1 kwietnia 2020 r. w treści art. 99 i 109 ustawy o VAT miały zostać dokonane zmiany związane z wprowadzeniem nowego pliku JPK_VAT, będącego dokumentem elektronicznym wspólnym dla deklaracji VAT i ewidencji VAT. Miały obowiązywać dużych przedsiębiorców od 1 kwietnia 2020 r., a poozstałych od 1 lipca 2020 r. Jednak w związku z epidemią koronawirusa zmiany te będą obowiązywały wszystkich podatników od 1 lipca 2020 r.
Nowe zasady składania deklaracji będą stosowane wyłącznie do rozliczeń dokonywanych obecnie w formie deklaracji VAT-7 i VAT-7K.
Uwaga
W nowym formacie JPK będą składane wyłącznie deklaracje VAT-7 i VAT-7K.
Podatnicy składający dotychczas deklaracje VAT-7 będą przesyłać nowe pliki JPK_VAT w pełnym zakresie co miesiąc. Stosowany będzie taki sam termin jak obecnie, tj. do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczą (art. 109 ust. 3b ustawy o VAT).
Natomiast podatnicy składający deklaracje VAT-7K:
1) za pierwszy i drugi miesiąc kwartału będą przesyłać nowe pliki JPK_VAT jedynie w części dotyczącej ewidencji VAT,
2) za ostatni miesiąc kwartału będą przesyłać nowe pliki JPK_VAT z wypełnionymi obiema częściami (art. 109 ust. 3c ustawy o VAT).
Będą obowiązywać dwa warianty JPK_VAT:
● JPK_V7M - dla podatników, którzy rozliczają się miesięcznie, i
● JPK_V7K - dla podatników, którzy rozliczają się kwartalnie.
JPK_VAT z deklaracją będzie można podpisać:
● podpisem kwalifikowanym (polskim lub innego kraju UE),
● profilem zaufanym,
● danymi autoryzującymi.
W formacie JPK_VAT nie będą wysyłane pozostałe deklaracje VAT: VAT-12, VAT-8, VAT-9M, VAT-10, VAT-11, VAT-13, VAT-14, VAT-21, VAT-23, VAT-26, VAT-UE, VAT-UEK, VAT-R, VAT-Z oraz VIN-R i VIU-R, a także VIN-D i VIU-D. Do wymienionych deklaracji będą stosowane dotychczasowe przepisy.
Dotychczasowe deklaracje VAT-7 i VAT-7K zostaną zlikwidowane. Tak samo będzie w przypadku JPK_VAT. Powstaje zatem pytanie, na jakich zasadach należy korygować rozliczenia przed zmianą przepisów. Jak wynika z broszury informacyjnej MF, w tym przypadku należy stosować dotychczasowe zasady:
Do korekt deklaracji i ewidencji składanych za okresy rozliczeniowe poprzedzające rozliczenie na nowych zasadach należy stosować regulacje prawne obowiązujące za okres, za który jest składana korekta deklaracji lub ewidencji (czyli korekty deklaracji i JPK_VAT złożonych pierwotnie na starych zasadach, składane są również według starych zasad).MF potwierdziło, odpowiadajac na pytanie DGP, że wysyłając korektę JPK_VAT za okresy przed zmianą przepisów trzeba będzie korzytsać ze struktury(3). Jest to nowość bo do tej pory w przypadku JPK była stosowana aktualna struktura.
Przykład
Załóżmy, że spółka w sierpniu 2020 r. odkryła, iż w ewidencji i deklaracji za styczeń nie rozliczyła jednej faktury sprzedażowej. Mimo że będzie już obowiązywał nowy JPK, będzie musiała złożyć korektę deklaracji VAT-7 za styczeń i jeszcze raz wysłać JPK_VAT za ten okres.
Nowe regulacje miały być wprowadzane w dwóch terminach: od 1 kwietnia 2020 r. i od 1 lipca 2020 r.. Jednak w związku epidemią koronawirusa termin ten dla wszystkich ustalono na 1 lipca 2020 r. Oznacza to, że termin ten został przesunięty dla dużych przedsiębiorców.
W praktyce - co wynika z art. 11 ust. 1 ustawy zmieniającej z 4 lipca 2019 r. - ogromna większość podatników i tak miała stosować przepisy o nowym pliku JPK_VAT dopiero od 1 lipca 2020 r. Dlatego podatnicy pierwsze nowe pliki JPK_VAT będą obowiązani przesłać dopiero za lipiec 2020 r.
Powstaje pytanie, czy już w lipcu należy wysłać pierwszy JPK. Odpowiedź jest przecząca. Potwierdził to MF w broszurze informacyjnej.
Oznacza to, że pierwszy raz nowy JPK będzie złożony za lipiec do 25 sierpnia 2020 r. Za czerwiec 2020 r. trzeba wysłać deklaracje i JPK_VAT według dotychczasowych zasad.
Pierwszy raz zasady prowadzenia ewidencji reguluje rozporządzenie Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług, zwane dalej rozporządzeniem. Ponadto MF wydało broszurę informacyjną, w której również wyjaśnia zasady wypełniania nowego JPK_VAT z deklaracją. Jak już zostało wspomniane, nowy plik JPK to połączenie ewidencji i deklaracji. Dlatego już na etapie wypełniania ewidencji należy przestrzegać wskazówek MF.
Techniczne zasady wypełniania ewidencji JPK według MF
Lp. | Czego dotyczy | Jak wpisywać do ewidencji |
| Wielkość liter | Wielkości liter nie mają znaczenia. |
| Wpisywanie numerów dowodów księgowych | Numery dowodów sprzedaży oraz dowodów zakupu należy ująć w całości, zgodnie z ich oryginalną pisownią. Nie należy pomijać części oznaczeń takich dokumentów. |
| Wpisywanie wartości liczbowych |
|
| Wpisywanie dat | Daty podajemy w formacie RRRR-MM-DD (np. 2020-04-30). |
| Wpisywanie numerów NIP | NIP należy zapisywać w ewidencji jako ciąg kolejno po sobie następujących cyfr lub liter, bez spacji i innych znaków rozdzielających oraz poprzez wyodrębnienie literowego kodu kraju do osobnego pola przeznaczonego na ten kod. |
| Uzupełnianie pól obowiązkowych | Gdy nie mamy danych obowiązkowych, np. NIP kontrahenta, należy wpisać "BRAK".
|
| Uzupełnianie pól opcjonalnych | Zapisów dokonuje się wyłącznie w przypadku wystąpienia wymaganej informacji, a w pozostałych przypadkach pole pozostaje puste |
| Uzupełnianie pól fakultatywnych | Zapisów dokonuje się dobrowolnie; w przypadku braku zapisu (np. numer telefonu kontaktowego) pole pozostaje niewypełnione. |
Tak jak dotychczas nowy JPK będzie wysyłany również wtedy, gdy podatnik nie dokona żadnych transakcji ani zakupów.
Ważne
Jak wynika z objaśnień MF, w przypadku tzw. ewidencji "zerowej" (brak transakcji sprzedaży w okresie rozliczeniowym) w polu LiczbaWierszySprzedazy należy wykazać wartość "0" oraz w polu PodatekNalezny wartość "0.00".
Wyjaśniono także zasady dokonywania korekt ewidencji wysłanych w formacie JPK.
Zasady dokonywania korekt części ewidencyjnej w strukturze JPK_V7M i JPK_V7K według MF
Lp. | Czego dotyczy | Zasada |
1. | Korekta wysłanego pliku JPK | Dokonując korekty przesłanej ewidencji, należy złożyć nowy, kompletny oraz zawierający poprawione dane plik XML. Niedopuszczalne jest złożenie pliku zawierającego jedynie dane korygowane.
|
2. | Zapisy w ewidencji wpisów korygujących, gdy nie wpływają na wysokość podatku należnego i naliczonego | Jeśli podatnik przesłał JPK, to korekty błędnego wpisu niewpływającego na wysokość podatku należnego lub naliczonego dokonuje się poprzez jego wystornowanie, tj. wpisanie ze znakiem przeciwnym całego wpisu oraz ponowne dodanie prawidłowego wpisu z podaniem pierwotnego numeru dokumentu (np. DowodSprzedazy, NrKontrahenta lub NazwaKontrahenta). Natomiast gdy podatnik jeszcze nie przesłał pliku za dany okres rozliczeniowy, dopuszczalne jest ujęcie tylko jednego zapisu z poprawnymi danymi.
|
3. | Zapisy w ewidencji wpisów korygujących, gdy wpływają na wysokość podatku należnego | Korekty dokumentów wpływających na wysokość podstawy opodatkowania lub podatku należnego ("in plus" lub "in minus") należy ująć w ewidencji z numerem dokumentu korygującego za ten okres, za który zgodnie z przepisami ustawy o VAT powinna nastąpić korekta.
|
4. | Zapisy w ewidencji wpisów korygujących, gdy wpływają na wysokość podatku naliczonego | Korekty dokumentów wpływających na wysokość podatku naliczonego "in plus" lub "in minus" należy ująć w ewidencji z numerem dokumentu korygującego. Korekty dokumentów wpływających na wysokość podatku naliczonego "in minus", jeżeli zgodnie z przepisami ustawy dokument pierwotny oraz korygujący można ująć w ewidencji za jeden okres rozliczeniowy, dopuszczalne jest ujęcie wyłącznie dokumentu pierwotnego pomniejszonego o wartości z dokumentu korygującego. Wpisując korekty dokumentów wpływających na wysokość podatku naliczonego "in minus", jeżeli zgodnie z przepisami ustawy dokument pierwotny oraz korygujący mozna ująć w ewidencji za jeden okres rozliczeniowy, wyłącznie dokument pierwotny pomniejszony o wartość dokeumntu korygującego.
|
Ewidencja prowadzona według nowych zasad będzie musiała zawierać - tak jak obecna - dane pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku i sporządzenie informacji podsumowującej.
Ustawodawca wymienia jednak szczegółowe elementy takiej ewidencji, które różnią się od obecnych.
W rozporządzeniu zostało określone, jakie transakcje powinny zostać zaewidencjonowane. Jest to nowość dla podatników, gdyż obecnie w art. 109 ustawy o VAT są wskazane tylko ogólne zasady prowadzenia ewidencji, a szczegóły wynikają ze struktur JPK.
Pierwszy raz zostało szczegółowo określone, co musi zawierać nagłówek ewidencji. Będą to następujące informacje:
1) dane identyfikacyjne podatnika:
a) identyfikator podatkowy NIP podatnika,
b) w przypadku gdy podatnik jest:
- osobą fizyczną - wskazanie nazwiska, pierwszego imienia oraz daty urodzenia podatnika,
- podatnikiem niebędącym osobą fizyczną - wskazanie pełnej nazwy podatnika;
2) oznaczenie okresu, za który prowadzona jest ewidencja.
Podatnik będzie miał obowiązek wpisania do ewidencji następujących informacji z faktur dokumentujących dokonanie przez niego czynności podlegających opodatkowaniu oraz z faktur lub innych dokumentów związanych z czynnościami podlegającymi opodatkowaniu:
Uwaga
Kod kraju kontrahenta powinien być wpisywany w odrębnej kolumnie niż jego numer NIP.
W przypadku faktur bez naliczonego VAT, dokumentujących takie transakcje, jak:
w ewidencji ujmujemy tylko wysokość podstawy opodatkowania. Nie wpisujemy w kolumnie VAT: 0 lub zw. Pozostawiamy ją pustą.
Dla transakcji opodatkowanych stawką 0% powinny być w ewidencji trzy odrębne kolumny:
Uwaga
Ustawodawca nie wskazuje, jak ewidencjonować czynności niepodlegające VAT. Oznacza to, że powinny się znaleźć poza ewidencją sprzedaży.
Transakcje dokumentowane fakturami, w przypadku których nalicza się VAT, takie jak:
ujmujemy w ewidencji wpisując podstawę opodatkowania jak i podatek należny.
Gdy sprzedawca udokumentuje transakcję fakturą uproszczoną (w tym paragonem z NIP nabywcy), w ewidencji również wpisuje wysokość podstawy opodatkowania i wysokość podatku należnego, w podziale na stawki podatku. Nie musi natomiast wpisywać innych danych kupującego oprócz jego NIP. Jeśli kwota VAT nie wynika z faktury, należy ją obliczyć poza ewidencją.
Gdy rozliczamy ulgę na złe długi, w ewidencji ujmujemy wysokość podstawy opodatkowania i podatku należnego, jeśli dokonujemy zarówno korekty in plus jak i korekty in minus.
Uwaga
Ustawodawca nie wskazuje, jak ma być oznaczone rozliczenie ulgi na złe długi.
Jednak jak wynika z broszury informacyjnej MF oraz struktury JPK:
Korekty podstawy opodatkowania oraz podatku należnego, o których mowa w art. 89a ust. 1 i 4 ustawy (zarówno zmniejszające, jak i zwiększające) ewidencjonuje się pojedynczo, podając ich wszystkie elementy wymagane dla faktur dokumentujących dostawy towarów lub świadczenia usług. Przy czym korekty zmniejszające podstawę opodatkowania i podatek należny na podstawie art. 89a ust. 1 ustawy wprowadza się ze znakiem "in minus".
Ponadto w polu KorektaPodstawyOpodat należy wpisać "1". Kwoty podaje się ze znakiem (-), gdy jest to korekta obniżająca podstawę i VAT należny. Ponowna korekta, gdy faktura zostanie opłacona, jest korektą "in plus".
Podatnik uzupełniający ewidencję na nowych zasadach i wysyłający nowy JPK_VAT nie będzie wraz z deklaracją podatkową, w której dokonuje korekty, składać zawiadomienia VAT-ZD. Jest to zawiadomienie o tej korekcie właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego wraz z podaniem kwot korekty oraz danych dłużnika. Zawiadomienia te składamy tylko do czasu posługiwania się starymi deklaracjami.
Gdy ewidencjonujemy dostawy towarów oraz usługi, których miejsce świadczenia jest poza terytorium kraju, w ewidencji ujmujemy tylko wysokość podstawy opodatkowania.
Podstawa opodatkowania świadczenia usług, które wykazujemy w informacji podsumowującej, powinna być zaewidencjonowana w odrębnej kolumnie. Są to usługi:
Przemieszczając własne towary do innego kraju UE, gdy jesteśmy zobowiązani rozliczyć WDT na podstawie art. 13 ust. 3 ustawy o VAT, do ewidencji wpisujemy wysokość podstawy opodatkowania wynikającą z wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.
Ewidencjonując wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, wpisujemy wysokość podstawy opodatkowania i wysokość podatku należnego. Ponadto w odrębnych kolumnach należy wpisać wysokość podatku należnego od wewnątrzwspólnotowego nabycia:
Uwaga
Kodów towarowych nie wpisujemy w ewidencji w przypadku transakcji, dla których polski podatnik rozlicza WNT.
Zasadą jest, że VAT od importu towarów rozliczamy na podstawie zgłoszenia lub decyzji celnej. Od tej zasady są wyjątki. Gdy rozliczamy import w deklaracji, do ewidencji musimy wpisać wysokość podstawy opodatkowania i wysokość podatku należnego, wynikające z importu towarów rozliczanego zgodnie z art. 33a ustawy o VAT, potwierdzone zgłoszeniem celnym lub deklaracją importową VAT IM.
Ponadto ze zgłoszenia celnego lub z deklaracji importowej VAT IM, dokumentujących dokonanie importu towarów rozliczanego w deklaracji, należy wpisywać obowiązkowo:
Uwaga
Jak potwierdziło MF, kodów towarowych nie wpisujemy w przypadku transakcji, dla których polski podatnik rozlicza import towarów.
Od rozliczenia za kwiecień 2020 r. podatnicy, którzy będą wysyłać nowy JPK, a pozostali od rozliczenia za lipiec, nie będą musieli przedstawiać naczelnikowi urzędu celno-skarbowego dokumentów potwierdzających rozliczenie kwoty podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej. Na przedstawienie dokumentów mają obecnie 4 miesiące po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów.
Przykład
Spółka dokonała w marcu importu towarów i rozliczyła go w deklaracji VAT-7 za czerwiec. Od rozliczenia za lipiec składa nowy JPK. Mimo to do końca października 2020 r. musi przedstawić naczelnikowi urzędu skarbowego dokumenty potwierdzające rozliczenie VAT należnego w deklaracji.
Podatnicy dokonujący transakcji opodatkowanej od marży otrzymali bardzo szczegółowe wytyczne, jak ewidencjonować transakcje opodatkowane w procedurze marży.
Podatnicy dokonujący świadczenia usług turystyki, dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, opodatkowanych od marży, w ewidencji muszą zapisywać:
Jak wynika z objaśnień MF, jeżeli podatek ustalany jest od sumy marż uzyskanych na poszczególnych usługach turystyki, podatnik w ewidencji sprzedaży będzie dokonywał dwóch zapisów na podstawie:
Uwaga
W kolumnie NrKontrahenta i NazwaKontrahenta wpisujemy BRAK, gdy dokonujemy zapisu na podstawie dokumentu wewnętrznego.
Powstaje pytanie, czy do ewidencji wpisujemy również marże ujemne. Jak wynika z broszury informacyjnej, w ewidencji:
(…) należy wykazywać poszczególne podstawy opodatkowania, tj.: marże pomniejszone o podatek należny (w tym również marże ujemne) i podatek należny od poszczególnych marż (przy marży ujemnej podatek wynosi "0.00"), z oznaczeniem odpowiednio MR_T lub MR_UZ.
Jeżeli jednak suma marż będzie miała wartość ujemną, to w deklaracji nie należy ich uwzględnić.
Podatnik dokonujący transakcji opodatkowanych od marży musi dokonać również odpowiednich zapisów w ewidencji zakupów (§ 11 rozporządzenia). W broszurze MF czytamy:
Następnie po stronie zakupu (tabela poniżej) podatnik ewidencjonuje dokumenty zakupu towarów i usług będące podstawą wyliczenia marży z podaniem danych kontrahenta, numeru dokumentu zakupu, wpisując wartość brutto w polu ZakupVAT_Marza dotyczącym nabycia towarów i usług związanych ze sprzedażą opodatkowaną na zasadzie marży, zgodnie z art. 119 ustawy.
NrDostawcy | NazwaDostawcy | DowodZakupu | DataZakupu | DataWpływu | ZakupVAT_Marza |
2222222222 | GHD | 125/20 | 2020-08-19 |
| 1200.00 |
3333333333 | FGH | E63 | 2020-08-19 |
| 834.75 |
Obowiązek uwzględniania tych danych w przypadku usług turystycznych wynika z art. 119 ust. 3a ustawy o VAT. Zobowiązuje on podatników świadczących usługi turystyki opodatkowane od marży do prowadzenia ewidencji VAT na ogólnych zasadach, ale z uwzględnieniem kwot wydatkowanych na nabycie towarów i usług od innych podatników dla bezpośredniej korzyści turysty, oraz do posiadania dokumentów, z których wynikają te kwoty.
Jak wynika z wyjaśnień MF, faktury lub inne dokumenty otrzymane przez podatnika od innych podatników z tytułu nabycia:
należy ująć co do zasady w okresie rozliczeniowym, w którym powstaje obowiązek podatkowy z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług opodatkowanych na tych zasadach, z wyjątkiem marży łącznej ustalanej za zgodą naczelnika urzędu skarbowego dla przedmiotów kolekcjonerskich. W tym przypadku faktury lub inne dokumenty należy ująć w okresie rozliczeniowym, w którym dokonano zakupu. Natomiast jeżeli wartość zakupów w okresie rozliczeniowym przewyższa wartość sprzedaży tego okresu, nadwyżkę zakupów dodaje się do zakupów dokonanych w następnym okresie rozliczeniowym.
Polski podatnik, gdy dokonuje zakupów u zagranicznych kontrahentów, często jest zobowiązany do naliczenia za nich VAT w Polsce. W takim przypadku ewidencjonuje wysokość podstawy opodatkowania i wysokość podatku należnego wynikające z:
Uwaga
Jak potwierdziło M, kodów towarowych lub usługowych nie wpisujemy w przypadku transakcji, dla których polski podatnik rozlicza import usług lub dostawę, dla której podatnikiem jest nabywca.
Sprzedaż ewidencjonowana na kasie nadal będzie wpisywana do ewidencji na podstawie raportów kasowych. Do ewidencji trzeba będzie wpisywać następujące dane:
Ponadto sprzedaż wpisana na podstawie raportu kasowego będzie musiała mieć oznaczenie RO.
Uwaga
Sprzedaż wpisana na podstawie raportu kasowego będzie musiała mieć dodatkowe oznaczenie RO.
Wielu ekspertów podnosiło, że obowiązek wpisywania kodów towarowych będzie dotyczył także sprzedaży kasowej. Tak jednak nie będzie. Jak wynika z broszury informacyjnej MF:
Oznaczenia dostaw towarów i świadczenia usług nie dotyczą zbiorczych informacji o sprzedaży ewidencjonowanej na kasie rejestrującej oraz zbiorczych informacji o sprzedaży nieudokumentowanej fakturami oraz nieobjętej obowiązkiem prowadzenia ewidencji sprzedaży za pomocą kasy rejestrującej.
W nowym pliku JPK uwzględniamy odrębnie zarówno faktury z NIP nabywcy jak i bez tego numeru. Do 31 grudnia 2020 r. nie trzeba odrębnie wpisywać paragonów z NIP nabywcy uznanych za faktury uproszczone(do 450 zł brutto).
W art. 109 ust. 3d ustawy VAT dookreślono, że dla celów prowadzonej ewidencji, faktury dotyczące sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej należy ujmowane w okresie, w którym zostały wystawione. Nie będą zwiększać wartości sprzedaży i podatku należnego za ten okres ponieważ sprzedaż została zaewidencjonowana na podstawie raportu kasowego w okresie rozliczeniowym w którym co do zasady powstał obowiązek podatkowy.
Zgodnie z wyjaśnieniami MF w nowym JPK_V7 w części Ewidencja trzeba będzie ujmować zestawienia sprzedaży wynikającej ze zbiorczych raportów okresowych z kas fiskalnych oznaczonych kodem RO bez pomniejszenia o faktury wystawione do paragonów a także wszystkie faktury wystawione do paragonów z oznaczeniem kodem FP. Natomiast do części Deklaracja nowego JPK_V7 będą w takim wypadku przeniesione wyłącznie dokumenty oznaczone kodem RO czyli kwoty zaewidencjonowane przy pomocy kas fiskalnych bez ujmowania zapisów oznaczonych kodem FP.
Oznacza to, że dla celów prowadzonej ewidencji VAT będzie się przyjmować, iż wartość sprzedaży i kwota podatku z tytułu takiej sprzedaży zostały wykazane w raporcie dobowym i miesięcznym z kasy rejestrującej. Wyłączy to konieczność zmniejszania obrotu wykazanego w tych raportach o kwoty wynikające z ujmowanych w ewidencji VAT faktur wystawianych do sprzedaży udokumentowanej również przy zastosowaniu kas rejestrujących. Faktura będzie wpisywana tylko w celach informacyjnych. Trzeba będzie pamiętać, aby nie uwzględniać jej w sumach kontrolnych ewidencji.
Ponadto sprzedaż zaewidencjonowana na podstawie takiej faktury będzie musiała mieć oznaczenie FP.
Przykład
10 sierpnia 2020 r. spółka wystąpiła o wystawienie faktury do paragonu dokumentującego sprzedaż lipcową. Faktura zawierała NIP nabywcy, dlatego sprzedawca wystawił fakturę. Musi ją ująć w ewidencji za sierpień. Jednak w sumach kontrolnych ewidencji w zakresie podatku należnego nie uwzględni wysokości podstawy opodatkowania i podatku należnego wynikającego z tej faktury.
Do ewidencji należy również wpisać:
W § 11 rozporządzenia określono natomiast dane, jakie powinna zawierać ewidencja zakupu. Utrzymano zasadę, że ewidencja powinna być tak prowadzona, aby pozwolić na prawidłowe rozliczenie podatku naliczonego. W ewidencji zakupu należy wpisać wartość netto oraz wysokość podatku naliczonego przysługującego do odliczenia. Oznacza to, że podatek wpisujemy w wysokości, w jakiej go odliczamy, a nie całą kwotę VAT z faktury. Ponadto zakupy wpisujemy w podziale na nabycie:
Oznacza to, że zasady prowadzenia ewidencji zakupów pozostają bez zmian.
Odrębnie należy wpisywać:
Ponadto wymieniono wprost, jakie dokumenty stanowią podstawę do zapisu w ewidencji zakupów. W ewidencji zakupów możemy dokonywać zapisów na podstawie:
1) faktur lub innych dokumentów:
2) faktur VAT RR, z których wynika zryczałtowany zwrot podatku, stanowiący u podatnika podatek naliczony;
3) dokumentów celnych lub decyzji, z których wynika podatek stanowiący u podatnika podatek naliczony;
4) deklaracji importowej VAT IM, z której wynika podatek stanowiący u podatnika podatek naliczony;
5) faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług dla bezpośredniej korzyści turysty lub dokumentów, z których wynika nabycie towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków związanych ze sprzedażą opodatkowaną na zasadach marży.
Przepis ten nie wprowadza żadnych nowości. Mimo że nie wynikało to z przepisów, taka była praktyka organów podatkowych.
Do ewidencji zakupów z otrzymanych faktur podatnicy mają wpisać:
1) numer, za pomocą którego dostawca lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, zapisywany poprzez wyodrębnienie kodu kraju oraz kodu cyfrowo-literowego;
2) imię i nazwisko lub nazwę dostawcy lub usługodawcy,
3) numer faktury lub dokumentu,
4) datę wystawienia faktury lub dokumentu,
5) datę wpływu faktury lub dokumentu.
Natomiast z faktury VAT RR wystawionej rolnikowi ryczałtowemu do ewidencji należy wpisać:
1) numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL dostawcy lub usługodawcy,
2) imię i nazwisko lub nazwę dostawcy lub usługodawcy,
3) numer faktury,
4) datę wystawienia faktury.
Podatnik, rozliczając import towaru, może co do zasady odliczyć z tego tytułu zapłacony VAT. W zależności od tego, jaki sposób rozliczenia VAT należnego przyjął, będzie dysponował różnymi dokumentami stanowiącymi podstawę odliczenia. Dlatego w zależności od okoliczności będzie wpisywał:
1) numer zgłoszenia celnego, rozliczenia zamknięcia, deklaracji importowej lub decyzji,
2) datę zgłoszenia celnego, rozliczenia zamknięcia, deklaracji importowej lub decyzji,
3) imię i nazwisko lub nazwę nadawcy lub eksportera.
W nowej ewidencji trzeba będzie wpisywać również dodatkowe oznaczenia dla transakcji oraz dokumentów sprzedaży. Dla wybranych transakcji oraz dokumentów sprzedaży i zakupów zostały określone specjalne kody, które trzeba będzie wpisywać. Mimo że - jak informuje MF - w wyniku konsultacji ich liczba zmniejszyła się o połowę, jednak nadal będzie ich sporo. Dla transakcji lub powiązań przewidziano 26 kodów. Ponadto niektóre transakcje mogą mieć dwa oznaczenia, np. MPP i 06. Przewidziano też trzy kody dla dokumentów sprzedaży i tyle samo dla dokumentów zakupu.
Będzie to zapewne bardzo uciążliwy obowiązek. Dlatego należy rozważyć wpisywanie tych kodów na etapie fakturowania, szczególnie w przypadku dużej liczby faktur.
Kody towarowe dotyczą ewidencji sprzedaży będącej podstawą do ustalenia VAT należnego. Nie będą ich wpisywali kupujący po stronie ewidencji zakupów. Ponadto kody towarowe nie będą dotyczyły:
Oznaczeniu będą podlegały tzw. towary i usługi wrażliwe. Są to przede wszystkim wyroby akcyzowe, towary wymienione w zał. nr 15 do ustawy objęte obowiązkowym split payment. Podatnicy powini rozważyć wpisywanie tych kodów już na etapie fakturowania lub dokumnetów magazynowych. Zapewne ułatwi to prowadzenie ewidencji.
W JPK_VAT oznaczenie dostaw towarów i świadczenia usług prezentowane będzie za pomocą symboli GTU_01 - GTU_13. W JPK_VAT pola te wypełnia się dla całej faktury. Należy zaznaczyć "1" we właściwych polach odpowiadających symbolom od GTU_01 do GTU_13, w przypadku wystąpienia dostawy towaru lub świadczenia usługi na ewidencjonowanym dokumencie, bez wyodrębniania poszczególnych wartości, kwot podatku itp.
Aby ewidencja mogła być prawidłowo wysłana w formacie JPK_VAT, najlepszym rozwiązaniem będzie wpisywanie kodów według zaleceń MF.
Pole pozostanie puste, gdy dany towar lub usługa nie wystąpiły na dokumencie.
Tabela Oznaczenie transakcji i powiązań w ewidencji VAT
Lp. | Rodzaj transakcji lub powiązań | Oznaczenie według rozporządzenia | Oznaczenie w JPK |
1 | 2 | 3 |
|
1. | dostawy napojów alkoholowych - alkoholu etylowego, piwa, wina, napojów fermentowanych i wyrobów pośrednich, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym | 01 | GTU_01 |
2. | dostawy towarów objętych pakietem paliwowym, wymienione w art. 103 ust. 5aa ustawy o VAT | 02 | GTU_02 |
3. | dostawy oleju opałowego w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym oraz olejów smarowych, pozostałych olejów o kodach CN od 2710 19 71 do 2710 19 99, z wyłączeniem wyrobów o kodzie CN 2710 19 85 (oleje białe, parafina ciekła) oraz smarów plastycznych zaliczanych do kodu CN 2710 19 99, olejów smarowych o kodzie CN 2710 20 90, preparatów smarowych objętych pozycją CN 3403, z wyłączeniem smarów plastycznych objętych tą pozycją | 03 | GTU_03 |
4. | dostawy wyrobów tytoniowych, suszu tytoniowego, płynu do papierosów elektronicznych i wyrobów nowatorskich, w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym | 04 | GTU_04 |
5. | dostawy odpadów - wyłącznie określonych w poz. 79-91 załącznika nr 15 do ustawy | 05 | GTU_05 |
6. | dostawy urządzeń elektronicznych oraz części i materiałów do nich, wyłącznie określonych w poz. 7-9, 59-63, 65, 66, 69 i 94-96 załącznika nr 15 do ustawy | 06 | GTU_06 |
7. | dostawy pojazdów oraz części samochodowych o kodach wyłącznie CN 8701-8708 oraz CN 8708 10 | 07 | GTU_07 |
8. | dostawy metali szlachetnych oraz nieszlachetnych - wyłącznie określonych w poz. 1-3 załącznika nr 12 do ustawy oraz w poz. 12-25, 33-40, 45, 46, 56 i 78 załącznika nr 15 do ustawy | 08 | GTU_08 |
9. | dostawy leków oraz wyrobów medycznych - produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, objętych obowiązkiem zgłoszenia, o którym mowa w art. 37av ust. 1 ustawy z 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (Dz.U. z 2019 r. poz. 499 ze zm.) | 09 | GTU_09 |
10. | dostawy budynków, budowli i gruntów | 10 | GTU_10 |
11. | świadczenie usług w zakresie przenoszenia uprawnień do emisji gazów cieplarnianych, o których mowa w ustawie z 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1201 ze zm.) | 11 | GTU_11 |
12. | świadczenie usług o charakterze niematerialnym - wyłącznie: doradczych, księgowych, prawnych, zarządczych, szkoleniowych, marketingowych, firm centralnych (head offices), reklamowych, badania rynku i opinii publicznej, w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych | 12 | GTU_12 |
13. | świadczenie usług transportowych i gospodarki magazynowej - sekcja H PKWiU 2015 symbol ex 49.4, ex 52.1 | 13 | GTU_13 |
Oprócz kodów towarowych oznaczenia będą musiały mieć wymienione w rozporządzeniu procedury.
Oznaczenie procedur w ewidencji sprzedaży
Lp. | Nazwa procedury | Kod według rozporządzenia |
| dostawy w ramach sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju, o której mowa w art. 23 ustawy o VAT | SW |
| świadczenie usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych, o których mowa w art. 28k ustawy o VAT | EE |
| istniejące powiązania między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą, o których mowa w art. 32 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT | TP |
| wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów dokonane przez drugiego w kolejności podatnika VAT w ramach transakcji trójstronnej w procedurze uproszczonej | TT_WNT |
| dostawy towarów poza terytorium kraju dokonanej przez drugiego w kolejności podatnika VAT w ramach transakcji trójstronnej w procedurze uproszczonej | TT_D |
| świadczenie usług turystyki opodatkowanych na zasadach marży zgodnie z art. 119 ustawy o VAT | MR_T |
| dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków, opodatkowane na zasadach marży zgodnie z art. 120 ustawy o VAT | MR_UZ |
| wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów następująca po imporcie tych towarów w ramach procedury celnej 42 (import) | I_42 |
| wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów następująca po imporcie tych towarów w ramach procedury celnej 63 (import) | I_63 |
| transfer bonu jednego przeznaczenia dokonany przez podatnika działającego we własnym imieniu, opodatkowany zgodnie z art. 8a ust. 1 ustawy o VAT | B_SPV |
| dostawy towarów oraz świadczenia usług, których dotyczy bon jednego przeznaczenia, na rzecz podatnika, który wyemitował bon zgodnie z art. 8a ust. 4 ustawy o VAT | B_SPV_DOSTAWA |
| świadczenie usług pośrednictwa oraz innych usług dotyczących transferu bonu różnego przeznaczenia, opodatkowanych zgodnie z art. 8b ust. 2 ustawy o VAT | B_ MPV_PROWIZJA |
| transakcje objęte obowiązkiem stosowania mechanizmu podzielonej płatności | MPP |
W JPK_VAT tak jak dla kodów towarowych pola wypełnia się dla całego dokumentu poprzez zaznaczenie "1" w każdym z pól odpowiadających symbolom: SW, EE, TP, TT_WNT, TT_D, MR_T, MR_UZ, I_42, I_63, B_SPV, B_SPV_DOSTAWA, B_MPV_PROWIZJA, MPP, w przypadku wystąpienia danej procedury na ewidencjonowanym dokumencie, bez wyodrębniania poszczególnych wartości, kwot podatku itp. Gdy procedury nie będzie, pole pozostanie puste.
Powstaje pytanie, czy wymienione kody transakcji wpisujemy tylko w ewidencji sprzedaży, która służy do ustalenia VAT należnego. Z analizy § 10 rozporządzenia możemy wysnuć taki wniosek, gdyż określa on tylko informacje, co ma zawierać ewidencja, pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku należnego. Zasady stosowania kodów wynikają z tego przepisu. Natomiast zasady prowadzenia ewidencji zakupu reguluje § 11 rozporządzenia i tam przewidziano odrębne kody procedur dla ewidencji zakupów. Wyjątkiem będzie oznaczenie MPP, które będzie wspólne dla ewidencji sprzedaży i zakupów.
Tabela. Dodatkowe oznaczenia w ewidencji zakupów
Lp. | Dodatkowo ewidencja zawiera oznaczenia dotyczące: | Rodzaj oznaczenia |
1. | podatku naliczonego z tytułu importu towarów, w tym importu towarów rozliczanego zgodnie z art. 33a ustawy
| IMP |
2. | transakcji objętej obowiązkiem stosowania mechanizmu podzielonej płatności | MPP |
Mechanizm podzielonej płatności. Najpopularniejszym oznaczeniem będzie zapewne MPP i tutaj może pojawić się problem. Od 1 listopada 2019 r. niektórzy podatnicy oznaczają każdą fakturę adnotacją "mechanizm podzielonej płatności", mimo że nie mają takiego obowiązku. Powstaje pytanie, czy również w ewidencji faktura powinna mieć takie oznaczenie? Ustawodawca wymaga stosowania kodu MPP do transakcji objętych obowiązkiem stosowania mechanizmu podzielonej płatności, co by oznaczało, że pozostałych nie trzeba oznaczać w taki sposób. Nie powinno również być uznane za błąd wpisywanie tego oznaczenia w ewidencji przy każdej fakturze, która ma takie oznaczenie. Jednak z broszury wynika, że nie należy tego oznaczenia stosować niejako hurtowo przy każdej fakturze z informacją o podzielonej płatności:
Oznaczenie MPP należy stosować do faktur o kwocie brutto wyższej niż 15 000,00 zł, które dokumentują dostawę towarów lub świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy.
Jak już zostało powiedziane, oznaczenie MPP wpisuje zarówno sprzedawca, jak i nabywca. Zdaniem MF, w przypadku gdy nabywca otrzyma fakturę, która dokumentuje nabycie towarów lub usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy, a wartość brutto faktury jest wyższa niż 15 000 zł, bez wymaganego oznaczenia "mechanizm podzielonej płatności" również należy wprowadzić przy takiej transakcji znacznik MPP.
Również sprzedawcy będą musieli oznaczać niektóre wystawione przez siebie dowody sprzedaży. Tych kodów na szczęście nie jest dużo. Dotyczą sprzedaży dokumentowanej na kasie oraz dokumentów zbiorczych.
Oznaczenie dowodów sprzedaży
Lp. | Rodzaj dowodu sprzedaży | Rodzaj oznaczenia |
1. | dokument zbiorczy wewnętrzny zawierający sprzedaż z kas rejestrujących | RO |
2. | dokument wewnętrzny np. dokumentujący nieodpłatne przekazanie towaru, podlegające VAT | WEW |
3. | faktura dotycząca sprzedaży zaewidencjonowanej na kasie fiskalnej | FP |
W JPK_VAT oznaczenie te będziemy podawać w polu TypDokumentu przez wybór odpowiedniego oznaczenia. Pole to będzie wypełniane tylko w przypadku wystąpienia w danym okresie rozliczeniowym wymienionego dowodu. W przypadku braku wymienionych oznaczeń pole pozostaje puste.
Liczba kodów, które trzeba będzie wpisywać po stronie ewidencji zakupów, jest zdecydowanie mniejsza. Obowiązek ten dotyczy dowodów zakupu. Będą to trzy kody.
Oznaczenie dowodów zakupu
Lp. | Rodzaj dowodu zakupu | Rodzaj oznaczenia |
1. | faktura VAT RR wystawiona dla rolnika ryczałtowego | VAT_RR |
2. | dokument wewnętrzny MF jako przykład takiego dokumentu podaje przypadek dokonania rocznej korekty podatku naliczonego w związku ze zmianą współczynnika odliczenia podatku naliczonego.
| WEW |
3. | faktura wystawiona przez podatnika będącego dostawcą lub usługodawcą, który wybrał metodę kasową rozliczeń VAT | MK |
W JPK_VAT w polu DokumentZakupu oznaczenie dowodu zakupu wykazuje się przez wybór odpowiedniego oznaczenia dowodu, gdy w danym okresie rozliczeniowym wystąpi ten dowód. W przypadku braku wymienionych oznaczeń pole pozostaje puste.
Z kolei w dodawanym art. 109 ust. 3e ustawy o VAT będzie określony obowiązek przesłania korekty ewidencji (w ramach nowego pliku JPK_VAT). Obowiązek ten powstanie, gdy w przesłanej ewidencji pojawią się błędy albo dane niezgodne ze stanem faktycznym lub w przypadku zmiany danych w tej ewidencji. Korekty trzeba będzie dokonać w terminie 14 dni od dnia stwierdzenia tych nieprawidłowości.
Ponadto wprowadzone zostaną regulacje mające na celu zobligowanie podatników do dołożenia większej staranności przy wypełnianiu nowego pliku JPK_VAT, zwłaszcza w zakresie części ewidencyjnej. Z nowych przepisów będzie wynikać:
1) uprawnienie naczelnika urzędu skarbowego do wezwania do skorygowania stwierdzonych w przesłanej ewidencji błędów, które uniemożliwiają przeprowadzenie weryfikacji prawidłowości transakcji (art. 109 ust. 3f ustawy o VAT),
2) 14-dniowy termin (liczony od dnia doręczenia wezwania, o którym mowa w punkcie 1) na przesłanie przez podatnika skorygowanej ewidencji w zakresie błędów wskazanych w wezwaniu lub złożenie wyjaśnień wskazujących, że ewidencja nie zawiera błędów, o których mowa w wezwaniu (art. 109 ust. 3g ustawy o VAT),
3) kara pieniężna w wysokości 500 zł za każdy błąd, nakładana w formie decyzji na podatników, którzy:
● nie prześlą skorygowanej ewidencji,
● nie złożą wyjaśnień lub
● złożą wyjaśnienia po terminie albo w złożonych wyjaśnieniach nie wykażą, że ewidencja nie zawiera błędów, o których mowa w wezwaniu (art. 109 ust. 3h ustawy o VAT).
Kara nie będzie jednak nakładana na podatników będących osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą, którzy za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe (art. 109 ust. 3i ustawy o VAT). Na uiszczenie kary pieniężnej podatnicy będą mieć 14 dni od dnia doręczenia decyzji (art. 109 ust. 3k ustawy o VAT).
PODSTAWA PRAWNA:
● art. 109 ust. 3-3k ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 106
● art. 11, art. 28 pkt 6 ustawy z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1520
● § 10 i § 11 rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług - Dz.U. z 2019 r. poz. 1988
Marcin Jasiński
ekspert w zakresie VAT