłaty na PFRON, które są związane z zatrudnieniem personelu pedagogicznego i administracyjnego pracującego na rzecz danej placówki oświatowej, stanowią bieżące wydatki szkoły lub placówki na realizację jej zadań w zakresie kształcenia, wychowania i opieki.

Wydatki niebędące bieżącymi

Wydatkami, które są kwestionowane - jako wydatki niezwiązane z procesem kształcenia, wychowania i opieki - są m.in.: leasing (przede wszystkim samochodowy), paliwo do samochodu należącego do organu prowadzącego, części do samochodu należącego do organu prowadzącego, raty kredytów, spłata pożyczek hipotecznych, usługi gastronomiczne i hotelowe, zapłata podatku od nieruchomości, opłaty parkingowe, monitoring samochodowy, świadczona na rzecz organu prowadzącego obsługa prawna, różnego rodzaju usługi serwisowe, amortyzacja (ponieważ nie jest ona wydatkiem). Również wydatki poniesione na reklamę i promocję przedszkola nie mieszczą się w zadaniach placówki w zakresie kształcenia, wychowywania lub opieki (wyrok WSA w Bydgoszczy z 2 lipca 2019 r., sygn. akt I SA/Bd 249/19). Jako wydatki bieżące nie mogą być też kwalifikowane koszty wyżywienia dzieci w sytuacji, gdy są one w całości pokrywane w ramach opłat za przedszkole uiszczanych przez rodziców (wyrok NSA z 2 kwietnia 2019 r., sygn. akt I GSK 1106/18).

Obowiązek zwrotu dotacji

W przypadku podania niezgodnych z ewidencją danych wydatkowania środków na zakupy niedotyczące zadań przedszkola w zakresie kształcenia, wychowania i opieki - w tym także profilaktyki społecznej - przedszkole będzie zobowiązane do zwrotu dotacji (por. wyrok WSA w Bydgoszczy z 2 lipca 2019 r., sygn. akt I SA/Bd 249/19). Ustawodawca w treści art. 252 ust. 1 ustawy o finansach publicznych określił zasady zwrotu. Zgodnie z regulacjami dotacje udzielone z budżetu jednostki samorządu terytorialnego podlegają zwrotowi do budżetu wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, w ciągu 15 dni od dnia stwierdzenia, że zostały wykorzystane niezgodnie z przeznaczeniem lub pobrane nienależnie lub w nadmiernej wysokości. Zwrot dotacji następuje w drodze decyzji administracyjnej. Istotne jest to, że beneficjent dotacji bierze czynny udział w postępowaniu i zawsze ma prawo wypowiedzenia się co do zebranych dowodów, materiałów oraz zgłoszonych żądań. Może zrobić to poprzez złożenie wyjaśnień co do sposobu spożytkowania dotacji.

WAŻNE

Leszek Jaworski

prawnik, wieloletni pracownik administracji publicznej, specjalista ds. prawa samorządowego i administracyjnego, autor licznych publikacji z tego zakresu

Podstawy prawne

• art. 35 ust. 1 pkt 1, ust. 2 ustawy z 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 17; ost. zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 278)

• art. 127, art. 131, art. 252 ust. 1, art. 236 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 869; ost. zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695)

• art. 30 ust. 3 pkt 4 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta nauczyciela (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215)

• art. 10 ust. 1 ustawy - Prawo oświatowe (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1148; ost. zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 910)