Pracownicze plany kapitałowe

Z dniem 1 stycznia 2019 r. weszła w życie ustawa o pracowniczych planach kapitałowych, dalej zwana ustawą o PPK.

W ustawie o PPK określono m.in. zasady:

gromadzenia środków w PPK,

zawierania umów o zarządzanie PPK,

zawierania umów o prowadzenie PPK,

finansowania i dokonywania wpłat do PPK

dokonywania wypłat transferowych, wypłat i zwrotu środków zgromadzonych w PPK.

Potrzeba wprowadzenia ustawy

W uzasadnieniu do ustawy wskazano, że prowadzony rządowy Program Budowy Kapitału (PBK), będący narzędziem budowania oszczędności Polaków, ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa finansowego obywateli i stabilności systemu finansów publicznych, rozwój lokalnego rynku kapitałowego oraz podniesienie potencjału rozwoju gospodarki. Jednym z czterech celów PBK jest efektywny, dobrowolny, kapitałowy system emerytalny.

Zdaniem ustawodawcy trzy czwarte Polaków w żaden sposób nie odkłada pieniędzy z przeznaczeniem na zabezpieczenie na starość, a dominującym powodem nieoszczędzania na cele emerytalne jest brak wystarczających środków finansowych, małe przychody lub ich brak. Wskazano także, że wiedza obywateli na temat dodatkowych form oszczędzania jest wciąż niewystarczająca, a jeśli decydują się oni na skorzystanie z dodatkowego oszczędzania na starość, często są to decyzje krótkotrwałe, a działania epizodyczne. Rozwiązania ustawy o PPK mają temu przeciwdziałać.

Podstawowe założenia systemu pracowniczych planów kapitałowych (PPK)

Zgodnie z zapisami ustawy pracownicze plany kapitałowe (PPK) są prowadzone w celu systematycznego oszczędzania przez ich uczestników z przeznaczeniem na wypłatę po osiągnięciu 60 roku życia zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn.

W ramach rozwiązań ustawowych wprowadzono dwojakiego rodzaju umowy nazwane:

1) 

umowy o zarządzanie PPK

2) 

umowy o prowadzenie PPK.

Stronami umowy o zarządzanie PPK jest podmiot zatrudniający i instytucja finansowa, tj. towarzystwo funduszy inwestycyjnych dopuszczone do udziału w portalu PPK administrowanym przez Polski Fundusz Rozwoju SA.

Podmiotem zatrudniającym w myśl zapisów ustawy są:

• pracodawcy w rozumieniu Kodeksu pracy,
• zleceniodawcy,
• nakładcy,
• rolnicze spółdzielnie produkcyjne,
• spółdzielnie kółek rolniczych,
• podmioty, w których działają rady nadzorcze, jeżeli ich członkowie są wynagradzani z tytułu pełnienia tych funkcji.

Stronami umowy o prowadzenie PPK są osoba zatrudniona i instytucja finansowa. Na podstawie tej umowy przyjmowane będą składki i wypłaty transferowe, które następnie będą przeliczane na jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych. Zdaniem ustawodawcy forma prawna tych podmiotów jest najlepiej dostosowana do wykonywania zadań związanych z funkcjonowaniem PPK w okresie akumulacji gromadzonych środków.

Powszechność systemu dobrowolnego oszczędzania na cele emerytalne

Powszechność systemu PPK gwarantować ma nałożenie na podmioty zatrudniające obowiązku zawierania umowy o zarządzanie PPK, jeżeli zatrudniają co najmniej jedną osobę.

Umowa o zarządzanie PPK ma być zawierana z towarzystwem funduszy inwestycyjnych dopuszczonym do udziału w portalu PPK. Umowę o zarządzanie PPK zawiera się w terminie 90 dni od dnia zatrudnienia pierwszej osoby zatrudnionej w rozumieniu ustawy.

Wybór przez podmiot zatrudniający instytucji finansowej, z którą zostanie zawarta umowa o zarządzanie PPK, będzie dokonywany po zasięgnięciu opinii zakładowej organizacji związkowej lub innej reprezentacji osób zatrudnionych, na podstawie oceny proponowanych przez tę instytucję finansową warunków zarządzania środkami zgromadzonymi w PPK, efektywności w zarządzaniu aktywami i doświadczenia w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi, z uwzględnieniem w szczególności najlepiej rozumianego interesu osób zatrudnionych.

W przypadku stwierdzenia, że podmiot zatrudniający nie dopełnił obowiązku zawarcia umowy o zarządzanie PPK we wskazanym w ustawie terminie, Polski Fundusz Rozwoju SA (PFR) wezwie na piśmie podmiot zatrudniający do zawarcia umowy o zarządzanie PPK w terminie 30 dni od dnia otrzymania wezwania.

Obowiązek zawierania umów o zarządzanie PPK jest wprowadzany stopniowo. Termin utworzenia PPK zależy od liczby zatrudnionych.

Tabela 1. Terminy wprowadzania PPK

Lp.	Termin	Wielkość podmiotu	Stan zatrudnienia
1.	Od 1 lipca 2019 r.	Podmioty zatrudniające co najmniej 250 osób	Według stanu na 31 grudnia 2018 r.
2.	Od 1 stycznia 2020 r.	Podmioty zatrudniające co najmniej 50 osób	Według stanu na 30 czerwca 2019 r.
3.	Od 1 lipca 2020 r.	Podmioty zatrudniające co najmniej 20 osób	Według stanu na 31 grudnia 2019 r.
4.	Od 1 stycznia 2021 r.	Pozostałe podmioty zatrudniające	Nie dotyczy

 

Uczestnicy pracowniczych planów kapitałowych

Zgodnie z zapisami ustawy uczestnikami PPK są osoby, które ukończyły 18 rok życia, zatrudnione, w imieniu i na rzecz których podmiot zatrudniający, jako szczególny przedstawiciel ustawowy, zawarł umowę o prowadzenie PPK. Co jednak istotne, obowiązywanie umowy o prowadzenie PPK nie jest powiązane z okresem zatrudnienia danego uczestnika.

Umowa o prowadzenie PPK będzie zawierana z instytucją finansową, a więc towarzystwem funduszy inwestycyjnych, dopuszczonym do udziału w portalu PPK, z którym podmiot zatrudniający zawarł umowę o zarządzanie PPK.

Podmiot zatrudniający zawiera umowę o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej po upływie 3 miesiąca zatrudnienia w podmiocie zatrudniającym, nie później niż do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin 3 miesięcy zatrudnienia, chyba że osoba zatrudniona zadeklaruje przed upływem tego terminu niedokonywanie wpłat do PPK, na podstawie deklaracji złożonej w formie pisemnej podmiotowi zatrudniającemu, albo przestanie być w stosunku do tego podmiotu zatrudniającego osobą zatrudnioną.

W przypadku pracowników do wspomnianego okresu zatrudnienia wlicza się okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na zasadach określonych w art. 23¹ Kodeksu pracy.

Brak obowiązku zawarcia umowy o prowadzenie PPK

Obowiązku zawarcia umów o prowadzenie PPK nie mają mikroprzedsiębiorcy, jeżeli wszystkie zatrudnione u nich osoby złożą deklarację w sprawie rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK. Ponowne dokonywanie wpłat do PPK będzie następowało co 4 lata, chyba że uczestnik PPK znów z tego zrezygnuje, składając podmiotowi zatrudniającemu odpowiednią deklarację.

Ponadto nieobjęte obowiązkiem zawarcia umów o prowadzenie PPK są osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej.

Obowiązek zawarcia umów o prowadzenie PPK nie odnosi się także do pracowników podmiotu zatrudniającego, który prowadzi pracowniczy program emerytalny (PPE) w dniu wejścia w życie ustawy i odprowadza składki podstawowe do PPE w wysokości co najmniej 3,5% wynagrodzenia. To samo dotyczy osób zatrudnionych będących nakładcami, zleceniobiorcami i członkami rad nadzorczych, jeżeli w dniu, od którego do podmiotu zatrudniającego stosuje się obowiązki wynikające z ustawy, podmiot ten prowadzi PPE, w którym osoby te mogą uczestniczyć, a składki podstawowe odprowadzane za tych uczestników wynoszą co najmniej 3,5% wynagrodzenia.

W opisanych sytuacjach obowiązek zawarcia umowy o prowadzenie PPK powstanie w razie zawieszenia naliczania i odprowadzania składek podstawowych do PPE, ograniczenia wysokości odprowadzanych składek podstawowych do PPE poniżej 3,5% wynagrodzenia, likwidacji PPE oraz powstania opóźnienia w odprowadzaniu składek podstawowych do PPE powyżej 3 miesięcy.

Obowiązek zawarcia umów o prowadzenie PPK nie odnosi się do osób zatrudnionych, które najpóźniej w pierwszym dniu zatrudnienia ukończyły 70 rok życia.

Umowy na rzecz osoby zatrudnionej, która ukończyła 55 rok życia, a nie ukończyła 70 roku życia, będą zawierane jedynie na jej wniosek. Aby jednak zapobiec sytuacji, w której podmiot zatrudniający celowo rozwiąże z osobą zatrudnioną stosunek prawny leżący u podstaw zatrudnienia tuż przed ukończeniem 55 roku życia, a następnie zatrudni ją na nowo po ukończeniu tego wieku, ustawa przewiduje obowiązek zawarcia umów o prowadzenie PPK na rzecz osób, które w momencie zatrudnienia osiągnęły ten wiek, ale w okresie 12 miesięcy poprzedzających pierwszy dzień zatrudnienia były zatrudnione w tym podmiocie zatrudniającym łącznie przez co najmniej 90 dni. Takie rozwiązanie ma na celu przeciwdziałać potencjalnym nadużyciom polegającym na rozwiązywaniu umów stanowiących podstawę zatrudnienia w okresie bezpośrednio poprzedzającym osiągnięcie wieku 55 lat i ponownym ich zatrudnieniu po osiągnięciu tego wieku, w celu wyłączenia obowiązku zawierania umów o prowadzenie PPK.

Natomiast w przypadku osoby, która najpóźniej w pierwszym dniu zatrudnienia ukończyła 70 rok życia, podmiot zatrudniający nie zawiera w imieniu i na jej rzecz umowy o prowadzenie PPK.

Jeżeli podmiot zatrudniający nie dopełni obowiązku zawarcia umowy o prowadzenie PPK nie później niż do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin 3 miesięcy zatrudnienia, przyjmuje się, że w pierwszym dniu po upływie tego terminu z mocy prawa powstał stosunek prawny wynikający z umowy o prowadzenie PPK pomiędzy osobą zatrudnioną a instytucjami finansowymi, z którymi podmiot zatrudniający zawarł umowę o zarządzanie PPK. Umowę o prowadzenie PPK uważa się za zawartą na warunkach wynikających z umowy o zarządzanie PPK.

Uczestnik PPK może w tym samym czasie być stroną więcej niż jednej umowy o prowadzenie PPK. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy dany uczestnik jest zatrudniony przez różne podmioty zatrudniające, które zawarły umowy o zarządzanie PPK z różnymi instytucjami finansowymi. Co istotne, uczestnik pozostanie stroną umowy o prowadzenie PPK także po ustaniu zatrudnienia w podmiocie, który umowę tę zawarł w jego imieniu i na jego rzecz. Może to prowadzić do sytuacji, w której oszczędności uczestnika będą gromadzone w ramach różnych PPK. Aby zapobiec takiej sytuacji, ustawa nałożyła na osobę zatrudnioną obowiązek składania podmiotowi zatrudniającemu oświadczenia o wszystkich prowadzonych dla niej rachunkach w PPK. Niezwłocznie po zawarciu umowy o prowadzenie PPK podmiot zatrudniający składać będzie w imieniu osoby zatrudnionej wniosek o wypłatę transferową środków zgromadzonych na tych rachunkach do PPK prowadzonego na podstawie umowy, którą sam zawarł. Osoba zatrudniona będzie mogła jednak złożyć podmiotowi zatrudniającemu sprzeciw wobec zamiaru złożenia takiego wniosku, który będzie skutkować odstąpieniem od jego złożenia.

Uczestnik PPK będzie mógł wskazać imiennie jedną lub więcej osób fizycznych, na których rzecz ma nastąpić, po jego śmierci, wypłata środków niewykorzystanych zgodnie z przepisami ustawy. Uczestnik będzie mógł w każdym czasie zmienić poprzednią dyspozycję, wskazując inne osoby fizyczne uprawnione do otrzymania środków po jego śmierci zamiast lub oprócz osób poprzednio wskazanych, jak również oznaczając w inny sposób udział wskazanych osób w tych środkach, albo odwołać poprzednią dyspozycję, nie wskazując żadnych innych osób.

Dobrowolność oszczędzania

Jednym z fundamentalnych założeń ustawy jest dobrowolność oszczędzania w PPK. W związku z tym uczestnik będzie mógł zrezygnować z oszczędzania w PPK na podstawie pisemnej deklaracji złożonej podmiotowi zatrudniającemu. Za uczestnika, który zrezygnował z oszczędzania w PPK, podmiot zatrudniający nie będzie odprowadzał składek począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym uczestnik złożył deklarację o rezygnacji z oszczędzania w PPK.

W związku z wprowadzonym w ustawie mechanizmem ponownego automatycznego odprowadzania składek za uczestnika, który uprzednio złożył deklarację o rezygnacji z odprowadzania składek do PPK, ustawodawca wprowadził obowiązek odpowiednio wcześniejszego poinformowania uczestnika przez podmiot zatrudniający, co 4 lata, w terminie do ostatniego dnia lutego, o ponownym odprowadzaniu składki. Jednocześnie, co 4 lata, podmiot zatrudniający będzie ponownie rozpoczynał odprowadzanie składki od 1 kwietnia za uczestnika, który zrezygnował z oszczędzania przed tą datą. Po rozpoczęciu ponownego odprowadzania składek uczestnik będzie mógł ponownie zrezygnować z oszczędzania. Celem takiego rozwiązania jest przeciwdziałanie bierności uczestników, którzy z jakichś względów rezygnują z oszczędzania, a następnie - po pewnym czasie - nie powracają do oszczędzania.

Uczestnik, który zrezygnował z oszczędzania w PPK, będzie mógł w każdym czasie ponownie przystąpić do oszczędzania w PPK. W celu przystąpienia do oszczędzania w PPK uczestnik będzie składał podmiotowi zatrudniającemu, na piśmie, wniosek o odprowadzanie składe do PPK.

Składki odprowadzane do PPK

Składki wnoszone do PPK są finansowane z własnych środków przez podmiot zatrudniający i uczestnika. Ustawa wprowadziła także mechanizm antykryzysowy polegający na tym, że w okresie przestoju ekonomicznego podmiot zatrudniający nie finansuje składki podstawowej i składki dodatkowej.

Składka podstawowa odprowadzana do PPK, finansowana przez podmiot zatrudniający, wynosi 1,5% wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uczestnika, o której mowa w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z wyłączeniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym oraz pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, bez stosowania ograniczenia.

Podmiot zatrudniający będzie mógł zadeklarować w umowie o zarządzanie PPK wnoszenie składki dodatkowej do PPK w wysokości do 2,5% wynagrodzenia. Składka będzie mogła być różnicowana dla poszczególnych grup osób zatrudnionych w danym podmiocie zatrudniającym wyróżnionych ze względu na długość okresu zatrudnienia w tym podmiocie.

Podmiot zatrudniający będzie mógł zmienić wysokość składki dodatkowej lub zrezygnować z jej wnoszenia w formie zmiany umowy o zarządzanie PPK oraz umów o prowadzenie PPK. Zmieniona wysokość składki dodatkowej będzie obowiązywać od miesiąca następującego po miesiącu kalendarzowym, w którym została dokonana zmiana. Łącznie podmiot zatrudniający będzie mógł finansować składkę w wysokości do 4% wynagrodzenia (jako maksymalna suma wysokości składek podstawowych i dodatkowych).

 

UWAGA!

Składki wnoszone do PPK, zarówno podstawowe, jak i dodatkowe, które są finansowane przez podmiot zatrudniający, nie będą wliczane do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia wysokości obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

 

Podstawowa wpłata do PPK finansowana przez uczestnika wynosi 2% wynagrodzenia. Uczestnik, którego wynagrodzenie w danym miesiącu uzyskiwane z różnych źródeł nie przekracza 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia, może zadeklarować obniżenie wpłaty podstawowej maksymalnie do 0,5%. Uczestnik może także zadeklarować dodatkową wpłatę w wysokości do 2% wynagrodzenia. Łącznie wysokość dokonywanych przez niego wpłat może wynieść maksymalnie 4% wynagrodzenia.

Do dokonania wpłat do wybranej instytucji finansowej jest obowiązany podmiot zatrudniający. Wpłaty dokonywane są w terminie do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały obliczone i pobrane.

Tabela 2. Wysokość wpłat do PPK

Lp.	Rodzaj wpłaty	Podmiot zatrudniający	Uczestnik
1.	Wpłata podstawowa	1,5% wynagrodzenia	2% wynagrodzenia *
2.	Wpłata dodatkowa**	do 2,5% wynagrodzenia	do 2% wynagrodzenia

 

 *

Jeżeli wynagrodzenie uczestnika osiągane z różnych źródeł w danym miesiącu nie przekracza kwoty odpowiadającej 1,2-krotności wynagrodzenia minimalnego, wpłata uczestnika może wynosić mniej niż 2% wynagrodzenia, ale nie mniej niż 0,5% wynagrodzenia.

** Wpłatę dodatkową mogą zadeklarować podmiot zatrudniający i uczestnik.

 

Wpłata dodatkowa finansowana przez podmiot zatrudniający może być zróżnicowana ze względu na długość zatrudnienia w podmiocie zatrudniającym albo na podstawie postanowień regulaminu wynagrodzeń lub układu zbiorowego pracy obowiązujących w podmiocie zatrudniającym. Dodatkowo podmiot zatrudniający może zmienić wysokość wpłaty dodatkowej lub zrezygnować z jej dokonywania w formie zmiany umowy o zarządzanie PPK.

Uczestnik może w formie zmiany deklaracji zmienić wysokość wpłaty dodatkowej lub zrezygnować z jej dokonywania.

Dopłaty roczne do PPK

Dla zwiększenia motywacji uczestników PPK do oszczędzania ustawa przewiduje zachęty mające na celu wsparcie atrakcyjności PPK jako formy gromadzenia oszczędności na cele emerytalne.

W terminie 30 dni po zakończeniu kwartału minister właściwy do spraw pracy przekazuje uczestnikowi PPK, za pośrednictwem PFR, wpłatę powitalną w kwocie równej 250 zł, w celu zaewidencjonowania jej na rachunku PPK uczestnika PPK. Uprawnienie do wpłaty powitalnej przysługuje uczestnikowi PPK, w imieniu i na rzecz którego zawarto w tym kwartale lub w kwartale poprzednim umowę o prowadzenie PPK i który przez co najmniej 3 pełne miesiące jest uczestnikiem PPK, jeżeli za miesiące te dokonano na ten rachunek wpłat podstawowych finansowanych przez uczestnika PPK.

Inną z zachęt są coroczne dopłaty do rachunku uczestnika w PPK.

Prawo do dopłaty w danym roku kalendarzowym przysługuje uczestnikowi PPK, jeżeli zostanie spełniony określony w ustawie warunek dotyczący wysokości zgromadzonych przez tego uczestnika w danym roku kalendarzowym składek podstawowych na rachunku lub rachunkach w PPK.

W myśl zapisów uczestnikowi PPK dopłata roczna przysługuje w przypadku, gdy kwota wpłat podstawowych i dodatkowych finansowanych przez podmiot zatrudniający oraz uczestnika PPK w danym roku kalendarzowym jest równa co najmniej 25% kwoty wpłat podstawowych należnych od kwoty stanowiącej 6-krotność minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w tym roku.

Wpłata powitalna finansowana jest z Funduszu Pracy.

 

UWAGA!

Maksymalny limit wpłat i dopłat możliwych do dokonania na wszystkie rachunki PPK uczestnika PPK wynosi w danym roku kalendarzowym równowartość w złotych kwoty 50 000 dolarów amerykańskich, według średniego kursu dolara amerykańskiego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający 31 grudnia roku poprzedzającego dany rok kalendarzowy. Po przekroczeniu tego limitu dalsze wpłaty i dopłaty na rachunek PPK uczestnika PPK nie są dokonywane.

 

PFR w terminie do 5 dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu, za który dokonano wpłaty i dopłaty, weryfikuje, czy wartość dokonanych wpłat i dopłat na rachunki uczestnika PPK nie przekroczyła limitu. W przypadku gdy w wyniku przeprowadzonej weryfikacji okaże się, że doszło do przekroczenia tego limitu, PFR informuje o tym instytucje finansowe prowadzące rachunki PPK uczestnika PPK, uczestnika PPK oraz podmioty zatrudniające i wzywa instytucje finansowe prowadzące rachunki PPK uczestnika PPK, na które dokonano wpłat i dopłat po przekroczeniu limitu, do zwrotu wpłat i dopłat dokonanych na rachunek PPK uczestnika PPK po przekroczeniu tego limitu, wskazując wpłaty i dopłaty lub ich część podlegające zwrotowi.

Zwrot wpłat jest dokonywany podmiotom, które ich dokonały. Zwrot dopłat jest dokonywany Funduszowi Pracy za pośrednictwem PFR.

Wpłaty i dopłaty dokonane po przekroczeniu limitu podlegają zwrotowi w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania przez instytucje finansowe wezwania.

Koszty zarządzania PPK

Wynagrodzenie za zarządzanie, pobierane przez fundusz inwestycyjny, w którym lokowane są środki, może być w wysokości nie wyższej niż 0,5% aktywów netto funduszu w skali roku. Wynagrodzenie to będzie obliczane na każdy dzień ustalenia wartości aktywów netto funduszu i pobierane do 15 dnia roboczego po zakończeniu miesiąca, za który wynagrodzenie jest należne. Ponadto instytucja finansowa będzie uprawniona do pobrania wynagrodzenia za osiągnięty wynik ("success fee") maksymalnie 0,1% aktywów netto funduszu w skali roku.

Wynagrodzenie to może być pobierane pod warunkiem:

1) 

realizacji dodatniej stopy zwrotu funduszu inwestycyjnego, funduszu emerytalnego lub subfunduszu za dany rok,

2) 

osiągnięcia w danym roku stopy zwrotu przez fundusz inwestycyjny, fundusz emerytalny lub subfundusz przewyższającej stopę referencyjną.

Wynagrodzenie za osiągnięty wynik jest obliczane na każdy dzień wyceny i jest płatne na rzecz towarzystwa funduszy inwestycyjnych, PTE, pracowniczego towarzystwa emerytalnego lub pobierane przez zakład ubezpieczeń, do 15 dnia roboczego po zakończeniu roku.

Należy wskazać, że w stosunku do wysokości wynagrodzenia za zarządzanie przewiduje się jednak jeden wyjątek. Dotyczy on sytuacji, gdy aktywa netto funduszy inwestycyjnych i subfunduszy zarządzanych przez tę samą instytucję finansową oraz zarządzanych przez instytucje finansowe wchodzące w skład tej samej grupy kapitałowej, w części przypadającej na PPK, według stanu na koniec kwartału poprzedzającego termin obliczenia opłaty przewyższają 15% środków zgromadzonych we wszystkich funduszach inwestycyjnych gromadzących środki w PPK. W takim przypadku instytucja finansowa może pobierać wynagrodzenie tylko od tej części aktywów netto w części przypadającej na PPK, która nie przewyższy 15% wartości aktywów netto wszystkich funduszy inwestycyjnych w części przypadającej na PPK.

Informacja o wysokości aktywów netto zgromadzonych we wszystkich funduszach inwestycyjnych, w których gromadzone są środki w PPK, na koniec każdego kwartału będzie publikowana przez organ nadzoru do końca każdego miesiąca od zakończenia każdego kwartału kalendarzowego. Powyższe ma na celu ograniczenie koncentracji zarządzania środkami gromadzonymi w PPK przez wąską grupę instytucji finansowych, co pozwoli na zrównoważony rozwój rynku PPK.

Wpłaty do PPK w księgach rachunkowych podmiotu zatrudniającego

W przypadku PPK mamy do czynienia ze świadczeniami pracowniczymi po okresie zatrudnienia. Przepisy prawa bilansowego nie określają sposobu ewidencji wpłat do PPK. Jednak na mocy przepisów art. 10 ust. 3 ustawy o rachunkowości w sprawach nieuregulowanych przepisami tej ustawy i braku odpowiedniego KSR, jednostki mogą korzystać ze wskazówek zawartych w MSR.

W zakresie kwalifikacji wpłat do PPK jednostki mogą skorzystać ze wskazówek zawartych w MSR 19 "Świadczenia pracownicze".

W myśl zapisów standardu świadczenia po okresie zatrudnienia to świadczenia pracownicze, inne niż świadczenia z tytułu rozwiązania stosunku pracy i krótkoterminowe świadczenia pracownicze, które są należne po zakończeniu zatrudnienia.

Świadczenia pracownicze obejmują świadczenia po okresie zatrudnienia, m.in. takie jak świadczenia emerytalne, na przykład emerytury i ryczałtowe odprawy emerytalne.

W MSR 19 wymieniono różne podejścia do świadczeń po okresie zatrudnienia, tj. świadczenia kwalifikujące się do "programów określonych składek" oraz "programów określonych świadczeń".

W Polsce świadczeniem kwalifikującym się do "programów określonych składek" są składki na ubezpieczenie emerytalne przypisane do płatnika (zakładu pracy), wpłaty na pracowniczy program emerytalny prowadzony przez zakład pracy (PPE) bądź wpłaty w ramach PPK.

W "programach określonych składek" jednostka, która wykazuje takie świadczenia, jest zobligowana do ustalania kwoty składek i dokonania zapłat za dany okres. Nie ma zatem potrzeby szacowania długoterminowych rezerw, przyjmowania założeń aktuarialnych i ustalania zysków lub strat aktuarialnych.

Składki na ubezpieczenia emerytalne, wpłaty na PPE bądź wpłaty w ramach PPK, w częściach finansowanych przez pracodawcę, należą do tzw. kosztów pracowniczych. W księgach rachunkowych koszty pracownicze zalicza się do kosztów podstawowej działalności operacyjnej i odnosi w ciężar konta "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia" lub/i na odpowiednie konto zespołu 5.

Ewidencja księgowa wpłat do PPK

1. Wysokość wpłaty finansowanej przez podmiot zatrudniający:

Wn "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia"

lub konto zespołu 5

Ma "Pozostałe rozrachunki"

- w analityce: instytucja finansowa zarządzająca i prowadząca PPK

równolegle:

Wn konto zespołu 5

Ma "Rozliczenie kosztów"

2. Wysokość wpłaty do pobrania od uczestnika PPK - potrącenie z wynagrodzenia:

Wn "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń"

Ma "Pozostałe rozrachunki"

- w analityce: instytucja finansowa zarządzająca i prowadząca PPK

3. Wpłata do instytucji finansowej:

Wn "Pozostałe rozrachunki"

- w analityce: instytucja finansowa zarządzająca i prowadząca PPK

Ma "Rachunek bieżący"

Koszty uzyskania przychodów u pracodawcy

Wydatki poniesione przez podmiot zatrudniający na zapewnienie prawidłowej realizacji obowiązków wynikających z ustawy o PPK stanowią koszty uzyskania przychodów.

Wpłaty dokonywane do PPK, w części finansowanej przez podmiot zatrudniający, stanowią koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który są należne, pod warunkiem że zostaną opłacone w terminie wynikającym z przepisów ustawy o PPK.

W razie uchybienia temu terminowi wpłaty te będą stanowiły koszty podatkowe w miesiącu ich dokonania.

Nie będą jednak stanowiły kosztów uzyskania przychodów wpłaty dokonywane do PPK od nagród i premii wypłaconych z dochodu po opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Przykład

Pracownik otrzymuje wynagrodzenie brutto w wysokości 5000 zł.

Tabela 3. Wyliczenie składek społecznych, podatku dochodowego i kwoty netto

 

Poz.	Wyszczególnienie	Kwota w zł
1	2	3
a	Wynagrodzenie pracownika (brutto)	5 000,00
b	Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne	5 000,00
c	Składki na ubezpieczenia społeczne, w części finansowanej przez pracownika:	685,50
	- składka emerytalna: 305,20 zł (poz. b x 9,76%)	488,00
1	2	3
	- składka rentowa: 46,91 zł (poz. b x 1,5%)	75,00
	- składka chorobowa: 76,61 zł (poz. b x 2,45%)	122,50
d	Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne (poz. b - poz. c)	4 314,50
e	Składka na ubezpieczenie zdrowotne (poz. d x 9%)	388,31
f	Składka na ubezpieczenie zdrowotne do odliczenia (poz. d x 7,75%)	334,37
g	Koszty uzyskania przychodu	111,25
h	Podstawa obliczenia zaliczki na podatek dochodowy, po zaokrągleniu do pełnych złotych (poz. b - poz. c - poz. g)	4 203,00
i	Zaliczka na podatek dochodowy przed odliczeniem składki zdrowotnej [(poz. h x 18%) - 46,33 zł]	710,21
j	Zaliczka na podatek dochodowy do pobrania, po zaokrągleniu do pełnych złotych (poz. f - poz. i)	376,00
k	Kwota do wypłaty - przed potrąceniem na PPK (poz. a - poz. c - poz. e - poz. j)	3 550,19
l	Składka na PPK (poz. a x 2%)	100,00
ł	Kwota do wypłaty, po potrąceniu na PPK (poz. k - poz. l)	3 450,19
	Składki obciążające pracodawcę:	Kwota w zł
Poz.	Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne	5 000,00
a	Składka emerytalna (9,76%)	488,00
b	Składka rentowa (6,5%)	325,00
c	Składka wypadkowa (1,67%)	83,50
d	Składka na Fundusz Pracy (2,45%)	122,50
e	Składka na FGŚP (0,10%)	5,00
f	Składka na PPK (1,5%)	75,00
	Razem składki obciążające pracodawcę	1 099,00

 

 

Ewidencja księgowa

1. Wynagrodzenie brutto:

Wn "Wynagrodzenia" 5 000

- w analityce: wynagrodzenia o pracę

Ma "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń" 5 000

2. Potrącenia z wynagrodzenia o pracę - ZUS i PIT:

a)

potrącone składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie

zdrowotne

685,50 zł + 388,31 zł = 1073,81 zł

Wn "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń" 1 073,81

Ma "Pozostałe rozrachunki publicznoprawne" 1 073,81

- w analityce: rozrachunki z ZUS

b) potrącona zaliczka na podatek dochodowy

Wn "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń" 376,00

Ma "Pozostałe rozrachunki publicznoprawne" 376,00

- w analityce: rozrachunki z US z tytułu PDOF

3. Potrącenie z wynagrodzenia uczestnika wpłaty na PPK:

Wn "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń" 100,00

Ma "Pozostałe rozrachunki" 100,00

- w analityce: instytucja finansowa zarządzająca i prowadząca PPK

4. Wypłata wynagrodzenia netto (pomniejszonego o dokonane potrącenia):

Wn "Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń" 3 450,19

Ma "Rachunek bieżący" 3 450,19

5. Składki ZUS obciążające jednostkę:

Wn "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia" 1 024,00

Ma "Pozostałe rozrachunki publicznoprawne" 1 024,00

- w analityce: rozrachunki z ZUS

6. Kwota składki PPK w części finansowanej przez podmiot zatrudniający:

Wn "Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia" 75,00

Ma "Pozostałe rozrachunki" 75,00

- w analityce: instytucja finansowa zarządzająca i prowadząca PPK

7. Zapłata składek ZUS:

1073,81 zł + 1024,00 zł = 2097,81 zł

Wn "Pozostałe rozrachunki publicznoprawne" 2 097,81

- w analityce: rozrachunki z ZUS

Ma "Rachunek bieżący" 2 097,81

8. Zapłata podatku PIT:

Wn "Pozostałe rozrachunki publicznoprawne" 376,00

- w analityce: rozrachunki z US

Ma "Rachunek bieżący" 376,00

9. Zapłata składek na PPK:

Wn "Pozostałe rozrachunki" 175,00

- w analityce: instytucja finansowa zarządzająca i prowadząca PPK

Ma "Rachunek bieżący" 175,00

Wynagrodzenia					Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia
1)	5 000,00				5) 6)	1 024,00 75,00

 

Rachunek bieżący					Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń
Sp.)	x	3 450,19 2 097,81 376,00 175,00	(4 (7 (8 (9		2a) 2b) 3) 4)	1 073,81 376,00 100,00 3 450,19	5 000	(1

 

Pozostałe rozrachunki publicznoprawne - ZUS					Pozostałe rozrachunki publicznoprawne - US
7)	2 097,81	1 073,81 1 024,00	(2a (5		8)	376,00	376,00	(2b

 

Pozostałe rozrachunki - instytucja finansowa zarządzająca i prowadząca PPK
9)	175,00	100,00  75,00	(3 (6

 

PODSTAWA PRAWNA:

art. 2 ust. 1 pkt 21 i 33, art. 3, art. 8 ust. 5, art. 13, art. 35, art. 49 ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych - t.p. Dz.U. z 2018 r. poz. 2215; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1074

art. 15 ust. 1da, art. 15 ust. 4ga, art. 16 ust. 1 pkt 40a, art. 16 ust. 1 pkt 57aa ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 865

art. 22 ust. 1ba, art. 22 ust. 6bc, art. 23 ust. 1 pkt 37a, art. 23 ust. 1 pkt 55aa ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1509; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 752

pkt 3-8 rozporządzenia Komisji (WE) nr 1126/2008 z 3 listopada 2008 r. przyjmującego określone międzynarodowe standardy rachunkowości zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady - t.p. Dz. Urz. UE L z 2008 r. nr 320/1; ost. zm. Dz. Urz. UE L z 2019 r. nr 73/93

 

Joanna Gawrońska

biegły rewident