Tarcza 4.0 - dopłaty do oprocentowania, wsparcie dla pracodawców i pracowników, ulgi dla podatników i przedsiębiorców

24 czerwca 2020 r. weszły w życie przepisy tzw. tarczy antykryzysowej 4.0. Jest to kolejna modyfikacja tarczy antykryzysowej wprowadzającej szczególne rozwiązania prawne łagodzące skutki ekonomiczne epidemii COVID-19. W publikacji przedstawiamy, jakie rozwiązania zostały wprowadzone tarczą 4.0.

W publikacji pod każdym omawianym rozwiązaniem prawnym wskazana została szczegółowa podstawa prawna. Dzięki temu łatwo można ustalić, z jakich przepisów wynikają omawiane rozwiązania. W celu uproszczenia podajemy wykaz skrótów powoływanych w podstawach prawnych i stosowanych w przypadku rządowych ustaw antykryzysowych:

• ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych - Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106 - dalej: ustawa o COVID-19;
• ustawa z 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 - Dz.U. z 2020 r. poz. 1086 - dalej: ustawa nowelizująca z 19 czerwca 2020 r.

 

I. Ochrona miejsc pracy w tarczy 4.0

 

1. Zasady wykonywania pracy zdalnej

Dotychczasowe przepisy dotyczące pracy zdalnej nie były zbyt rozbudowane. Określały jedynie, że w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę poza miejscem jej stałego wykonywania.

Ustawa nowelizująca z 19 czerwca 2020 r. doprecyzowała zasady polecenia i wykonywania pracy zdalnej. Pracodawca może polecić jej wykonywanie, jeżeli:

• pracownik ma umiejętności niezbędne do wykonywania pracy zdalnej,
• pracownik ma możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy,
• pozwala na to rodzaj pracy (w szczególności praca zdalna może być wykonywana przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub dotyczyć wykonywania części wytwórczych lub usług materialnych).

Ponadto nowelizacja ustala zasadę, według której to pracodawca zapewnia narzędzia i materiały potrzebne do wykonywania pracy zdalnej oraz obsługę logistyczną. Nowe przepisy dopuszczają także używanie przez pracownika narzędzi lub materiałów niezapewnionych przez pracodawcę. Jest to jednak możliwe pod warunkiem, że zapewnione zostanie poszanowanie i ochrona informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa lub danych osobowych, a także informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Pracownik może zostać zobowiązany przez pracodawcę do prowadzenia ewidencji czynności wykonanych w trakcie pracy zdalnej. Ewidencja powinna uwzględniać w szczególności opis tych czynności, a także datę oraz czas ich wykonania.

W każdym czasie pracodawca może cofnąć polecenie wykonywania pracy zdalnej.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 3 ustawy o COVID-19

 

2. Przeniesienie pracownika samorządowego do innej pracy

W wyniku ostatniej nowelizacji ustawy o COVID-19 wójt, burmistrz, prezydent miasta (w tym prezydent miasta na prawach powiatu), starosta oraz marszałek województwa może polecić:

• pracownikowi podległego mu urzędu - tymczasowe przeniesienie,
• kierownikowi podległej jednostki organizacyjnej - tymczasowe przeniesienie pracownika tej jednostki

- do wykonywania innej pracy niż określona w umowie o pracę, zgodnej z jego kwalifikacjami, w innej jednostce samorządowej w tej samej lub innej miejscowości. Przeniesienie ma na celu zapewnienie sprawnej realizacji zadań jednostki, do której przenoszony jest pracownik. Przeniesienie jest dopuszczalne na czas określony do 3 miesięcy.

W okresie przeniesienia pracownikowi przysługuje wynagrodzenie stosowne do wykonywanej pracy, lecz nie niższe od dotychczasowego.

Nowelizacja wprowadza też pewne ograniczenia przy wydawaniu polecenia przeniesienia pracownika do pracy w innej jednostce. Otóż przeniesienia nie można dokonać bez zgody pracownika w przypadku:

• kobiety w ciąży,
• pracownika opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia,
• osoby będącej jedynym opiekunem dziecka w wieku do 15 lat.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 3a ustawy o COVID-19

 

3. Spadek przychodów i wzrost obciążenia funduszu wynagrodzeń

Pracodawca dotknięty spadkiem przychodów ze sprzedaży towarów lub usług w następstwie COVID-19 i związanym z tym istotnym wzrostem obciążenia funduszu wynagrodzeń ma możliwość:

• obniżenia wymiaru czasu pracy pracownika maksymalnie o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu. W takim przypadku wynagrodzenie pracownika nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy pracownika przed jego obniżeniem,
• objęcia pracownika przestojem ekonomicznym. W tym przypadku pracodawca będzie wypłacał pracownikowi wynagrodzenie obniżone nie więcej niż o 50%, nie niższe jednak niż w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.

Warunki i tryb wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy ustala się w porozumieniu. Porozumienie zawiera pracodawca oraz organizacje związkowe reprezentatywne albo zakładowa organizacja związkowa (jeżeli u pracodawcy działa jedna organizacja związkowa), albo przedstawiciele pracowników (jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa).

Obniżenie wymiaru czasu pracy albo objęcie pracownika przestojem ekonomicznym nie wyklucza możliwości złożenia wniosku o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy, o wypłatę ze środków FGŚP świadczeń na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych przestojem ekonomicznym albo obniżonym wymiarem czasu pracy w następstwie wystąpienia COVID-19.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15gb ustawy o COVID-19

 

4. Przymusowe wykorzystanie zaległego urlopu wypoczynkowego

W wyniku nowelizacji ustawy o COVID-19 zmieniły się zasady udzielania zaległego urlopu wypoczynkowego. W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, pracodawca może udzielić pracownikowi zaległego urlopu wypoczynkowego niewykorzystanego w poprzednich latach kalendarzowych. Pracodawca udziela urlopu w wymiarze do 30 dni w terminie przez siebie wskazanym, bez uzyskania zgody pracownika i z pominięciem planu urlopów. Obowiązkiem pracownika jest wykorzystanie tak udzielonego urlopu wypoczynkowego.

Należy podkreślić, że tarcza antykryzysowa 4.0 nie zmienia przepisów dotyczących zasad udzielania urlopu wypoczynkowego przysługującego za bieżący rok. Pracownik nadal może wykorzystać taki urlop w uzgodnionym z pracodawcą terminie.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15gc ustawy o COVID-19

 

5. Niższe odprawy, odszkodowania i inne świadczenia

Nowelizacja ustawy o COVID-19 wprowadza przepisy, które obniżają wysokość odpraw, odszkodowań lub innych świadczeń pieniężnych wypłacanych przez pracodawcę pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o pracę. Podczas obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, w przypadku wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń, wysokość odprawy, odszkodowania lub innego świadczenia nie może przekroczyć 10-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2020 r. jest to kwota 26 000 zł).

Powyższe regulacje mają odpowiednie zastosowanie w przypadku wypowiedzenia albo rozwiązania umowy zlecenia, innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, umowy o dzieło albo w związku z ustaniem odpłatnego pełnienia funkcji, z wyłączeniem umowy agencyjnej.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15gd ustawy o COVID-19

 

6. Zawieszenie obowiązków pracodawcy związanych z działalnością socjalną

Znowelizowane przepisy ustawy o COVID-19 przewidują możliwość zawieszenia niektórych obowiązków pracodawcy dotyczących:

• tworzenia lub funkcjonowania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
• dokonywania odpisu podstawowego na ten fundusz,
• wypłaty świadczeń urlopowych.

Zawieszenie jest możliwe w czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, w przypadku wystąpienia u pracodawcy spadku obrotów gospodarczych lub istotnego obciążenia funduszu wynagrodzeń.

Jeżeli u pracodawcy działają reprezentatywne organizacje związkowe, zawieszenie obowiązków socjalnych jest możliwe w porozumieniu z tymi organizacjami.

Ponadto nie stosuje się postanowień układów zbiorowych pracy lub regulaminów wynagradzania ustalających wyższą niż ustawowa wysokość odpisu na zfśs oraz innych świadczeń o charakterze socjalno-bytowym. W takim przypadku stosuje się wysokość odpisu na ten fundusz określoną w tej ustawie.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15ge ustawy o COVID-19

 

7. Możliwość wypowiedzenia umowy o zakazie konkurencji

W okresie występowania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, dla podmiotów zatrudniających przewidziano opcję wypowiedzenia umowy o zakazie konkurencji obowiązującym po ustaniu:

• stosunku pracy,
• umowy agencyjnej,
• umowy zlecenia,
• innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
• umowy o dzieło.

Okres wypowiedzenia umowy o zakazie konkurencji wynosi 7 dni.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15gf ustawy o COVID-19

 

 

8. Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników nieobjętych przestojem albo obniżonym wymiarem etatu

Wprzypadku spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19:

• przedsiębiorcy,
• organizacje pozarządowe,
• podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego,
• instytucje kultury,
• kościelne osoby prawne oraz ich jednostki organizacyjne

mogą wystąpić z wnioskiem do dyrektora wojewódzkiego urzędu pracy, właściwego ze względu na swoją siedzibę, o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy, ze środków FGŚP, dofinansowania wynagrodzenia pracowników (oraz środków na opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne pracowników należnych od pracodawcy od uzyskanego wsparcia). Dofinansowanie dotyczy pracowników nieobjętych:

• przestojem, o którym mowa w art. 81 Kodeksu pracy,
• przestojem ekonomicznym,
• obniżonym wymiarem czasu pracy w następstwie wystąpienia COVID-19.

Dofinansowanie jest możliwe do wysokości połowy wynagrodzeń tych pracowników, jednak nie więcej niż 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS na podstawie przepisów o emeryturach i rentach z FUS, obowiązującego na dzień złożenia wniosku. Dofinansowanie nie przysługuje do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym zostanie złożony wniosek, było wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez GUS, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

Dofinansowanie przysługuje przez łączny okres 3 miesięcy przypadających od miesiąca złożenia wniosku. W okresie pobierania świadczeń na dofinansowanie wynagrodzenia nie można wypowiedzieć umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15gg ustawy o COVID-19

 

9. Obowiązek informacyjny w przypadku zmiany danych mających wpływ na dofinansowanie wynagrodzeń

Pracodawca, któremu starosta przyznał dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne, ma obowiązek informować powiatowy urząd pracy o każdej zmianie danych mających wpływ na wysokość wypłacanego dofinansowania, dotyczących:

• zatrudniania pracowników objętych dofinansowaniem,
• wysokości wynagrodzenia każdego z pracowników objętych dofinansowaniem i należnych od tego wynagrodzenia składek na ubezpieczenia społeczne.

Oświadczenie o zmianie danych pracodawca składa w terminie 7 dni roboczych od dnia uzyskania informacji o jej wystąpieniu. W przypadku zmiany danych powiatowy urząd pracy ustala wysokość następnej transzy dofinansowania z uwzględnieniem zgłoszonych zmian.

Dofinansowanie nie podlega egzekucji sądowej ani administracyjnej, z wyjątkiem egzekucji prowadzonej na rzecz osób, na których wynagrodzenia i składki to dofinansowanie zostało przekazane.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zzb, art. 15zze, art. 15zze² ustawy o COVID-19

 

II. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy i świadczenie postojowe

 

1. Dodatkowy zasiłek opiekuńczy - przywrócony i przedłużony

Ustawa nowelizująca z 19 czerwca 2020 r. (tarcza 4.0) przywróciła rodzicom i opiekunom dzieci do lat 8 (także funkcjonariuszom służb mundurowych) prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego za okres od 25 maja 2020 r. do 28 czerwca 2020 r. (według tarczy 3.0 prawo to miało być ograniczone tylko do opieki nad dziećmi niepełnosprawnymi).

Przypominamy, że dodatkowy zasiłek opiekuńczy przysługuje m.in.:

• z powodu zamknięcia żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli, szkół oraz innych placówek, albo niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna z powodu COVID-19,
• czasowego ograniczenia funkcjonowania tych placówek albo
• podjęcia decyzji przez osobę uprawnioną o osobistym sprawowaniu opieki z powodu COVID-19.

Dzięki zmianie przepisów prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego przysługuje rodzicom lub opiekunom (w tym funkcjonariuszom) z tytułu sprawowania opieki obejmującej:

• dzieci do lat 8,

• dzieci legitymujące się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat,
• dzieci z orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego, albo
• dorosłe osoby niepełnosprawne zarówno w przypadku zamknięcia szkoły, ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, ośrodka wsparcia, warsztatu terapii zajęciowej lub innej placówki pobytu dziennego o podobnym charakterze w czasie trwania COVID-19, jak i w przypadku gdy wymienione placówki są otwarte.

Okres dodatkowego zasiłku opiekuńczego nie jest wliczany do limitu 60 dni w roku kalendarzowym z tytułu opieki nad dzieckiem do 14 lat ani do limitu 30 dni w roku kalendarzowym z tytułu opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym.

 

Ponadto w ustawie nowelizującej z 19 czerwca 2020 r. wskazano, że określenie dłuższego okresu dodatkowego zasiłku opiekuńczego niż wskazany w ustawie może nastąpić w drodze rozporządzenia.

W ten sposób (tj. na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z 26 czerwca 2020 r.) dodatkowy zasiłek opiekuńczy został po raz kolejny przedłużony od 29 czerwca do 12 lipca 2020 r.

Także rolnicy i ich domownicy odzyskali prawo do zasiłku opiekuńczego za okres od 25 maja do 28 czerwca z powodu sprawowania opieki nad dziećmi do lat 8 na takich samych zasadach jak osoby uprawnione do dodatkowego zasiłku opiekuńczego.

 

W ich przypadku Rada Ministrów również wydała rozporządzenie wydłużające okres pobierania zasiłku opiekuńczego do 12 lipca 2020 r.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 3a i art. 4 ustawy o COVID-19

• § 1-2 rozporządzenia Rady Ministrów z 26 czerwca 2020 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania dodatkowego zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19 - Dz.U. z 2020 r. poz. 1108

• § 1-2 rozporządzenia Rady Ministrów z 26 czerwca 2020 r. w sprawie określenia dłuższego okresu pobierania zasiłku opiekuńczego w celu przeciwdziałania COVID-19 - Dz.U. z 2020 r. poz. 1109

 

 

2. Świadczenie postojowe - także przy zbiegu tytułów ubezpieczenia

 

Przypomnijmy, że świadczenie postojowe przysługuje osobie:

• prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą,
• wykonującej umowę agencyjną, umowę zlecenia, inną umowę o świadczenie usług.

Dotychczas jednym z warunków uzyskania wsparcia było niepodleganie ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu (tzw. zbieg tytułów do ubezpieczeń). Po zmianie przepisów osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą zyskały prawo do świadczenia postojowego nawet w przypadku gdy podlegają ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu. Warunkiem jest jednak, aby podlegały tym ubezpieczeniom (obowiązkowo lub dobrowolnie) także z tytułu prowadzenia tej działalności.

 

Przykład

 

Pan Piotr od 2019 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą i jednocześnie:

Wariant I

jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na 1/2 etatu. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu tej umowy wynosi 1400 zł. W związku z tym, że wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę jest niższe niż minimalne wynagrodzenie, pan Piotr obowiązkowo podlega ubezpieczeniom społecznym z obydwu tytułów, tj. z umowy o pracę i z działalności gospodarczej.

Wariant II

od 2018 r. wykonuje umowę zlecenia, z której otrzymuje 3500 zł. W tym przypadku pan Piotr z tytułu działalności gospodarczej podlega obowiązkowo jedynie ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jednak z tego tytułu opłaca dobrowolne składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, natomiast obowiązkowo składkę na ubezpieczenie wypadkowe.

 

Dotychczas w obydwu wariantach pan Piotr nie miał prawa do świadczenia postojowego, gdyż występował u niego zbieg tytułów do ubezpieczeń. Po zmianie przepisów może złożyć taki wniosek, o ile spełnia pozostałe warunki wymagane do uzyskania tego świadczenia, gdyż opłaca składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne także z działalności gospodarczej.

 

Ponadto zmieniono sposób składania wniosków na świadczenie postojowe do ZUS. Od 24 czerwca 2020 r. można je składać jedynie w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym (e-dowód) albo wykorzystując sposób potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych udostępniony bezpłatnie przez ZUS w systemie teleinformatycznym PUE ZUS lub za pośrednictwem zewnętrznej strony gov.pl.

 

Kolejna zmiana dotyczy wyłącznie świadczenia postojowego dla osoby wykonującej umowę cywilnoprawną. Dotychczas wnioski na to świadczenie w imieniu takiej osoby składał do ZUS zleceniodawca lub zamawiający. Jednakże w praktyce często tego nie robili, uniemożliwiając otrzymanie świadczenia postojowego przez osoby uprawnione.

Ustawa nowelizująca z 19 czerwca 2020 r. zmieniła przepisy w tym zakresie. Od 24 lipca 2020 r. w przypadku odmowy złożenia wniosku przez zleceniodawcę, może go złożyć w ZUS osoba wykonująca umowę cywilnoprawną. Wniosek ten, oprócz danych osobowych osoby uprawnionej oraz jej numeru rachunku, a także danych zleceniodawcy, zawiera oświadczenie potwierdzające:

• odmowę złożenia wniosku o świadczenie postojowe przez zleceniodawcę,
• datę zawarcia i wysokość wynagrodzenia z tytułu umowy cywilnoprawnej,
• niedojście do skutku lub ograniczenie wykonywania umowy cywilnoprawnej z powodu przestoju w prowadzeniu działalności,
• uzyskanie przez osobę wykonującą umowę cywilnoprawną w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, przychodu nie wyższego niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego przez Prezesa GUS, obowiązującego na dzień złożenia wniosku (od czerwca do sierpnia 2020 r. - 15 994,41 zł ),
• niepodleganie ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu oraz o wysokości uzyskanych przychodów z innych umów cywilnoprawnych.

Oświadczenie to osoba uprawniona składa pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń na podstawie klauzuli następującej treści: "Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia". Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zq i art. 15sz i art. 15zsa ustawy o COVID-19

 

 

III. Ulgi podatkowe w tarczy 4.0

 

1. Dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych - wyłączone z przychodów

 

Przedsiębiorcy, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej w związku z COVID-19, mogą ubiegać się o dopłaty do oprocentowania złotówkowych kredytów odnawialnych i nieodnawialnych związanych z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą. Na podstawie art. 3 ustawy o tarczy 4.0 dopłaty te nie stanowią przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. Dzięki wprowadzeniu tej regulacji przedsiębiorcy, którym zostaną przyznane tego rodzaju dopłaty, nie ustalają przychodu z tego tytułu i nie zapłacą z tego tytułu PIT albo CIT.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 3 ustawy nowelizującej z 19 czerwca 2020 r.

 

2. Kary umowne i odszkodowania zapłacone z powodu COVID-19 - kosztem podatkowym

Podatnicy zyskali możliwość zaliczania do kosztów podatkowych kar umownych i odszkodowań zapłaconych z powodu:

• wad dostarczonych towarów, wykonanych robót i usług,
• zwłoki w dostarczeniu towaru wolnego od wad lub zwłoki w usunięciu wad towarów albo wykonanych robót i usług

- jeżeli te wady lub zwłoka powstały w związku ze stanem zagrożenia epidemicznego lub stanem epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19.

Jest to wyjątek od reguły, ponieważ tego rodzaju kary i odszkodowania są wyłączone z kosztów podatkowych na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 19 updof i art. 16 ust. 1 pkt 22 updop.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52zb ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106 - dalej: updof

• art. 38t ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106 - dalej: updop

 

3. Więcej darowizn przekazanych na walkę z koronawirusem - do odliczenia

W ramach pierwszej tarczy antykryzysowej wprowadzono możliwość odliczania od podstawy opodatkowania darowizn przekazanych na cele związane z zapobieganiem oraz zwalczaniem zakażenia koronawirusem. Chodzi o darowizny przekazane w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 30 września 2020 r.:

1) podmiotom wykonującym działalność leczniczą, wpisanym do wykazu, o którym mowa w art. 7 ustawy o COVID-19,

2) Agencji Rezerw Materiałowych z przeznaczeniem na cele wykonywania zadań ustawowych,

3) Centralnej Bazie Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych z przeznaczeniem na cele wykonywania działalności statutowej.

Tarcza 4.0 rozszerzyła grupę podmiotów, na rzecz których można dokonać darowizn podlegających odliczeniu. Dzięki temu odliczyć będzie można darowizny dokonane na rzecz:

• domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży,
• noclegowni, schronisk dla osób bezdomnych, w tym z usługami opiekuńczymi,
• ośrodków wsparcia,
• rodzinnych domów pomocy oraz domów pomocy społecznej.

To oznacza, że podatnik, który w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 30 września przekaże takim podmiotom darowizny na cele związane z zapobieganiem oraz zwalczaniem zakażenia koronawirusem, może je odliczyć od podstawy obliczenia podatku. Co do zasady, darowizny te podlegają odliczeniu w zeznaniu rocznym. Wyjątek dotyczy podatników PIT prowadzących działalność gospodarczą opodatkowanych na zasadach ogólnych oraz podatkiem liniowym, a także podatników CIT, którzy odliczenia dokonanych darowizn mogą dokonać już na etapie obliczania zaliczki na podatek w trakcie 2020 r.

Darowizny za pośrednictwem OPP

Podatnicy mogą odliczać nie tylko darowizny dokonane samodzielnie, ale również te, których dokonali za pośrednictwem organizacji pożytku publicznego (art. 52n ust. 2a updof i art. 38g ust. 2a updop). W przypadku darowizn na rzecz:

1) podmiotów wykonujących działalność leczniczą, wpisanych do wykazu, o którym mowa w art. 7 ustawy o COVID-19,

2) Agencji Rezerw Materiałowych z przeznaczeniem na cele wykonywania zadań ustawowych,

3) Centralnej Bazy Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych z przeznaczeniem na cele wykonywania działalności statutowej

- dodatkowym warunkiem jest, aby:

a) przekazanie tej darowizny przez podatnika najpierw organizacji pożytku publicznego, a następnie przez tę organizację uprawnionym podmiotom nastąpiło w okresie od 1 stycznia 2020 r. do 31 maja 2020 r. oraz

b) podatnik otrzymał od OPP pisemną informację o miesiącu przekazania środków pochodzących z darowizny oraz nazwie podmiotu, na rzecz którego te środki zostały przez tę organizację przekazane.

Darowizny w kosztach

Tarcza 4.0 dała podatnikom możliwość zaliczania do kosztów uzyskania przychodów kosztu wytworzenia lub ceny nabycia rzeczy lub praw, które przekazali w formie darowizny na cele związane z zapobieganiem oraz zwalczaniem zakażenia koronawirusem. Pod warunkiem jednak, że:

• wydatki te nie zostały już wcześniej rozliczone w kosztach podatkowych, w tym poprzez odpisy amortyzacyjne oraz
• darowizna zostanie dokonana w terminie od 1 stycznia 2020 r. do 30 września 2020 r.

Wyłączenie darowizn z przychodów oraz zwolnienie z podatku od spadków i darowizn

Przychody, jakie obdarowani uzyskają z tytułu darowizn przekazywanych na cele związane z zapobieganiem oraz zwalczaniem zakażenia koronawirusem, nie stanowią dla nich przychodu z działalności gospodarczej opodatkowanego podatkiem dochodowym. Jest to ostatnia nowość związana z darowiznami wynikająca z art. 52za updof i art. 38s updop dodanych tarczą 4.0.

Dopełnieniem tej regulacji jest zwolnienie z podatku od spadków i darowizn. Mianowicie osoby fizyczne obdarowane darowiznami opisanymi w art. 52n ust. 1 updof w okresie od 1 stycznia do 30 września 2020 r. są zwolnione z podatku od spadków i darowizn. Zwolnienie to obejmuje darowizny otrzymane przez:

• osoby fizyczne prowadzące działalność leczniczą i wpisane do wykazu tzw. szpitali jednoimiennych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19,
• osoby fizyczne prowadzące domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, noclegownie, schroniska dla osób bezdomnych, w tym z usługami opiekuńczymi, ośrodki wsparcia, rodzinne domy pomocy oraz domy pomocy społecznej

na cele związane z prowadzeniem tych placówek.

Odliczanie darowizn - także dla ryczałtowców

Zmiany w zakresie odliczania darowizn przekazywanych na cele związane z zapobieganiem oraz zwalczaniem zakażenia koronawirusem zostały również wprowadzone dla podatników opłacających ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52n, art. 52z i art. 52za updof

• art. 38g, art. 38r i 38s updop

• art. 57b ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 43; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1086- dalej: uzpd

• art. 15zzzzzza ustawy o COVID-19

 

4. Odliczanie darowizn laptopów i tabletów przekazanych m.in. placówkom oświatowym

Podatnicy mogą odliczyć od podstawy obliczenia podatku darowizny w formie komputerów przenośnych, takich jak laptopy i tablety, kompletnych, zdatnych do użytku i wyprodukowanych nie wcześniej niż 3 lata przed dniem ich przekazania. Odliczeniu podlegają darowizny przekazane od 1 stycznia 2020 r. do 30 września 2020 r.:

• organom prowadzącym placówki oświatowe,
• organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, lub operatorowi Ogólnopolskiej Sieci Edukacyjnej, z przeznaczeniem na cele dalszego nieodpłatnego przekazania organom prowadzącym placówki oświatowe lub placówkom oświatowym.

Przez placówkę oświatową rozumie się:

• podmioty, o których mowa w art. 2 pkt 1-4 i 7 ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe, czyli m.in.: przedszkola, szkoły podstawowe i ponadpodstawowe,
• uczelnie w rozumieniu ustawy z 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce,
• placówki opiekuńczo-wychowawcze w rozumieniu ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Darowizny komputerów, co do zasady, będą podlegały odliczeniu w zeznaniu rocznym. Wyjątek dotyczy podatników PIT prowadzących działalność gospodarczą opodatkowanych na zasadach ogólnych oraz podatkiem liniowym, a także podatników CIT, którzy odliczenia dokonanych darowizn mogą dokonać już na etapie obliczania zaliczki na podatek w trakcie 2020 r.

UWAGA

Podatnik może odliczyć darowizny rzeczowe w formie komputerów przenośnych, pod warunkiem że nie odliczył ich na podstawie innych przepisów dotyczących odliczania darowizn, takich jak m.in. przepisy umożliwiające odliczanie darowizn dokonanych na rzecz organizacji pożytku publicznego.

 

Wysokość odliczenia przysługującego z tytułu dokonanych darowizn jest zróżnicowana i zależy od terminu ich dokonania (zob. tabelę 1).

Tabela 1. Wysokość odliczenia z tytułu darowizn przekazanych na walkę z koronawirusem

Data przekazania darowizny	Kwota przysługującego odliczenia
od 1 stycznia do 30 kwietnia 2020 r.	200% wartości darowizny
od 1 do 31 maja 2020 r.	150% wartości darowizny
od 1 czerwca do 30 września 2020 r.	kwota odpowiadająca wartości darowizny

 

Dzięki dodaniu art. 52za updof i art. 38s updop przychody, jakie obdarowani uzyskają z tytułu omawianych darowizn, nie stanowią dla nich przychodu opodatkowanego podatkiem dochodowym.

Prawo do odliczenia darowizn komputerów zyskali również podatnicy opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Należy też dodać, że osoby fizyczne otrzymujące darowizny opisane w art. 52x ust. 1 i 3 updof w okresie od 1 stycznia do 30 września 2020 r. są zwolnione z podatku od spadków i darowizn. Zwolnienie obejmuje darowizny otrzymane przez osoby fizyczne prowadzące placówki oświatowe, o których mowa w art. 52x ust. 2 tej ustawy, na cele związane z prowadzeniem tych placówek.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52x updof

• art. 38o updop

• art. 57e uzpd

• art. 15zzzzzza ustawy o COVID-19

 

5. Zwolnienie z zapłaty podatku od przychodów z budynków - do końca 2020 r.

Pierwsza tarcza antykryzysowa wydłużyła do 20 lipca 2020 r. termin zapłaty podatku od przychodów z budynków za marzec, kwiecień i maj 2020 r. Z tego rozwiązania mogli jednak skorzystać tylko podatnicy, którzy spełniali wskazane w ustawie warunki.

W tarczy 4.0 zdecydowano się zastąpić odroczenie płatności tego podatku zwolnieniem z jego zapłaty.

Zwolnienie to obejmuje przychody ustalone za okres od 1 marca 2020 r. do 31 grudnia 2020 r.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52pa updof

• art. 38ha updop

 

6. Możliwość szybszego skorzystania z ulgi na złe długi

Podatnicy PIT i CIT, którzy ponieśli negatywne konsekwencje ekonomiczne w powodu epidemii COVID-19, zyskali możliwość szybszego skorzystania z ulgi na złe długi. Podatnicy ci przy obliczaniu zaliczek w trakcie 2020 r. mogą obniżyć swój dochód o nieuregulowane wierzytelności już za okres rozliczeniowy, w którym minęło 30 dni od dnia upływu terminu zapłaty tych wierzytelności określonego na wystawionych fakturach (rachunkach) lub w zawartych z kontrahentami umowach (zamiast 90 dni).

 

Przykład

Podatnik wystawił fakturę z terminem płatności 20 lipca 2020 r. Nie została ona uregulowana przez nabywcę. Dzięki wprowadzonym zmianom podatnik może obniżyć dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki za sierpień 2020 r. W tym bowiem okresie upłynie 30 dni od wskazanego na fakturze terminu zapłaty. Gdyby nie wprowadzono omawianej zmiany, podatnik mógłby to zrobić dopiero przy obliczaniu zaliczki za październik 2020 r.

 

UWAGA!

W przypadku podatników CIT ustawodawca zastrzegł, że szybsza ulga na złe długi ma zastosowanie tylko do zaliczek, których termin płatności upływa w 2020 r. W przypadku podatników PIT takiego zastrzeżenia nie zrobiono.

 

 

Szybciej z ulgi na złe długi mogą również skorzystać podatnicy opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Również w tym przypadku zastrzeżono, że z ulgi w krótszym terminie mogą oni skorzystać przy obliczaniu ryczałtu, którego termin płatności przypada w 2020 r.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52w ust. 1 i 7 updof

• art. 38o ust. 1, 6 i 7 updop

• art. 57d uzpd

 

 

7. Ulga na złe długi również dla podatników opłacających zaliczki uproszczone

 

Podatnicy opłacający zaliczki uproszczone nie mogli do tej pory w ogóle korzystać z ulgi na złe długi. Ustawodawca wprowadzając szybszą ulgę na złe długi, dopuścił możliwość skorzystania z tego rozwiązania również przez podatników opłacających zaliczki uproszczone, jeżeli ponieśli oni negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu epidemii COVID-19. W przeciwieństwie do podatników opłacających zaliczki na zasadach ogólnych, którzy korzystają z ulgi na złe długi poprzez obniżenie dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki, podatnicy opłacający zaliczki uproszczone będą dokonywali zmniejszenia samej zaliczki. Ta różnica wynika ze specyfiki zaliczek uproszczonych, które nie są obliczane na podstawie bieżącego dochodu, tylko mają stałą wysokość wyliczoną na podstawie dochodu uzyskanego w latach ubiegłych.

Podatnik, który opłaca zaliczki uproszczone i posiada nieuregulowaną wierzytelność, może o nią zmniejszyć zaliczkę należną za miesiąc, w którym upłynęło 30 dni od dnia upływu terminu zapłaty tej wierzytelności określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.

W przypadku podatników PIT zmniejszenia zaliczki można dokonać o:

1) 17% wartości nieuregulowanej wierzytelności - dotyczy to podatników opodatkowanych według skali albo

2) 19% wartości nieuregulowanej wierzytelności - dotyczy to podatników opodatkowanych podatkiem liniowym.

W przypadku podatników CIT zmniejszenia można dokonać o:

1) 9% wartości nieuregulowanej wierzytelności - dotyczy to małych podatników albo

2) 19% wartości nieuregulowanej wierzytelności - dotyczy to pozostałych podatników.

 

W przypadku gdy wartość zmniejszenia zaliczki jest wyższa od tej zaliczki, podatnik może o nieodliczoną wartość zmniejszyć zaliczki należne za kolejne miesiące. Zmniejszenia zaliczki można dokonać pod warunkiem, że do dnia terminu jej płatności wierzytelność nie zostanie uregulowana lub zbyta. Jeżeli wierzytelność zostanie z czasem uregulowana lub zbyta podatnik ma obowiązek zwiększyć o dokonane odliczenie zaliczkę należną za miesiąc, w którym wierzytelność zostanie uregulowana lub zbyta.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52w ust. 2-7 updof

• art. 38o ust. 2-7 updop

 

8. Ułatwienia związane z uzyskiwaniem certyfikatów rezydencji

 

Z powodu epidemii koronawirusa zdecydowano się wprowadzić ułatwienia związane z pozyskiwaniem przez polskich płatników certyfikatów rezydencji od zagranicznych podmiotów, na rzecz których dokonują płatności. Ułatwienia te można podzielić na trzy grupy, tj.:

1. wydłużenie okresu obowiązywania certyfikatów rezydencji niezawierających okresu ważności,
2. możliwość posługiwania się kopią certyfikatu rezydencji w każdym przypadku,
3. możliwość posługiwania się certyfikatem rezydencji obejmującym 2019 r.

 

Wydłużenie okresu obowiązywania certyfikatów rezydencji

Z art. 41 ust. 9a updof i art. 26 ust. 1i updop wynika, że jeżeli miejsce zamieszkania podatnika dla celów podatkowych zostało udokumentowane certyfikatem rezydencji niezawierającym okresu jego ważności, płatnik przy poborze podatku może uwzględniać ten certyfikat tylko przez okres kolejnych dwunastu miesięcy od dnia jego wydania. Z dodanego art. 31ya ustawy o COVID-19 wynika, że jeżeli ten 12-miesięczny okres obowiązywania certyfikatu rezydencji upływa w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, płatnik przy poborze podatku może uwzględniać ten certyfikat przez okres obowiązywania tych stanów oraz przez okres 2 miesięcy po ich odwołaniu. Dzięki temu przekazane polskim płatnikom przez zagranicznych podatników certyfikaty rezydencji niezawierające okresu ich ważności, będą mogły być przez nich honorowane nie przez 12 miesięcy, ale znacznie dłużej.

 

Możliwość posługiwania się kopią certyfikatu rezydencji

W czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, a także w okresie kolejnych 2 miesięcy po ich odwołaniu, miejsce zamieszkania i siedziby podatnika dla celów podatkowych może być potwierdzone kopią certyfikatu rezydencji. Warunkiem jest, że informacje wynikające z przedłożonej kopii certyfikatu rezydencji nie budzą uzasadnionych wątpliwości co do zgodności ze stanem faktycznym. Dzięki tej zmianie, posługiwanie się kopią certyfikatu rezydencji jest możliwe w każdym przypadku, niezależnie od rodzaju usług i wysokości wypłacanych należności (zob. art. 41 ust. 9e updof i art. 26 ust. 1n updop).

 

Możliwość posługiwania się certyfikatem rezydencji obejmującym 2019 r.

W czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, a także w okresie kolejnych 2 miesięcy po ich odwołaniu, warunek uzyskania przez płatnika certyfikatu rezydencji od podatnika uważa się za spełniony także w przypadku, gdy płatnik posiada certyfikat rezydencji tego podatnika obejmujący 2019 r. oraz oświadczenie tego podatnika co do aktualności danych w nim zawartych. Polscy płatnicy, którzy będą chcieli skorzystać z tego ułatwienia, muszą pamiętać, aby zwrócić się do zagranicznych podatników o złożenie oświadczenia co do aktualności danych zawartych w takich certyfikatach. Ustawodawca nie określił wzoru takiego oświadczenia. W związku z tym podatnik musi je sporządzić samodzielnie.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 31ya ustawy o COVID-19

 

 

9. Wydłużenie terminów do złożenia informacji o cenach transferowych

 

Po raz kolejny wydłużono terminy:

• złożenia informacji o cenach transferowych,
• złożenia oświadczenia o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych,
• dołączenia do lokalnej dokumentacji cen transferowych grupowej dokumentacji cen transferowych.

 

Złożenie informacji o cenach transferowych

Termin złożenia informacji o cenach transferowych przedłużono:

1) do 31 grudnia 2020 r. - w przypadku gdy termin ten upływa w okresie od 31 marca 2020 r. do 30 września 2020 r.

2) o 3 miesiące - w przypadku gdy termin ten upływa w okresie od 1 października 2020 r. do 31 stycznia 2021 r.

 

Złożenie oświadczenia o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych

Termin złożenia oświadczenia o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych przedłużono:

1) do 31 grudnia 2020 r. - w przypadku gdy termin ten upływa w okresie od 31 marca 2020 r. do 30 września 2020 r.

2) o 3 miesiące - w przypadku gdy termin ten upływa w okresie od 1 października 2020 r. do 31 stycznia 2021 r.

 

Dołączenie do lokalnej dokumentacji cen transferowych grupowej dokumentacji cen transferowych

W przypadku gdy podatnik zdecyduje się skorzystać z przedłużonego terminu złożenia oświadczenia o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych będzie miał więcej czasu na dołączenie do lokalnej dokumentacji cen transferowych - grupowej dokumentacji cen transferowych. Będzie mógł to zrobić do końca 3 miesiąca, licząc od dnia następującego po upływie wydłużonego terminu do złożenia oświadczenia o sporządzeniu lokalnej dokumentacji cen transferowych.

 

Nowe wyłączenie stosowania regulacji o cenach transferowych

Tarcza 4.0 przewiduje, że przepisy o cenach transferowych nie mają zastosowania do transakcji między uczelnią medyczną a utworzonym i prowadzonym przez nią podmiotem leczniczym w formie samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej albo spółki kapitałowej. Będą to zatem tzw. szpitale kliniczne. Zmiana oznacza, że uczelnie nie muszą prowadzić dokumentacji podatkowej transakcji z prowadzonymi przez nie szpitalami klinicznymi. Zmiana ma zastosowanie do transakcji kontrolowanych realizowanych w roku podatkowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2019 r.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 31z ustawy o COVID-19

• art. 11b updop

• art. 101 ustawy nowelizującej z 19 czerwca 2020 r.

 

10. Przerwa w działalności u podatników opłacających kartę podatkową

Podatnicy opodatkowani w formie karty podatkowej, którzy nie mogą prowadzić działalności gospodarczej z uwagi na czasowy zakaz prowadzenia takiej działalności wprowadzony przez władze publiczne z powodu epidemii COVID-19, zostali zwolnieni z obowiązku zawiadamiania o tym fakcie naczelnika urzędu skarbowego. Zasadniczo złożenie ww. zawiadomienia stanowi warunek niepłacenia podatku przez podatników karty podatkowej za okres przerwy w prowadzeniu działalności. W praktyce rozwiązanie to nie znajdzie obecnie zastosowania, ponieważ władze uchyliły już obowiązujące wcześniej zakazy prowadzenia działalności.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 57g uzpd

 

 

11. Wgląd do akt podatkowych dla Prezesa UOKIK

 

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uzyskał prawo wglądu do akt podatkowych (art. 297 § 1 pkt 11 Ordynacji podatkowej). Dzięki temu prowadzone przez ten organ postępowania będą bardziej efektywne i szybsze, co przełoży się też na lepszą ochronę podmiotów (w tym przedsiębiorców) korzystających ze wsparcia tej instytucji.

 

Prezes UOKIK może z tego prawa skorzystać w związku z prowadzonym:

a) postępowaniem wyjaśniającym, postępowaniem antymonopolowym, postępowaniem w sprawie o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone i postępowaniem w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów,

b) postępowaniem w sprawie praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową, w tym także postępowaniem wyjaśniającym,

c) postępowaniem w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych,

d) wstępnym postępowaniem sprawdzającym i postępowaniem kontrolnym, o których mowa w ustawie z 24 lipca 2015 r. o kontroli niektórych inwestycji.

 

PODSTAWA PRAWNA

• art. 297 § 1 pkt 11 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 1106 - dalej: Ordynacja podatkowa

 

12. Obowiązki KAS - informacje o prawdopodobieństwie wystąpienia opóźnień w zapłacie należności

 

Od 1 stycznia 2020 r. Szef Krajowej Administracji Skarbowej ma obowiązek przekazywać Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów informację o ustaleniu prawdopodobieństwa wystąpienia opóźnień w spełnianiu świadczeń pieniężnych przez podmioty obowiązane do przesyłania pliku JPK_VAT.

W tarczy 4.0 zakres tych informacji został poszerzony. Po zmianach dane te obejmują:

 

• dane identyfikujące podmiot oraz
• inne dane w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia analizy prawdopodobieństwa wystąpienia opóźnień, w tym dane wynikające z:

- przesyłanych przez podatników plików JPK_VAT,

- informacji i zestawień o rachunkach podmiotów kwalifikowanych przesyłanych na podstawie przepisów o przeciwdziałaniu wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych, o których mowa w art. 119zq,

- Centralnego Rejestru Podmiotów - Krajowej Ewidencji Podatników.

 

Szczegółowy zakres danych określa porozumienie zawarte pomiędzy Szefem Krajowej Administracji Skarbowej a Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Informacje od Szefa KAS o prawdopodobnym powstawaniu opóźnień w zapłacie są o tyle istotne, że mogą prowadzić do wszczęcia przez Prezesa UOKIK postępowania wobec podmiotów, które opóźniają się z zapłatą - zgodnie z przepisami ustawy o opóźnieniach w zapłacie w transakcjach handlowych.

Na temat kompetencji UOKIK w tej sprawie pisaliśmy w artykule pt. "Terminy zapłaty w transakcjach handlowych - po zmianach" - www.inforlex.pl/ewydania.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 299f § 4 i § 9 Ordynacji podatkowej

13. Wsparcie finansowe na przeciwdziałanie COVID-19 - zwolnione z obowiązku raportowania

Instytucje obowiązane, z wyjątkiem instytucji, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 11, 13-15 i 18 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy, przekazują Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej informacje o wykonanym transferze środków pieniężnych o równowartości przekraczającej 15 000 euro. Obowiązek informowania o takich transferach został jednak w kilku przypadkach wyłączony. Tarczą 4.0 wprowadzono jeszcze jeden wyjątek od obowiązku raportowania informacji o transferach pieniężnych. Zwolniono mianowicie instytucje obowiązane z obowiązku przekazywania informacji o transferach pieniężnych w przypadku gdy chodzi o wsparcie finansowe udzielone w ramach programu rządowego lub samorządowego w związku z przeciwdziałaniem COVID-19.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 180a ustawy z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 971

 

 

14. Nowa ewidencja VAT oraz JPK wraz z deklaracją - przesunięte na październik

 

W ramach tarczy 4.0 ustawodawca zadecydował o przesunięciu terminu wejścia w życie zmian w ustawie o VAT wprowadzających:

• nowe szczegółowe zasady prowadzenia ewidencji,
• kary za nieprawidłowości w prowadzeniu ewidencji,
• procedurę korekty ewidencji oraz
• nowe zasady składania deklaracji VAT wraz z ewidencją w formie jednego pliku JPK_VAT.

 

Zmiany te miały wejść w życie 1 lipca, ale termin ten został przesunięty na 1 października 2020 r.

Dzięki temu podatnicy zyskali więcej czasu na przygotowanie się do wdrożenia nowych przepisów i przygotowanie się do wykonywania nowych obowiązków.

 

W ramach tarczy 4.0 przesunięto zatem termin wejścia w życie zmian w ustawie o VAT w:

• art. 33a (dot. rozliczenia podatku należnego od importu towarów),
• art. 87 ust. 6a (dot. zwrotu nadwyżki VAT naliczonego nad należnym),
• art. 89a (dot. tzw. ulgi na złe długi),
• art. 99 (dot. składania deklaracji),
• art. 109 (dot. prowadzenia ewidencji).

Przy okazji przesunięto też termin wejścia w życie zmian w innych ustawach, które były powiązane ze zmianami w ustawie o VAT. Mianowicie zostały przesunięte na 1 października 2020 r.:

• zmiany w art. 82 Ordynacji podatkowej - w związku z tym do końca września 2020 r. JPK_VAT nadal będzie składany na podstawie tego przepisu,
• zmiany w art. 56 § 4 oraz wdrożenie nowego art. 61a kks - na podstawie których możliwe będzie karanie podatników za uchybienia obowiązkowi przesyłania ksiąg organom podatkowym,
• zmiany w art. 35 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej - odnoszące się do nowej ewidencji VAT.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 72 ustawy nowelizującej z 19 czerwca 2020 r.

 

15. Wsparcie i ulgi z tarczy 4.0 jako pomoc publiczna

Wprowadzone w ramach tarczy 4.0 wsparcie przyznawane na podstawie:

• art. 15zze² ustawy o COVID-19, czyli wsparcie udzielane kościelnym osobom prawnym i związkom wyznaniowym przyznawane na dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń oraz składek pracowników tych podmiotów i osób zatrudnionych na umowy cywilnoprawne,
• art. 15ja ustawy o COVID-19 - wprowadzającego podstawę dla obniżenia opłat za użytkowanie wieczyste nieruchomości należących do Skarbu Państwa,
• art. 15jb ustawy o COVID-19 - wprowadzającego podstawę do odstąpienia od pobierania czynszu najmu i dzierżawy oraz opłaty za użytkowanie przypadających Skarbowi Państwa,
• art. 15jd ustawy o COVID-19 - wprowadzającego podstawę do obniżenia opłat za użytkowanie wieczyste oraz odstąpienia od pobierania czynszu najmu, dzierżawy i opłat za użytkowanie przez jednostki samorządu terytorialnego

- stanowi pomoc publiczną mającą na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce, udzielaną zgodnie z warunkami zawartymi w komunikacie Komisji - Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19 (2020/C 91 I/01).

Warunkiem dopuszczalności pomocy publicznej mającej na celu zaradzenie poważnym zaburzeniom w gospodarce jest, aby:

1) przedsiębiorca na dzień 31 grudnia 2019 r. nie spełniał kryteriów przedsiębiorstwa znajdującego się w trudnej sytuacji w rozumieniu art. 2 pkt 18 rozporządzenia KE nr 651/2014,

2) pomoc była udzielona nie później niż do 31 grudnia 2020 r.,

3) wartość pomocy nie przekraczała, łącznie z inną pomocą udzielaną zgodnie z sekcją 3.1. Tymczasowych ram, kwoty 800 000 euro na przedsiębiorstwo.

Podmioty ubiegające się o pomoc publiczną na podstawie Tymczasowych ram mają obowiązek dołączyć do wniosku o udzielenie pomocy informację dotyczącą prowadzonej działalności gospodarczej oraz otrzymanej już pomocy. W przypadku pomocy publicznej przyznawanej w tym trybie informacje te mają uproszczoną formę.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zzzh ustawy o COVID-19

16. Zawieszenie obowiązków informowania o schematach podatkowych

W okresie od 31 marca 2020 r. podatnicy nie musieli wykonywać obowiązków w zakresie informowania o schematach podatkowych. Okres ten miał się skończyć wraz z zakończeniem stanu epidemii, nie później niż 30 czerwca 2020 r. W ramach tarczy 4.0 zadecydowano, że obowiązki w zakresie informowania o schematach krajowych są zawieszone także w okresie 30 dni następujących po zakończeniu stanu epidemii. Po zmianach terminy informowania o schematach podatkowych nie rozpoczynają się, a rozpoczęte ulegają zawieszeniu do upływu 30 dni po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego lub epidemii ogłoszonych w związku z COVID-19.

Wyjątek dotyczy schematów transgranicznych, dla których okres zawieszenia nie został przedłużony tarczą 4.0 i miał trwać nie dłużej niż do 30 czerwca 2020 r. Mimo że nie zdecydowano się na to w ramach tarczy 4.0, Minister Finansów, na podstawie upoważnienia ustawowego, wydał rozporządzenie przedłużające terminy raportowania o schematach transgranicznych (zob. artykuł "Przesunięcie terminu informowania o schematach transgranicznych").

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 31y ust. 1 ustawy o COVID-19

 

IV. Wsparcie gospodarcze w tarczy 4.0

 

1. Dopłaty do oprocentowania kredytów bankowych

Ustawa nowelizująca z 19 czerwca 2020 r. wprowadza możliwość ubiegania się o dopłaty do kredytów obrotowych odnawialnych i nieodnawialnych, udzielanych w złotych. Dopłaty dotyczą kredytów udzielanych w celu zapewnienia płynności finansowej, w szczególności krótkoterminowej i średnioterminowej, utraconej lub zagrożonej utratą w związku z konsekwencjami rozprzestrzeniania się COVID-19.

Uprawnieni do dopłat

Z dopłat mogą skorzystać:

• przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców oraz
• podmioty prowadzące działalność w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych.

Przy tym przedsiębiorcy ci muszą spełniać następujące warunki ubiegania się o dopłaty:

• na dzień 31 grudnia 2019 r. nie mogą spełniać kryteriów uzasadniających zaliczenie do kategorii przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji w rozumieniu art. 2 pkt 18 rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z 17 czerwca 2014 r. (Dz. Urz. UE L 187 z 26.06.2014, str. 1, z późn. zm.),
• wykonują na terytorium Polski działalność gospodarczą lub działalność w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych, lub zawiesili wykonywanie tej działalności po 1 lutego 2020 r. w związku z konsekwencjami rozprzestrzeniania się COVID-19,
• nie zaciągnęli innego kredytu na podstawie ustawy z 19 czerwca 2020 r.,
• utracili płynność finansową, rozumianą jako zdolność do spłaty w terminie wymagalnych zobowiązań, lub są zagrożeni utratą płynności finansowej, w związku z konsekwencjami rozprzestrzeniania się COVID-19.

Umowy o dopłaty

Dopłaty stosuje się do kredytów udzielonych na podstawie umów kredytu zawartych:

1. od dnia wejścia w życie ustawy (czyli od 24 czerwca 2020 r.),
2. przed dniem wejścia w życie ustawy (czyli przed 24 czerwca 2020 r.), jeżeli umowy te zostaną dostosowane do warunków określonych w ustawie z 19 czerwca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1086).

Umowy kredytu z dopłatą mogą być zawierane do 31 grudnia 2020 r.

Wniosek o dopłatę

Wniosek o udzielenie kredytu z dopłatą przedsiębiorca składa do banku udzielającego kredytów z dopłatami. Lista banków udzielających kredytów z dopłatami jest publikowana na stronie internetowej BGK (www.bgk.pl). Do wniosku przedsiębiorca dołącza:

1. dokumenty potwierdzające spełnienie warunku utraty płynności finansowej, a także inne dokumenty i oświadczenia wymagane przez bank, wynikające z jego wewnętrznych procedur,
2. oświadczenie, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, o spełnianiu warunków uprawniających do dopłaty.

Wysokość dopłaty

Oprocentowanie kredytu z dopłatą:

• jest naliczane według stawki określonej w umowie kredytu z dopłatą,
• nie może być wyższe niż średnie oprocentowanie pozostałych kredytów obrotowych udzielanych przez bank.

Przedsiębiorca spłaca część odsetek należnych bankowi stanowiącą różnicę między odsetkami naliczonymi według oprocentowania banku i kwotą dopłaty (zob. tabela 2.).

Tabela 2. Forma i wysokość dopłaty

 

Ubiegający się o kredyt z dopłatą	Rodzaj wsparcia	Wysokość dopłaty
mikroprzedsiębiorca, mały lub średni przedsiębiorca	dopłata do odsetek należnych bankowi	2 punkty procentowe lub całość odsetek należnych bankowi, jeżeli oprocentowanie kredytu z dopłatą nie przekracza 2%
duży przedsiębiorca	dopłata do odsetek należnych bankowi	1 punkt procentowy lub całość odsetek należnych bankowi, jeżeli oprocentowanie kredytu z dopłatą nie przekracza 1%

Dopłaty nie stanowią przychodu w rozumieniu przepisów updof i updop.

Dopłaty jako pomoc publiczna

Dopłaty stanowią pomoc publiczną dla przedsiębiorcy i mogą być stosowane pod warunkiem, że ich wartość nominalna nie przekracza na jednego przedsiębiorcę, łącznie z inną pomocą publiczną, wyrażonej w złotych równowartości kwoty:

1. 100 000 euro brutto - w przypadku pomocy udzielonej w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych,
2. 120 000 euro brutto - w przypadku pomocy udzielonej w sektorze rybołówstwa i akwakultury,
3. 800 000 euro brutto - w przypadku pozostałej pomocy.

Informację o wartości tej pomocy bank umieści w umowie kredytu z dopłatą.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 2-13 ustawy nowelizującej z 19 czerwca 2020 r.

2. Kredyty lub pożyczki objęte gwarancjami Skarbu Państwa

W ramach tarczy 4.0 wprowadzono zmiany w ustawie o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne. Na podstawie tej ustawy prawo do uzyskania takich gwarancji było zróżnicowane i zależne od tego czy pożyczek/kredytów udzielał bank będący rezydentem, czy też nierezydentem.

Po zmianach przestało to mieć znaczenie. Gwarancje mogą być udzielane niezależnie od tego czy udzielający ich są rezydentami, czy nierezydentami Polski.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 2 ustawy z 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne - Dz.U. z 2020 r. poz. 122

3. Poręczenia i gwarancje z BGK

W związku ze skutkami COVID-19 Bank Gospodarstwa Krajowego może udzielać, we własnym imieniu i na własny rachunek, poręczeń i gwarancji spłaty kredytów zaciągniętych przez przedsiębiorców z przeznaczeniem na zapewnienie płynności finansowej. Dotychczas z tej formy pomocy nie mogli korzystać mikroprzedsiębiorcy oraz mali przedsiębiorcy. Zostało to zmienione postanowieniami tarczy 4.0. Dzięki temu z tej formy pomocy mogą obecnie korzystać także przedsiębiorcy mikro i mali.

Poręczenie lub gwarancja obejmują nie więcej niż 80% pozostającej do spłaty kwoty kredytu. Tarczą 4.0 rozszerzono przy tym możliwość uzyskania gwarancji i poręczeń także na inne zobowiązania niż kredytowe.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zzzd ustawy o COVID-19

4. Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne

Ustawa nowelizująca z 19 czerwca 2020 r. daje przedsiębiorcom w trudnej sytuacji możliwość jednokrotnego skorzystania z procedury tzw. uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego. Przedsiębiorcy będą mieli taką możliwość tylko do 30 czerwca 2021 r. Z procedury tej będą mogli skorzystać przedsiębiorcy, którzy:

1. są objęci przepisami ustawy z 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne,

2. zawarli z doradcą restrukturyzacyjnym umowę, o której mowa w art. 210 tej ustawy.

Tacy przedsiębiorcy mogą obwieścić w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o otwarciu postępowania o zatwierdzenie układu prowadzonego w oparciu o przepisy ustawy Prawo restrukturyzacyjne ze zmianami wynikającymi z przepisów ustawy tarcza 4.0. Należy jednak pamiętać, że otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego zamyka możliwość korzystania z wielu środków pomocowych.

Jak zrestrukturyzować się w postępowaniu uproszczonym - krok po kroku

• Krok 1. Zawarcie umowy z doradcą restrukturyzacyjnym. Będzie on pełnił funkcję nadzorcy tego postępowania.
• Krok 2. Przekazanie doradcy propozycji układowych, spisu wierzytelności, a także spisu wierzytelności spornych.
• Krok 3. Zgłoszenie obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o otwarciu postępowania (jeżeli przez 4 miesiące od opublikowania obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nie wpłynie do sądu wniosek o zatwierdzenie układu, postępowanie jest umarzane).
• Krok 4. Przeprowadzenie głosowania korespondencyjnego wierzycieli nad propozycjami układowymi lub zgromadzenie wierzycieli pod przewodnictwem nadzorcy, które może odbyć się także w formie zdalnej.
• Krok 5. Przyjęcie układu przez wierzycieli.
• Krok 6. Nadzorca składa wniosek o zatwierdzenie układu przez sąd.

 

Z dniem dokonania obwieszczenia do dnia umorzenia lub zakończenia postępowania dłużnikowi przysługuje tzw. immunitet egzekucyjny. Oznacza to m.in., że:

1. postępowanie egzekucyjne dotyczące wierzytelności objętej z mocy prawa układem, wszczęte przed dniem otwarcia postępowania, ulega zawieszeniu z mocy prawa,
2. wszczęcie postępowania egzekucyjnego oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia wynikającego z wierzytelności objętej z mocy prawa układem jest niedopuszczalne.

Układem bez zgody wierzyciela mogą zostać objęte wierzytelności, których propozycje układowe przewidują:

• pełne zaspokojenie lub
• zaspokojenie w stopniu nie niższym od tego, jakiego można się spodziewać w przypadku dochodzenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi z przedmiotu zabezpieczenia.

To, co wyróżnia uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne, jest jego krótki czas trwania. Może ono trwać maksymalnie 4 miesiące na etapie przedsądowym. Jeżeli w tym czasie - od opublikowania obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym - nie wpłynie do sądu wniosek o zatwierdzenie układu - postępowanie jest umarzane.

Zalety uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego dla dłużnika to:

• pozasądowy charakter wszczęcia,
• immunitet egzekucyjny.
• możliwość zdalnego odbycia zgromadzenia wierzycieli,
• czasowe wstrzymanie obowiązku spłaty zobowiązań układowych,
• możliwość czasowego ograniczenia dopuszczalności wypowiadania dłużnikowi - przedsiębiorcy podstawowych umów (zalicza się do nich umowy najmu lub dzierżawy lokalu lub nieruchomości, w których jest prowadzone przedsiębiorstwo dłużnika, kredytu, leasingu, ubezpieczeń majątkowych, rachunku bankowego, poręczeń, umów obejmujących licencje udzielone dłużnikowi oraz gwarancji lub akredytyw).

Na wniosek wierzyciela, dłużnika lub nadzorcy układu sąd uchyla skutki dokonania obwieszczenia, jeżeli prowadzą one do pokrzywdzenia wierzycieli. W przypadku dokonania przez dłużnika obwieszczenia, w złej wierze, wierzycielowi, a także osobie trzeciej przysługuje roszczenie o naprawienie szkody.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15-22 ustawy z 4 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-1 - Dz.U. z 2020 r. poz. 1086

5. Dostawy energii - bez wstrzymywania

Przepisów dotyczących wstrzymania dostarczania paliw gazowych lub energii nie stosuje się do odbiorców paliw gazowych, energii lub ciepła:

• w gospodarstwach domowych oraz
• podmiotów, dla których ustanowiono ograniczenia funkcjonowania lub czasowe ograniczenia zakresu działalności na podstawie przepisów o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi

- w ciągu 6 miesięcy od dnia ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii.

Jest to zmiana regulacji obowiązującej od 31 marca 2020 r. W poprzednim stanie prawnym wstrzymanie dostaw nie mogło w ogóle mieć miejsca w czasie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii.

Jest to zatem pogorszenie sytuacji odbiorców energii.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 6g ustawy z 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 833

 

6. Opóźnienia w transakcjach handlowych

Dotychczas wierzyciele w transakcji handlowej, w której termin zapłaty jest dłuższy niż 30 dni, mogli żądać odsetek ustawowych po upływie 30 dni. Okres ten liczony był od dnia spełnienia świadczenia wierzyciela i doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego. Regulacja ta nie dotyczy podmiotu publicznego będącego podmiotem leczniczym.

Ustawa nowelizująca z 19 czerwca 2020 r. wprowadza tu kolejne ograniczenie. W efekcie regulacji tej nie mogą już stosować wierzyciele, którzy są dużymi przedsiębiorcami. Duży przedsiębiorca nie może więc żądać od dłużników odsetek ustawowych w opisanym tu przypadku. Przy tym ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych definiuje dużego przedsiębiorcę jako przedsiębiorcę niebędącego mikroprzedsiębiorcą, małym przedsiębiorcą ani średnim przedsiębiorcą. Za dużych przedsiębiorców będą zatem uważane przedsiębiorstwa:

• które zatrudniają więcej niż 250 pracowników i
• których roczny obrót przekracza 50 milionów euro lub roczna suma bilansowa przekracza 43 miliony euro.

Do transakcji handlowych, w przypadku których przed dniem wejścia w życie ustawy (24 czerwca 2020 r.) nie upłynął termin 30 dni, stosuje się ten przepis w brzmieniu nadanym ustawą nowelizującą.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 5 ustawy z 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych - Dz.U. z 2020 r. poz. 935

• art. 88 ustawy nowelizującej z 19 czerwca 2020 r.

7. Zdalne kontrole przedsiębiorców

Ustawa nowelizująca z 19 czerwca 2020 r. wprowadza regulację, na podstawie której za zgodą przedsiębiorcy kontrola lub poszczególne czynności kontrolne mogą być przeprowadzone w sposób zdalny:

• za pośrednictwem operatora pocztowego w rozumieniu ustawy Prawo pocztowe lub
• za pomocą środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną.

Zdalna kontrola/czynności kontrolne mogą być prowadzone, jeżeli może to usprawnić prowadzenie kontroli lub przemawia za tym charakter prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej.

Należy rozumieć, że inicjatywa co do prowadzenia kontroli w ten sposób będzie należeć do organu administracyjnego. To on może decydować, że np. przesłuchanie świadków nastąpi w drodze wideokonferencji. Przedsiębiorca może jednak wskazać organowi kontrolnemu, że np. ze względu na jego rodzaj działalności taki sposób dokonania czynności kontrolnej byłby dla niego dogodny, na co organ kontrolny może oczywiście przystać.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 51 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców - Dz.U. z 2019 r. poz. 1292

8. Wspieranie nowych inwestycji

Zmiana definicji. Ustawa nowelizująca z 19 czerwca 2020 r. wprowadza zmiany w definicji "nowej inwestycji". Według nowego brzmienia przepisu nową inwestycją jest:

a) inwestycja w rzeczowe aktywa trwałe lub wartości niematerialne i prawne związane z założeniem nowego zakładu, zwiększeniem zdolności produkcyjnej istniejącego zakładu, dywersyfikacją produkcji zakładu przez wprowadzenie produktów uprzednio nieprodukowanych w zakładzie lub zasadniczą zmianą dotyczącą procesu produkcyjnego istniejącego zakładu lub

b) nabycie aktywów należących do zakładu, który został zamknięty lub zostałby zamknięty, gdyby zakup nie nastąpił, przy czym aktywa nabywane są przez przedsiębiorcę niezwiązanego ze sprzedawcą i wyklucza się samo nabycie akcji lub udziałów przedsiębiorstwa.

Jak wynika z uzasadnienia do ustawy:

Umożliwi to skorzystanie z pomocy publicznej inwestycjom polegającym na nabyciu aktywów należących do zakładu, który został zamknięty lub zostałby zamknięty, gdyby zakup nie nastąpił (…). Oznacza to, umożliwienie przejęcia przez potencjalnego inwestora upadającego zakładu, co pozwoli na utrzymanie dotychczasowych miejsc pracy i kontynuowanie przez nowego właściciela działalności gospodarczej.

Okres, na jaki jest wydana decyzja o wsparciu. Według przepisów obowiązujących przed nowelizacją decyzja o wsparciu była wydawana na 15 lat, jeżeli nowa inwestycja była położona w całości na terenie specjalnej strefy ekonomicznej. W tarczy 4.0 złagodzono ten wymóg. Dzięki temu decyzja o wsparciu może być wydana na 15 lat w sytuacji, gdy co najmniej 51% powierzchni nowej inwestycji znajduje się w granicach SSE.

Rozszerzenie zakresu kosztów kwalifikowanych nowej inwestycji. Ustawa nowelizująca z 19 czerwca 2020 r. umożliwia przedsiębiorcom dokonującym nowych inwestycji zaliczenie jako jej kosztów kwalifikowanych, wydatków związanych z dwuletnimi kosztami pracy, najmem, dzierżawą i leasingiem finansowym. Wydatki te można zaliczyć jako koszt kwalifikowany również po terminie zakończenia realizacji nowej inwestycji, tj. w okresie utrzymania inwestycji. Do postępowań w sprawie wydania decyzji o wsparciu przedsiębiorcy realizującego nową inwestycję, wszczętych i niezakończonych decyzją ostateczną przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy w brzmieniu dotychczasowym.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 2, art. 13 i art. 15 ustawy z 10 maja 2018 r. o wspieraniu nowych inwestycji - Dz.U. z 2018 r. poz. 1162

• art. 94 ustawy nowelizującej z 19 czerwca 2020 r.

 

9. Przesunięcie terminu zapłaty opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste

 

Opłatę roczną z tytułu użytkowania wieczystego za 2020 r. wnosi się w terminie do 31 stycznia 2021 r. Został on kolejny raz przesunięty (z 30 czerwca 2020 r.). Opłatę, należy wnieść w tym terminie także w przypadku ustalenia wcześniejszego terminu zapłaty na podstawie art. 71 ust. 4 zdanie trzecie ustawy o gospodarce nieruchomościami.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15j ustawy o COVID-19

 

10. Pomniejszenie opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste i niepobieranie czynszów

 

Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą z wykorzystaniem nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa mogą skorzystać ze zmniejszenia obciążeń wynikających z zawartych umów użytkowania wieczystego, a także w związku z oddaniem na ich rzecz nieruchomości w najem, dzierżawę lub użytkowanie.

Możliwość taka dotyczy tych przedsiębiorców, których kondycja finansowa uległa istotnemu pogorszeniu w związku z epidemią COVID-19. W takim wypadku należna za 2020 r. opłata z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości stanowiącej własność Skarbu Państwa wykorzystywanej do prowadzenia działalności gospodarczej podlega zmniejszeniu proporcjonalnie do liczby dni, w których obowiązywał stan zagrożenia epidemicznego albo stan epidemii.

Warunkiem zastosowania tego przepisu jest:

1. zgłoszenie wniesienia opłaty w pomniejszonej wysokości staroście lub prezydentowi miasta na prawach powiatu, wykonującym zadania z zakresu administracji rządowej, przed 31 stycznia 2021 r.,
2. brak zaległości w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Pracy lub Fundusz Solidarnościowy do końca trzeciego kwartału 2019 r.

 

Ponadto w odniesieniu do nieruchomości Skarbu Państwa oddanych w najem, dzierżawę lub użytkowanie na okres co najmniej 3 miesięcy organ nie będzie pobierał od przedsiębiorcy, którego kondycja finansowa uległa pogorszeniu w związku z epidemią COVID-19, należności z tego tytułu za okres 3 kolejnych miesięcy po dokonaniu zgłoszenia. Zgłoszenie wnoszenia należności z pominięciem należności za wskazany we wniosku okres kolejnych trzech3 miesięcy należy złożyć:

• staroście lub prezydentowi miasta na prawach powiatu, wykonującym zadania z zakresu administracji rządowej, lub
• kierownikowi państwowej jednostki organizacyjnej, na rzecz której ustanowiono trwały zarząd.

W tym wypadku analogicznie nie można zalegać ze składkami i podatkami. Regulacja ta ma zastosowanie do należności z tytułu umów najmu, dzierżawy lub użytkowania zawartych w okresie poprzedzającym wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii z powodu COVID-19.

Do zastosowania omawianych uregulowań uprawnia spadek obrotów gospodarczych, przez który rozumie się spadek sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym:

1. nie mniej niż o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po 31 grudnia 2019 r. do dnia poprzedzającego dzień dokonania zgłoszenia, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego; za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy dwumiesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego lub
2. nie mniej niż o 25%, obliczony jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po 31 grudnia 2019 r. do dnia poprzedzającego dzień dokonania zgłoszenia, w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego. Za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.

Analogiczne uprawnienia mogą być przyznane także przedsiębiorcom będącym użytkownikami wieczystymi, najemcami, dzierżawcami lub użytkownikami nieruchomości należących do zasobu jednostki samorządu terytorialnego. W tym przypadku warunkiem jest podjęcie stosownej uchwały przez właściwą radę gminy, radę powiatu lub sejmik województwa.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15ja i art. 15jb, art. 15jc i art. 15jd ustawy o COVID-19

 

 

11. Zezwolenia na sprzedaż napojów alkoholowych

 

Posiadający koncesję na obrót alkoholami, którym zezwolenie wygasa w okresie epidemii, zyskali ograniczoną możliwość wystąpienia o jej przedłużenie (na dodatkowe 6 miesięcy). Zwiększa to w przypadku tych przedsiębiorców pewność wykonywania działalności gospodarczej. Warunkiem przedłużenia jest wniesienie proporcjonalnej opłaty za wydanie zezwolenia przed upływem pierwotnego terminu ważności zezwolenia. Przepis ten stosuje się do zezwoleń, których ważność upływa po dniu wejścia w życie ustawy nowelizującej (24 czerwca 2020 r.). Opłaty wniesione do 30 kwietnia 2020 r. uważa się za wniesione w terminie.

 

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15qa ustawy o COVID-19

• art. 92 ustawy nowelizującej z 19 czerwca 2020 r.

12. Wszczynanie przetargu nieograniczonego

Zamawiający wszczyna postępowanie w trybie przetargu nieograniczonego, zamieszczając ogłoszenie o zamówieniu na stronie internetowej. Zamawiający nie muszą już zamieszczać ogłoszenia o zamówieniu w miejscu publicznie dostępnym w swojej siedzibie. Obecnie wystarczy informacja na stronie internetowej zamawiającego. Przedsiębiorcy nie powinni zatem szukać już informacji w siedzibach urzędów.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 40 ust. 1 ustawy z 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych - Dz.U. z 2019 r. poz. 1843

13. Kary umowne w zamówieniach publicznych

Zamawiający nie może potrącić kary umownej zastrzeżonej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy zamówienia publicznego, o ile zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono tę karę, nastąpiło w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Potrącenia nie można dokonać z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, a także nie można dochodzić zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania tej umowy. Brak możliwości potracenia kary umownej istnieje w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19 i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni. W tym samym okresie bieg terminu przedawnienia roszczenia zamawiającego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu. Upływ terminu może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 120 dni od dnia odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15rl ustawy o COVID-19

 

14. Brak obowiązku wniesienia wadium w zamówieniach publicznych

 

Ustawa nowelizująca z 19 czerwca 2020 r. zniosła obowiązek żądania wniesienia wadium w postępowaniach o szacunkowej wartości powyżej progów unijnych. Są to postępowania o najwyższych wartościach. Celem jest obniżenie kosztów udziału w postępowaniu i tym samym zwiększenie możliwości ubiegania się o zamówienia publiczne przez wykonawców w okresie występowania epidemii COVID-19. Do postępowań o udzielenie zamówienia publicznego, wszczętych i niezakończonych przed 2 lipca 2020 r., stosuje się przepisy dotychczasowe.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15va ustawy o COVID-19

• art. 93 ustawy nowelizującej z 19 czerwca 2020 r.

 

15. Częściowa wypłata dla wykonawców zamówień publicznych i wysokość zabezpieczeń

 

Ustawa nowelizująca z 19 czerwca 2020 r. wprowadza obowiązek wypłaty wynagrodzenia w częściach, po wykonaniu części umowy, lub udzielenia zaliczki, w przypadku umów zawieranych na okres dłuższy niż 12 miesięcy. Obowiązek ten dotyczy wszystkich kategorii umów zawartych na okres dłuższy niż 12 miesięcy, a nie tylko umów na roboty budowlane. Rozwiązanie takie powinno poprawić płynność finansową wykonawców. Wykonawcy nie będą musieli korzystać z zewnętrznego finansowania, by ukończyć zamówienie.

Wykonawcy umów o zamówienia zawieranych na dłużej niż rok powinni dopilnować, by zamawiający określił w umowie procent wynagrodzenia wypłacanego za wykonanie poszczególnych jej części. Przy tym:

1. procentowa wartość ostatniej części wynagrodzenia nie może wynosić więcej niż 50% wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy,
2. zaliczka nie może być mniejsza niż 5% wysokości wynagrodzenia należnego wykonawcy.

Ustawodawca zmienił także wysokość zabezpieczeń należytego wykonania umowy o zamówienia publiczne. Dla wykonawców korzystne jest obniżenie dopuszczalnej wysokości zabezpieczenia należytego wykonania umowy z dotychczasowych standardowych 10%. Nową wysokość zabezpieczeń przedstawiamy w tabeli 3.

Tabela 3. Wysokość zabezpieczenia należytego wykonania umowy o zamówienia publiczne

Lp.	Wysokość zabezpieczenia	Uwagi
1.	Nie więcej niż 5%*
2.	Nie więcej niż 10%*	Zabezpieczenie w tej wysokości (czyli wyższej niż określona w pkt 1 można stosować tylko, jeżeli jest to uzasadnione przedmiotem zamówienia lub wystąpieniem ryzyka związanego z realizacją zamówienia, co zamawiający opisał w specyfikacji istotnych warunków zamówienia

*ceny całkowitej podanej w ofercie albo maksymalnej wartości nominalnej zobowiązania zamawiającego wynikającego z umowy

 

Do umów w sprawie zamówienia publicznego, zawartych:

1. przed 2 lipca 2020 r .,
2. nie wcześniej niż 2 lipca 2020 r., w następstwie postępowań o udzielenie zamówienia wszczętych przed tym dniem

- stosuje się przepisy dotychczasowe.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15vb ustawy o COVID-19

• art. 93 ustawy nowelizującej z 19 czerwca 2020 r.

 

 

16. Powierzchnia handlowa - definicja

 

Ustawa o COVID 19 przewiduje szczególne rozwiązania dla wynajmujących powierzchnię handlową w dużych obiektach handlowych (np. wygaśniecie wzajemnych zobowiązań w okresie objętym zakazem działalności). Dotychczas brakowało jednak definicji, jak rozumieć objętą tymi regulacjami powierzchnię handlową. Przepisy ustawy nowelizującej z 19 czerwca 2020 r. dodają teraz tę definicję i precyzują, że w tym przypadku:

Przez powierzchnię handlową (…) rozumie się powierzchnię znajdującą się w obiekcie handlowym o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m² niezależnie od celu oddania powierzchni do używania, w szczególności w celu sprzedaży towarów, świadczenia usług i gastronomii.

Jasna definicja powinna pozwolić najemcom i wynajmującym uniknąć sporów.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15ze ust. 5 ustawy o COVID-19

 

17. Dofinansowanie kosztów prowadzenia działalności dla samozatrudnionych

Dotychczasowe brzmienie przepisów o pomocy dla samozatrudnionych powodowało, że spadek obrotów (jako przesłanka decydująca o możliwości skorzystania z rozwiązania) nie mógł być liczony od 1 stycznia 2020 r. Przedsiębiorca powinien był określać go od 2 stycznia 2020 r, co było kłopotliwe. Dlatego w przepisie art. 15zzc ust. 2 zmieniono datę 1 stycznia 2020 r. na 31 grudnia 2019 r. Tym samym porównanie obrotów między poszczególnymi okresami stało się łatwiejsze do przygotowania i analizy. Obecnie porównanie obejmuje bowiem pełne miesiące, tj. od 1 dnia miesiąca (od 1 stycznia).

Dodatkowo zrezygnowano z 14-dniowego terminu na składanie wniosków o dofinansowanie do powiatowego urzędu pracy od ogłoszenia naboru wniosków.

Nabory wniosków o dofinansowanie, ogłoszone przed dniem wejścia w życie ustawy o tarczy 4.0. (a więc przed 24 czerwca 2020 r.) i niezakończone przed tą datą, nie kończą się z upływem 14-dniowego terminu, lecz trwają do dnia ogłoszenia ich zakończenia przez dyrektora powiatowego urzędu pracy.

 

Dofinansowanie zostało wyłączone z egzekucji sądowej i administracyjnej. Tym samym środki te, w razie ich przekazania na rachunek płatniczy, zwolniono od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego. Ubiegający się o tę formę pomocy nie muszą się zatem obawiać, że zajmie ją komornik.

Uwaga!

Jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej z 19 czerwca 2020 r. (a więc przed 24 czerwca 2020 r.) zajęto w toku egzekucji środki z tytułu wypłaconych przedsiębiorcom dofinansowań, to dalsza egzekucja z tych środków jest niedopuszczalna, a zajęte i nierozdysponowane sumy podlegają zwrotowi.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zzc ustawy o COVID-19

• art. 96 i art. 98 ustawy nowelizującej z 19 czerwca 2020 r.

 

18. Zmiany w bezzwrotnych mikropożyczkach

W przepisach o mikropożyczkach (5000 zł dla mikroprzedsiębiorców) zrezygnowano z 14-dniowego terminu na składanie wniosków o dofinansowanie do powiatowego urzędu pracy od ogłoszenia naboru wniosków. Dodatkowo uchylono przepisy nakazujące przedsiębiorcom składanie oświadczeń, że prowadzili działalność gospodarczą przez okres 3 miesięcy od dnia udzielenia pożyczki. Tym samym oświadczenia te przestaną być elementem procedury o udzielanie mikropożyczek.

Dofinansowanie w tej formie zostało wyłączone z egzekucji sądowej i administracyjnej. Tym samym środki te, w razie ich przekazania na rachunek płatniczy, zwolniono od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego. Ubiegający się o tę formę pomocy nie muszą się zatem obawiać, że zajmie ją komornik.

Uwaga!

Jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej z 19 czerwca 2020 r. (a więc przed 24 czerwca 2020 r.) zajęto w toku egzekucji środki z tytułu wypłaconych przedsiębiorcom pożyczek, to dalsza egzekucja z tych środków jest niedopuszczalna, a zajęte i nierozdysponowane sumy podlegają zwrotowi.

Omawiane przepisy mają zastosowanie do pożyczek udzielonych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej z 19 czerwca 2020 r. (24 czerwca 2020 r.). Wnioski o udzielenie pożyczki, złożone przez mikroprzedsiębiorców przed 24 czerwca 2020 r. i nierozpatrzone do tego dnia, podlegają rozpatrzeniu bez konieczności dokonywania w nich zmian. Umowy o udzielenie pożyczki, podpisane przez mikroprzedsiębiorców razem z wnioskiem o przyznanie pożyczki przed dniem 24 czerwca 2020 r., ulegają zmianie z mocy prawa w zakresie określonym w art. 15zzd ustawą nowelizującą z 19 czerwca 2020 r.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zzd ustawy o COVID-19

• art. 97 i art. 98 ustawy nowelizującej z 19 czerwca 2020 r.

19. Mikropożyczki dla organizacji pozarządowych

Ustawa nowelizująca z 19 czerwca 2020 r wprowadza możliwość udzielania tzw. mikropożyczek (do 5000 zł) organizacjom pozarządowym lub podmiotom, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (np. spółdzielniom socjalnym) na działalność statutową. Mechanizm udzielania jest zbliżony do tego przewidzianego i stosowanego względem przedsiębiorców. Tym samym pożyczka jest obsługiwana przez powiatowe urzędy pracy i podlega umorzeniu, pod warunkiem że podmiot będzie prowadził działalność przez okres 3 miesięcy od dnia udzielenia wsparcia.

Szczególnym rozwiązaniem jest zapis, że:

• wysokość pożyczki nie może przekroczyć 10% przychodów organizacji w poprzednim roku bilansowym i
• przychód w poprzednim roku bilansowym składającego wniosek o pożyczkę nie może przekroczyć 100 000 zł.

We wniosku o pożyczkę ubiegająca się organizacja pozarządowa lub inny uprawniony podmiot non profit przedstawia w formie oświadczenia wysokość łącznych przychodów osiągniętych w poprzednim roku bilansowym.

Podobnych limitów nie ma w przypadku pożyczek dla mikroprzedsiębiorców.

Pozostałe regulacje są analogiczne jak regulacje przewidziane w art. 15zzd i obejmujące pomoc dla mikroprzedsiębiorców. Zatem:

• oprocentowanie pożyczki jest stałe i wynosi w skali roku 0,05 stopy redyskonta weksli przyjmowanych przez NBP,
• okres spłaty pożyczki nie może być dłuższy niż 12 miesięcy, z karencją w spłacie kapitału wraz z odsetkami przez okres 3 miesięcy od dnia udzielenia pożyczki,
• pożyczka wraz z odsetkami podlega umorzeniu, pod warunkiem że organizacja pozarządowa czy inny uprawniony do tej formy pomocy będzie prowadzić działalność przez okres 3 miesięcy od dnia udzielenia pożyczki,
• przychód z tytułu umorzenia pożyczki nie stanowi przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych.

 

Dofinansowanie w tej formie zostało wyłączone z egzekucji sądowej i administracyjnej. Tym samym środki te, w razie ich przekazania na rachunek płatniczy, zwolniono od zajęcia na podstawie sądowego lub administracyjnego tytułu wykonawczego. Ubiegający się o tę formę pomocy nie muszą się zatem obawiać, że zajmie ją komornik.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zzda ustawy o COVID-19

 

 

Tomasz Kowalski

prawnik, redaktor "MONITORA księgowego", specjalista z zakresu prawa pracy

 

Agata Pinzuł

redaktor "MONITORA księgowego", specjalista ds. ubezpieczeń społecznych

 

Katarzyna Wojciechowska

prawnik, ekspert w zakresie podatków dochodowych, redaktor "MONITORA księgowego"

 

Ewa Sławińska

prawnik, redaktor naczelna "MONITORA księgowego"

 

Sławomir Biliński

prawnik, redaktor "MONITORA księgowego"

---