Jak obliczać wpłaty do PPK za pracownika, z którym jednocześnie zawarto umowę zlecenia

PROBLEM

Z niektórymi spośród naszych pracowników mamy jednocześnie zawarte dodatkowe umowy zlecenia. Składki za tych zatrudnionych opłacamy od zsumowanych przychodów uzyskanych z tytułu umowy o pracę i umowy cywilnoprawnej. Od którego przychodu będziemy zobowiązani opłacać składki do PPK za naszych pracowników wykonujących jednocześnie umowy zlecenia - z umowy o pracę, z umowy zlecenia czy od zsumowanych wypłat za dany miesiąc? Czy osoba zatrudniona może wybrać tytuł wpłat do PPK?

RADA

UZASADNIENIE

Przedstawiony problem nie jest wprost rozstrzygnięty w ustawie z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych (dalej: ustawa o PPK). Jednak biorąc pod uwagę przepisy ustawy systemowej, należy uznać, że osoba zatrudniona, będąca uczestnikiem PPK, nie może zdecydować, czy wpłaty do PPK będą dokonywane z tytułu umowy o pracę czy z tytułu umowy zlecenia zawartej z własnym pracodawcą. Dla takiego pracownika-zleceniobiorcy podstawą naliczenia wpłat do PPK zawsze będzie zsumowane wynagrodzenie z umowy o pracę oraz umowy zlecenia zawartej równolegle z własnym pracodawcą. Dotyczy to zarówno wpłat podstawowych (obligatoryjnych), jak i wpłat dodatkowych (dobrowolnych).

UWAGA!

Dla pracownika-zleceniobiorcy zatrudnionego przez ten sam podmiot zatrudniający podstawą obliczenia wpłat do PPK zawsze będzie zsumowane wynagrodzenie z umowy o pracę oraz ze zlecenia.

Ustawa o PPK umożliwia oszczędzanie w PPK m.in. pracownikom i zleceniobiorcom podlegającym z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Wpłaty do PPK (podstawowe, dodatkowe) stanowią określony w ustawie o PPK procent wynagrodzenia uczestnika PPK. Zasadniczo zaś wynagrodzenie jest definiowane jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zgodnie z ustawą systemową.

Co istotne, w ustawie systemowej w sposób szczególny jest uregulowana sytuacja zleceniobiorcy, który:

• zawarł umowę zlecenia (ale także umowę agencyjną, umowę o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o zleceniu, umowę o dzieło) ze swoim pracodawcą, albo
• wykonuje pracę na rzecz swojego pracodawcy - w ramach umowy zlecenia (umowy agencyjnej, umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu, umowy o dzieło).

Wówczas zleceniobiorca jest uważany za pracownika (art. 8 ust. 2a ustawy systemowej). Pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek z tytułu stosunku pracy, powinien zsumować wynagrodzenie ze stosunku pracy z wynagrodzeniem z umowy zlecenia. Konsekwencją uznania zleceniobiorcy za pracownika jest konieczność opłacania składek za zleceniobiorcę na zasadach obowiązujących w odniesieniu do pracowników. Nie ma przy tym znaczenia wysokość wynagrodzeń osiąganych z umowy o pracę i z umowy zlecenia.

Taką interpretację potwierdził Sąd Najwyższy m.in. w postanowieniu z 15 czerwca 2012 r. (I UK 40/12), w którym stwierdził, że:

(...) pracodawca, ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu stosunku pracy, powinien (…) zsumować wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej z wynagrodzeniem ze stosunku pracy.

A zatem jeśli pracownik będący uczestnikiem PPK zawiera z własnym pracodawcą umowę zlecenia, wówczas podstawą naliczenia wpłat do PPK będzie zsumowane wynagrodzenie z umowy o pracę oraz zlecenia. Zleceniobiorca, który zawarł ze swoim pracodawcą umowę zlecenia, jest bowiem pod względem ubezpieczeniowym traktowany tak jak pracownik, a wynagrodzenia z umowy o pracę i zlecenia podlegają zsumowaniu. Nie ma podstaw, by w PPK dokonywać rozdziału umowy o pracę i umowy zlecenia - tak, by tylko jeden z tych tytułów stanowił podstawę obliczania wpłat do pracowniczego planu kapitałowego.

PRZYKŁAD

Hanna K. (32 lata) jest zatrudniona w spółce akcyjnej na pełny etat, na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Pełni stanowisko głównego specjalisty w dziale marketingu, zajmując się głównie kontraktami reklamowymi spółki. Otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 7500 zł. Ponadto pracodawca zawarł z nią umowę zlecenia na czas nieokreślony, powierzając jej koordynację i organizację sportowych eventów dla pracowników spółki. Z tego tytułu Hanna K. otrzymuje miesięczne wynagrodzenie w wysokości 3300 zł.

Załóżmy, że od 1 października 2019 r. Hanna K została z mocy ustawy włączona do PPK utworzonego u swojego pracodawcy. W PPK sytuacja Hanny K. wygląda następująco:

• jeśli nie złoży pracodawcy deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, pracodawca będzie obliczał, potrącał i odprowadzał wpłaty do PPK od wynagrodzenia w wysokości 10 800 zł (z umowy o pracę i z umowy zlecenia),

• jeśli złoży deklarację rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, wówczas zarówno od kwoty wynagrodzenia z umowy o pracę, jak i z umowy zlecenia pracodawca nie będzie naliczał wpłat do PPK.

Hanna K. nie może skutecznie zadeklarować, że podstawą naliczania wpłat do PPK ma być tylko wynagrodzenie za pracę (7500 zł) albo tylko wynagrodzenie z umowy zlecenia (3300 zł).

Inaczej będzie wyglądała sytuacja osoby, która zawrze umowę zlecenia równolegle z umową o pracę, lecz zlecenie nie jest zawarte z własnym pracodawcą i nie jest wykonywane na jego rzecz. Wówczas możliwe jest oszczędzanie w PPK tylko z jednego tytułu (np. wyłącznie ze stosunku pracy).

PRZYKŁAD

Jan W. (35 lat) jest zatrudniony przez dwa podmioty zatrudniające - u jednego z nich na umowę o pracę (1/2 etatu, wynagrodzenie 2000 zł), u drugiego - na umowę zlecenia. W związku z tym podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów. Umowa zlecenia nie jest wykonywana na rzecz pracodawcy. Jan W. z obu tytułów jest włączany do PPK automatycznie. Jan W. może:

• zrezygnować z oszczędzania w PPK - zarówno u pracodawcy, jak i u zleceniodawcy (wówczas wpłaty do PPK nie są naliczane z wynagrodzenia za pracę i ze zlecenia),

• zrezygnować z oszczędzania tylko u jednego z podmiotów zatrudniających (np. zrezygnować z oszczędzania w PPK z umowy zlecenia, wówczas wpłaty do PPK będą dokonywane ze stosunku pracy),

• być uczestnikiem PPK zarówno u pracodawcy, jak i u zleceniodawcy (wpłaty naliczane z obu tytułów).

PODSTAWA PRAWNA:

art. 2 ust. 1 pkt 18, pkt 21, pkt 40, art. 26, art. 27 ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych - Dz.U. z 2018 r. poz. 2215; ost. zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1074

art. 8 ust. 2a, art. 18 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 300; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 730

dr Aneta Olędzka

radca prawny, ekspert z zakresu prawa pracy, ubezpieczeń i prawa cywilnego