Czy pracodawca ma obowiązek zwrotu niezatwierdzonego protokołu powypadkowego, do którego pracownik zgłosił uwagi

PROBLEM

Poszkodowany w wypadku przy pracy pracownik ma prawo zgłosić "uwagi" i "zastrzeżenia" do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym. Zgłoszenie "zastrzeżeń" do protokołu skutkuje zwróceniem przez pracodawcę zespołowi powypadkowemu niezatwierdzonego protokołu w celu wyjaśnienia tych "zastrzeżeń". Czy obowiązek zwrotu przez pracodawcę protokołu do zespołu powypadkowego istnieje także w przypadku, gdy do protokołu zostały wniesione przez pracownika nie "zastrzeżenia", lecz "uwagi"? Czy pracownik, który wniósł "zastrzeżenia" lub "uwagi" do protokołu powypadkowego, ma prawo wnieść je także do uzupełnionego i/lub poprawionego protokołu?

RADA

Bezpiecznym rozwiązaniem dla pracodawcy będzie przyjęcie, że uwaga jako forma zakwestionowania ustaleń zawartych w protokole powypadkowym powinna odnieść taki sam skutek jak zastrzeżenie zgłoszone do protokołu, czyli zwrócenie go zespołowi powypadkowemu w celu jego wyjaśnienia i uzupełnienia. Natomiast prawo wniesienia "uwag" i "zastrzeżeń" do protokołu jest uprawnieniem jednorazowym i dotyczy ustaleń zawartych w pierwszej wersji protokołu powypadkowego. Nie można ich wnosić do uzupełnionego lub poprawionego protokołu.

UZASADNIENIE

Udział poszkodowanego pracownika w postępowaniu powypadkowym to nie tylko obowiązek złożenia wyjaśnień, ale również uprawnienie do kwestionowania przez niego ustaleń zespołu powypadkowego.

Kwestionowanie ustaleń zespołu powypadkowego. Uprawnieniem poszkodowanego pracownika jest zakwestionowanie ustaleń zawartych w protokole powypadkowym - przed jego ostatecznym zatwierdzeniem przez pracodawcę. Poszkodowany ma prawo zgłoszenia "uwag" i "zastrzeżeń" do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym, o czym zespół powypadkowy jest zobowiązany go pouczyć (§ 11 ust. 2 rozporządzenia w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy).

Przepisy nie definiują, czym są "uwagi" i "zastrzeżenia" do ustaleń zawartych w protokole i w jaki sposób należy je przekazać. Poszkodowany pracownik sam decyduje, w której z tych form zakwestionuje ustalenia komisji powypadkowej. Jednak w sytuacji gdy poszkodowany pracownik wyraźnie nie zaznaczy, czy przekazuje "uwagę" czy "zastrzeżenie", ustalenie, z którą z tych form pracodawca ma do czynienia, może okazać się niemożliwe. Błędne zakwalifikowanie przekazanych przez pracownika informacji kwestionujących treść protokołu może skutkować błędem w jego dalszym procedowaniu.

Obowiązek zwrotu niezatwierdzonego protokołu. Przepisy nakładają na pracodawcę obowiązek zwrócenia protokołu powypadkowego do zespołu powypadkowego w celu wyjaśnienia i uzupełnienia go wyłącznie w przypadku zgłoszenia przez poszkodowanego "zastrzeżeń", pomijając taki obowiązek w przypadku zgłoszenia "uwag" (§ 13 ust. 2 rozporządzenia w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy).

Jednak mając na względzie opisany wyżej problem z rozróżnieniem czy poszkodowany pracownik przekazał do protokołu powypadkowego "zastrzeżenia" czy "uwagi", dobrą praktyką będzie przyjęcie przez pracodawcę, że każda forma zakwestionowania ustaleń zawartych w tym protokole powinna skutkować zwróceniem go bez zatwierdzenia do zespołu powypadkowego w celu wyjaśnienia i uzupełnienia. W przeciwnym razie może dojść do sytuacji, że merytorycznie uzasadnione uwagi, które mogą mieć istotny wpływ na ostateczną prawną kwalifikację zdarzenia, zostaną przez zespół powypadkowy oraz pracodawcę pominięte.

Przykład

Pracownik zatrudniony w biurze na stanowisku analityka kredytowego spadł z drabiny i uległ w czasie pracy wypadkowi. Zespół powypadkowy uznał, że nie można tego zdarzenia zakwalifikować jako wypadku przy pracy, ponieważ wspinanie się po drabinie nie miało związku z obowiązkami pracownika. Pracownik, po zapoznaniu się z treścią protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem, złożył pisemne wyjaśnienia, które zatytułował jako "uwagi do protokołu powypadkowego". Wykazał w nich istnienie związku wypadku z wykonywaną pracą, ponieważ wspinał się po drabinie, żeby sięgnąć po dokumenty, których potrzebował do pracy. Pracodawca, kierując się wpisanym przez pracownika tytułem pisma "uwagi", nie zwrócił protokołu do zespołu powypadkowego. Doprowadziło to do sytuacji, w której pracownik mimo wskazania istotnych dla sprawy argumentów został pozbawiony prawa do zapoznania z nimi zespołu powypadkowego. W przedstawionej sytuacji dobrą praktyką byłoby zwrócenie przez pracodawcę do zespołu powypadkowego protokołu wraz z przekazanymi przez pracownika uwagami.

Dobrą praktyką pracodawców jest również informowanie pracowników, przed przekazaniem im protokołu powypadkowego do zapoznania się z nim, o tym, że przepisy umożliwiają zgłaszanie zarówno "uwag", jak i "zastrzeżeń" do treści tego dokumentu, jednak wyraźnie zaznaczając, że tylko druga z tych form wywołuje skutki w postaci zwrotu protokołu do zespołu powypadkowego. Wówczas pracownik będzie mógł świadomie podjąć decyzję, czy złoży "uwagi" czy "zastrzeżenia".

Można również przygotować wzory obu dokumentów - "uwag" i "zastrzeżeń" wraz ze stosownym pouczeniem, aby pracownik miał szanse sam dokonać świadomego wyboru, który z nich wybiera. W ten sposób pracodawca może sobie zagwarantować, że istotny element procesu powypadkowego nie zostanie pominięty.

Wzór pouczenia pracownika o prawie zgłaszania uwag i zastrzeżeń do protokołu powypadkowego

Zastrzeżenia do protokołu powypadkowego. W praktyce nie można wykluczyć sytuacji, że poszkodowany, który wniósł zastrzeżenia do protokołu powypadkowego, nie będzie się również zgadzał z ustaleniami zawartymi w nowym protokole powypadkowym. Jednak prawo wniesienia "uwag" i "zastrzeżeń" dotyczy wyłącznie pierwszego protokołu powypadkowego, który zostaje przedstawiony pracownikowi przed jego zatwierdzeniem przez pracodawcę.

WAŻNE!

Prawo wniesienia "uwag" i "zastrzeżeń" do protokołu powypadkowego przysługuje jednorazowo.

Przyjęcie zasady jednorazowego złożenia "uwag" i "zastrzeżeń" do protokołu powypadkowego ma na celu ograniczenie pracownikowi możliwości prowadzenia polemiki z zespołem powypadkowym, aby uniknąć sytuacji, w której nieustanne zgłaszanie "uwag" lub "zastrzeżeń" uniemożliwi zakończenie postępowania powypadkowego.

Podstawa prawna:

• § 11 ust. 1-3, § 13 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy - Dz.U. Nr 105, poz. 870

Sebastian Kryczka

ekspert z zakresu prawa pracy, prawnik, były pracownik Państwowej Inspekcji Pracy, od kilkunastu lat specjalizuje się w problematyce prawa pracy oraz zagadnieniach kontroli i nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy, autor wielu komentarzy, artykułów i porad z zakresu prawa pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony danych osobowych