Zatrudnianie cudzoziemców w Polsce - wymagania i formalności

Powierzenie cudzoziemcowi wykonywania pracy na terytorium Polski wymaga, aby posiadał on prawo do legalnego pobytu oraz prawo do legalnego wykonywania pracy. Zatrudnienie cudzoziemców jest możliwe na podstawie różnych dokumentów. Są nimi: zezwolenie na pracę, oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy czy zezwolenie na pracę sezonową. Za powierzenie pracy cudzoziemcowi bez wymaganych zezwoleń pracodawcy grozi kara do 30 000 złotych grzywny, a pracownikowi deportacja i zakaz wjazdu do Polski do 3 lat.

Pracodawca, chcąc uniknąć pomyłek i wątpliwości w procesie zatrudnienia cudzoziemca, powinien przede wszystkim rozróżniać pojęcia legalnego pobytu i legalnej pracy oraz pamiętać, że do podjęcia pracy jest niezbędne spełnienie przez cudzoziemca obu tych warunków.

1. Legalny pobyt

Legalny pobyt jest to prawo, dzięki któremu cudzoziemiec może przebywać w Polsce. Możliwość uzyskania legalnego pobytu w Polsce jest zależna od obywatelstwa, jakie posiada cudzoziemiec.

1.1. Obywatele UE oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG)

Obywatele Unii Europejskiej oraz obywatele Islandii, Lichtensteinu, Norwegii, Szwajcarii, Monako, San Marino i Watykanu mogą przebywać w Polsce bez konieczności uzyskiwania dodatkowych zezwoleń. Jedynym wymogiem, którego powinni oni dopełnić, jest zarejestrowanie swojego pobytu w Polsce, jeżeli przebywają dłużej niż 3 miesiące. Rejestracji pobytu dokonuje się poprzez złożenie wniosku do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wojewody.

WAŻNE!

Obywatel UE w przypadku przebywania w Polsce dłuższej niż 3 miesiące powinien zarejestrować pobyt w następnym dniu po upływie 3 miesięcy od dnia wjazdu na terytorium Polski.

1.2. Ruch bezwizowy

Obywatele Albanii, Andory, Antigui i Barbudy, Argentyny, Australii, Bahamów, Barbadosu, Bośni i Hercegowiny, Brazylii, Brunei, Bułgarii, Chile, Czarnogóry, Dominiki, Grenady, Gruzji, Gwatemali, Hondurasu, Hong Kongu, Izraela, Japonii, Kanady, Kiribati, Kolumbii, Korei Południowej, Kostaryki, Macedonii, Makao, Malezji, Mauritiusu, Meksyku, Mikronezji, Mołdawii, Niderlandów, Nikaragui, Nowej Zelandii, Palau, Panamy, Paragwaju, Peru, Salwadoru, Samoa, Serbii, Seszeli, Singapuru, Tajwanu, Timoru Wschodniego, Tonga, Tuvalu, Trynidadu i Tobago, Ukrainy, Urugwaju, USA, Wenezueli, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, mają prawo przebywać w Polsce na podstawie ruchu bezwizowego. Osoby te mogę przebywać w Polsce przez okres 90 dni w każdym 180-dniowym okresie.

Problematyczny jest sposób wyliczenia wykorzystania tego limitu. Należy w każdym przypadku cofnąć się o 180 dni od dnia, w którym dokonujemy analizy, i sprawdzić, przez ile dni w tym okresie cudzoziemiec przebywał w Polsce. Przekroczenie tego limitu spowoduje, że pobyt danej osoby stanie się nielegalny, a przy wyjeździe otrzyma ona zakaz wjazdu do Polski.

Przykład

Do pracodawcy zgłosił się 31 marca 2020 r. obywatel Ukrainy, który chce podjąć pracę w jego firmie. Z paszportu wynika, że w Polsce przebywał od 1 do 30 marca 2019 r. oraz od 1 do 15 lipca 2019 r. W tym przypadku okres 180 dni, które bierzemy pod uwagę trwa od 4 października 2019 r. do 31 marca 2020 r. W tym okresie cudzoziemiec przebywał w Polsce przez 31 dni. W związku z tym ma prawo przebywać w Polsce przez kolejne 59 dni. Nie bierzemy pod uwagę pobytu w lipcu 2019 r., ponieważ nie odbył się on w okresie ostatnich 180 dni, który bierzemy pod uwagę.

1.3. Pobyt ze względów humanitarnych

Legalnie w Polsce mogą przebywać także cudzoziemcy, którzy uzyskali w naszym kraju:

• status uchodźcy,
• ochronę uzupełniającą,
• zgodę na pobyt tolerowany,
• zgodę na pobyt ze względów humanitarnych.

Są to dokumenty uzyskiwane przez osoby, które z różnych względów nie mogą wrócić do kraju swojego pochodzenia z obawy przed naruszeniem ich praw (np. do życia, do zdrowia). Cudzoziemiec, który uzyskał zezwolenie na pobyt ze względów humanitarnych, posiada status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, otrzymuje kartę pobytu. Natomiast osoba, która uzyskała zgodę na pobyt tolerowany, otrzymuje kartę "zgoda na pobyt tolerowany".

1.4. Pobyt na podstawie wizy

W większości przypadków cudzoziemiec, aby móc przyjechać do Polski, jest zobowiązany uzyskać w konsulacie wizę. Może być to wiza Schengen (C) lub wiza krajowa (D). Należy zwrócić uwagę, że:

• wiza Schengen (oznaczona symbolem C) jest wydawana, gdy planowany pobyt na terytorium państw członkowskich obszaru Schengen nie przekracza 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu. Wiza Schengen uprawnia cudzoziemca do pobytu na terytorium państwa docelowego oraz poruszania się po całym obszarze wchodzącym w skład strefy Schengen. Wniosek o jej wydanie powinien być skierowany do konsula tego państwa, które jest celem pobytu cudzoziemca;

• wiza krajowa (długoterminowa - oznaczona symbolem D) uprawnia do wjazdu i ciągłego pobytu na terytorium Polski lub kilku pobytów następujących po sobie, trwających łącznie dłużej niż 90 dni; okres ważności wizy krajowej nie może przekroczyć roku. Wiza krajowa uprawnia również do przebywania w strefie Schengen do 90 dni w każdym okresie 180-dniowym, bez konieczności uzyskiwania wiz od organów poszczególnych państw członkowskich strefy Schengen. Jednak wówczas taki pobyt w strefie Schengen jest możliwy wyłącznie w celach turystycznych.

Wizy są wydawane w określonych celach, np. nauki, pracy, turystyki. Cel ten wskazuje oznaczenie wizy.

Tabela. Rodzaje wiz w zależności od celu ich wydania

1.5. Pobyt czasowy

Cudzoziemiec, który zamierza osiedlić się w Polsce na dłużej, może wystąpić do właściwego wojewody o zezwolenie na pobyt czasowy. Jest ono udzielane na okres do 3 lat. Zezwolenie to może być udzielone ze względu na różne okoliczności, m.in. na pracę. Okoliczności te są ujawnione w decyzji pobytowej. Cudzoziemiec po uzyskaniu tego zezwolenia otrzymuje kartę czasowego pobytu.

W przypadku gdy cudzoziemiec ubiega się o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, pracodawca uzyskuje dla niego informację starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych w oparciu o rynek lokalny oraz wypełnia załącznik nr 1 do wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy.

1.6. Pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej oraz zezwolenie na pobyt stały

Po kilkuletnim okresie przebywania w Polsce cudzoziemiec może wystąpić, przy spełnieniu odpowiednich warunków, o zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej oraz zezwolenie na pobyt stały. Po uzyskaniu tych zezwoleń otrzymuje on kartę pobytu. Cudzoziemiec posiadający te zezwolenia jest uprawniony do przebywania w Polsce bez ograniczeń czasowych.

1.7. Przebywanie na terenie Polski w trakcie ubiegania się o dokumenty legalizujące pobyt

Cudzoziemiec może również przebywać w Polsce legalnie w czasie ubiegania się o dokumenty legalizujące pobyt. Złożenie, podczas legalnego pobytu w Polsce, kompletnego wniosku o zezwolenie na pobyt czasowy, zezwolenie na pobyt stały, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej sprawia, że pobyt cudzoziemca od dnia wydania wniosku do dnia wydania decyzji ostatecznej jest legalny.

1.8. Karta Polaka

Karta Polaka nie jest dokumentem legalizującym pobyt cudzoziemca w Polsce. Na podstawie Karty Polaka cudzoziemiec może ubiegać się o wizę bądź o zezwolenie na pobyt stały, jednak posiadanie przez niego samej karty nie uprawnia go do wjazdu i przebywania na terytorium Polski.

2. Możliwość zatrudnienia cudzoziemca

Legalny pobyt nie skutkuje automatycznie prawem do legalnej pracy w Polsce. Do wyjątku należą wskazane w przepisach sytuacje, kiedy cudzoziemiec może wykonywać pracę na podstawie samego dokumentu pobytowego. Zasadniczo cudzoziemiec, aby mógł zostać zatrudniony, musi poza dokumentem legalizującym pobyt posiadać dokument uprawniający go do pracy.

2.1. Zatrudnienie na podstawie dokumentu pobytowego

Dokumentami pobytowymi uprawniającymi do podjęcia pracy w Polsce bez dodatkowych formalności są:

• karta pobytu stałego,
• karta pobytu rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
• karta pobytu dla osób posiadających pobyt humanitarny,
• karta pobytu dla osób posiadających status uchodźcy,
• karta pobytu dla osób posiadających ochronę uzupełniającą,
• karta pobytu dla osób pozostających w związku małżeńskim z obywatelem polskim.

W praktyce stwierdzenie, jakiego rodzaju pobyt ma cudzoziemiec, wymaga zweryfikowania nie tylko samej karty pobytu, ale również decyzji urzędowej o jej wydaniu. Wynika to z faktu, że to w treści tej decyzji pracodawca znajdzie dokładne informacje o podstawie wydania karty pobytu.

2.2. Zatrudnienie, do którego nie jest wymagane zezwolenie na pracę

Formalności nie wymaga zatrudnienie osób będących obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej oraz Islandii, Lichtensteinu, Norwegii, Szwajcarii, Monako, San Marino, Watykanu.

WAŻNE!

Zatrudnienie w Polsce obywatela UE oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) odbywa się na takich samych zasadach jak zatrudnienie Polaka.

Ponadto istnieje grupa przypadków, kiedy pracodawca nie będzie musiał uzyskiwać dla cudzoziemca zezwolenia na pracę. Dzieje się tak, gdy cudzoziemiec:

1. posiada Kartę Polaka,
2. jest studentem studiów stacjonarnych na polskiej uczelni wyższej,
3. ukończył w Polsce szkołę średnią,
4. ukończył w Polsce uczelnie wyższą,
5. jest nauczycielem języka obcego,
6. jest stałym korespondentem zagranicznych mediów posiadającym akredytacje,
7. wykonuje usługi artystyczne nie dłużej niż 30 dni w roku.

W tych przypadkach niezbędne jest oczywiście, aby cudzoziemiec posiadał w Polsce legalny pobyt.

2.3. Zatrudnianie na podstawie zezwolenia na pracę

Jeżeli cudzoziemiec nie spełnia wyżej opisanych kryteriów pozwalających na pracę bez dodatkowych formalności, niezbędne będzie uzyskanie dla niego zezwolenia na pracę. W Polsce obowiązują różne typy zezwolenia na pracę, które są zależne od rodzaju pracy, funkcji, jaką ma pełnić cudzoziemiec, i celu jego zatrudnienia.

Tabela. Typy zezwolenia na pracę obowiązujące w Polsce

W celu uzyskania zezwolenia na pracę pracodawca składa do wojewody właściwego ze względu na swoją siedzibę wniosek, w którym wskazuje, kogo, na jakim stanowisku i na jakich warunkach chciałby zatrudnić. Do wniosku należy załączyć informację starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych w oparciu o rynek lokalny wydawaną przez powiatowy urząd pracy. Wniosek może zostać złożony w siedzibie urzędu wojewódzkiego, jak również może zostać wysłany listem poleconym. Zezwolenie na pracę udzielane jest na okres do 3 lat dla konkretnego pracodawcy i wskazane są w nim warunki zatrudnienia.

W celu uzyskania informacji starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych w oparciu o rynek lokalny należy złożyć ofertę zatrudnienia w urzędzie pracy ze wskazaniem warunków zatrudnienia, na jakich ma pracować cudzoziemiec.

Z obowiązku uzyskiwania informacji starosty są wyłączone zawody, w których istnieje szczególne zapotrzebowanie na pracowników. Aktualne listy takich zawodów znajdują się w urzędach wojewódzkich i urzędach pracy.

W przypadku gdy zezwolenie na pracę dobiega końca, pracodawca może wystąpić o jego przedłużenie. W tym celu należy wystąpić z wnioskiem o przedłużenie zezwolenia na prace nie wcześniej niż 90 dni i nie później niż 30 dni przed datą upływu ważności posiadanego zezwolenia. W tym przypadku nie ma konieczności przedstawiania informacji starosty. Złożenie we wskazanym terminie kompletnego wniosku o przedłużenie zezwolenia na pracę na tym samym stanowisku powoduje, że cudzoziemiec może pracować legalnie do dnia wydania ostatecznej decyzji w tej sprawie.

Przykład

Pracodawca posiada zezwolenie na pracę dla cudzoziemca ważne do 1 lipca 2020 r. Przyjmijmy, że 15 maja 2020 r. pracodawca wystąpi z wnioskiem o przedłużenie zezwolenia. Urząd udzieli kolejnego zezwolenia dopiero 1 sierpnia 2020 r. Cudzoziemiec może legalnie pracować w okresie od 1 lipca 2020 r. (mimo upływu ważności posiadanego zezwolenia) do 1 sierpnia 2020 r. (do dnia uzyskania przedłużenia zezwolenia).

Zezwolenie wymaga zmiany w przypadku zmiany warunków zatrudnienia cudzoziemca oraz stanowiska, na jakim pracuje. Nie wymaga zmiany zezwolenia zamiana umowy cywilnoprawnej na umowę o pracę.

2.4. Zatrudnianie na podstawie zezwolenia na pracę sezonową

W przypadku zamiaru powierzenia cudzoziemcowi wykonywania prac sezonowych, do których należą m.in. prace przy uprawach rolnych czy hodowli zwierząt, a także niektóre prace w branży turystyczno-gastronomicznej, pracodawca może uzyskać dla niego zezwolenie na pracę sezonową. Zezwolenie na pracę sezonową wydaje starosta właściwy ze względu na siedzibę pracodawcy. Na podstawie tego zezwolenia cudzoziemiec może pracować do 9 miesięcy w ciągu roku.

2.5. Zatrudnianie na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy

W przypadku obywateli Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy istnieje możliwość zatrudnienia ich przez okres 6 miesięcy w okresie kolejnych 12 miesięcy na podstawie oświadczenia, które pracodawca rejestruje w powiatowym urzędzie pracy. Także w tym przypadku należy pamiętać, że cudzoziemiec musi posiadać legalny pobyt.

W ramach procedury oświadczeniowej nie można zatrudniać cudzoziemców do prac, dla których przepisy przewidują zezwolenie na pracę sezonową.

3. Praca w czasie oczekiwania na kartę pobytu

Karty czasowego pobytu wydawane cudzoziemcom mają wskazany okres ważności. Przed upływem ważności posiadanej karty pobytu cudzoziemiec powinien wystąpić o kolejną kartę pobytu. Co istotne, jeżeli cudzoziemiec złoży kompletny wniosek, to w okresie trwania procedury w urzędzie przebywa on w Polsce legalnie.

W przypadku złożenia kompletnego wniosku urząd powinien wstawić cudzoziemcowi do paszportu pieczątkę potwierdzającą ten stan. Zdarzają się jednak sytuacje, że pomimo złożenia kompletnego wniosku cudzoziemiec nie ma stosownej pieczątki w paszporcie. Co istotne, złożenie wniosku sprawia, że pobyt cudzoziemca w trakcie procedury jest legalny. Pieczątka stanowi jedynie potwierdzenie tego.

WAŻNE!

Brak pieczątki w paszporcie nie oznacza, że pobyt cudzoziemca jest nielegalny. Decydujące jest to, czy faktycznie został złożony wniosek o kartę pobytu.

4. Pobyt i praca cudzoziemca na terenie Polski w czasie epidemii

W związku z wprowadzeniem w Polsce stanu epidemii związanej z rozprzestrzenianiem się koronawirusa SARS-CoV-2 zmienił się status pobytu i pozwoleń na pracę cudzoziemców w tym okresie. Kwestie te zostały uregulowane w ustawie z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (dalej specustawa COVID-19). Zgodnie z wprowadzonymi tą ustawą rozwiązaniami automatycznemu wydłużeniu ulegają m.in. kończące się prawa pobytu cudzoziemców na terenie kraju, a także pozwolenia na pracę.

4.1. Obywatele państw UE, Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), Konfederacji Szwajcarskiej i przebywający z nimi członkowie rodzin

Wprowadzenie w Polsce stanu epidemii nie wpływa w żaden sposób na prawa pobytu oraz zatrudnienia obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), Konfederacji Szwajcarskiej i przebywających z nimi członków rodzin. Uprawnienia te nie są bowiem uzależnione od posiadania jakichkolwiek zezwoleń czy dokumentów.

Dotyczy to także obywateli Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, którzy do końca 2020 r. są traktowani jak obywatele UE.

4.2. Obywatele pozostałych państw

4.2.1. Prawo pobytu na terenie Polski

Specustawa COVID-19 wprowadziła rozwiązania pozwalające na automatyczne wydłużenie terminów związanych z przedłużaniem pobytu cudzoziemców, których dokumenty pobytowe tracą ważność w okresie epidemii.

Takie rozwiązanie zostało wprowadzone w sytuacji, kiedy termin do złożenia wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy wypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. Termin ten ulega przedłużeniu do upływu 30 dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów (epidemii lub zagrożenia epidemicznego), który obowiązywał jako ostatni (art. 15z specustawy COVID-19).

Natomiast jeżeli ostatni dzień okresu ważności zezwolenia na pobyt czasowy przypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, okres ważności tego zezwolenia ulega przedłużeniu z mocy prawa do upływu 30 dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni (art. 15z¹ specustawy COVID-19).

Ważność kart pobytu, których okres ważności upłynął w czasie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, przedłuża się do 30 dnia od dnia odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni. W tym przypadku nie wydaje się ani nie wymienia karty pobytu.

W przypadku cudzoziemca, który w dniu, od którego po raz pierwszy ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego (14 marca 2020 r.) w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 przebywał na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie:

• wizy Schengen,
• wizy wydanej przez inne państwo obszaru Schengen,
• dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo obszaru Schengen,
• ruchu bezwizowego,
• wizy długoterminowej wydanej przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej niebędące państwem obszaru Schengen, jeżeli zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej uprawnia ona do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
• dokumentu pobytowego wydanego przez inne państwo członkowskie Unii Europejskiej niebędące państwem obszaru Schengen, jeżeli zgodnie z przepisami prawa Unii Europejskiej uprawnia on do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

jego pobyt na tym terytorium uważa się za legalny od dnia następującego po ostatnim dniu legalnego pobytu do upływu 30 dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, w zależności od tego, który obowiązywał jako ostatni.

Jeśli natomiast ostatni dzień okresu pobytu cudzoziemca na podstawie wizy krajowej przypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, okres pobytu na podstawie tej wizy oraz okres ważności tej wizy ulega przedłużeniu z mocy prawa do upływu 30 dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni. W tym przypadku w dokumencie podróży cudzoziemca nie umieszcza się nowej naklejki wizowej.

Jak informuje na swoje stronie internetowej Urząd do Spraw Cudzoziemców, należy mieć na uwadze, że w przypadku cudzoziemców przebywających w Polsce na podstawie krótkoterminowych tytułów pobytowych (w tym w ramach ruchu bezwizowego), uznanie pobytu za legalny będzie dotyczyło tylko osób, które 14 marca 2020 r. były w kraju na podstawie takich tytułów. Nie dotyczy natomiast osób, które wjechały do Polski później - w takiej sytuacji cudzoziemiec może skorzystać z warunkowego legalnego pobytu i złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt w przedłużonym terminie.

4.2.2. Prawo do legalnego zatrudnienia w Polsce

Specustawa przewiduje rozwiązania wydłużające możliwość legalnej pracy w Polsce w czasie stanu zagrodzenia epidemicznego i stanu epidemii poprzez automatyczne wydłużenie okresów ważności pozwoleń na pracę i oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi (art. 15zzq specustawy COVID-19).

Jeżeli ostatni dzień ważności zezwolenia na pracę przypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, okres ważności tego zezwolenia na pracę ulega przedłużeniu z mocy prawa do upływu 30 dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni. Rozwiązanie to stosuje się analogicznie do decyzji o przedłużeniu zezwolenia na pracę lub przedłużeniu zezwolenia na pracę sezonową.

Natomiast jeżeli w oświadczeniu o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi, wpisanym do ewidencji oświadczeń, wskazano okres pracy, którego koniec przypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2, cudzoziemiec może wykonywać pracę określoną oświadczeniem na rzecz podmiotu, który złożył oświadczenie, w okresie lub okresach nieobjętych oświadczeniem, do upływu 30 dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni, bez zezwolenia na pracę.

5. Odpowiedzi na pytania Czytelników

(?) Czy pracownik, mając wizę z oznaczeniem "05", może pracować na podstawie zezwolenia na pracę?

Fakt, że cudzoziemiec ma wizę typu "05" oznacza, że jakiś pracodawca już zarejestrował dla niego oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy. Jeżeli cudzoziemiec nie podjął pracy na podstawie tego oświadczenia, to nowy pracodawca może uzyskać dla niego zarówno oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy, jak i zezwolenie na pracę. Po uzyskaniu któregoś z tych dokumentów cudzoziemiec może w Polsce leganie pracować do dnia upływu ważności posiadanej wizy.

Wizy są wydawane w różnych celach pobytowych. Każda z nich ma swoje oznaczenie. Wspomniane w pytaniu oznaczenie "05" to wiza wydawana w celu wykonywania pracy w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia wykonywania pracy zarejestrowanego w powiatowym urzędzie pracy. Innym podobnym rodzajem wizy jest typ "06". Taka wiza jest wydawana w celu wykonywania pracy na podstawie innych dokumentów niż wymienione wyżej oświadczenie pracodawcy.

(?) Cudzoziemiec rozpoczyna pracę w Polsce na podstawie oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy oraz przebywając na podstawie ruchu bezwizowego. Pracownik opuszcza Polskę i wyjeżdża na Ukrainę na 2 tygodnie. Pracodawca informuje PUP, że cudzoziemiec zaprzestał pracy. Czy po powrocie cudzoziemiec może pracować na podstawie posiadanego oświadczenia, jeżeli nie upłynął termin jego ważności, czy też konieczne jest wyrobienie nowego oświadczenia?

Jeżeli cudzoziemiec wróci do Polski, a oświadczenie się nie przeterminowało, to może on ponownie podjąć pracę bez konieczności uzyskiwania nowego oświadczenia.

Rejestrując oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy w PUP, pracodawca wskazuje okres jego ważności. Przez cały wskazany okres oświadczenie jest ważne. Zgodnie z przepisami cudzoziemiec może pracować na tym oświadczeniu przez okres 180 dni w ciągu 12 miesięcy. Okres 12 miesięcy liczymy wstecz od daty potencjalnego zakończenia pracy na rejestrowanym oświadczeniu.

(?) Czy cudzoziemiec przebywający w Polsce na podstawie wizy turystycznej może podjąć pracę?

Nie każdy rodzaj wizy uprawia cudzoziemca do starania się o dokument legalizujący pracę. Również wiza wydana w celu turystycznym (01) nie uprawnia do starania się o legalizację zatrudnienia. Na jej podstawie nie wolno w Polsce pracować. Do takich wiz należą także wizy wydane w celu realizacji zezwolenia na pobyt czasowy w celu łączenia rodzin (22) oraz wizy wydane w celu innym niż określone w ustawie (23).

(?) Cudzoziemiec posiada kartę czasowego pobytu uzyskaną na podstawie zezwolenia na pracę. W powiązaniu z kartą czasowego pobytu tego pracownika członkowie jego rodziny również uzyskali karty pobytu. Czy w przypadku zmiany pracodawcy i wymiany karty przez pracownika cała jego rodzina również powinna wymienić swoje karty pobytu?

Cudzoziemiec przebywający w Polsce na podstawie co najmniej dwóch kolejnych kart pobytu czasowego może uzyskać dla członków swojej rodziny karty pobytu w powiązaniu z jego kartą. W tym celu powinien złożyć wniosek w imieniu członków rodziny do właściwego wojewody. W przypadku konieczności zmiany jego karty nie ma obowiązku, aby cała rodzina zmieniała swoje karty pobytu. Dopiero przy ubieganiu się o kolejne karty przez członków rodziny powinni oni powołać się na nową kartę pracownika.

(?) Czy pracodawca rejestrując oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi koniecznie musi wskazać datę, od kiedy zamierza zatrudnić pracownika, w sytuacji gdy nie zna dokładnej daty zarejestrowania oświadczenia przez PUP?

Tak, na oświadczeniu o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi niezbędne jest wskazanie daty zatrudnienia. Faktycznie, nie jesteśmy w stanie przewidzieć dokładnej daty otrzymania zgody, jednak w praktyce trwa to ok. 1 tygodnia. Ponadto nie ma żadnego problemu, jeżeli zatrudnimy cudzoziemca w innym terminie (ważne, aby nastąpiło to po wydaniu oświadczenia). Dopiero od momentu zatrudnienia pracownika i poinformowania o tym PUP zaczynają upływać dni możliwej pracy na oświadczeniu.

(?) Czy przy obliczaniu długości pobytu w ramach ruchu bezwizowego liczy się także pobyt na podstawie wizy typu D?

Do pobytu w ramach ruchu bezwizowego (90 dni w okresie kolejnych 180 dni) wliczają się wszelkie pobyty krótkoterminowe. Do tych terminów nie wliczamy jednak pobytów na podstawie wiz oraz kart pobytu. Będziemy natomiast wliczać pobyt podczas oczekiwania na wydanie karty pobytu.

(?) Jak pracodawca może uzyskać informację, czy cudzoziemiec pracował na oświadczeniu o zamiarze powierzenia pracy oraz ile dni z przysługującego mu limitu wykorzystał?

Powiatowe urzędy pracy prowadzą rejestr pracy cudzoziemców, w którym są umieszczane informacje o faktycznie przepracowanych przez cudzoziemców okresach na podstawie zarejestrowanych oświadczeń. Uzyskanie takiej informacji jest możliwe poprzez kontakt z pracownikami powiatowego urzędu pracy.

(?) Jeśli kandydat do pracy ma kartę czasowego pobytu, w której jest adnotacja "dostęp do rynku pracy", to czy wystarczy, że pracodawca wykona kopię tej karty i zarchiwizuje ją w teczce osobowej, czy są potrzebne dodatkowe dokumenty?

Sama adnotacja na karcie czasowego pobytu "dostęp do rynku pracy" nie jest wystarczająca. W takiej sytuacji pracodawca powinien zażądać od cudzoziemca decyzji o udzieleniu zezwolenia na pobyt czasowy w celu weryfikacji, czyta osoba jest uprawniona do pracy bez zezwolenia. Jeśli zawarta w decyzji pobytowej przyczyna wydania karty czasowego pobytu nie uprawnia do pracy bez zezwolenia, to pracodawca, chcąc zatrudnić taką osobę, musi uzyskać stosowny dokument, np. zezwolenie na pracę.

Podstawa prawna:

• art. 3 pkt 2, art. 59-60, art. 108, art. 114, art. 118, art. 120-121, art. 127, art. 140, art. 185a art. 195, art. 212, art. 302, art. 318, art. 348, art. 351 ustawy z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 35

• art. 2 ust. 1 pkt 43a, art. 87, art. 88, art. 88c-88d, art. 88f ust. 3, art. 88k ust. 4 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1482; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1818

• § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2273

• załącznik do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 grudnia 2017 r. w sprawie podklas działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1845

• art. 15z-15z¹ ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2020 r. poz. 374, ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 695

Tomasz Błoński

adwokat specjalizujący się w obsłudze prawnej procesu zatrudniania i legalizacji pobytu cudzoziemców, of counsel w kancelarii KONIECEK spółka adwokacka sp.p.

Rafał Koniecek

adwokat specjalizujący się w obsłudze prawnej podmiotów gospodarczych oraz w zagadnieniach prawa pracy, partner zarządzający w KONIECEK spółka adwokacka sp.p.