MF: Jak klasyfikować abonament radiowo-telewizyjny?

Opłaty abonamentu radiowo-telewizyjnego występują w wielu jednostkach. Czy wydatki z tego tytułu należy zaliczyć do paragrafu 443 jako inne opłaty i składki, czy ująć w paragrafie 430 jako usługi pozostałe? Artykuł powstał na podstawie pisma Ministerstwa Finansów z 24 października 2019 r. (sygn. BP1.4102.32.2019) stanowiącego odpowiedź na pytanie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Standardowo powtarzaną w interpretacjach Ministerstwa Finansów regułą stosowania klasyfikacji budżetowej jest stwierdzenie, że:

MF

Klasyfikacja budżetowa jest narzędziem technicznym mającym za zadanie umożliwić dysponentom środków budżetowych poszczególnych stopni zaewidencjonowanie określonych zdarzeń rozstrzygniętych co do zasady przepisami prawa materialnego.

Podana reguła oznacza, że przy rozstrzyganiu, do jakiego paragrafu klasyfikacji budżetowej przyporządkować poniesiony wydatek, należy dany wydatek przeanalizować pod kątem tego, jak ten wydatek (przedmiot zakupu) został uregulowany przepisami prawa.

Idąc za podaną regułą należy wskazać, że opłaty za używanie odbiornika telewizyjnego i radiofonicznego wynikają z ustawy z 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych. Przepisy tej ustawy wskazują, że opłaty abonamentowe pobiera się za fakt używania przez osobę lub podmiot odbiornika, a następnie środki te są wykorzystywane "w celu umożliwienia realizacji misji publicznej przez publicznych nadawców". Wniesienie takich opłat abonamentowych nie jest zatem świadczeniem dwustronnym, ale są pobierane na rzecz organu państwowego realizującego swoje zadania publiczne. Dodatkowo fakt obligatoryjności dokonywania opłat każe uznać opłatę abonamentową za rodzaj parapodatku albo przymusowego świadczenia publicznoprawnego. Poboru opłat dokonuje Poczta Polska S.A., przekazując je później na rachunek Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

W zgodzie z podaną ogólną regułą stosowania klasyfikacji budżetowej oraz charakterystyką opłat RTV wnoszonych za użytkowanie odbiornika w PORADNIKU Rachunkowości Budżetowej (1/2019 i 3/2020) opublikowane jest rozstrzygnięcie dotyczące klasyfikacji budżetowej opłat za abonament RTV.

W swoich wyjaśnieniach autor wskazał na konieczność odróżnienia abonamentu, który ma charakter obowiązkowy i wynika z faktu zarejestrowania odbiornika, od abonamentu płaconego w ramach dobrowolnego zawarcia umowy z dowolnym dostawcą usług telewizyjnych. Obie opłaty wynikają bowiem z różnych przepisów prawa i mają odrębny charakter. Ponadto autor argumentował, że abonament RTV za używanie odbiornika nie stanowi usługi świadczonej dla jednostki i jest obowiązkiem publicznoprawnym. Właściwym dla niego paragrafem klasyfikacji budżetowej jest zatem paragraf 443 "Różne opłaty i składki", także dlatego, że nie mamy zawartej żadnej umowy cywilnoprawnej. Dalej autor wskazał, że usługi świadczone przez dostawców komercyjnych powinny być natomiast ujmowane w paragrafie 430 jako usługi pozostałe.

Opłaty za abonament RTV - stanowisko Ministerstwa Finansów

W dniu 18 października 2019 r. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zapytało Ministerstwo Finansów o prawidłowość sklasyfikowania opłat abonamentowych RTV w paragrafie 443. Jednostka, jako argument za zastosowaniem paragrafu 443, przywołała tezy zaprezentowane w PORADNIKU i dodatkowo zastrzegła, że nie ma zawartej żadnej umowy cywilnoprawnej z dostawcą usług radiowo-telewizyjnych.

Zdaniem Ministerstwa Finansów opłaty abonamentowe za używanie odbiorników RTV należy zaklasyfikować w paragrafie 430 "Zakup usług pozostałych". Ministerstwo argumentowało, że:

MF

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053, z późn.zm.) wydatki ponoszone na zakup usług niesklasyfikowanych w innych paragrafach można ujmować w paragrafie 430 "Zakup usług pozostałych" z odpowiednią czwartą cyfrą. Zgodnie z objaśnieniami do tego paragrafu, obejmuje on m.in. usługi w zakresie kultury i sztuki, kultury fizycznej oraz turystyki i wypoczynku, między innymi: opłaty radiofoniczne i telewizyjne - tiret dwunaste objaśnień do paragrafu.

Pismo Ministerstwa Finansów z 24 października 2019 r.,

sygn. BP1.4102.32.2019

Moim zdaniem stanowisko przedstawione w PORADNIKU jest prawidłowe w świetle obowiązujących przepisów. Należy jednak wskazać, że konstrukcja klasyfikacji budżetowej przyjęta w rozporządzeniu w sprawie klasyfikacji budżetowej powoduje, że w wielu przypadkach poniesiony wydatek kwalifikuje się do przyporządkowania w kilku paragrafach równocześnie.

Paragraf 430 i 443 - zależności i wykluczenia

Kryteria przyporządkowania wydatków w poszczególnych paragrafach nie są jednolite. Są takie, dla których kluczowy jest rodzaj wydatku, a także takie, dla których decydujący jest cel wydatku. To powoduje, że jeden wydatek rozpatrywany w kontekście rodzaju wydatku może być ujęty w zupełnie innym paragrafie niż wtedy, gdyby przeanalizować go pod kątem celowości.

W analizowanym przypadku mamy do czynienia jeszcze z czymś bardziej nieprzewidywalnym. Mianowicie oba paragrafy - 430 oraz 443 - obejmują zakup usług. Nie ma wątpliwości, że paragraf 430 dotyczy zakupu usług pozostałych, czyli takich, których nie można sklasyfikować jako usługi świadczone przez osoby fizyczne (dla których utworzono paragrafy: 401 do 403, 405, 406, 408 do 410 i 417) oraz nie można ująć jako usług wymienionych w paragrafach: 426 do 429, 432 do 440, 461 do 463 i 470). Z kolei paragraf 443, choć z nazwy może to nie wynikać ("Różne opłaty i składki"), według rozporządzenia w sprawie klasyfikacji budżetowej - oprócz typowych opłat - obejmuje również wydatki na zakup usług. Wymienione w objaśnieniach do tego paragrafu opłaty za ubezpieczenia są niczym innym jak wydatkiem na zakup usługi ubezpieczeniowej. Wydatek nie musi być zatem związany z zakupem usługi, aby mógł być ujęty w paragrafie 443. Wystarczy, że jest opłatą i nie przewidziano dla niej innej podziałki. Ponadto między paragrafami 430 i 443 nie ma wzajemnych zależności i wykluczeń. Są równorzędne względem siebie.

W związku z tym wydaje się, że paragraf 443 najlepiej nadaje się do klasyfikowania wydatków, które w przepisach prawa materialnego są nazywane opłatami, ale stanowią równocześnie zapłatę za usługę lub są tylko opłatami, a niekoniecznie opłatą za usługę.

Trudno zaakceptować punkt widzenia Ministerstwa Finansów, negujący ujmowanie opłat RTV w paragrafie 443. Można przyjąć, że Ministerstwo Finansów postrzega opłaty RTV jako świadczenie pieniężne, w zamian za które wpłacający otrzymuje usługę publiczną w postaci programów publicznych nadawców o określonej misji. Taka retoryka nie wydaje się jednak poprawna.

A zatem otwarte pozostaje pytanie, kto ma właściwszą wiedzę na temat zasad klasyfikacji budżetowej niż sam autor przepisów o klasyfikacji?

Ireneusz Rosiek

doktor nauk ekonomicznych, specjalista w zakresie finansów publicznych, wykładowca/szkoleniowiec

Podstawy prawne:

• art. 1, art. 6, art. 8 ustawy z 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1801; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 383)

• załącznik nr 4 do rozporządzenia Ministra Finansów z 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1053; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1363)

Źródła:

• pismo Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 18 października 2019 r. (sygn. brak)

• pismo Ministerstwa Finansów z 24 października 2019 r., sygn. BP1.4102.32.2019