Koronawirus, tarcza antykryzysowa - problemy firm, podatki, składki, rozwiązania pakietu pomocowego

Przedstawiamy pakiet rozwiązań rządu dla firm nazywany "tarczą antykryzysową", wdrażanych ustawą z 31 marca 2020 r. W raporcie znalazły się również informacje o innych szczególnych rozwiązaniach prawnych, które mają zastosowanie w sytuacjach nadzwyczajnych, a więc także w czasach epidemii. Omówione zostały takie zagadnienia, jak: praca zdalna, prawo do urlopów, wynagrodzenie za przestój, odmowa wykonywania pracy, kontrola stanu zdrowia pracowników, dofinansowania do wynagrodzeń, ulgi w zapłacie składek ZUS, świadczenie postojowe, dodatkowe zasiłki opiekuńcze i prawo do zasiłków w trakcie epidemii, przesunięcie wykonania obowiązków w VAT, wdrożenie e-paragonów, ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, elektroniczny "czynny żal", odroczenie obowiązku wpisu do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych, przesunięcie terminów rozliczeń podatkowych i terminów sprawozdań finansowych, zwolnienia z podatków, odliczenia darowizn i strat podatkowych, a także wszystkie pozostałe szczególne rozwiązania pomocowe dla firm. Zapraszamy do lektury.

8 marca 2020 r. weszła w życie ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Ustawa o COVID-19 została znowelizowana przez ustawę o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw. Pozwala ona na uruchomienie nadzwyczajnych instrumentów wspierających przedsiębiorców w okresie pandemii COVID-19.

W raporcie - pod każdym omawianym rozwiązaniem prawnym - wskazana została szczegółowa podstawa prawna. Dzięki temu łatwo można ustalić, z jakich przepisów wynikają omawiane rozwiązania. W celu uproszczenia podajemy wykaz skrótów powoływanych w podstawach prawnych i stosowanych w przypadku rządowej ustawy antykryzysowej:

 

• ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych - Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568 - dalej: ustawa o COVID-19.
• ustawa z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2020 r. poz. 568 - dalej: ustawa nowelizująca z 31 marca 2020 r.

Uwaga!

Treść ustawy o COVID-19 i ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r. jest dostępna na stronie e-wydania "MONITORA księgowego" na - www.inforlex.pl/ewydania w formie dodatku z cyklu "Kodeks księgowego"

 

I. Prawo pracy - rozwiązania dla pracodawców

1. Praca zdalna na polecenie pracodawcy

W celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna). Od 8 marca 2020 r. pracodawca może więc wydać pracownikowi polecenie wykonywania obowiązków służbowych w domu. Polecenie to jest wiążące dla pracownika i nie wymaga jego zgody.

 

Uwaga!

Do wykonywania pracy zdalnej nie jest konieczna zgoda pracownika.

 

Należy zauważyć, iż przepisy nie zastrzegają dla tego polecenia formy pisemnej. Pracodawca może zatem wydać polecenie pracy zdalnej w dowolnej formie, np. informując pracownika za pomocą e-maila lub telefonicznie.

Przepisy nie określają również, na jaki czas pracodawca może polecić wykonywanie pracy poza stałym miejscem pracy pracownika. Wskazują jednak, iż powinien być to czas oznaczony. Wydając polecenie pracy zdalnej, pracodawca powinien więc wskazać konkretne ramy czasowe, w jakich pracownik będzie miał obowiązek świadczyć pracę z domu. Ponadto polecenie to nie musi mieć charakteru jednorazowego. Po upływie okresu wskazanego w poleceniu, pracodawca może wydać ponownie polecenie pracy zdalnej, jeżeli w jego ocenie będzie to działanie niezbędne w celu przeciwdziałania koronawirusowi. Jednocześnie należy wskazać, że regulacja umożliwiająca skierowanie pracownika do pracy zdalnej utraci moc po upływie 180 dni od dnia wejścia w życie ustawy. Wydaje się zatem, że czas, na jaki pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie pracy zdalnej, nie może wykraczać poza ww. okres.

Pracodawca nie musi również uzasadniać swojego polecenia. Wystarczy poinformowanie pracownika, iż służy ono przeciwdziałaniu koronawirusowi. Przeciwdziałaniem takim jest m.in. ograniczenie bezpośredniego kontaktu pracowników (np. pracujących w tzw. open space) czy ograniczenie narażenia na zarażenie w czasie dojazdu do pracy środkami transportu publicznego.

Przepisy ustawy nie nakazują stronom zawierania porozumienia określającego wzajemne prawa i obowiązki stron stosunku pracy w okresie wykonywania pracy zdalnej. Nie ulega jednak wątpliwości, iż obowiązkiem pracodawcy jest wyposażenie pracownika w niezbędne narzędzia pracy.

Pracodawca nie może wymagać, aby pracownik korzystał z prywatnego komputera, telefonu, drukarki czy internetu. Nie ma prawa również narażać pracownika na koszty związane z organizacją miejsca pracy.

Wykonywanie pracy za pomocą prywatnego sprzętu pracownika jest możliwe tylko za zgodą obydwu stron stosunku pracy. W zamian pracodawca powinien wypłacać pracownikowi ekwiwalent pieniężny. Wysokość tego ekwiwalentu powinna zostać określona w odpowiedniej umowie.

Należy podkreślić, że polecenie wykonywania pracy w formie zdalnej modyfikuje jedynie określone w umowie o pracę miejsce świadczenia pracy. Pozostałe warunki zatrudnienia (rodzaj wykonywanej pracy, wymiar czasu pracy, wysokość wynagrodzenia) pozostają bez zmian.

Uwaga!

W przypadku wykonywania pracy zdalnej, rodzaj wykonywanej pracy, wymiar czasu pracy, wysokość wynagrodzenia pracownika nie ulegają zmianie.

 

W przypadku pracowników, którzy z uwagi na charakter świadczonej pracy nie mogą jej wykonywać w formie zdalnej, pracodawca powinien zastosować dodatkowe środki bezpieczeństwa (m.in. zapewnić płyny do dezynfekcji rąk, dezynfekcję pomieszczeń i narzędzi pracy) oraz w miarę możliwości tak zorganizować pracę, aby zapewnić tym pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy (np. ograniczyć bezpośrednie kontakty pracowników).

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 3 ustawy o COVID-19

 

2. Zobowiązanie pracowników do wykorzystania urlopów wypoczynkowych

Pracodawca nie może zobowiązać pracowników do wykorzystania urlopu wypoczynkowego z powodu tymczasowego zamknięcia zakładu pracy albo ograniczenia prowadzonej działalności, jak również w sytuacji gdy - z uwagi na charakter pracy - nie ma możliwości świadczenia jej w formie zdalnej. Zasada ta dotyczy również urlopu zaległego za 2019 r. Pracownik ma bowiem czas na jego wykorzystanie do 30 września i dopiero odmowa wykorzystania urlopu w tym terminie uprawnia pracodawcę do udzielenia pracownikowi urlopu zaległego bez jego zgody.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 168 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040, ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495

 

3. Wynagrodzenie za przestój

W przypadku gdy pracodawca podejmie decyzję o zamknięciu zakładu pracy albo jego części z przyczyn dotyczących pracodawcy, pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie:

• wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną (dotyczy to pracowników wynagradzanych w stałej stawce godzinowej, np. 20 zł za godzinę lub w stałej stawce miesięcznej, np. 4000 zł miesięcznie - ci pracownicy także w czasie przestoju otrzymają te stawki wynagrodzenia),
• jeżeli ww. składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania, pracownikowi przysługuje 60% wynagrodzenia (dotyczy to m.in. pracowników, którzy otrzymują wynagrodzenie akordowe lub prowizyjne, tj. wynagrodzenie określone jako stawka za ilość wytworzonych produktów bądź określone procentem przychodu/dochodu/zysku).

W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (2600 zł).

Możliwa jest także sytuacja, gdy do zamknięcia zakładu pracy lub jego części dojdzie na skutek decyzji państwowego inspektora sanitarnego o objęciu kwarantanną pracowników. W okresie kwarantanny pracownikom będą przysługiwały świadczenia analogiczne jak w przypadku niezdolności do pracy, tj. wynagrodzenie chorobowe, a następnie zasiłek chorobowy.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 81 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040, ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495

• § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 927

 

4. Odmowa wykonywania pracy z powodu zagrożenia zarażeniem koronawirusem

Jeżeli warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego (art. 210 § 1 Kodeksu pracy).

Uwaga!

Pracownik może odmówić wykonywania pracy, jeżeli warunki jej wykonywania nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika.

 

Korzystając z tego uprawnienia pracownik, któremu pracodawca zleca odbycie podróży służbowej w rejony zagrożone koronawirusem, może odmówić wykonania takiego polecenia ze względu na bezpośrednie zagrożenie swojego życia lub zdrowia.

Przy podejmowaniu decyzji dotyczących wyjazdu służbowego w rejony zagrożone lub odmowy takiego wyjazdu wiążące powinny być zalecenia właściwych organów państwowych, w szczególności Państwowej Inspekcji Sanitarnej czy Ministerstwa Spraw Zagranicznych.

Nie powinno być wątpliwości, że pracownik może odmówić podróży do rejonów objętych kwarantanną. W przypadku gdy na terenie kraju będącego celem podróży występują pojedyncze przypadki koronawirusa i nie ma zaleceń co do unikania podróży, pracownik nie powinien odmawiać wykonania polecenia podróży.

Pracownik nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymania się od pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia. Przy czym to pracownik sam ocenia sytuację i podejmuje decyzję, czy dalsze wykonywanie przez niego pracy jest bezpieczne. Oczywiście taką decyzję pracodawca może potem weryfikować. I w przypadku oczywistego braku podstaw do przerwania pracy może wyciągnąć wobec pracownika stosowne konsekwencje, np. nałożyć na niego karę porządkową. W takiej sytuacji jednak ostateczną ocenę decyzji podjętej przez pracownika dokonywać będzie sąd, do którego taki pracownik może wystąpić o uchylenie nałożonej na niego kary porządkowej.

Pracodawca może rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika, jeżeli odmowa przez niego świadczenia pracy była nieuzasadniona.

Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Wynagrodzenie za czas nieświadczenia pracy jest obliczane zgodnie z zasadami zawartymi w rozporządzeniu w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy. Oznacza to, że do wyliczenia wynagrodzenia za czas powstrzymania się od pracy należy stosować zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, z tym, że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.

Należy podkreślić, iż nie wszyscy pracownicy mogą odmówić wykonywania pracy w sytuacji, gdy stwarza ona zagrożenie dla ich zdrowia lub życia. Prawo powstrzymania się od wykonywania pracy nie przysługuje pracownikom, których obowiązkiem jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia. Dla tej grupy zawodowej wykonywanie pracy w warunkach zagrożenia życia lub zdrowia stanowi bowiem element ryzyka zawodowego, na które godzą się, podejmując pracę związaną z ratownictwem. Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 15 maja 2001 r. (sygn. akt II UKN 395/00; OSNP 2003/3/70) stwierdzając, że:

SN

(…) personelowi lekarsko-pielęgniarskiemu w zakresie obowiązków pracowniczych nie przysługuje uprawnienie do powstrzymania się od wykonywania pracy niebezpiecznej (art. 210 § 5 w zw. z art. 210 § 1 KP).

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 210 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040, ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495

• § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy - j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 927

5. Kontrola stanu zdrowia pracowników

Pracodawca nie jest uprawniony do dokonywania samodzielnie oceny stanu zdrowia pracownika. Nie może więc wprowadzić obowiązku poddawania się przez pracowników pomiarowi temperatury. Nie może również z powodu podejrzenia zarażenia koronawirusem skierować pracownika bez jego zgody na dodatkowe badania lekarskie.

Natomiast z uwagi na ciążący na pracodawcy obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, należy przyjąć, że w przypadku gdy pracownik stawia się do pracy z niebudzącymi wątpliwości objawami choroby, w celu zapobieżenia ryzyku zarażenia innych pracowników, może nie dopuścić tego pracownika do wykonywania pracy.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 94 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040, ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495

 

6. Badania profilaktyczne i psychologiczne pracowników w okresie zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii

Ustawa o COVID-19 wprowadza na czas ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii zawieszenie obowiązku wykonywania przez pracowników okresowych badań lekarskich i badań psychologicznych (o których mowa w Kodeksie pracy, ustawie o transporcie drogowym i ustawie o transporcie kolejowym). Należy podkreślić, że ustawa nie obejmuje badań wykonywanych na podstawie szczególnych regulacji, jak np. badania lekarskie czy psychologiczne przeprowadzane na podstawie ustawy o broni i amunicji, czy badania lekarskie i psychologiczne przeprowadzane na podstawie ustawy o Policji. W przypadku gdy w okresie tym upłynie termin kolejnego badania wskazany w orzeczeniu lekarskim o braku przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku, zaświadczenie to zachowuje ważność do upływu 60 dni od dnia odwołania stanu epidemii. W tym czasie pracownik może więc świadczyć pracę na podstawie dotychczasowego orzeczenia.

Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemiologicznego, w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii albo po odwołaniu stanu epidemii, pracodawca i pracownik są obowiązani niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych obowiązków i wykonać badania w okresie nie dłuższym niż 60 dni od dnia odwołania stanu epidemii.

UWAGA!

W ciągu 60 dni od dnia odwołania epidemii należy wykonać zawieszone okresowe badania lekarskie pracownika.

Przepisy ustawy o COVID-19 nie zwalniają natomiast z obowiązku poddawania się pracowników wstępnym oraz kontrolnym badaniom lekarskim na dotychczasowych zasadach. Jednak w przypadku braku dostępności do lekarza uprawnionego do przeprowadzenia badania wstępnego lub kontrolnego (lekarza medycyny pracy), badanie takie może przeprowadzić i wydać odpowiednie orzeczenie lekarskie inny lekarz. Orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza traci moc po upływie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego (w przypadku gdy nie zostanie ogłoszony stan epidemii) albo od dnia odwołania stanu epidemii. Orzeczenie lekarskie wydane przez innego lekarza włącza się do akt osobowych pracownika.

Orzeczenia lekarskie wydane w ramach wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, których ważność upłynęła po 7 marca 2020 r., zachowują ważność, nie dłużej jednak niż do upływu 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Także w przypadku gdy odrębne przepisy w zakresie innych badań lekarskich lub badań psychologicznych wymagają posiadanie aktualnego orzeczenia lekarskiego albo psychologicznego, którego ważność upłynęła po 7 marca 2020 r., orzeczenie to zachowuje ważność. Ważność jest zachowana nie dłużej niż do upływu 60 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Ponadto ustawa o COVID-19 określa, że jeżeli odrębne przepisy uzależniają wykonywanie określonych czynności lub uzyskanie określonych uprawnień w celu wykonania czynności zawodowych od posiadania odpowiedniego orzeczenia lekarskiego albo psychologicznego, orzeczenie takie powinno być wydane niezwłocznie, nie później niż do upływu 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 12a, art. 31m ustawy o COVID -19

 

7. Wprowadzenie elastycznego czasu pracy

Ustawa o COVID-19 umożliwia pracodawcy wprowadzenie elastycznych zasad ustalania pracownikom czasu pracy, a także modyfikację warunków zatrudnienia kształtowanych umowami o pracę pracowników. Dotyczy to pracodawcy, u którego wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19 i który nie zalega w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FGŚP, Fundusz Pracy oraz Fundusz Solidarnościowy do końca III kwartału 2019 r. Wymogu tego nie stosuje się w przypadku gdy:

• zadłużony przedsiębiorca zawarł umowę z ZUS lub otrzymał decyzję urzędu skarbowego w sprawie spłaty zadłużenia i terminowo opłaca raty lub korzysta z odroczenia terminu płatności albo
• zaleganie w regulowaniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FGŚP oraz Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy powstało w okresie spadku obrotów gospodarczych z powodu COVID-19, a przedsiębiorca przedstawił plan spłaty zadłużenia uprawdopodabniający poprawę kondycji finansowej i pełną spłatę zaległości, wraz z kopią wniosku do ZUS o rozłożenie na raty należności z tytułu tych składek lub o odroczenie płatności tych składek.

Jako spadek obrotów gospodarczych należy rozumieć spadek sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym:

• nie mniej niż o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego. Za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy 2-miesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego lub
• nie mniej niż 25%, obliczony jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku, w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego. Za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.

U pracodawcy spełniającego powyższe warunki dopuszczalne jest:

• ograniczenie nieprzerwanego odpoczynku dobowego do nie mniej niż 8 godzin i nieprzerwanego odpoczynku tygodniowego do nie mniej niż 32 godzin, obejmującego co najmniej 8 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego;
• zawarcie porozumienia o wprowadzeniu systemu równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 12 miesięcy. Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy;
• zawarcie porozumienia o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę zawartych z tymi pracownikami, w zakresie i przez czas ustalone w porozumieniu.

W przypadku skrócenia okresów odpoczynku w zakresie odpoczynku dobowego, pracownikowi przysługuje równoważny okres odpoczynku w wymiarze różnicy między 11 godzinami a liczbą godzin krótszego wykorzystanego przez pracownika okresu odpoczynku. Równoważnego okresu odpoczynku pracodawca udziela pracownikowi w okresie nie dłuższym niż 8 tygodni.

Porozumienie o wprowadzeniu systemu równoważnego czasu pracy oraz porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia pracowników zawiera pracodawca wraz organizacjami związkowymi, a jeśli takie u niego nie działają - z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w tym celu w trybie przyjętym u danego pracodawcy. W przypadku trudności w przeprowadzeniu wyborów przedstawicieli pracowników z powodu COVID-19, porozumienie może być zawarte z przedstawicielami pracowników wybranymi uprzednio przez pracowników dla innych celów przewidzianych w przepisach prawa pracy.

UWAGA!

Pracodawca może zawrzeć porozumienie z przedstawicielami pracowników wybranymi uprzednio do innych celów przewidzianych w przepisach prawa pracy.

Pracodawca przekazuje kopię porozumienia właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 5 dni roboczych od dnia zawarcia porozumienia. W przypadku gdy pracownicy zatrudnieni u pracodawcy byli objęci ponadzakładowym układem zbiorowym pracy, okręgowy inspektor pracy przekazuje informacje o porozumieniach zawartych z tymi pracownikami do rejestru ponadzakładowych układów pracy.

W zakresie i przez czas określony w porozumieniu nie stosuje się wynikających z ponadzakładowego układu zbiorowego pracy oraz z zakładowego układu zbiorowego pracy warunków umów o pracę i innych aktów stanowiących podstawę nawiązania stosunku pracy.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zf ustawy o COVID-19

 

8. Zatrudnienie cudzoziemców

Ustawa o COVID-19 z mocy prawa wydłuża okres ważności zezwoleń na pracę cudzoziemca (oraz decyzji o przedłużeniu zezwolenia na pracę). Mianowicie w sytuacji, gdy ostatni dzień ważności zezwolenia na pracę przypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego w związku z zakażeniami koronawirusem, okres ważności tego zezwolenia ulega przedłużeniu do upływu 30 dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni. Przepis ten stosuje się odpowiednio do decyzji o przedłużeniu zezwolenia na pracę lub przedłużeniu zezwolenia na pracę sezonową.

Przedłużenie okresu ważności zezwolenia na pracę na mocy ustawy o COVID-19 powoduje, że wniosek o przedłużenie zezwolenia na pracę należy złożyć nie wcześniej niż w terminie 90 dni przed upływem okresu ważności zezwolenia na pracę określonego w tym zezwoleniu i nie później niż w ostatnim dniu przedłużonego okresu ważności.

Zmieniły się także regulacje w zakresie dotyczącym oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi wpisanego do ewidencji oświadczeń. Jeżeli w takim oświadczeniu wskazano okres pracy, którego koniec przypada w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, ogłoszonego w związku z zakażeniami koronawirusem, cudzoziemiec może bez zezwolenia na pracę wykonywać pracę określoną oświadczeniem na rzecz podmiotu, który złożył oświadczenie, w okresie lub okresach nieobjętych tym oświadczeniem do upływu 30 dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zzq ustawy o COVID-19

 

9. Nadzwyczajne uprawnienia dla niektórych grup pracodawców

Ustawa o COVID-19 nadaje niektórym pracodawcom uprawnienia umożliwiające nieprzerwane działanie przedsiębiorstw. Dotyczy to pracodawców zatrudniających pracowników:

• w przedsiębiorstwie prowadzącym działalność polegającą na zapewnieniu funkcjonowania systemów i obiektów infrastruktury krytycznej (systemy zaopatrzenia w energię, surowce energetyczne i paliwa, systemy sieci teleinformatycznych, systemy zaopatrzenia w wodę, systemy transportowe, systemy produkcji, składowania, przechowywania i stosowania substancji chemicznych i promieniotwórczych, w tym rurociągi substancji niebezpiecznych);
• w przedsiębiorstwie będącym podwykonawcą lub dostawcą, którzy nie są częścią infrastruktury krytycznej, ale są kluczowi dla zachowania ciągłości działania infrastruktury krytycznej;
• zapewniających funkcjonowanie stacji paliw płynnych oraz stacji gazu ziemnego;
• u przedsiębiorcy, w stosunku do którego Prezes Rady Ministrów wydał polecenie w związku z przeciwdziałaniem COVID-19.

Pracodawcy ci, w przypadku ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, mogą, na czas oznaczony nie dłuższy niż do czasu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii:

• zmienić system lub rozkład czasu pracy pracowników w sposób niezbędny dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa lub stacji;
• polecić pracownikom świadczenie pracy w godzinach nadliczbowych w zakresie i wymiarze niezbędnym dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa lub stacji.

W takim przypadku pracodawca:

• obowiązany jest zapewnić pracownikowi zakwaterowanie i wyżywienie niezbędne do realizacji przez pracownika jego obowiązków pracowniczych. Wartość świadczeń polegających na zakwaterowaniu i wyżywieniu nie podlega wliczeniu do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne;
• odmawia udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego (w tym urlopu na żądanie), urlopu bezpłatnego oraz innego urlopu, a także przesuwa termin takiego urlopu lub odwołuje pracownika z takiego urlopu, jeżeli został on już pracownikowi udzielony.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15x ustawy o COVID-19

10. Dofinansowanie wynagrodzeń pracowników i osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych

Dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne ma na celu złagodzenie skutków spadku obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19 u przedsiębiorców zatrudniających pracowników.

Ustawa o COVID-19 określa, że przez spadek obrotów gospodarczych należy rozumieć zmniejszenie sprzedaży towarów lub usług w ujęciu ilościowym lub wartościowym, obliczone jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o przyznanie dofinansowania, w porównaniu do łącznych obrotów z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego. Za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy 2-miesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.

Wsparcie, w przypadku spadku obrotów o:

• co najmniej 30% - może być przyznane w wysokości nieprzekraczającej sumy 50% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń. Jednak nie może to być więcej niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy w odniesieniu do każdego pracownika;
• co najmniej 50% - może być przyznane w wysokości nieprzekraczającej sumy 70% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń. Dofinansowanie nie może być większe niż 70% kwoty minimalnego wynagrodzenia, powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy, w odniesieniu do każdego pracownika;
• co najmniej 80% - może być przyznane w wysokości nieprzekraczającej sumy 90% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń. I w tym przypadku nie może to być więcej niż 90% kwoty minimalnego wynagrodzenia, powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy, w odniesieniu do każdego pracownika.

Wniosek o dofinansowanie przedsiębiorca składa do powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na swoją siedzibę lub miejsce wykonywania pracy przez pracowników. Ma na to 14 dni od dnia ogłoszenia naboru przez dyrektora powiatowego urzędu pracy. Przedsiębiorca może wystąpić o dofinansowanie wynagrodzeń wszystkich pracowników, jak i części z nich.

WAŻNE!

Wniosek o dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne należy składać do powiatowego urzędu pracy.

 

Starosta może, na podstawie umowy zawartej z przedsiębiorcą, przyznać dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne. Przedsiębiorcom mikro, małym oraz średnim, czyli zatrudniającym średniorocznie do 249 pracowników, dofinansowanie może być przyznane od dnia złożenia wniosku na okres nie dłuższy niż 3 miesiące.

Dofinansowanie będzie wypłacane w okresach miesięcznych, po złożeniu przez przedsiębiorcę oświadczenia o zatrudnianiu w danym miesiącu pracowników objętych umową oraz kosztach wynagrodzeń każdego z tych pracowników i należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne, według stanu na ostatni dzień miesiąca, za który dofinansowanie jest wypłacane.

Należy pamiętać, że powyższe dofinansowanie może być przyznane zarówno na pracowników, jak i odpowiednio na osoby zatrudnione na podstawie:

• umowy o pracę nakładczą lub
• umowy zlecenia albo
• innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecania.

Dofinansowanie może być także przyznane na osoby, które wykonują pracę zarobkową na podstawie innej niż stosunek pracy na rzecz pracodawcy będącego rolniczą spółdzielnią produkcyjną (lub inną spółdzielnią zajmującą się produkcją rolną), jeżeli z tego tytułu podlegają obowiązkowi ubezpieczeń: emerytalnemu i rentowemu, z wyjątkiem pomocy domowej zatrudnionej przez osobę fizyczną.

Przedsiębiorca, któremu przyznano dofinansowanie, jest zobowiązany do utrzymania w zatrudnieniu pracowników objętych umową przez okres dofinansowania oraz okres równy temu okresowi po zakończeniu dofinansowania. Niedotrzymanie tego warunku jest zagrożone sankcjami. Mianowicie, przedsiębiorca będzie zobowiązany do zwrotu dofinansowania proporcjonalnie do okresu nieutrzymania w zatrudnieniu pracownika, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania starosty. Jednakże przepisy nie przewidują naliczania odsetek od kwoty należnej do zwrotu.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zzb ustawy o COVID-19

 

11. Dofinansowanie wynagrodzenia pracowników młodocianych

Placówki oświatowe, do których uczęszczają młodociani zatrudnieni w celu przygotowania zawodowego, zamknięte są od 12 marca 2020 r. Od tego dnia pracodawcy zobowiązani są do zwolnienia młodocianych pracowników z obowiązku świadczenia pracy - w konsekwencji pracodawcy nie muszą im wypłacać wynagrodzenia w okresie nieświadczenia pracy.

Należy podkreślić, że ustawa o COVID-19 nie wprowadziła zakazu wypłaty wynagrodzenia. Jeżeli więc pracodawcy, którym przyznana została refundacja wynagrodzenia młodocianego pracownika, zdecydują się na wypłatę młodocianemu całości lub części wynagrodzenia za okres nieświadczenia pracy, wynagrodzenie to zostanie zrefundowane na podstawie obowiązującej umowy refundacyjnej w wysokości wynikającej z tej umowy.

Przepis o refundacji wynagrodzenia pracownika młodocianego wszedł w życie z mocą od 12 marca 2020 r.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15f ustawy o COVID-19

• art. 101 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.

 

12. Dofinansowanie na rzecz ochrony miejsc pracy

Przedsiębiorca, u którego wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19, może zwrócić się z wnioskiem o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy. Ustawa o COVID-19 umożliwia wypłatę ze środków FGŚP świadczeń na dofinansowanie wynagrodzenia pracowników objętych:

• przestojem ekonomicznym albo
• obniżonym wymiarem czasu pracy.

Uwaga!

Przestój ekonomiczny to okres niewykonywania pracy przez pracownika z przyczyn niedotyczących pracownika pozostającego w gotowości do pracy.

 

Pomoc ze środków FGŚP przysługuje przedsiębiorcy w okresie wprowadzonego przez niego przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu w przypadku spadku obrotów gospodarczych (rozumianych jako spadek sprzedaży towarów lub usług, w ujęciu ilościowym lub wartościowym):

• nie mniej niż o 15%, obliczony jako stosunek łącznych obrotów w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o przyznanie świadczeń, w porównaniu do łącznych obrotów analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego. Za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy 2-miesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, tj. w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego, lub
• nie mniej niż o 25%, obliczony jako stosunek obrotów z dowolnie wskazanego miesiąca kalendarzowego, przypadającego po 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o przyznanie świadczeń, w porównaniu do obrotów z miesiąca poprzedniego. Za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, tj. w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.

O wsparcie może ubiegać się przedsiębiorca:

• który nie zalega w regulowaniu zobowiązań podatkowych, składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FGŚP, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy do końca III kwartału 2019 r., z wyjątkiem przypadku gdy:

- zadłużony przedsiębiorca zawarł umowę z ZUS lub otrzymał decyzję urzędu skarbowego w sprawie spłaty zadłużenia i terminowo opłaca raty lub korzysta z odroczenia terminu płatności albo

- zaleganie w regulowaniu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, FGŚP lub Fundusz Pracy powstało w okresie spadku obrotów gospodarczych, a przedsiębiorca dołączył do wniosku o przyznanie świadczeń plan spłaty zadłużenia wraz z kopią wniosku do ZUS o rozłożenie na raty należności z tytułu tych składek lub o odroczenie płatności tych składek;

• wobec którego nie zachodzą przesłanki do ogłoszenia upadłości;
• który zawarł ze związkami zawodowymi (albo z przedstawicielami pracowników, gdy związki zawodowe nie funkcjonują w przedsiębiorstwie) porozumienie w sprawie warunków i trybu wykonywania pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy.

Wnioski o przyznanie świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy należy składać do dyrektorów wojewódzkich urzędów pracy. Mogą one być składane elektronicznie.

Wypłata świadczeń następuje na podstawie umowy zawartej między dyrektorem wojewódzkiego urzędu pracy a przedsiębiorcą. Oba świadczenia przysługiwać będą przez łączny okres 3 miesięcy od daty złożenia wniosku. Rada Ministrów może, w celu przeciwdziałania skutkom gospodarczym COVID-19, w drodze rozporządzenia, przedłużyć ten okres, mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz skutki nimi wywołane.

Pracownikowi objętemu przestojem ekonomicznym, w związku ze spadkiem obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia koronawirusa, pracodawca wypłaca wynagrodzenie obniżone nie więcej niż o 50%, nie niższe jednak niż w wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (2600 zł), ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. Dzięki środkom z FGŚP pracodawca otrzyma dofinansowanie do wynagrodzenia w okresie przestoju w wysokości 50% minimalnego wynagrodzenia, plus składki na ubezpieczenia społeczne należne od pracodawcy od przyznanych świadczeń, czyli 1533,09 zł, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.

Uwaga!

Dofinansowanie nie przysługuje do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek, było wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.

 

Przedsiębiorca, w związku ze spadkiem obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia koronawirusa, może obniżyć wymiar czasu pracy pracownika o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, z zastrzeżeniem, że wynagrodzenie nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. Przy tak obniżonym wymiarze czasu pracy wynagrodzenie może być dofinansowywane ze środków FGŚP do wysokości połowy wynagrodzenia pracownika, jednak nie więcej niż 40% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału. Dofinansowanie przysługuje z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.

I w tym przypadku dofinansowanie nie przysługuje do wynagrodzeń pracowników, których wynagrodzenie uzyskane w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o dofinansowanie, było wyższe niż 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału.

Po otrzymaniu świadczenia z FGŚP przedsiębiorca zobowiązany jest do wypłaty pracownikom wynagrodzenia i odprowadzenia składek oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Jeżeli przedsiębiorca, który zawarł z dyrektorem wojewódzkiego urzędu pracy (dalej: WUP) o wypłatę świadczeń:

• wykorzystał środki niezgodnie z przeznaczeniem - zobowiązany jest do zwrotu na rachunek bankowy WUP środków w części wykorzystanej niezgodnie z przeznaczeniem wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków wykorzystanych niezgodnie z przeznaczeniem;
• odmówił poddania się kontroli (lub w razie faktycznej niemożności przeprowadzenia kontroli) - zobowiązany jest do zwrotu na rachunek bankowy WUP całości środków wraz z odsetkami w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych, liczonymi od dnia przekazania środków.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15g ustawy o COVID-19

 

13. Dofinansowanie kosztów wynagrodzeń pracowników organizacji pozarządowych

Ustawa o COVID-19 wprowadziła rozwiązania dotyczące dofinasowania wynagrodzeń osób zatrudnionych przez organizacje pozarządowe oraz podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego, które nie są przedsiębiorcami, a zatrudniają pracowników do realizacji działalności statutowej.

Starosta może, na podstawie zawartej umowy, przyznać tym organizacjom i podmiotom dofinansowanie części kosztów wynagrodzeń pracowników oraz należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne. Warunkiem zawarcia umowy jest spadek przychodów z działalności statutowej w następstwie wystąpienia COVID-19. Przez spadek przychodów należy rozumieć zmniejszenie przychodów z działalności statutowej obliczone jako stosunek łącznych przychodów z działalności statutowej w ciągu dowolnie wskazanych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych, przypadających w okresie po 1 stycznia 2020 r. do dnia poprzedzającego dzień złożenia wniosku o przyznanie dofinansowania, w porównaniu do łącznych przychodów z działalności statutowej z analogicznych 2 kolejnych miesięcy kalendarzowych roku poprzedniego. Za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy 2-miesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, tj. w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego.

Wniosek o dofinansowanie składa do powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na siedzibę organizacji pozarządowej lub podmiotu prowadzącego działalność pożytku publicznego. Ustawa o COVID-19 przewiduje, że należy tego dokonać w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia naboru przez dyrektora powiatowego urzędu pracy.

UWAGA!

Organizacja pozarządowa lub podmiot prowadzący działalność pożytku publicznego składają wniosek o dofinansowanie wynagrodzeń pracowników do powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na swoją siedzibę.

Dofinansowanie może być przyznane od dnia złożenia wniosku na okres nie dłuższy niż 3 miesiące, w przypadku spadku przychodów z działalności statutowej o:

• co najmniej 30% - w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 50% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń (jednak nie więcej niż 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy, w odniesieniu do każdego pracownika);
• co najmniej 50% - w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 70% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń (jednak nie więcej niż 70% kwoty minimalnego wynagrodzenia, powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy, w odniesieniu do każdego pracownika);
• co najmniej 80% - w wysokości nieprzekraczającej kwoty stanowiącej sumę 90% wynagrodzeń poszczególnych pracowników objętych wnioskiem o dofinansowanie wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne należnymi od tych wynagrodzeń (jednak nie więcej niż 90% kwoty minimalnego wynagrodzenia, powiększonego o składki na ubezpieczenia społeczne od pracodawcy, w odniesieniu do każdego pracownika).

Dofinansowanie jest wypłacane w okresach miesięcznych, po złożeniu oświadczenia o zatrudnianiu w danym miesiącu pracowników objętych umową oraz o ich kosztach wynagrodzeń i należnych od tych wynagrodzeń składek na ubezpieczenia społeczne (według stanu na ostatni dzień miesiąca, za który dofinansowanie jest wypłacane).

Przez okres dofinansowania oraz okres równy temu okresowi, po zakończeniu dofinansowania, organizacje pozarządowe oraz podmioty prowadzące działalność pożytku publicznego są zobowiązane do utrzymania w zatrudnieniu pracowników objętych umową. W razie niedotrzymania tego warunku będą musiały zwrócić dofinansowanie bez odsetek proporcjonalnie do okresu nieutrzymania w zatrudnieniu pracownika.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zze ustawy o COVID-19

 

14. Dofinasowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego

Pracodawcy przysługuje ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (dalej: PFRON) miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego. Od 31 marca 2020 r. zwiększyła się kwota maksymalnego dofinansowania do wynagrodzenia osób niepełnosprawnych. Ustawa nowelizująca zmieniła bowiem także przepisy ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.

W rezultacie tych zmian uległo podwyższeniu miesięczne dofinansowanie do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego. Dofinansowanie na osoby:

• o znacznym stopniu niepełnosprawności wzrosło z 1800 zł do 1950 zł;
• o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wzrosło z 1125 zł do 1200zł.

Ponadto dodatek do kwoty miesięcznego dofinansowania do wynagrodzenia osób niepełnosprawnych, którym orzeczono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, całościowe zaburzenia rozwojowe lub epilepsję oraz niewidomych wzrósł z 600 zł do 1200 zł - w przypadku osób o znacznym stopniu niepełnosprawności i z 600 zł do 900 zł - w przypadku osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności.

Uwaga!

Wzrosło dofinasowanie ze środków PFRON do miesięcznego wynagrodzenia pracowników o znacznym i umiarkowanym stopniu niepełnosprawności

 

Nie zmieniła się natomiast kwota dofinansowania do miesięcznego wynagrodzenia osoby o lekkim stopniu niepełnosprawności - nadal wynosi ona 450 zł. Także dodatek do kwoty dofinansowania w przypadku osób o lekkim stopniu niepełnosprawności pozostał na tym samym poziomie, wynoszącym 600 zł.

Znowelizowane przepisy stosuje się do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego za okres począwszy od kwietnia 2020 r.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 26a ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 426; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 81 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.

 

II. ZUS - rozwiązania dla płatników składek

 

1. Odroczenie terminu płatności lub rozłożenie na raty należności z tytułu składek bez opłaty prolongacyjnej

 

Jeżeli z powodu epidemii koronawirusa przedsiębiorca ma problemy z terminowym opłaceniem składek, może skorzystać z uproszczonej formy:

• odroczenia terminu płatności składek oraz
• rozłożenia na raty zaległych składek

(dotyczy wyłącznie składek za okres od 1 stycznia 2020 r.).

 

Powyższe ulgi zwolnione są z uiszczenia opłaty prolongacyjnej.

Aby skorzystać z wymienionych preferencji, należy złożyć opracowany przez ZUS "Wniosek o ulgę bez opłaty prolongacyjnej (odroczenie lub rozłożenie na raty) - RDU".

Wniosek ten musi zawierać m.in. informację, w jaki sposób epidemia koronawirusa wpłynęła na sytuację finansową płatnika składek i brak możliwości opłacenia w terminie należności zusowskich. Można go złożyć:

• w formie elektronicznej - za pośrednictwem portalu Platformy Usług Elektronicznych (PUE) ZUS,
• w formie papierowej - za pośrednictwem poczty lub osobiście w ZUS, pozostawiając wniosek w skrzynce na dokumenty oznakowanej napisem "Tarcza antykryzysowa" (bez kontaktu z pracownikiem ZUS).

Płatnik składek informację o rozstrzygnięciu wniosku otrzyma na PUE ZUS lub za pośrednictwem poczty. Jeśli rozstrzygnięcie ZUS będzie niekorzystne dla płatnika, wówczas może on złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Ma na to 7 dni, liczonych od dnia otrzymania informacji o rozstrzygnięciu pierwotnego wniosku.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 29 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 266; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 15zb ustawy o COVID-19

 

2. Zwolnienie małych firm z opłacenia składek do ZUS za marzec, kwiecień i maj 2020 r.

Ustawodawca przewidział zwolnienie z obowiązku opłacenia należnych za okres od 1 marca do 31 maja 2020 r. składek zusowskich dla:

• zgłoszonych przed 1 lutego 2020 r. do ZUS płatników składek, którzy na dzień 29 lutego 2020 r. zgłaszali do ubezpieczeń społecznych mniej niż 10 ubezpieczonych;
• osób prowadzących przed 1 lutego 2020 r. działalność gospodarczą, opłacających składki wyłącznie na własne ubezpieczenia społeczne i/lub ubezpieczenie zdrowotne, których przychód z tej działalności uzyskany w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek, nie jest wyższy niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r., czyli 15 681 zł (300% × 5227 zł).

 

Omawiane zwolnienie:

• dotyczy osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, tj.:

• samozatrudnionych,
• twórców i artystów,
• przedstawicieli wolnych zawodów,
• wspólników jednoosobowej spółki z o.o. oraz
• wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej, a także
• osób prowadzących publiczną lub niepubliczną szkołę bądź inną formę wychowania przedszkolnego

(zwolnieniu podlegają należności z tytułu składek ustalone od obowiązującej ww. osoby najniższej podstawy wymiaru tych składek);

• obejmuje składki na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne, na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych lub Fundusz Emerytur Pomostowych;
• w przypadku płatników składek (zgłaszających do ubezpieczeń społecznych nie więcej niż dziewięć osób) dotyczy składek wykazanych w deklaracjach rozliczeniowych i raportach imiennych złożonych za okres od marca do maja 2020 r., (a więc także składek za osoby zatrudnione). Dokumenty rozliczeniowe za powyższy okres należy złożyć do 30 czerwca 2020 r., chyba że płatnik składek jest zwolniony z ich składania.

 

Do uzyskania przedmiotowego zwolnienia niezbędne jest złożenie do ZUS, nie później niż do 30 czerwca 2020 r., wniosku, który zawiera:

• dane płatnika składek: imię i nazwisko, nazwę skróconą, numer NIP i REGON, a jeżeli płatnikowi składek nie nadano tych numerów lub jednego z nich - numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu, adres do korespondencji;
• oświadczenie płatnika składek potwierdzające uzyskanie w pierwszym miesiącu, za który jest składany wniosek o zwolnienie z opłacania składek, przychodu z działalności nie wyższego niż 300% prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2020 r.;
• inne informacje niezbędne do umorzenia składek;
• podpis wnioskodawcy.

Uwaga!

Płatnik składek może skorzystać z gotowego wniosku przygotowanego przez ZUS, tj. "Wniosku o zwolnienie z obowiązku opłacenia należności z tytułu składek za marzec - maj 2020 r. - RDZ"

Omawiany wniosek może być złożony w formie dokumentu papierowego albo elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo podpisem osobistym, za pomocą profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS.

Ze zwolnienia z obowiązku uiszczania składek skorzystają także rolnicy i ich domownicy objęci obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym rolników. W ich przypadku chodzi o składki na to ubezpieczenie za II kwartał 2020 r.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 31zo-31zz ustawy o COVID-19

3. Świadczenie postojowe dla przedsiębiorców oraz osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia i o dzieło

 

Świadczenie postojowe przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia COVID-19 doszło do co najmniej 30-dniowego przestoju w prowadzeniu działalności przez prowadzącego działalność, zleceniodawcę lub zamawiającego, z którym została zawarta umowa cywilnoprawna.

 

Osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą świadczenie postojowe przysługuje, jeżeli:

 

• 1. nie zawiesiła prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz jeżeli przychód z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe:
• był o co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc i
• nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS, obowiązującego na dzień złożenia wniosku;
  2. zawiesiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej po 31 stycznia 2020 r. oraz przychód z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

Uwaga!

Wskazanych wymogów nie stosuje się wobec przedsiębiorców opodatkowanych w formie karty podatkowej i korzystających ze zwolnienia podmiotowego z VAT.

Osobie wykonującej umowę cywilnoprawną świadczenie postojowe przysługuje, jeżeli:

• umowa cywilnoprawna została zawarta nie później niż 1 lutego 2020 r.;
• przychód z umowy cywilnoprawnej - w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe - nie był wyższy od 300% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału ogłaszanego przez Prezesa GUS, obowiązującego na dzień złożenia wniosku.

Świadczenie postojowe przysługuje w wysokości:

• 80% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2020 r., czyli w kwocie 2080 zł;
• sumy wynagrodzeń z tytułu wykonywania umów cywilnoprawnych - w przypadku gdy suma przychodów z umów cywilnoprawnych uzyskana w miesiącu poprzedzającym miesiąc, w którym został złożony wniosek o świadczenie postojowe, wynosi mniej niż 50% kwoty, minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2020 r., czyli mniej niż 1300 zł;
• 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w 2020 r., czyli w kwocie 1300 zł - w przypadku przedsiębiorców opodatkowanych w formie karty podatkowej i korzystających ze zwolnienia podmiotowego z VAT.

Uwaga!

W przypadku zbiegu praw do świadczeń postojowych - przysługuje tylko jedno świadczenie.

 

Wniosek o wypłatę świadczenia postojowego należy złożyć do ZUS. Osoby prowadzące działalność składają wniosek samodzielnie (formularz RSP-D), a osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych (formularz RSP-C) - za pośrednictwem zleceniodawcy lub zamawiającego. Świadczenie postojowe otrzymane na podstawie ustawy o COVID-19 jest zwolnione od podatku dochodowego (art. 52r ustawy o PIT).

 

Nienależnie pobrane świadczenia postojowe podlegają zwrotowi wraz z odsetkami za opóźnienie.

 

Rada Ministrów będzie mogła, w celu przeciwdziałania COVID-19, w drodze rozporządzenia, przyznać ponowną wypłatę świadczenia postojowego dla osób, które otrzymały to świadczenie na podstawie art. 15zu ustawy o COVID-19, mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii oraz skutki nimi wywołane. Użyte sformułowanie wskazuje, że świadczenie postojowe, o którym mowa, będzie mogło być przyznane najwyżej dwukrotnie. Pierwszy raz na podstawie ustawy, drugi - na podstawie rozporządzenia. Przy czym na drugie świadczenie będą mogli liczyć tylko ci uprawnieni, którzy otrzymali je najpierw na podstawie ustawy.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zq, art. 15zr, art. 15zs, art. 15 zt, art. 15zu, art. 15 zv, art. 15 zx ustawy o COVID-19

• art. 52r ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

4. Przesunięcie terminu wdrożenia PPK

W celu wsparcia przedsiębiorców w czasie epidemii koronawirusa, wydłużone zostały terminy na wdrożenie Pracowniczych Planów Kapitałowych (dalej: PPK) przez pracodawców z tzw. II etapu wdrożenia. Chodzi o podmioty zatrudniające co najmniej 50 osób według stanu na 30 czerwca 2019 r., które weszły w obowiązek utworzenia PPK 1 stycznia 2020 r.

W konsekwencji po zmianach, podmioty te muszą zawrzeć:

• umowę o zarządzanie PPK - najpóźniej do 27 października 2020 r. (zamiast do 24 kwietnia 2020 r.),
• umowę o prowadzenie PPK - najpóźniej do 10 listopada 2020 r. (zamiast do 11 maja 2020 r.).

Oznacza to wydłużenie czasu na wybór instytucji finansowej, w tym na zawarcie porozumienia w zakresie wyboru instytucji finansowej z zakładowymi organizacjami związkowymi lub reprezentacją osób zatrudnionych, oraz przesunięcie pierwszych wpłat do PPK.

Pracodawcy, którzy dokonali już wyboru instytucji finansowej, będą mogli zawrzeć umowę o zarządzanie PPK już teraz i nie czekać do ostatecznego terminu, przy czym umowę o prowadzenie PPK będą mogli zawrzeć w terminie przewidzianym dla III etapu wdrożenia (czyli dla podmiotów dających zatrudnienie co najmniej 20 osobom według stanu na 31 grudnia 2019 r.) i tym samym przesunąć pierwsze wpłaty do PPK.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 54 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.

 

III. Rozwiązania zasiłkowe

1. Zasiłek opiekuńczy

Ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8 przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy za okres nie dłuższy niż 14 dni. Zasiłek ten:

• jest należny w sytuacji gdy w związku ze zwalczaniem zakażenia wirusem i rozprzestrzeniania się choroby zakaźnej u ludzi, wywołanej tym wirusem nastąpi zamknięcie żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko;
• przyznaje się w trybie i na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej i nie wlicza się go do limitu 60 dni pobierania zasiłku opiekuńczego w roku kalendarzowym;
• przysługuje - niezależnie od posiadanego okresu ubezpieczenia chorobowego - łącznie obojgu rodzicom w wymiarze do 14 dni, niezależnie od liczby dzieci wymagających opieki w związku z zamknięciem placówki z powodu wirusa;
• jest wypłacany na podstawie oświadczenia ubezpieczonego.

Wzór oświadczenia o sprawowaniu opieki nad dzieckiem w wieku do 8 lat w związku z zamknięciem z powodu COVID-19 żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły:

OŚWIADCZENIE O SPRAWOWANIU OPIEKI NAD DZIECKIEM W WIEKU DO 8 LAT W ZWIĄZKU Z ZAMKNIĘCIEM Z POWODU COVID-19 ŻŁOBKA, KLUBU DZIECIĘCEGO, PRZEDSZKOLA LUB SZKOŁY Wypełnij to oświadczenie, jeżeli jesteś rodzicem i ubiegasz się o wypłatę dodatkowego zasiłku opiekuńczego z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w związku z zamknięciem z powodu COVID-19 żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza. Dane wnioskodawcy PESEL (jeśli nie masz nadanego numeru PESEL, podaj serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość) ……………………………………………………………………………………………………………………………………… Imię i Nazwisko ……………………………………………………………………………………………………………………………….. Adres ……………………………………………………………………………………………………………………………………………... Numer telefonu ………………………………………………………… Oświadczenie Oświadczam, że sprawowałam/em osobistą opiekę nad dzieckiem/dziećmi w okresie (podaj daty): od …………………….. do ………………..., od ………………….. do …………………, od ………………….. do ………………… w związku z zamknięciem z powodu COVID-19 żłobka - klubu dziecięcego - przedszkola - szkoły*/. Dane dziecka/ dzieci (imię, nazwisko, PESEL): …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Oświadczam, że w okresie, za który ubiegam się o zasiłek opiekuńczy: - był*/ / nie było*/ drugiego rodzica / współmałżonka mogącego zapewnić opiekę dziecku/dzieciom. Drugi rodzic / współmałżonek: - nie otrzymał dodatkowego zasiłku opiekuńczego*/, - otrzymał dodatkowy zasiłek opiekuńczy*/ z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem / dziećmi w wieku do ukończenia 8 lat w związku z zamknięciem z powodu COVID-19 żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza za ……………….. dni.   */ niepotrzebne skreślić   ……………………………………………... Data i podpis

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 4 ustawy o COVID-19

 

2. Zmiany dotyczące dodatkowego zasiłku opiekuńczego

Z uwagi na wydłużenie okresu zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola, szkoły lub innej placówki, do której uczęszcza dziecko, ustawa nowelizująca przyznała prawo do kolejnych 14 dni dodatkowego zasiłku opiekuńczego dla ubezpieczonego zwolnionego od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat.

Ponadto ustawodawca:

1. przyznał prawo do dodatkowego zasiłku opiekuńczego - w przypadku niemożności sprawowania opieki przez nianię lub dziennego opiekuna;
2. poszerzył krąg osób uprawnionych do tego zasiłku o ubezpieczonych zwolnionych od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki:

• nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności do ukończenia 18 lat albo orzeczeniem o niepełnosprawności bądź orzeczeniem o potrzebie kształcenia specjalnego,
• nad dorosłą osobą niepełnosprawną w przypadku zamknięcia szkoły, ośrodka rewalidacyjno-wychowawczego, ośrodka wsparcia, warsztatu terapii zajęciowej lub innej placówki pobytu dziennego o podobnym charakterze z powodu COVID-19, do których uczęszcza wspomniany niepełnosprawny.

Ustawa nowelizująca wprowadziła także:

1. zasiłek opiekuńczy dla osób objętych ubezpieczeniem społecznym rolników sprawujących opiekę nad:

• dzieckiem do lat 8,
• dzieckiem do lat 18 (jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności)

- w przypadku zamknięcia placówki oświatowej z powodu zwalczania epidemii koronawirusa.

Stawka dzienna zasiłku opiekuńczego wynosi 32,41 zł (tj. 1/30 kwoty emerytury podstawowej, która od 1 marca 2020 r. wynosi 972,40 zł). Zasiłek opiekuńczy wypłacany będzie przez KRUS;

2. możliwość wykonywania dodatkowej pracy (np. w ramach dyżuru medycznego poza godzinami sprawowania opieki nad dzieckiem) przez osoby wykonujące zawody medyczne oraz możliwość wykonywania pracy zdalnej przez takie osoby w okresie obowiązkowej kwarantanny - bez utraty prawa do zasiłku opiekuńczego przez te osoby na podstawie art. 17 ustawy zasiłkowej.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 4a, art. 4b ustawy o COVID-19

 

 

3. Świadczenie rehabilitacyjne

Jeżeli ważność orzeczenia lekarza orzecznika, stanowiącego podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego upłynie:

• w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii albo
• w okresie 30 dni po odwołaniu stanu zagrożenia lub epidemi

- to zachowuje ważność na okres kolejnych 3 miesięcy liczonych od dnia upływu terminu ważności tego orzeczenia. Dzieje się tak pod warunkiem, że przedłużenie to nie spowoduje przekroczenia maksymalnego okresu pobierania tego świadczenia, tj. 12 miesięcy.

 

Omawiane przedłużenie dotyczy sytuacji, w której osoba pobierająca świadczenie rehabilitacyjne złoży wniosek o ustalenie uprawnień do świadczenia na dalszy okres, przed upływem terminu ważności tego orzeczenia.

 

Prawo do świadczenia rehabilitacyjnego w tym przypadku ulega wydłużeniu do końca miesiąca kalendarzowego, w którym upłynie wydłużony termin ważności tego orzeczenia, bez konieczności wydania w tej sprawie decyzji.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zc ust. 2 i 3 ustawy o COVID‑19

4. Zwolnienia lekarskie na telefon

W związku z przeciwdziałaniem COVID-19 lekarze i dentyści mogą udzielać świadczeń opieki zdrowotnej za pośrednictwem systemu teleinformatycznego udostępnionego przez ministra właściwego ds. zdrowia. Są to tzw. teleporady. Lekarz lub dentysta, który zamierza udzielać teleporad, musi złożyć w tej sprawie wniosek w formie elektronicznej, a następnie jest zobowiązany prowadzić dokumentację teleporad, tzw. kartę porady. Kartę teleporady przechowuje się przez okres 30 dni od dnia udzielenia takiej porady.

Karta teleporady zawiera:

1. oznaczenie pacjenta:

a) imię i nazwisko,

b) numer PESEL, a w jego braku serię i numer innego dokumentu potwierdzającego tożsamość,

c) datę urodzenia oraz płeć, jeżeli numer PESEL nie został nadany,

d) adres miejsca zamieszkania,

e) adres poczty elektronicznej,

f) numer telefonu do kontaktu;

2. oznaczenie osoby udzielającej teleporady:

a) imię i nazwisko,

b) tytuł zawodowy,

c) numer prawa wykonywania zawodu;

3. informacje dotyczące stanu zdrowia oraz zalecanego procesu diagnostycznego i leczniczego:

a) rozpoznanie choroby lub problemu zdrowotnego,

b) zalecenia (w tym okres absencji chorobowej),

c) informacje o wystawionych zaświadczeniach, receptach lub skierowaniach,

d) inne informacje istotne dla procesu leczenia.

Oznacza to, że lekarze mogą wystawiać e-zwolnienia telefonicznie podczas udzielania teleporady.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 7 ust. 4-11 ustawy o COVID-19

 

IV. Rozwiązania dla świadczeniobiorców (emerytury, renty)

1. Wydłużenie terminu ważności orzeczeń lekarskich wydanych przez ZUS

Orzeczenia wydawane przez lekarza orzecznika ZUS o:

• częściowej niezdolności do pracy,
• całkowitej niezdolności do pracy,
• całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji,
• niezdolności do samodzielnej egzystencji,

których ważność kończy się w czasie trwania stanu epidemicznego, stanu epidemii albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu - zachowują swoją ważność na okres kolejnych 3 miesięcy liczonych od dnia upływu terminu ważności.

Warunkiem skorzystania z wydłużenia terminu jest złożenie wniosku o ustalenie uprawnień do świadczenia na dalszy okres przed upływem terminu ważności orzeczenia i nowe orzeczenie nie zostało wydane przed dniem wejścia w życie niniejszej regulacji.

Prawo do świadczeń uzależnionych od stwierdzenia niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji ulega wydłużeniu do końca miesiąca kalendarzowego, w którym upłynie wydłużony termin ważności tego orzeczenia, bez konieczności wydania decyzji w tej sprawie.

Wydłużeniu ulega również termin ważności książki inwalidy wojennego (wojskowego), legitymacji osoby represjonowanej, legitymacji emeryta-rencisty oraz emeryta-rencisty wojskowego, a także karty parkingowej wydanej przed dniem wejścia w życie niniejszej regulacji, jeżeli w dokumencie tym określono termin jej ważności.

Jeżeli w wyniku późniejszego wydania orzeczenia o niezdolności do pracy, okaże się, że w okresie wydłużenia prawa do świadczenia, świadczeniobiorcy przysługiwała wyższa kwota świadczenia, wówczas wyrównanie zostanie wypłacone od miesiąca, w którym powstało prawo do jego podwyższenia.

Powyższe zasady mają także zastosowanie do orzeczeń wojskowych komisji lekarskich wydanych na podstawie art. 21 ust. 1 ustawy z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zc ust. 1, 3, 4 ustawy o COVID‑19

 

V. Podatki dochodowe - rozwiązania dla firm

1. Koszty uzyskania przychodów

1.1. Zakup środków odkażających oraz środków ochrony osobistej

Przedsiębiorca, który w związku z epidemią koronawirusa nabywa środki odkażające w postaci:

• mydeł oraz płynów odkażających udostępnianych bezpośrednio do użytku pracownikom oraz
• płynów i proszków wykorzystywanych do odkażania powierzchni oraz sprzętu znajdujących się w jego siedzibie

- może tego rodzaju wydatki zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Do kosztów przedsiębiorca może również zaliczyć środki ochrony osobistej, takie jak maseczki oraz rękawiczki jednorazowe. Z całą pewnością są to wydatki mające na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się koronawirusa wśród pracowników, dzięki czemu działalność prowadzona przez przedsiębiorcę może być kontynuowana. Pracodawca realizuje w ten sposób ciążący na nim obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (art. 304 Kodeksu pracy).

W praktyce zdarzają się sytuacje, kiedy to z powodu kłopotów z zakupem profesjonalnych środków odkażających przedsiębiorcy decydują się na zakup spirytusu w celu samodzielnego przygotowania takich środków. I tu pojawia się wątpliwość co do możliwości rozliczenia tego rodzaju wydatku w kosztach podatkowych z uwagi na ograniczenia przewidziane w art. 23 ust. 1 pkt 23 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568 (dalej: updof) oraz art. 16 ust. 1 pkt 28 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019, poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568 (dalej: updop). Z przepisów tych wynika, że podatnicy nie mogą zaliczać do kosztów podatkowych kosztów reprezentacji, w szczególności poniesionych na usługi gastronomiczne, zakup żywności oraz napojów, w tym alkoholowych. W przedstawionym przypadku z całą pewnością nie można mówić o dokonywaniu wydatków o charakterze reprezentacyjnym. Zakupiony alkohol nie służy celom konsumpcyjnym, a jedynie higienicznym w związku z szerząca się epidemią wirusa zagrażającego życiu ludzi. Przedsiębiorca, pozbawiony możliwości zakupu na rynku profesjonalnych środków odkażających, jest zmuszony do ich samodzielnego przygotowania tak, aby mógł odkażać nimi powierzchnie i sprzęty znajdujące się w siedzibie prowadzonej przez niego firmy, dzięki czemu prowadzona przez niego działalność gospodarcza może być kontynuowana. Jednocześnie jego postępowanie jest zgodne z zaleceniami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, która wzywa wszystkich obywateli do jak najczęstszego mycia rąk i odkażania miejsc i rzeczy często dotykanych i używanych. Prawo do rozliczenia w kosztach wydatków na zakup spirytusu wykorzystywanego przez przedsiębiorcę do celów dezynfekcyjnych potwierdziło również MF w odpowiedzi udzielonej 16 marca 2020 r. na pytanie redakcji "Mk" w tej sprawie. Podkreśliło jednak bardzo wyraźnie, że to na przedsiębiorcy będzie ciążył obowiązek wykazania związku tego wydatku z przychodem. Czytamy w niej:

MF

(…) wydatek na zakup spirytusu rektyfikowanego jest kwalifikowany do kosztów uzyskania przychodów na podstawie ogólnej zasady wynikającej z przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w katalogu kosztów nieuznawanych za koszty uzyskania przychodów. Tym samym, wydatek na zakup spirytusu rektyfikowanego może być kosztem podatkowym, jeżeli ma on chociażby pośredni związek z osiąganymi przychodami lub zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła przychodów. Do kosztów uzyskania przychodów mogą być zaliczane środki niezbędne dla utrzymania czystości czy dezynfekcji.

Ciężar wykazania związku pomiędzy ponoszonymi kosztami a uzyskiwanymi przychodami spoczywa na podatniku. Oznacza to, że na podatniku spoczywa obowiązek wykazania, że wydatek ten jest racjonalnie uzasadniony z punktu widzenia zapewnienia sprawnego funkcjonowania przedsiębiorstwa i nie dotyczy wydatku wyłączonego z kosztów podatkowych. Przy czym każdy przypadek powinien być oceniany indywidualnie i nie można wskazać w tym zakresie ogólnej zasady.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 22 ust. 1 i art. 23 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 15 ust. 1 i art. 16 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019, poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

1.2. Zakup usług dezynfekcji siedziby przedsiębiorstwa.

Przedsiębiorca może również zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wydatki, jakie ponosi na zakup od podmiotu zewnętrznego usług polegających na dezynfekcji pomieszczeń znajdujących się w siedzibie prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa. Z całą pewnością są to wydatki mające na celu zapobieganie rozprzestrzenianiu się koronawirusa wśród pracowników, dzięki czemu działalność prowadzona przez przedsiębiorcę może być kontynuowana. Pracodawca realizuje w ten sposób ciążący na nim obowiązek zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (art. 304 Kodeksu pracy).

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019, poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

1.3. Wynagrodzenia wypłacane za pracę w trakcie epidemii koronawirusa

 

W trakcie epidemii koronawirusa wielu pracodawców zdecydowało się na wydanie wewnętrznych zaleceń dotyczących postępowania pracowników w przypadku gdy wrócili oni z rejonów objętych koronawirusem. Zgodnie z nimi tacy pracownicy przez okres wskazany w tego rodzaju zaleceniach mają pozostać w domu. W takim przypadku pracodawcy mogą zdecydować się wypłacać pracownikom za ten okres wynagrodzenia, nawet gdy z uwagi na charakter pracy nie mogą oni jej wykonywać chociażby w formie pracy zdalnej. Wynagrodzenia te pracodawca może zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów. Decydując się na izolację potencjalnie chorych pracowników, pracodawca zmniejsza szanse zakażenia przez takie osoby pozostałych pracowników, co mogłoby doprowadzić (szczególnie w przypadku małych firm) do konieczności zawieszenia na jakiś czas prowadzonej działalności gospodarczej, a co za tym idzie do nieuzyskiwania przychodów na bieżąco. Izolacja osób potencjalnie zakażonych jest ponadto zgodna z zaleceniami Państwowej Inspekcji Sanitarnej, która wzywa wszystkich obywateli, którzy przebywali w rejonach zagrożonych, do pozostania w domu i samoobserwacji. Pracodawca może również zaliczyć do kosztów wynagrodzenia wypłacane pracownikom, którzy na polecenie pracodawcy pozostali w domu z powodu objawów chorobowych, nawet gdy w tym czasie nie świadczyli pracy. W przypadku przedłużającego się przeziębienia, które nie okazało się chorobą spowodowaną koronawirusem, pracodawca powinien jednak zalecać pracownikowi wzięcie zwolnienia lekarskiego.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 22 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019, poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

2. Przychody pracowników

2.1. Środki odkażające oraz środki ochrony osobistej przekazane pracownikom

 

Pracownik, któremu pracodawca przekazuje środki odkażające np. w postaci butelek z żelem antybakteryjnym oraz środki ochrony osobistej, takie jak rękawiczki jednorazowe czy maseczki ochronne, nie uzyskuje z tego tytułu przychodu ze stosunku pracy.

Przychodem pracownika ze stosunku pracy jest nie tylko otrzymywane przez niego wynagrodzenie, lecz także wartość nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od pracodawcy (art. 12 ust. 1 updof). Kiedy nieodpłatne świadczenie jest przychodem pracownika rozstrzygnął Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 8 lipca 2014 r., sygn. akt K 7/13. Stwierdził w nim, że za przychód pracownika mogą być uznane tylko takie świadczenia nieodpłatne, które łącznie spełniają następujące warunki:

● po pierwsze, zostały spełnione za zgodą pracownika (pracownik skorzystał z nich w pełni dobrowolnie),

● po drugie, zostały spełnione w interesie pracownika (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść,

● po trzecie, korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

W przypadku przekazywania pracownikom środków odkażających oraz środków ochrony osobistej z całą pewnością takie postępowanie leży w interesie pracodawcy. W ten sposób chce on zapobiegać szerzeniu się koronawirusa wśród pracowników, dzięki czemu jest w stanie zachować ciągłość prowadzonej działalności gospodarczej. Takie postępowanie pracodawca zmniejsza również ryzyko skorzystania przez pracowników z możliwości powstrzymania się od pracy, jaką daje im art. 210 § 1 Kodeksu pracy. Na podstawie tego przepisu, w przypadku gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 12 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

3. PIT - rozwiązania wprowadzane tarczą antykryzysową

3.1. Przedłużenie do 1 czerwca 2020 r. terminu zapłaty zaliczek pobranych w marcu i kwietniu

Płatnicy, którzy ponieśli negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu epidemii koronawirusa, zyskali więcej czasu na wpłatę zaliczek na PIT pobranych w marcu i kwietniu 2020 r. od:

• przychodów ze stosunku służbowego, ze stosunku pracy, z pracy nakładczej, ze spółdzielczego stosunku pracy,
• zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego.

Mają na to czas do 1 czerwca 2020 r.

Przykład 1

Pracodawca pobrał w marcu 2020 r. zaliczki na PIT od wypłaconych w tym miesiącu wynagrodzeń. Powinien je przekazać do urzędu skarbowego do 20 kwietnia 2020 r., czyli do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym je pobrał. Zobowiązuje go do tego art. 38 ust. 1 updof. Dzięki wprowadzonej prolongacie pracodawca, jeżeli poniesienie negatywne konsekwencje z powodu epidemii koronawirusa, może wpłacić te zaliczki do 1 czerwca 2020 r. Ta sama zasada dotyczy zaliczek, które pobierze w kwietniu 2020 r. Pracodawca zamiast wpłacić je do 20 maja 2020 r., może to zrobić do 1 czerwca 2020 r.

 

Do 1 czerwca 2020 r. wydłużono również termin wpłaty zaliczek pobranych w marcu i kwietniu 2020 r. przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej wypłacające świadczenia z tytułu:

• umów zlecenia i umów o dzieło zawartych z podmiotami, które nie wykonują tych umów w ramach prowadzonej działalności gospodarczej,
• praw autorskich i praw pokrewnych.

 

Przykład 2

Przedsiębiorca pobrał w marcu 2020 r. zaliczkę na PIT od wynagrodzenia wypłaconego z tytułu umowy zlecenia, którą zawarł z innym podatnikiem na okres marzec-maj 2020 r. Pobraną zaliczkę powinien przekazać do urzędu skarbowego do 20 kwietnia 2020 r., czyli do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym ją pobrał. Zobowiązuje go do tego art. 42 ust. 1 updof. Dzięki wprowadzonej prolongacie przedsiębiorca ten, jeżeli poniesie negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu epidemii koronawirusa, może wpłacić zaliczkę pobraną w marcu 2020 r. do 1 czerwca 2020 r. Również zaliczkę, którą pobierze w kwietniu 2020 r., będzie mógł wpłacić zamiast do 20 maja 2020 r. - do 1 czerwca 2020 r. Zaliczkę, którą pobierze w maju 2020 r., będzie musiał wpłacić już na normalnych zasadach, czyli do 22 czerwca 2020 r. (termin ulegnie przesunięciu, ponieważ w 2020 r. 20 czerwca przypada w sobotę).

 

Tabela 1. Terminy wpłaty zaliczek pobranych w marcu i kwietniu 2020 r.

Miesiąc, w którym pobrano zaliczkę	Standardowy termin wpłaty zaliczki	Wydłużony termin wpłaty zaliczki
marzec 2020 r.	do 20 kwietnia 2020 r.	do 1 czerwca 2020 r.
kwiecień 2020 r.	do 20 maja 2020 r.	do 1 czerwca 2020 r.

 

Uwaga!

Płatnicy, którzy zdecydują się na wpłatę zaliczek pobranych w marcu i kwietniu 2020 r. w terminie wydłużonym do 1 czerwca 2020 r., nie muszą w tej sprawie składać żadnych oświadczeń lub zawiadomień do urzędu skarbowego.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52o ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

3.2. Wyższe limity dla niektórych zwolnień z PIT

Od 31 marca 2020 r. wzrosły limity zwolnień z PIT dla niektórych świadczeń otrzymywanych przez podatników. W niektórych przypadkach zwolnienie w wyższej wysokości przysługuje tylko w odniesieniu do świadczeń otrzymanych w 2020 r. W innych przypadkach podatnicy skorzystają z podwyższonych kwot zwolnienia nie tylko w 2020 r., ale również w 2021 r. (zob. tabelę 2).

Tabela 2. Zmiany w wysokości niektórych zwolnień z PIT obowiązujące od 31 marca 2020 r.

Rodzaj świadczenia zwolnionego z PIT	Wysokość zwolnienia obowiązująca do 30 marca 2020 r.	Wysokość zwolnienia obowiązująca od 31 marca 2020 r.
Zapomogi otrzymane z funduszu zakładowej lub międzyzakładowej organizacji związkowej przez pracowników należących do tej organizacji. Chodzi o zapomogi inne niż otrzymane: w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci. (art. 21 ust. 1 pkt 9a updof)	1000 zł	3000 zł Uwaga! Zwolnienie w podwyższonej kwocie dotyczy zapomóg otrzymanych tylko w 2020 r.
Zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci, sfinansowane z innych źródeł niż fundusz socjalny, ZFŚS, fundusze związków zawodowych lub zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra (art. 21 ust. 1 pkt 26 lit. b updof)	6000 zł	10 000 zł Uwaga! Zwolnienie w podwyższonej kwocie dotyczy zapomóg otrzymanych tylko w 2020 r.
Świadczenia rzeczowe (niebędące bonami, talonami lub innymi znakami uprawniającymi do ich wymiany na towary lub usługi) oraz świadczenia pieniężne, otrzymane przez pracownika w związku z finansowaniem działalności socjalnej, o której mowa w przepisach o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, sfinansowane w całości ze środków ZFŚS lub funduszy związków zawodowych (art. 21 ust. 1 pkt 67 updof)	1000 zł	2000 zł Uwaga! Zwolnienie w podwyższonej kwocie dotyczy świadczeń otrzymanych w 2020 r. i 2021 r.
Dopłaty do zorganizowanego wypoczynku dzieci i młodzieży do lat 18, sfinansowane ze źródeł innych niż fundusz socjalny, ZFŚS lub zgodnie z odrębnymi przepisami wydanymi przez właściwego ministra. (art. 21 ust. 1 pkt 78 lit. b updof)	2000 zł	3000 zł Uwaga! Zwolnienie w podwyższonej kwocie dotyczy dopłat otrzymanych w 2020 r. i 2021 r.

 

Należy pamiętać, że podwyższone limity są limitami rocznymi. Co to oznacza w praktyce - wyjaśniamy na przykładach.

Przykład 3

W lutym 2020 r. pracownik otrzymał dofinansowanie do wypoczynku dziecka w kwocie 2000 zł. Dofinansowanie było w całości zwolnione z PIT na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 78 lit. b updof. W sierpniu 2020 r. ten sam pracownik otrzyma kolejne dofinansowanie do wypoczynku dziecka w kwocie 2000 zł. W przypadku tego drugiego dofinansowania, tylko jego część może korzystać ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 78 lit. b updof. Zwolniona będzie kwota 1000 zł. Nadwyżka ponad tę kwotę będzie opodatkowana. Wynika to z tego, że w 2020 r. roczny limit zwolnienia przysługującego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 78 lit. b updof wynosi 3000 zł. Pracownik otrzymał w sumie kwotę 4000 zł (2000 zł w lutym 2020 r. i 2000 zł w sierpniu 2020 r.). Przekroczył zatem kwotę zwolnioną o 1000 zł. Obliczając kwotę przysługującego zwolnienia, nie należy odrębnie traktować limitu obowiązującego do 30 marca 2020 r. i limitu wprowadzonego od 31 marca 2020 r. Takie postępowanie prowadziłoby do zwolnienia z opodatkowania zarówno kwoty otrzymanej przez pracownika w lutym 2020 r., jak i tej, którą otrzyma w sierpniu 2020 r. W rzeczywistości kwota zwolniona wyniosłaby wtedy nie 3000 zł, a 4000 zł, czyli zostałaby zawyżona o 1000 zł.

 

Przykład 4

W lutym 2020 r. pracownik otrzymał zapomogę z powodu pożaru w wysokości 5000 zł. Kwota zapomogi była w całości zwolniona na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 26 lit. b updof. W momencie jej wypłaty limit zwolnienia wynosił bowiem 6000 zł. We wrześniu 2020 r. ten sam pracownik otrzyma kolejną zapomogę z powodu choroby w kwocie 3000 zł. Otrzymana kwota będzie również w całości zwolniona z PIT. Wynika to z tego, że podwyższony od 31 marca 2020 r. roczny limit zwolnienia dla zapomóg otrzymywanych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 26 lit. b updof wynosi w 2020 r. 10 000 zł. Zatem obie otrzymane przez pracownika zapomogi mieszcząc się w tym limicie (5000 zł + 3000 zł = 8000 zł).

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52l ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 101 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.

3.3. Zwolnienie z PIT świadczeń postojowych

Zwolnione z PIT są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w 2020 r.:

• świadczenia postojowe, o których mowa w art. 15zq ustawy o COVID-19,
• świadczenia polegające na zakwaterowaniu i wyżywieniu, o których mowa w art. 15x ust. 3 pkt 1 ustawy o COVID-19; uregulowanie dotyczy zakwaterowania i wyżywienia, które pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom zatrudnionym m.in. w przedsiębiorstwach prowadzących działalność polegającą na zapewnieniu funkcjonowania systemów i obiektów infrastruktury krytycznej w rozumieniu ustawy z 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz.U. z 2019 r. poz. 1398 ze zm.) czy na stacjach paliwowych, jeżeli z powodu stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii pracodawca czasowo zmienił tym osobom system lub rozkład czasu pracy albo polecił świadczenie pracy w godzinach nadliczbowych w zakresie i wymiarze niezbędnym dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania takich przedsiębiorstw lub stacji.

Zwolnienie obowiązuje od 31 marca 2020 r.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52m ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 101 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.

 

3.4. Brak przychodu opodatkowanego PIT po stronie przedsiębiorców zwolnionych ze składek ZUS

Przedsiębiorcy, którzy zostali zwolnieni z opłacania składek na ZUS za okres marzec-maj 2020 r. na podstawie art. 31zo ustawy o COVID-19, osiągają z tego tytułu przychód w postaci zaoszczędzenia wydatków, jakie musieliby ponieść. Na podstawie art. 31zx ustawy o COVID-19 przychód ten nie stanowi jednak przychodu w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Dzięki wprowadzeniu tej regulacji przedsiębiorcy, którzy skorzystają ze zwolnienia z opłacania składek na ZUS w tym okresie, nie zapłacą z tego tytułu PIT.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 31zx ustawy o COVID-19

 

3.5. Przedłużenie do 31 lipca 2020 r. terminu na złożenie e-sprawozdania

Podatnicy PIT prowadzący księgi rachunkowe, zobowiązani do sporządzenia sprawozdania finansowego, muszą je przekazać Szefowi KAS w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej udostępnianej na podstawie art. 45 ust. 1g ustawy o rachunkowości. Mają na to czas do upływu terminu do złożenia zeznania PIT. To oznacza, że e-sprawozdanie za 2019 r. podatnicy PIT powinni przekazać Szefowi KAS do 30 kwietnia 2020 r.

W związku z epidemią koronawirusa Minister Finansów otrzymał delegację do określenia w drodze rozporządzenia innego terminu złożenia przez podatników PIT e-sprawozdania. Korzystając z tego uprawnienia, 31 marca 2020 r. wydał rozporządzenie w sprawie określenia innych terminów wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji (Dz.U. z 2020 r. poz. 570). Wydłużył w nim termin złożenia przez podatników PIT e-sprawozdania do Szefa KAS do 31 lipca 2020 r.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zzh ust. 1 pkt 3 ustawy o COVID-19

 

3.6. Brak sankcji za złożenie zeznania rocznego PIT po terminie

 

Podatnicy, którzy złożą zeznanie roczne PIT i wpłacą podatek po 30 kwietnia 2020 r., nie poniosą z tego tytułu negatywnych konsekwencji. Warunkiem jest, że zrobią to najpóźniej 31 maja 2020 r. W takim przypadku organ nie będzie wobec nich wszczynał postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, a wszczęte umorzy. Podatnik, który złoży zeznanie roczne PIT i wpłaci podatek do końca maja 2020 r., nie musi wysyłać do urzędu skarbowego tzw. czynnego żalu. Złożenie zeznania oraz wpłata podatku w tym terminie jest równoznaczne ze złożeniem tzw. czynnego żalu.

Uwaga!

Brak sankcji karno-skarbowych za złożenie zeznania PIT i wpłatę podatku po 30 kwietnia 2020 r. dotyczy tylko tych podatników, którzy zrobią to do 31 maja 2020 r. Podatnicy, którzy złożą zeznanie PIT i wpłacą podatek po tym, poniosą tego konsekwencje karno-skarbowe.

 

Tabela 3. Terminy złożenia zeznań rocznych PIT za 2019 r.

Rodzaje zeznań rocznych PIT	Standardowy termin złożenia zeznania i wpłaty podatku	Wydłużony termin złożenia zeznania i wpłaty podatku
PIT-36, PIT-36S, PIT-36L, PIT-36LS, PIT-37, PIT-38, PIT-39	30 kwietnia 2020 r.	31 maja 2020 r.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zzj ustawy o COVID-19

 

4. PIT i CIT - wspólne rozwiązania wprowadzane tarczą antykryzysową

4.1. Wsteczne rozliczenie straty podatkowej

Podatnicy, którzy z powodu koronawirusa:

• poniosą w 2020 r. stratę z pozarolniczej działalności gospodarczej oraz
• uzyskają w 2020 r. łączne przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej niższe o co najmniej 50% od łącznych przychodów uzyskanych w 2019 r. z tej działalności

- będą mogli jednorazowo obniżyć dochód lub przychód uzyskany w 2019 r. z pozarolniczej działalności gospodarczej o wysokość tej straty, jednak nie więcej niż o kwotę 5 000 000 zł. W tym celu podatnik będzie musiał złożyć korektę zeznania za 2019 r. Strata, która nie zostanie odliczona w korekcie zeznania za 2019 r., będzie podlegała odliczeniu na dotychczasowych zasadach.

Przykład 5

Podatnik prowadzi działalność gospodarczą w zakresie gastronomii. W 2020 r. z powodu epidemii koronawirusa poniósł stratę w wysokości 120 000 zł. Jego dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej były w 2020 r. niższe o co najmniej 50% od łącznych dochodów uzyskanych w 2019 r. z tej działalności. Za 2019 r. podatnik osiągnął dochód wynoszący 320 000 zł. Dzięki nowym regulacjom podatnik może odliczyć całą stratę poniesioną w 2020 r., tj. 120 000 zł, składając korektę zeznania za 2019 r. Gdyby omawiane przepisy nie zostały wprowadzone, podatnik mógłby odliczyć poniesioną stratę najwcześniej w zeznaniu za 2021 r.

 

Przykład 6

Spółka z o.o. z powodu epidemii koronawirusa poniosła w 2020 r. stratę w wysokości 5 500 000 zł. Jej dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej były w 2020 r. niższe o co najmniej 50% od łącznych dochodów uzyskanych w 2019 r. Za 2019 r. spółka osiągnęła dochód wynoszący 5 800 000 zł. Dzięki nowym regulacjom, spółka w korekcie zeznania za 2019 r. może odliczyć jednorazowo stratę w wysokości 5 000 000 zł. Pozostałą część poniesionej w 2020 r. straty, tj. 500 000 zł (5 500 000 zł - 5 000 000 zł) może odliczyć w zeznaniach za 2021 r., 2022 r. 2023 r. i 2024 r. Przy czym odliczenie w każdym z tych lat nie może przekroczyć 50% wysokości tej straty. Gdyby omawiane przepisy nie zostały wprowadzone, spółka mogłaby odliczyć poniesioną w 2020 r. stratę najwcześniej w zeznaniu za 2021 r.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52k ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 38f ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019, poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

4.2. Jednorazowe odpisy amortyzacyjne od środków trwałych nabytych do produkcji towarów potrzebnych do walki z koronawirusem

Podatnicy mogą dokonywać jednorazowych odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych:

• nabytych w celu produkcji towarów związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 i
• wprowadzonych do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w 2020 r.

Uwaga!

Przez przeciwdziałanie COVID-19 rozumie się wszelkie czynności związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków, w tym społeczno-gospodarczych choroby (art. 2 ust. 2 ustawy o COVID-19).

 

Ustawodawca wskazał przykładowy katalog towarów, które są uważane za związane z przeciwdziałaniem COVID-19. Wykaz przedstawiamy w tabeli 4. To oznacza, że podatnik może dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego od środków trwałych, które nabył do produkcji innych, niewymienionych wprost przez ustawodawcę towarów, jeżeli są one związane z przeciwdziałaniem COVID-19.

Tabela 4. Towary uważane za związane z przeciwdziałaniem COVID-19

Lp.	Rodzaj towaru
1.	maseczki ochronne
2.	Respiratory
3.	środki odkażające
4.	medyczna odzież ochronna
5.	ochraniacze na obuwie
6.	Rękawiczki
7.	Okulary
8.	Gogle
9.	środki do dezynfekcji i higieny rąk

 

Przepisy wprowadzające możliwość dokonania jednorazowego odpisu amortyzacyjnego od środków trwałych nabytych do produkcji towarów związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 nie wskazują limitu jednorazowego odpisu amortyzacyjnego oraz nie wymieniają grup podatników, którzy z takiego jednorazowego odpisu mogą skorzystać. Prowadzi to do wniosku, że z tego rodzaju odpisu może skorzystać każdy podatnik PIT i CIT, zaś wysokość dokonanego przez niego odpisu jednorazowego jest nieograniczona.

Należy zwrócić uwagę na to, że decydując się na umożliwienie podatnikom dokonywania jednorazowych odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych nabywanych przez nich do produkcji towarów związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, ustawodawca nie wskazał, kiedy podatnicy mogą najwcześniej dokonać takiego odpisu. Należy przyjąć, że powinny tu obowiązywać takie same terminy, jakie przewidziano dla dokonywania jednorazowych odpisów amortyzacyjnych na podstawie art. 22k ust. 7 updof i art. 16k ust. 7 updop. To oznacza, że podatnik, który nabył taki środek trwały, może dokonać jednorazowego odpisu amortyzacyjnego nie wcześniej niż w miesiącu, w którym środek trwały został wprowadzony do ewidencji środków trwałych.

Przykład 7

Podatnik nabył na początku kwietnia 2020 r. maszynę do produkcji gogli dla personelu medycznego. Koszt zakupu maszyny to 120 000 zł netto. Podatnik odliczył VAT od tego zakupu. Maszynę wprowadził w kwietniu 2020 r. do ewidencji środków trwałych. Podatnik jest uprawniony do dokonania jednorazowego odpisu amortyzacyjnego od tej maszyny w kwocie 120 000 zł już w kwietniu 2020 r.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52s ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 38k ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019, poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

 

4.3. Zwolnienie dłużników z obowiązku stosowania regulacji dotyczących ulgi na złe długi

Dłużnicy zostali zwolnieni z obowiązku zwiększania dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki miesięcznej lub kwartalnej o wartość niezapłaconych zobowiązań. Warunkiem skorzystania przez nich z tego zwolnienia jest spełnienie warunków przedstawionych w tabeli 5.

Tabela 5. Warunki zwolnienia dłużnika z obowiązku stosowania regulacji dotyczących tzw. ulgi na złe długi

Lp.	Warunek
1.	Podatnik poniósł w danym okresie rozliczeniowym negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19;
2.	Uzyskane przez podatnika w danym okresie rozliczeniowym przychody są niższe o co najmniej 50% w stosunku do analogicznego okresu poprzedniego roku podatkowego, a w przypadku podatnika, który rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej w 2019 r. - w stosunku do uzyskanych w tym roku średnich przychodów. Uwaga! Warunek ten nie ma zastosowania do podatników, którzy: 1) stosowali w 2019 r. formę opodatkowania w przypadku której nie ustala się przychodów (np. kartę podatkową), 2) rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej w ostatnim kwartale 2019 r. i nie uzyskali w tym okresie przychodów, 3) rozpoczęli działalność w 2020 r.

Ustawodawca w nowododanych przepisach updof i updop zdefiniował, co należy rozumieć przez średnie przychody. Definicje te różnią się jednak od siebie. I tak, z art. 52q ust. 3 updof wynika, że przez średnie przychody rozumie się kwotę stanowiącą iloraz przychodów, o których mowa w art. 14 updof, uzyskanych w poprzednim roku podatkowym i liczby miesięcy, w których była prowadzona ta działalność. Z kolei z art. 38i ust. 3 updop wynika, że przez średnie przychody rozumie się kwotę stanowiącą iloraz przychodów, o których mowa w art. 12 updop, uzyskanych w roku rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej i liczby miesięcy, w których była prowadzona ta działalność. Skoro podatnicy, którzy rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej w 2019 r., ustalając jak bardzo z powodu epidemii koronawirusa w wybranym okresie rozliczeniowym 2020 r. spadły ich przychody, mają porównywać przychody osiągnięte w tym konkretnym okresie rozliczeniowym 2020 r. do średnich przychodów osiągniętych w 2019 r., to sposób, w jaki podatnicy PIT mają ustalić te średnie przychody osiągnięte w 2019 r. budzi wątpliwości. Czy ustalając je powinni oni brać pod uwagę - tak jak literalnie wynika z przywołanej wcześniej definicji zawartej w przepisach updof - przychody osiągnięte w poprzednim roku podatkowym, czyli w 2018 r.? Jest to przecież niemożliwe, chociażby dlatego, że tacy podatnicy nie prowadzili wtedy w ogóle działalności gospodarczej. Należy uznać, że nie taki był cel ustawodawcy. W związku z tym, ustalając średnie przychody osiągnięte w 2019 r., podatnicy PIT powinni brać pod uwagę przychody uzyskane w roku, w którym rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej, tj. w 2019 r. (czyli analogicznie do tego, jak wskazuje definicja średnich przychodów stworzona na potrzeby przepisów updop) i dzielić je przez liczbę miesięcy, w których prowadzili działalność gospodarczą w tym roku. Tylko takie postępowanie pozwoli im na ustalenie, ile wynosiły ich średnie przychody w 2019 r. To z kolei pozwoli im oszacować różnicę w przychodach pomiędzy 2020 r. a 2019 r. spowodowaną epidemią koronawirusa.

 

Przykładowy wzór na obliczenie wysokości średnich przychodów osiągniętych 2019 r.

Śp = P : Lmd

gdzie:

Śp - średnie przychody osiągnięte w 2019 r.,

P - przychody, o których mowa w art. 14 updof lub art. 12 updop uzyskane w 2019 r. (do przychodów tych należy wliczać także przychody zmarłego przedsiębiorcy),

Lmd - liczba miesięcy, w których w 2019 r. była prowadzona działalność gospodarcza

 

Przykład 8

Podatnik rozpoczął prowadzenie sklepu od 1 września 2019 r. Do końca 2019 r. jego przychody wyniosły 54 000 zł. W kwietniu 2020 r. z powodu epidemii koronawirusa zmniejszyła się liczba klientów odwiedzających jego sklep. Przychody za kwiecień wyniosły tylko 3000 zł. Podatnik posiada nieuregulowane zobowiązania. Aby ustalić, czy może skorzystać ze zwolnienia z obowiązku stosowania regulacji o uldze na złe długi, musi dokonać następujących czynności:

1. ustalić wysokość średnich przychodów, jakie osiągnął w 2019 r. Zrobi to w następujący sposób: 54 000 zł (przychody osiągnięte w 2019 r.) / 4 (liczba miesięcy, w których w 2019 r. prowadził działalność gospodarczą) = 13 500 zł;

2. porównać wysokość przychodów osiągniętych w kwietniu 2020 r. (3000 zł) do średnich przychodów uzyskanych w 2019 r. (13 500 zł). Przychody osiągnięte w kwietniu 2020 r. są z całą pewnością niższe o co najmniej 50% od średnich przychodów osiągniętych w 2019 r.

W przedstawionym przypadku podatnik nie musi zwiększać dochodu stanowiącego podstawę wyliczenia zaliczki za kwiecień 2020 r. o wartość nieuregulowanych zobowiązań.

 

Dzięki omawianemu zwolnieniu dłużnik nie będzie miał wyższych obciążeń w trakcie roku. Jeżeli jednak zobowiązania, o które dłużnik normalnie musiałby zwiększyć dochód w trakcie 2020 r., nie zostaną przez niego uregulowane do momentu złożenia zeznania rocznego za 2020 r., to będzie musiał je uwzględnić w tym zeznaniu.

 

Uwaga!

Wprowadzenie zwolnienia dla dłużników z obowiązku stosowania regulacji dotyczących ulgi na złe długi nie wpływa na prawo wierzycieli do skorzystania z tej ulgi na dotychczasowych warunkach. W tym zakresie nic się nie zmieniło.

 

Ustawodawca przewidział szczególne rozwiązanie dla podatników CIT, których rok podatkowy zakończy się przed 1 października 2020 r. Jeżeli taki podatnik:

• posiada nieuregulowane zobowiązania, które powinien doliczyć do dochodu na potrzeby ustalenia zaliczki i
• zobowiązania te nie zostaną uregulowane do dnia złożenia zeznania za ten rok

- nie ma obowiązku wykazania tych kwot w rozliczeniu rocznym.

Zobowiązania te podlegają doliczeniu do dochodu stanowiącego podstawę obliczenia zaliczki, począwszy od pierwszego okresu rozliczeniowego następnego roku podatkowego, nie wcześniej niż w rozliczeniu zaliczki za 2021 r., o ile do dnia terminu płatności tej zaliczki zobowiązanie to nie zostanie uregulowane.

Oprócz podatników PIT i CIT prawo do skorzystania ze zwolnienia z obowiązku stosowania przepisów o uldze na złe długi zyskali również podatnicy opłacający ryczałt od przychodów ewidencjonowanych według ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - j.t. Dz.U. z 2019 r., poz. 43; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568 (dalej: uzpd). Warunki, jakie trzeba spełniać, aby skorzystać z możliwości niepomniejszania ryczałtu o wartość nieuregulowanych zobowiązań, są takie same jak u podatników PIT i CIT. Jednocześnie definicja średnich przychodów, jaka obowiązuje podatników opłacających zryczałtowany podatek dochodowy, którzy rozpoczęli działalność w 2019 r., zawiera to samo błędne sformułowanie jak u podatników PIT, o czym była wcześniej mowa.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52q ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 38j ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 57c ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - j.t. Dz.U. z 2019 r., poz. 43; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

4.4. Odliczenie darowizn przekazanych na walkę z koronawirusem

Podatnicy mogą odliczyć od podstawy obliczenia podatku darowizny przekazane od 1 stycznia 2020 r. do 30 września 2020 r. na cele związane z zapobieganiem oraz zwalczaniem zakażenia koronawirusem.

Uwaga!

Przez przeciwdziałanie COVID-19 rozumie się wszelkie czynności związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków, w tym społeczno-gospodarczych choroby (art. 2 ust. 2 ustawy o COVID-19).

Podatnicy mogą odliczyć darowizny przekazane:

1) podmiotom wykonującym działalność leczniczą, wpisanym do wykazu, o którym mowa w art. 7 ustawy o COVID-19,

2) Agencji Rezerw Materiałowych z przeznaczeniem na cele wykonywania zadań ustawowych,

3) Centralnej Bazie Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych z przeznaczeniem na cele wykonywania działalności statutowej.

Powyższe darowizny, co do zasady, podlegają odliczeniu w zeznaniu rocznym. Wyjątek dotyczy podatników PIT prowadzących działalność gospodarczą opodatkowanych na zasadach ogólnych oraz podatkiem liniowym, a także podatników CIT, którzy odliczenia dokonanych darowizn mogą dokonać już na etapie obliczania zaliczki na podatek w trakcie 2020 r. Podatnicy PIT, którzy nie prowadzą działalności gospodarczej, takiej możliwości nie mają. Z odliczeniem darowizny muszą czekać do złożenia zeznania za 2020 r.

Uwaga!

Podatnik może odliczyć darowizny przekazane na walkę z koronawirusem, pod warunkiem że nie odliczył ich na podstawie art. 26 ust. 1 pkt 9 updof albo ar. 18 ust. 1 pkt 1 lub 8 updop, czyli m.in. jako darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego.

 

Wysokość odliczenia przysługującego z tytułu dokonanych darowizn jest zróżnicowana i zależy od terminu ich dokonania (zob. tabelę 6).

Tabela 6. Wysokość odliczenia z tytułu darowizn przekazanych na walkę z koronawirusem

Data przekazania darowizny	Kwota przysługującego odliczenia
od 1 stycznia do 30 kwietnia 2020 r.	200% wartości darowizny
od 1 do 31 maja 2020 r.	150% wartości darowizny
od 1 czerwca do 30 września 2020 r.	kwota odpowiadająca wartości darowizny

 

Wysokość poniesionych wydatków podatnik musi ustalić na podstawie:

1. dowodu wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego lub jego rachunek w banku, inny niż rachunek płatniczy - w przypadku darowizny pieniężnej,
2. dowodu, z którego wynikają dane identyfikujące darczyńcę oraz wartość przekazanej darowizny wraz z oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu - w przypadku darowizny innej niż pieniężna.

Prawo do odliczenia darowizn przekazanych na walkę z koronawirusem mają również podatnicy opodatkowani ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych. Obowiązują ich te same zasady, co podatników PIT i CIT, przy czym odliczenia dokonują od przychodu w zeznaniu rocznym albo na etapie obliczania ryczałtu wpłacanego w trakcie roku.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52n ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 38g ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 57b ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 43; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

4.5. Odliczanie kosztów kwalifikowanych poniesionych na przeciwdziałanie koronawirusowi już w trakcie 2020 r.

Podatnicy, którzy w 2020 r. poniosą wydatki na działalność badawczo-rozwojową, której celem jest opracowanie produktów niezbędnych do przeciwdziałania COVID-19, mogą je odliczyć od dochodu już na etapie obliczenia zaliczek na podatek:

- w trakcie 2020 r. - dotyczy podatników PIT,

- w roku podatkowym, który rozpoczął się przed 1 stycznia 2020 r., a zakończy się po 31 grudnia 2019 r. lub rozpoczął się po 31 grudnia 2019 r. a przed 1 stycznia 2021 r. - dotyczy podatników CIT.

Uwaga!

Przez przeciwdziałanie COVID-19 rozumie się wszelkie czynności związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków, w tym społeczno-gospodarczych choroby (art. 2 ust. 2 ustawy o COVID-19).

 

Nowe regulacje nie przewidują żadnych obostrzeń, jeżeli chodzi o okres prowadzania działalności, który uprawniałby podatników do skorzystania z tej preferencji.

Muszą oni jednak pamiętać, że przy dokonywaniu odliczeń należy stosować ograniczenia takie same, jakie obowiązują przy rozliczaniu ulgi B+R w zeznaniu rocznym, czyli m.in. to, że w przypadku podatników PIT kwota odliczenia nie może w roku podatkowym przekroczyć kwoty dochodu uzyskanego z działalności gospodarczej, a w przypadku podatników CIT - z przychodów innych niż przychody z zysków kapitałowych.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52t ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 38l ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

4.6. Stawka 5% dla dochodów z praw własności intelektualnej wykorzystywanych do walki z koronawirusem

Podatnicy PIT, którzy w 2020 r. osiągają dochody z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, które są wykorzystywane do przeciwdziałania COVID-19, mogą stosować do opodatkowania tych dochodów stawkę w wysokości 5% przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy w trakcie tego roku.

Prawo do stawki 5% mają również podatnicy CIT, którzy osiągają takie dochody w roku podatkowym, który:

1. rozpoczął się przed 1 stycznia 2020 r., a zakończy się po 31 grudnia,
2. rozpoczął się po 31 grudnia 2019 r., a przed 1 stycznia 2021 r.

 

Uwaga!

Przez przeciwdziałanie COVID-19 rozumie się wszelkie czynności związane ze zwalczaniem zakażenia, zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków, w tym społeczno-gospodarczych choroby (art. 2 ust. 2 ustawy o COVID-19).

 

Podatnik może zastosować stawkę w wysokości 5% również w przypadku, gdy nie posiada kwalifikowanego prawa własności intelektualnej ani ekspektatywy uzyskania kwalifikowanego prawa, pod warunkiem że zgłosi lub złoży wniosek o uzyskanie takiego prawa ochronnego do właściwego organu w terminie 6 miesięcy, licząc od końca miesiąca, za który przy obliczaniu zaliczki na podatek zastosował stawkę podatku w tej wysokości.

Wysokość zaliczek oblicza się w następujący sposób:

1) pierwszą zaliczkę oblicza się od sumy kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, osiągniętych od 1 marca 2020 r., z zastosowaniem stawki 5%;

2) zaliczki za kolejne miesiące albo kwartały oblicza się jako różnicę między podatkiem obliczonym z zastosowaniem stawki 5% od sumy kwalifikowanych dochodów z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, osiągniętych od 1 marca 2020 r. a sumą należnych zaliczek za poprzednie miesiące albo kwartały obliczonych od tych dochodów.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52u ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 38m ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

4.7. Rezygnacja z uproszczonych zaliczek w trakcie 2020 r.

Podatnicy będący małymi podatnikami, którzy na 2020 r. wybrali uproszczoną formę wpłacania zaliczek, mogą zrezygnować z tej formy wpłacania zaliczek za marzec-grudzień 2020 r., jeżeli poniosą negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu epidemii koronawirusa.

Uwaga!

W 2020 r. małym podatnikiem jest podatnik, którego przychody ze sprzedaży (wraz z kwotą należnego VAT) za 2019 r. nie przekroczyły kwoty 8 747 000 zł.

Zaliczki za marzec-grudzień 2020 r. podatnicy mogą obliczać na ogólnych zasadach, uwzględniając zaliczki należne za poprzednie miesiące, które obliczone były w formie uproszczonej.

Dzięki wprowadzonemu rozwiązaniu podatnik, którego obroty znacząco spadną z powodu epidemii koronawirusa, zapłaci zaliczkę od rzeczywiście osiągniętego dochodu, a nie w stałej, niejednokrotnie wyższej od należnej wysokości.

Uwaga!

O rezygnacji z uproszczonej formy wpłaty zaliczek nie trzeba informować urzędu skarbowego w trakcie 2020 r. Podatnicy będą musieli to zrobić w zeznaniu za 2020 r.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52r ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 38k ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

4.8. Przedłużenie do 20 lipca 2020 r. terminu zapłaty podatku od przychodów z budynków za marzec, kwiecień i maj 2020 r.

Podatnicy mogą zapłacić podatek od przychodów z budynków za marzec, kwiecień i maj 2020 r. do 20 lipca 2020 r. Możliwość tę mają podatnicy, którzy łącznie spełniają warunki wskazane w tabeli 7.

Tabela 7. Warunki, które musi spełnić podatnik, aby móc skorzystać z przedłużonego terminu zapłaty podatku od przychodów z budynków

Lp.	Rodzaj warunku
1.	Podatnik poniósł w danym miesiącu negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19
2.	Podatnik uzyskał w danym miesiącu przychody niższe o co najmniej 50% w stosunku do analogicznego miesiąca poprzedniego roku podatkowego, a w przypadku podatników, którzy rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej w 2019 r. - w stosunku do średnich przychodów uzyskanych w tym roku. Uwaga! Warunek ten nie ma zastosowania do podatników, którzy: 1) stosowali w 2019 r. formę opodatkowania, w przypadku której nie ustala się przychodów (np. kartę podatkową), 2) rozpoczęli prowadzenie działalności gospodarczej w ostatnim kwartale 2019 r. i nie uzyskali w tym okresie przychodów, 3) rozpoczęli działalność w 2020 r.

 

Przez średnie przychody rozumie się kwotę stanowiącą iloraz przychodów, o których mowa w art. 14 updof i art. 12 updop , uzyskanych w roku, w którym podatnik rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej i liczby miesięcy, w których działalność była prowadzona.

Przykładowy wzór na obliczenie wysokości średnich przychodów osiągniętych w 2019 r.

Śp = P : Lmd

gdzie:

Śp - średnie przychody osiągnięte w 2019 r.,

P - przychody, o których mowa w art. 14 updof lub art. 12 updop uzyskane w 2019 r. (do przychodów tych należy wliczać także przychody zmarłego przedsiębiorcy),

Lmd - liczba miesięcy, w których w 2019 r. była prowadzona działalność gospodarcza.

 

Tabela 8. Terminy zapłaty podatku od przychodów z budynków za marzec-maj 2020 r.

Miesiąc, za który podatek jest należny	Standardowy termin zapłaty podatku	Wydłużony termin zapłaty podatku
marzec 2020 r.	do 20 kwietnia 2020 r.	do 20 lipca 2020 r.
kwiecień 2020 r.	do 20 maja 2020 r.	do 20 lipca 2020 r.
maj 2020 r.	do 22 czerwca 2020 r. (termin przesunięty, ponieważ w 2020 r. 20 czerwca przypada w sobotę)	do 20 lipca 2020 r.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 52p ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 38h ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

4.9. Wydłużenie terminu na złożenie formularza ZAW-NR

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii podatnicy, którzy wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 14 ust. 2i pkt 2 lub art. 22p ust. 4 updof i art. 12 ust. 4j pkt 2 lub art. 15d ust. 4 updop dokonali zapłaty na rachunek bankowy inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu na białej liście podatników VAT, mają na złożenie formularza ZAW-NR więcej czasu. Mogą to zrobić nie jak dotychczas w terminie 3 dni od dnia zlecenia przelewu, ale w terminie 14 dni. Dzięki tej regulacji większa liczba podatników uniknie konieczności wyłączenia z kosztów nieprawidłowo uregulowanych wydatków.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zzn ustawy o COVID-19

 

VI. VAT - rozwiązania pakietowe

1. E-paragony

Wprowadzono możliwość wystawiania i przesyłania nabywcy e-paragonów, czyli paragonów w formie elektronicznej. Dotychczas sprzedawca miał zawsze obowiązek wydrukować i wydać nabywcy paragon. Po zmianach sprzedawca ma obowiązek wystawić i wydać nabywcy paragon fiskalny lub fakturę z każdej sprzedaży:

a) w postaci papierowej lub

b) za zgodą nabywcy, w postaci elektronicznej, przesyłając ten dokument w sposób z nim uzgodniony.

 

Jeżeli więc nabywca zgodzi się na wystawienie paragonu elektronicznie i uzgodni ze sprzedawcą sposób, w jaki paragon zostanie mu przesłany (np. poda adres e-mail), to sprzedawca nie musi drukować paragonu. Wystarczy, że paragon wystawi elektronicznie i wyśle go nabywcy. W przepisach znalazł się zapis, że sprzedawca nie ma obowiązku dokonywania wydruku e-paragonu (art. 111 ust. 3a pkt 8 ustawy o VAT).

Istotne jest, ze możliwość wystawiania paragonów w formie elektronicznej została przewidziana wyłącznie w przypadku kas fiskalnych online. Nie ma takiej możliwości w przypadku kas rejestrujących z elektronicznym lub papierowym zapisem kopii (art. 145a ust. 12 ustawy o VAT).

W omawianym zakresie zostaną też wprowadzone zmiany do rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących - co wynika z projektu opublikowanego 27 marca 2020 r. (zob. Aktualności).

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 111 ust. 3a pkt 1 i 8, art. 145a ust. 12 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

2. Odroczenie do 1 lipca 2020 r. obowiązku składania nowych JPK_VAT z deklaracją dla dużych podatników

Od 1 kwietnia 2020 r. tzw. "duzi podatnicy" mieli prowadzić ewidencję VAT zgodnie z nowymi wymogami. Poczynając od kwietnia, mieli również rozpocząć składanie deklaracji VAT wraz z ewidencją w jednym połączonym pliku JPK. Ustawodawca zdecydował się na przesunięcie o 3 miesiące terminu wdrożenia nowych obowiązków. Tym samym duzi podatnicy będą wdrażali te przepisy od 1 lipca 2020 r., w tym samym terminie, co pozostałe firmy.

Dodatkowo uchylone zostały przepisy wiążące się z obowiązkiem składania JPK_VAT, znoszące informacje podsumowujące w obrocie krajowym, ponieważ już wcześniej zostały one zniesione z dniem 1 listopada 2019 r. Zmiana ta ma więc charakter wyłącznie porządkujący.

Na 1 lipca 2020 r. ma być przesunięty również termin wejścia w życie rozporządzenia w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług. Taki zapis wynika z projektu rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług - opublikowanego 26 marca 2020 r.

 

Przy okazji zmian polegających na przesunięciu terminu wejścia w życie przepisów o ewidencji VAT złagodzono też przepisy dotyczące sankcji za błędy w prowadzeniu ewidencji. Mianowicie wprowadzono zapis, że za błąd w ewidencji organ podatkowy "może" podatnika ukarać. Przed nowelizacją organ podatkowy miał obowiązek wymierzenia takiej kary (art. 109 ust. 3h ustawy o VAT)

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 58 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.

3. Odroczenie nowej matrycy VAT do 1 lipca 2020 r.

1 kwietnia 2020 r. miała wejść w życie tzw. nowa "matryca stawek VAT". Według niej towary miały być identyfikowane według kodów CN, a usługi według PKWiU 2015. Aby zmniejszyć obciążenia przedsiębiorców związane z wdrożeniem nowych zasad ustalania stawek VAT, zdecydowano się przesunąć termin wejścia w życie tych przepisów na 1 lipca 2020 r. Jednocześnie z terminem wdrożenia matrycy przesunięty został też termin stosowania Wiążących Informacji Stawkowych. Będą one miały zastosowanie dopiero od 1 lipca 2020 r.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 63 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.

VII. AKCYZA - odstąpienie od obecności kontrolerów

 

W przypadku dokonywania przez podmiot podlegający kontroli celno-skarbowej czynności:

• w zakresie produkcji, przemieszczania i zużycia wyrobów akcyzowych, w szczególności ich wytwarzania, uszlachetniania, przerabiania, skażania, rozlewu, przyjmowania, magazynowania, wydawania, przewozu i niszczenia oraz
• w zakresie stosowania i oznaczania tych wyrobów znakami akcyzy

- w okresie od 1 kwietnia 2020 r. do dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, naczelnik urzędu celno-skarbowego na podstawie analizy ryzyka może odstąpić od:

1) obecności kontrolującego przy przeprowadzeniu czynności podlegającej kontroli celno-skarbowej;

2) dokonania czynności określonych w rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z 10 maja 2017 r. w sprawie kontroli celno-skarbowej niektórych wyrobów akcyzowych (j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 262).

 

Jeżeli naczelnik urzędu celno-skarbowego podejmie taką decyzję, ma obowiązek zawiadomić o tym kontrolowany podmiot. Natomiast podmiot kontrolowany, który otrzyma takie powiadomienie, będzie mógł przeprowadzać czynności podlegające kontroli, a po ich przeprowadzeniu będzie miał obowiązek niezwłocznego przekazania informacji o przebiegu przeprowadzonych czynności. Jak widać rozwiązanie to ma raczej na celu uwolnienie organów kontrolujących od obowiązków kontrolnych. Po stronie przedsiębiorcy powstaje bowiem dodatkowy obowiązek informacyjny, który może się w praktyce okazać bardziej uciążliwy niż obecność kontrolera.

 

PODSTAWA PRAWNA:

art. 31zj ustawy o COVID-19

 

VIII. ORDYNACJA PODATKOWA - ulgi i inne rozwiązania tarczy antykryzysowej

1. Ulgi w zapłacie zobowiązań podatkowych

Ulgi w zapłacie podatku są wyjątkiem od powszechnego obowiązku płacenia podatków, dlatego mogą być stosowane wyłącznie w sytuacjach nadzwyczajnych, uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym. Ponadto w przypadku przedsiębiorców istnieją dodatkowe przesłanki, które muszą być spełnione, aby podatnik (płatnik lub inkasent) uzyskał prawo do ulgi. Chodzi o ograniczenia związane z udzielaniem pomocy publicznej oraz pomocy de minimis. W ramach pomocy publicznej ulgi te mogą być zasadniczo udzielane w formie zdefiniowanych programów pomocowych, a w przypadku pomocy de minimis - mogą być udzielane wyłącznie w ramach przysługujących limitów takiej pomocy.

To po stronie podatnika, w którego interesie ma działać organ, leży obowiązek wykazania, że w dotyczącej go sprawie spełnione są przywołane przesłanki. Jest to z pewnością największa trudność w procedurze ubiegania się o ulgę. Nie wystarczy bowiem ograniczyć się do twierdzenia, że podatnik znajduje się w trudnej sytuacji finansowej, która uniemożliwia mu uregulowanie podatku w terminie. Niezbędne jest też wykazanie przyczyn takiego stanu rzeczy, a także udokumentowanie sytuacji finansowej - nie tylko bieżącej, ale też występującej w poprzednich okresach (latach sprawozdawczych) w taki sposób, aby uzasadnić przyczyny ubiegania się o ulgę, ale też uprawdopodobnić, że udzielenie ulgi nie tylko ograniczy negatywne skutki kryzysowej sytuacji, ale da firmie możliwość przetrwania.

Ministerstwo Finansów przygotowało zalecenia dotyczące udzielania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych w dobie epidemii koronawirusa. Zostały one przekazane do naczelników urzędów skarbowych, jednak nie zostały upublicznione. Z informacji udzielonych "Dziennikowi Gazecie Prawnej" wynika, że urzędy dostały zalecenia, aby przy rozpatrywaniu wniosków podatników kierować się zasadą dobrej wiary i budowaniem zaufania do organu podatkowego oraz Konstytucją biznesu, zakładającą adekwatność działań administracji do zaistniałej sytuacji. Zalecenia zawierają też wskazówki dotyczące tych kategorii podatników, którym łatwiej będzie uzyskać ulgę (choćby formalnie poprzez zwolnienie z obowiązku składania oświadczenia majątkowego). Generalna zasada przyjęta w zaleceniach jest taka, że wnioski mogą być uzasadnione tzw. "przesłanką koronawirusa" w przypadku zobowiązań podatkowych, których terminy płatności przypadają po 1 marca 2020 r. MF założył również, że w takich przypadkach podatnik, składając wniosek, nie będzie musiał dołączać oświadczenia majątkowego do wniosku o ulgę. Uproszczenie to ma też mieć zastosowanie w przypadku:

• zaległości dotyczących zobowiązań płatnych przed 1 marca 2020 r. - jeżeli stanowią one mniej niż 50% wszystkich zaległości (zobowiązań) podatnika;
• zaległości powstałych przed 1 marca 2020 r. przekraczających 50% - jeżeli podatnik wnioskujący o ulgę jest przedstawicielem branży zagrożonej.

W obu przypadkach istotny będzie również brak innych długów i fakt korzystania przez podatnika z pomocy publicznej.

Decyzja uznaniowa

Drugą trudnością w uzyskaniu ulgi jest to, że decyzja o jej przyznaniu jest decyzją uznaniową organu podatkowego. Tutaj zalecenia Ministerstwa Finansów niczego nie zmieniły. Nadal jest to decyzja uznaniowa organu rozpatrującego wniosek. Nie wystarczy więc, że - w opinii przedsiębiorcy - wystąpiły przesłanki uzasadniające udzielenie ulgi. Decyzja w tej sprawie należy wyłącznie do organu podatkowego. Nie podlega ona też merytorycznej weryfikacji na drodze sądowej. Jeżeli przedsiębiorca zaskarży tę decyzję, to sąd może wyłącznie sprawdzić elementy formalne jej wydania, a mianowicie zbadać:

• czy materiał dowodowy został prawidłowo zgromadzony,
• czy wyciągnięte wnioski w zakresie merytorycznym decyzji mają swoje uzasadnienie w zebranym materiale dowodowym oraz
• czy dokonana ocena mieści się w ustawowych granicach, zaś wyciągnięte wnioski są logiczne i poprawne.

Z pewnością epidemia koronawirusa może być powodem kłopotów firm z terminową zapłatą podatku. Ministerstwo Finansów poinformowało, że mogą oni wystąpić z wnioskiem o przyznanie ulgi lub umorzenie zaległości. Zadeklarowało również, że takie wnioski będą rozpatrywane w pierwszej kolejności. Urzędy skarbowe mają brać pod uwagę te szczególne okoliczności przy rozpatrywaniu wniosków dotyczących przyznania ulg.

Nie zmienia to jednak opisanego trybu i warunków, które należy spełnić, ubiegając się o ulgę. To indywidualna sytuacja przedsiębiorcy będzie decydująca. Nie wystarczy sam fakt, że "został ogłoszony stan epidemiczny" i przedsiębiorca z tego powodu chciałby zapłacić podatki później niż zwykle, zapłacić je w ratach lub nie zapłacić w ogóle (umorzyć). Po stronie firmy muszą występować realne trudności z zapłatą podatków, których przyczyną jest epidemia koronawirusa. Ponadto zapłata zobowiązań podatkowych lub zapłata zobowiązań w terminie musiałaby zagrozić istnieniu firmy albo np. mogłaby się stać przyczyną wymuszonej redukcji zatrudnienia. Nie każda firma uzyska więc ulgę w zapłacie podatku, a tylko ta, która z powodu epidemii koronawirusa popadła w trudności finansowe, które mogłaby ograniczyć lub wyłączyć, przesuwając termin wykonania swoich obowiązków podatkowych.

Rodzaje ulg w zapłacie podatku

Ulgi w zapłacie podatku dzielą się na:

• ulgi w zapłacie zobowiązań podatkowych, o które podatnik występuje przed upływem terminu płatności podatku, oraz
• ulgi w zapłacie zaległości podatkowych, o które podatnik występuje wtedy gdy termin płatności podatku już upłynął.

Ubiegając się o ulgę w spłacie zobowiązań podatkowych, podatnik może wnioskować:

• o odroczenie terminu płatności podatku albo
• rozłożenie na raty zapłaty podatku.

Natomiast ubiegając się o ulgę w zapłacie zaległości podatkowych, można wnioskować o:

• odroczenie zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek,
• rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek,
• umorzenie w całości lub w części zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej.

Przyjmuje się, że najłatwiej uzyskać ulgę o najmniejszym ciężarze gatunkowym (np. odroczenie płatności podatku) niż ulgę o największej "wadze", tj. polegającą na umorzeniu zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę. Łatwiej jest też uzyskać ulgę w mniejszej wysokości (np. odroczenie zapłaty odsetek od zaległości podatkowej) niż odroczenie zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami.

To podatnik musi zdecydować o jaką ulgę się ubiega, a organ podatkowy rozpatrzy wniosek tylko pod kątem ulgi, o którą podatnik wnioskuje. Jeżeli podatnik będzie się ubiegał o umorzenie zaległości podatkowej, to organ nie podejmie decyzji o odroczeniu terminu zapłaty tej zaległości. Będzie rozpatrywał wyłącznie, czy istnieją przesłanki jej umorzenia.

Opłata prolongacyjna

Podatnicy, którzy ubiegają się o ulgę w zapłacie podatku, zazwyczaj zobowiązani są do zapłaty tzw. "opłaty prolongacyjnej" (obliczanej według obniżonej stawki odsetek od zaległości podatkowych). W sytuacji gdy przyczyną ubiegania się o ulgę jest epidemia koronawirusa, jedynym dodatkowym udogodnieniem dla podatników ubiegających się o ulgę (oprócz zapowiadanego "pierwszeństwa rozpatrywania wniosków" i uproszczenia zasad składania oświadczeń majątkowych) jest rezygnacja z konieczności ponoszenia tej opłaty, w przypadku gdy podatnik złoży wniosek o ulgę w zapłacie podatku:

• w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo w okresie 30 dni po jego odwołaniu lub
• w okresie obowiązywania stanu epidemii albo w okresie 30 dni po jego odwołaniu.

Podatnikom, którzy złożą wnioski w tym terminie, nie zostanie naliczona opłata prolongacyjna w decyzji o przyznaniu ulgi. W ten sposób sytuacja zagrożenia epidemicznego COVID-19 została zrównana z przypadkami udzielania ulg w zapłacie podatku z powodu wypadku losowego lub klęski żywiołowej.

Uwaga!

Procedura ubiegania się o ulgę w zapłacie podatku zostały opisane w e-instrukcji pt. "Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych i składkowych" - dołączonej do bieżącego numeru "MONITORA księgowego". Instrukcja jest dostępna w formie elektronicznej na www.inforlex.pl/ewydania.

 

Ministerstwo Finansów zapowiada również umożliwienie składania wniosków e-mailem. Niestety MF nie przygotowało wzorów wniosków - na wzór tych stosowanych przez ZUS. Wzory wniosków zostały przygotowane przez redakcję i udostępnione na stronie e-wydania "Mk" - www.inforlex.pl/ewydania. Są to formularze:

TER-Z - wniosek o odroczenie terminu zapłaty podatku, zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek;

RAT-Z - wniosek o rozłożenie na raty podatku, zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek;

UZ-M - wniosek o umorzenie zaległości podatkowych, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej.

 

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 57, art. 67a-67e ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 15za ust. 1 ustawy o COVID-19

 

2. Zaniechanie poboru odsetek od zaległości podatkowych

Ustawa o COVID-19 zawiera upoważnienie dla Ministra Finansów do wydania rozporządzenia, w którym może on zadecydować o zaniechaniu poboru odsetek od zaległości podatkowych w całości lub części. W ramach takiego rozporządzenia Minister Finansów będzie określał:

• rodzaj podatku,
• zakres terytorialny zaniechania,
• okres, w którym następuje zaniechanie i
• grupy obowiązanych, których dotyczy zaniechanie,

- mając na względzie okres obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii w związku z COVID-19 oraz skutki nimi wywołane.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15za ust. 2 ustawy o COVID-19

 

3. Odpowiedzialność solidarna - dłuższy termin złożenia ZAW-NR

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych z powodu COVID-19, termin na złożenie zawiadomienia ZAW-NR - o dokonaniu zapłaty na rachunek inny niż ujawniony w wykazie podatników VAT - przedłuża się z 3 do 14 dni od dnia zlecenia przelewu. Przedsiębiorcy zyskali zatem więcej czasu na przesyłanie tych zawiadomień. Należy jednak zwrócić uwagę, że przedłużony termin obowiązuje wyłącznie w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Przypomnijmy, że złożenie zawiadomienia w terminie jest warunkiem wyłączenia odpowiedzialności solidarnej za VAT niezapłacony przez sprzedawcę (odpowiedzialność ta jest określona w art. 117ba Ordynacji podatkowej), ale też uniknięcia sankcji w postaci wyłączenia z kosztów uzyskania przychodów za dokonanie zapłaty na rachunek inny niż ujawniony w wykazie podatników VAT (określonych w podatkach dochodowych).

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zzn ustawy o COVID-19

• art. 117ba ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

4. Przedłużenie terminów wydawania interpretacji indywidualnych

W ramach pakietu "pomocy" dla przedsiębiorców ustawodawca postanowił pomóc również urzędnikom wydającym interpretacje indywidualne, przedłużając termin na wydanie takich interpretacji. Mianowicie w przypadku wniosków o wydanie interpretacji indywidualnej:

• złożonych i nierozpatrzonych do 31 marca 2020 r. oraz
• złożonych od 31 marca 2020 r. do dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19

- 3-miesięczny termin przewidziany na wydanie interpretacji indywidualnych przedłuża się o 3 miesiące.

W praktyce zatem przedsiębiorcy, którzy złożyli wnioski o interpretacje indywidualne poczekają na nie pół roku (zamiast ustawowych 3 miesięcy). Tego rodzaju rozwiązanie trudno uznać za pomoc przedsiębiorcom, niemniej jednak warto, aby wiedzieli, że obecnie w dobie epidemii COVID-19 nie mogą liczyć na otrzymanie interpretacji w ciągu 3 miesięcy.

 

Ustawodawca zapisał co prawda, że przedłużenie terminu na wydanie interpretacji indywidualnych pozostaje bez wpływu na termin do wydania interpretacji ogólnych wydawanych na wniosek. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że MF takich interpretacji w praktyce nie wydaje - przepis ten pozostaje zapisem formalnym, który nie wpływa na sytuację prawną i podatkową podatników.

 

Ustawa przewiduje również możliwość dalszego przedłużenia terminu wydania interpretacji indywidualnych. Zapisano w niej upoważnienie ustawowe dla Ministra Finansów do wydania rozporządzenia w tej sprawie. Mianowicie będzie on miał możliwość wydania rozporządzenia przedłużającego termin wydania interpretacji indywidualnej o dalsze okresy, nie więcej jednak niż o 3 miesiące, uwzględniając skutki wywołane COVID-19. Może się zatem okazać, że przedsiębiorca uzyska interpretację indywidualną dopiero po 9 miesiącach.

 

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 31g ustawy o COVID-19

• art. 14d ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

5. Zawieszenie obowiązków związanych z informowaniem o schematach podatkowych

 

W okresie od 31 marca 2020 r. do dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, nie dłużej jednak niż do 30 czerwca 2020 r. terminy informowania o schematach podatkowych, o których mowa w dziale III rozdziale 11a Ordynacji podatkowej, nie rozpoczynają się, a rozpoczęte podlegają zawieszeniu. Dzięki temu podmioty zobowiązane do wykonania obowiązków w zakresie informowania o schematach podatkowych, czyli promotorzy, korzystający i wspomagający, będą mieli więcej czasu na ich wykonanie.

Zawieszenie obowiązków związanych z informaniem o schematach podatkowych dotyczy w szczególności terminów na przekazanie:

• informacji o schemacie podatkowym (MDR-1),
• informacji korzystającego o schemacie podatkowym (MDR-3)
• kwartalnej informacji o udostępnieniu schematu podatkowego standaryzowanego (MDR-4),
• zawiadomienia dotyczącego schematu podatkowego na podstawie art. 86b § 6 oraz art. 86d § 3 i 5 Ordynacji podatkowej (MDR-2).

Zasady te odnoszą się zarówno do schematów podatkowych transgranicznych, jak i innych niż transgraniczne (tzw. schematów podatkowych krajowych).

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 31y ustawy o COVID-19

• dział III rozdział 11a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

6. Doręczanie pism wydanych w formie elektronicznej

W Ordynacji podatkowej wprowadzono zmiany w przepisach o doręczaniu pism wydanych w formie elektronicznej. W sytuacji gdy strona nie wnosiła o doręczanie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub nie wyraziła zgody na doręczanie pism w taki sposób, wydruki takiego pisma będą doręczane drogą pocztową. Doprecyzowano też, że operator pocztowy oraz osoby działające w jego imieniu uzyskują dostęp do informacji objętych tajemnicą skarbową w zakresie, w jakim jest to niezbędne do wykonania tej usługi. Tajemnica skarbowa nie będzie więc przeszkodą w doręczaniu pism tego rodzaju.

 

PODSTAWA PRAWNA:

 

• art. 144b ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

IX. Kodeks karny skarbowy - czynny żal

 

Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu (art. 16 Kodeksu karnego skarbowego). Jest to tzw. czynny żal. Dotychczas można go było złożyć w formie papierowej lub ustnie do protokołu. Nowelizacja wprowadziła możliwość składania tego zawiadomienia również w formie elektronicznej. Wymagane jest natomiast podpisanie zawiadomienia:

• kwalifikowanym podpisem elektronicznym,
• podpisem zaufanym albo
• podpisem osobistym.

Zawiadomienie wnosi się za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym przez portal podatkowy. Taki zapis oznacza, że dopuszczalne jest wniesienie zawiadomienia dowolnie na adres udostępniony na stronie organów podatkowych - za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Natomiast jednym z adresów elektronicznych, poprzez który należy składać to zawiadomienie, jest portal podatkowy.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 16 § 4 ustawy z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 19; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

X. Przeciwdziałanie praniu pieniędzy - odroczenie terminu zgłoszeń do Centralnego Rejestru Beneficjenta Rzeczywistego

Spółki wpisane do Krajowego Rejestru Sądowego przed 13 października 2019 r., czyli przed dniem wejścia w życie rozdziału 6 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu, mieli wyznaczony termin do 13 kwietnia 2020 r. na dokonanie zgłoszenia do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR) informacji o beneficjentach rzeczywistych. Obowiązku tego mieli bowiem dopełnić w okresie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie tego rozdziału. Aby zmniejszyć bieżące obciążenia firm związane z wykonaniem tego obowiązku, termin ten został odroczony o dodatkowe 3 miesiące. Informacje te trzeba będzie zatem złożyć do 13 lipca 2020 r.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 195 ustawy z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1115; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

XI. Przedłużenie terminów podatkowych - zestawienie

 

Tabela 9. Przedłużenie terminów podatkowych - zestawienie

Lp.	Rodzaj obowiązku	Nowy termin	Szczegóły regulacji/Podstawa prawna
CIT
	Zeznanie roczne CIT	31 maja 2020 r.	do 31 maja 2020 r. został przedłużony termin złożenia zeznania CIT-8 oraz zapłaty podatku. Przedłużenie terminu obejmuje zeznania za rok podatkowy, który zakończył się w okresie od 1 grudnia 2019 r. do 31 stycznia 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 542)
	Zeznanie roczne CIT podatników zwolnionych lub prowadzących działalność pożytku publicznego	31 lipca 2020 r.	do 31 lipca 2020 r. zeznania będą mogli złożyć podatnicy CIT, którzy: osiągali wyłącznie przychody wolne od podatku na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy o CIT, lub osiągnęli przychody z działalności pożytku publicznego stanowiące co najmniej 80% łącznych przychodów podatnika. Dla tej grupy podatników CIT przedłużenie terminu obejmuje zeznania za rok podatkowy, który zakończył się w okresie od 1 grudnia 2019 r. do 31 marca 2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 542)
	Informacje IFT-2R	do końca 5 miesiąca roku następującego po roku podatkowym, w którym dokonano wypłat wymienionych w art. 26 ust. 1 ustawy o CIT   Przedłużenie terminu ma zastosowanie w przypadku płatników, których rok podatkowy zakończył się w okresie od 31 grudnia 2019 r. do 31 stycznia 2020 r.	Zgodnie z art. 26 ust. 3 pkt 2 ustawy o CIT płatnicy, o których mowa w art. 26 ust. 1, mają obowiązek przesłania podatnikom nieposiadającym siedziby lub zarządu na terytorium Polski oraz urzędowi skarbowemu - informacji o dokonanych wypłatach i pobranym podatku (IFT-2R). Płatnicy są obowiązani przesłać informację w terminie do końca 3 miesiąca roku następującego po roku podatkowym, w którym dokonano wypłat należności (Dz.U. z 2020 r. poz. 563)
	Informacje o cenach transferowych	do 30 września 2020 r.	Przedłuża się do 30 września 2020 r. termin złożenia informacji o cenach transferowych, o którym mowa w art. 11t ust. 1 updop w przypadku podmiotów, których rok podatkowy rozpoczął się po 31 grudnia 2018 r., a zakończył przed 31 grudnia 2019 r. (art. 31z ustawy o COVID-19)
	Podatek od przychodów z budynków	termin zapłaty podatku za miesiące marzec-maj 2020 r. został przedłużony do 20 lipca 2020 r.	Przedłuża się do 20 lipca 2020 r. termin zapłaty podatku, o którym mowa w art. 24b ust. 11 zdanie pierwsze updop, za miesiące marzec-maj 2020 r., w których podatnik spełniał łącznie warunki określone w art. 38h updop
PIT
1.	Obowiązek przekazania e-sprawozdania finansowego przez podatników PIT	31 lipca 2020 r.	Podatnicy PIT prowadzący księgi rachunkowe obowiązani do sporządzenia sprawozdania finansowego przekazują, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, Szefowi Krajowej Administracji Skarbowej sprawozdanie finansowe. (Dz.U. z 2020 r. poz. 570)
2.	Zeznania roczne PIT	31 maja 2020 r.	Złożenie organowi podatkowemu zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) za 2019 r. oraz wpłacenie należnego podatku dochodowego od osób fizycznych po upływie terminu na jego złożenie, nie później jednak niż w terminie do 31 maja 2020 r. jest równoznaczne ze złożeniem przez podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych zawiadomienia, o którym mowa w art. 16 § 4 ustawy z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz.U. z 2020 r. poz. 19) - tzw. czynnego żalu. W takim przypadku organ nie wszczyna postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, a wszczęte umarza (art. 15 zzj ustawy o COVID-19).
3.	Informacje o cenach transferowych	do 30 września 2020 r.	Przedłuża się do 30 września 2020 r. termin do złożenia informacji o cenach transferowych, o którym mowa w art. 23zf ust. 1 updof w przypadku podmiotów, których rok podatkowy rozpoczął się po 31 grudnia 2018 r., a zakończył przed 31 grudnia 2019 r. (art. 31z ustawy o COVID-19)
4.	Zaliczki na podatek od umów o pracę	zaliczki pobrane w marcu i kwietniu 2020 r. należy wpłacić w terminie do 1 czerwca 2020 r.	W przypadku zaliczek na podatek pobranych w marcu i kwietniu 2020 r. od przychodów ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej lub spółdzielczego stosunku pracy oraz od zasiłków pieniężnych z ubezpieczenia społecznego, wypłacanych przez płatników, o których mowa w art. 31 updof, obowiązek określony w art. 38 ust. 1 updof podlega wykonaniu w terminie do 1 czerwca 2020 r., jeżeli płatnicy ci ponieśli negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19 (art. 52o ustawy o COVID-19)
5.	Zaliczki na podatek z tytułu działalności wykonywanej osobiście	zaliczki pobrane w marcu i kwietniu 2020 r. należy wpłacić w terminie do 1 czerwca 2020 r.	W przypadku zaliczek na podatek pobranych w marcu i kwietniu 2020 r. przez płatników dokonujących świadczeń z tytułu działalności wykonywanej osobiście, o której mowa w art. 13 pkt 8 updof oraz z tytułu praw autorskich i praw pokrewnych. Oobowiązek ich wpłaty podlega wykonaniu w terminie do 1 czerwca 2020 r., jeżeli płatnicy ci ponieśli negatywne konsekwencje ekonomiczne z powodu COVID-19 (art. 52o updof)
6.	Podatek od przychodów z budynków	termin zapłaty podatku za marzec-maj 2020 r. został przedłużony do 20 lipca 2020 r.	Przedłuża się do 20 lipca 2020 r. termin zapłaty podatku, o którym mowa w art. 30g ust. 11 zdanie pierwsze updof, za marzec-maj 2020 r., w których podatnik spełniał łącznie warunki określone w art. 52p updof
VAT
1.	Ewidencja VAT i JPK_VAT wraz z deklaracją	1 lipca 2020 r.	Na 1 lipca 2020 r. został przesunięty termin wejścia w życie przepisów wprowadzających nowe, szczegółowe zasady prowadzenia ewidencji VAT (duzi podatnicy mieli je stosować już od 1 kwietnia 2020 r.). Przesunięty też został termin składania JPK_VAT w formie jednego pliku zawierającego ewidencję i deklarację VAT (art. 58 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.)
2.	Matryca stawek VAT	od 1 lipca 2020 r.	Na 1 lipca 2020 r. został przełożony termin wejścia w życie przepisów wprowadzających tzw. "matrycę stawek VAT" (miały one wejść w życie 1 kwietnia 2020 r.). Od 1 lipca 2020 r. moc prawną zyskają też wiążące informacje stawkowe wydawane od 1 listopada 2019 r. na podstawie przepisów o nowej matrycy VAT (art. 63 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.)
Podatki lokalne
1.	Podatek od nieruchomości	termin wskazany w uchwale rady gminy	Rada gminy może przedłużyć, w drodze uchwały, wskazanym grupom przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19, terminy płatności rat podatku od nieruchomości, płatnych w kwietniu, maju i czerwcu 2020 r., nie dłużej niż do 30 września 2020 r. (art. 15q ustawy o COVID-19)
Ordynacja podatkowa
1.	Informacje o umowach zawartych z nierezydentami (ORD-U)	do 5 miesiąca po zakończeniu roku podatkowego, za który są sporządzane.   Przedłużenie stosuje się do terminu upływającego w okresie od 31 marca 2020 r. do 31 maja 2020 r.	Zgodnie z art. 82 § 1 pkt 2 Ordynacji podatkowej osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą są obowiązane do sporządzania i przekazywania informacji o umowach zawartych z nierezydentami w rozumieniu przepisów prawa dewizowego.   Informacje te sporządza się za rok podatkowy i przesyła naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu ze względu na adres siedziby albo miejsce zamieszkania podmiotu sporządzającego informację, w terminie 3 miesięcy, licząc od zakończenia tego roku podatkowego (§ 3 ust. 3 rozporządzenia w sprawie informacji podatkowych).
2.	ZAW-NR	14 dni od dnia zlecenia przelewu	W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonych w związku z COVID-19, termin na złożenie zawiadomienia o dokonaniu zapłaty na rachunek nieujawniony w wykazie podatników VAT, o którym mowa w art. 117ba § 3 Ordynacji podatkowej, art. 14 ust. 2i pkt 2 lub art. 22p ust. 4 updof i art. 12 ust. 4j pkt 2 lub art. 15d ust. 4 updop przedłuża się z 3 do 14 dni od dnia zlecenia przelewu (art. 15 zzn ustawy o COVID-19)
3.	Wnioski o wydanie interpretacji indywidualnych	6 miesięcy od dnia otrzymania wniosku	Termin wydania interpretacji indywidualnych został przedłużony o 3 miesiące. Oznacza to, że w związku z epidemią organy podatkowe mogą wydawać interpretacje z opóźnieniem - w terminie 6 miesięcy (zamiast 3). Gdy stan ten się przedłuży, Minister Finansów, w drodze rozporządzenia, będzie mógł zdecydować o dalszym przedłużeniu tego terminu o kolejne 3 miesiące (art. 31g ustawy o COVID-19)
4.	Informacje o schematach podatkowych	terminy składania informacji o schematach podatkowych podlegają zawieszeniu od 31 marca 2020 r. do dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii, nie dłużej niż do 30 czerwca 2020 r.	W przypadku schematu podatkowego w rozumieniu art. 86a § 1 pkt 10 Ordynacji podatkowej terminy, o których mowa w dziale III rozdziale 11a tej ustawy, nie rozpoczynają się, a rozpoczęte podlegają zawieszeniu w okresie od 31 marca 2020 r. do dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, nie dłużej jednak niż do dnia 30 czerwca 2020 r. (art. 31y ustawy o COVID-19)
Podatek od sprzedaży detalicznej
1.	Podatek od sprzedaży detalicznej	od 1 stycznia 2021 r.	Kontynuacja zawieszenia działania ustawy o podatku od sprzedaży detalicznej. Podatek ten miał być pobierany od 1 lipca 2020 r., jednak będzie miał zastosowanie dopiero do przychodów ze sprzedaży detalicznej osiągniętych od 1 stycznia 2021 r.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 4, art. 6, art. 47, art. 58, art. 63 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.

• art. 15q, art. 15zzn, art. 31g, art. 31y, art. 31z ustawy o COVID-19

• rozporządzenie Ministra Finansów z 27 marca 2020 r. w sprawie przedłużenia terminu do złożenia zeznania o wysokości dochodu osiągniętego (straty poniesionej) i wpłaty należnego podatku przez podatników podatku dochodowego od osób prawnych - Dz.U. z 2020 r. poz. 542

• rozporządzenie Ministra Finansów z 31 marca 2020 r. w sprawie określenia innych terminów wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji - Dz.U. z 2020 r. poz. 570

• rozporządzenia Ministra Finansów z 31 marca 2020 r. w sprawie przedłużenia terminów do sporządzenia i przesłania niektórych informacji podatkowych - Dz.U. z 2020 r. poz. 563

 

XII. Rachunkowość - nowe terminy sprawozdawcze i obowiązek badania

1. Przesunięcie terminów dotyczących sprawozdania finansowego wynikających z ustawy o rachunkowości

Zmienione zostały terminy wypełniania obowiązków w zakresie sprawozdań finansowych za 2019 r. Nowe terminy obowiązków wynikające z ustawy o rachunkowości (dalej: uor) przedstawiono w tabeli 10.

 

Tabela 10. Nowe terminy wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, sprawozdań finansowych za 2019 r.

Lp.	Rodzaj obowiązku	Nowy termin	Szczegóły regulacji
1.	Termin zakończenia inwentaryzacji	do 14 kwietnia 2020 r. (do 105 dnia następnego roku)   do 15 marca 2020 r. (do 75 dnia następnego roku - w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym)	Zgodnie z art. 26 ust. 3 pkt 1 uor termin i częstotliwość inwentaryzacji uważa się za dotrzymane, jeżeli inwentaryzację składników aktywów - z wyłączeniem aktywów pieniężnych, papierów wartościowych, produktów w toku produkcji oraz materiałów, towarów i produktów gotowych - rozpoczęto nie wcześniej niż 3 miesiące przed końcem roku obrotowego, a zakończono do 15 dnia następnego roku.   Termin zakończenia inwentaryzacji przedłuża się o 90 dni, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 180 i 284) - o 60 dni.   (art. 26 ust. 3 pkt 1 uor w powiązaniu z § 3 ust. 3 rozporządzenia MF*)
2.	Sporządzenie zestawienia obrotów i sald za rok obrotowy	do 23 czerwca 2020 r. (nie później niż do 175 dnia po dniu bilansowym)   do 24 maja 2020 r. (nie później niż do 145 dnia po dniu bilansowym - w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym)	Zgodnie z art. 24 ust. 5 pkt 2 uor zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej są sporządzane przynajmniej za poszczególne okresy sprawozdawcze (…), a za rok obrotowy - nie później niż do 85 dnia po dniu bilansowym.   Termin ten przedłuża się o 90 dni, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 180 i 284) - o 60 dni.   Uwaga! 24 maja 2020 r. wypada w niedzielę. Terminy wynikające z ustawy o rachunkowości nie są przesuwane ze względu na dni ustawowo wolne od pracy.   (art. 24 ust. 5 pkt 2 uor w powiązaniu z § 3 ust. 2 rozporządzenia MF*)
3.	Rozliczenie wyników inwentaryzacji	do 23 czerwca 2020 r. lub do 24 maja 2020 r. (przed sporządzeniem zestawienia obrotów i sald kont księgi głównej - zob. pkt 2)	Ze względu na przesunięcie terminu sporządzenia zestawienia obrotów i sald, przesunięty jest również termin rozliczenia wyników inwentaryzacji. (art. 27 uor w związku z art. 24 ust. 5 pkt 2 uor)
4.	Zamknięcie ksiąg rachunkowych	do 30 czerwca 2020 r. (nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia bilansowego)   do 31 maja 2020 r. (nie później niż w ciągu 5 miesięcy od dnia bilansowego - w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym oraz jednostek wymienionych w rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej - Dz.U. z 2020 r. poz. 342)	Zgodnie z art. 12 ust. 2 uor księgi rachunkowe zamyka się: 1) na dzień kończący rok obrotowy, 2) na dzień zakończenia działalności jednostki, w tym również jej sprzedaży, zakończenia likwidacji lub postępowania upadłościowego, o ile nie nastąpiło jego umorzenie, 3) na dzień poprzedzający zmianę formy prawnej, 4) w jednostce przejmowanej na dzień połączenia związanego z przejęciem jednostki przez inną jednostkę, to jest na dzień wpisu do rejestru tego połączenia, 5) na dzień poprzedzający dzień podziału lub połączenia jednostek, jeżeli w wyniku podziału lub połączenia powstaje nowa jednostka, to jest na dzień poprzedzający dzień wpisu do rejestru połączenia lub podziału, 6) na dzień poprzedzający dzień postawienia jednostki w stan likwidacji lub ogłoszenia upadłości, 7) na inny dzień bilansowy określony odrębnymi przepisami - nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia zaistnienia tych zdarzeń. Termin ten przedłuża się o 3 miesiące, a w przypadku jednostek o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 180 i 284) i jednostek, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z 13 września 2017 r. w sprawie rachunkowości oraz planów kont dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, jednostek budżetowych, samorządowych zakładów budżetowych, państwowych funduszy celowych oraz państwowych jednostek budżetowych mających siedzibę poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2020 r. poz. 342) - o 2 miesiące.   (art. 12 ust. 2 uor w powiązaniu z § 3 ust. 1 rozporządzenia MF*)
5.	Sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego i sprawozdania z działalności jednostki	do 30 czerwca 2020 r. (nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia bilansowego)   do 31 maja 2020 r. (nie później niż w ciągu 5 miesięcy od dnia bilansowego - w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym)	Zgodnie z art. 52 ust. 1 i 3 uor kierownik jednostki zapewnia sporządzenie rocznego sprawozdania finansowego nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego i przedstawia je właściwym organom, zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, postanowieniami statutu lub umowy. Przepis ten ma zastosowanie odpowiednio również do: 1) sprawozdania finansowego sporządzonego na dzień określony w art. 12 ust. 2 uor lub na inny dzień bilansowy; 2) sprawozdania z działalności jednostki określonego w art. 49 uor   Termin ten przedłuża się o 3 miesiące, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2020r. poz.180 i 284) - o 2 miesiące.   Uwaga ! Po sporządzeniu rocznego sprawozdania finansowego należy je e-podpisać. Ze względu na to, e-podpis musi zostać złożony na sprawozdaniu odpowiednio do 30 czerwca 2020 r. i do 31 maja 2020 r.   (art. 49 ust. 1, art. 52 ust. 1 i 3 uor w powiązaniu z § 3 ust. 4 i ust. 5 rozporządzenia MF* )
6.	Sporządzenie skonsolidowanego sprawozdania finansowego i sporządzenie sprawozdania z działalności grupy kapitałowej	do 30 czerwca 2020 r. (Nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia bilansowego)   do 31 maja 2020 r. (nie później niż w ciągu 5 miesięcy od dnia bilansowego - w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym)	Zgodnie z art. 63c ust. 2 uor jednostka dominująca sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe, nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego, na który jednostka dominująca sporządza roczne sprawozdanie finansowe.   Termin ten przedłuża się o 3 miesiące, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 180 i 284) - o 2 miesiące. (art. 63c ust. 2 uor, art. 55 ust. 2a uor w powiązaniu z § 3 ust. 4 i ust. 5 rozporządzenia MF*)
7.	Sporządzenie sprawozdania z płatności przez jednostki działające w przemyśle wydobywczym i w jednostkach zajmujących się wyrębem lasów	do 30 czerwca 2020 r. (nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia bilansowego)   do 31 maja 2020 r. (nie później niż w ciągu 5 miesięcy od dnia bilansowego - w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym )	Zgodnie z art. 63f ust. 1 uor jednostka działająca w przemyśle wydobywczym lub jednostka zajmująca się wyrębem lasów pierwotnych sporządza na dzień bilansowy, wraz z rocznym sprawozdaniem finansowym, sprawozdanie z płatności (dotyczy to jednostek spełniających warunki określone w tym przepisie). Termin ten przedłuża się o 3 miesiące, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 180 i 284) - o 2 miesiące.   (art. 63f ust. 1 uor w powiązaniu z § 3 ust. 5 rozporządzenia MF*)
8.	Sporządzenie skonsolidowanego sprawozdania z płatności	do 30 czerwca 2020 r. (w ciągu 6 miesięcy od dnia bilansowego)   do 31 maja 2020 r. (w ciągu 5 miesięcy od dnia bilansowego - w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym )	Zgodnie z art. 63g ust. 4 uor do skonsolidowanego sprawozdania z płatności stosuje się odpowiednio przepisy art. 63c ust. 2 i 3. Oznacza to, że należy je sporządzić nie później niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego.   Termin ten przedłuża się o 3 miesiące, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 180 i 284) - o 2 miesiące.   (art. 63g ust. 4 uor w powiązaniu z § 3 ust. 5 rozporządzenia MF*)
9.	Sporządzenie sprawozdania na temat informacji niefinansowych	do 30 września 2020 r. (w terminie 9 miesięcy od dnia bilansowego   do 31 sierpnia 2020 r. (w terminie 8 miesięcy od dnia bilansowego - w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym )	Zgodnie z art. 49b ust. 9 uor jednostka może nie sporządzać oświadczenia na temat informacji niefinansowych, jeżeli wraz ze sprawozdaniem z działalności sporządzi odrębnie sprawozdanie na temat informacji niefinansowych oraz zamieści je na swojej stronie internetowej w terminie 6 miesięcy od dnia bilansowego.   Termin ten przedłuża się o 3 miesiące, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 180 i 284) - o 2 miesiące. (art. 49b ust. 9 uor w powiązaniu z § 3 ust.4 rozporządzenia MF*)
10.	Sporządzenie sprawozdania grupy kapitałowej na temat informacji niefinansowych	do 30 września 2020 r. (w terminie 9 miesięcy od dnia bilansowego)   do 31 sierpnia 2020 r. (w terminie 8 miesięcy od dnia bilansowego - w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym)	Zgodnie z art. 55 ust. 2c uor jednostka dominująca może nie sporządzać oświadczenia grupy kapitałowej na temat informacji niefinansowych pod warunkiem, że wraz ze sprawozdaniem z działalności grupy kapitałowej sporządzi odrębnie sprawozdanie grupy kapitałowej na temat informacji niefinansowych oraz zamieści je na swojej stronie internetowej w terminie 6 miesięcy od dnia bilansowego. Termin ten przedłuża się o 3 miesiące, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 180 i 284) - o 2 miesiące. (art. 55 ust. 2c uor w powiązaniu z § 3 ust. 4 rozporządzenia MF*)
11.	Zatwierdzenie rocznego sprawozdania finansowego	do 30 września 2020 r. (nie później niż 9 miesięcy od dnia bilansowego)   do 31 sierpnia 2020 r. (nie później niż 8 miesięcy od dnia bilansowego - w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym )	Zgodnie z art. 53 ust. 1 uor roczne sprawozdanie finansowe jednostki, z zastrzeżeniem ust. 2b, podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający, nie później niż 6 miesięcy od dnia bilansowego.   Termin ten przedłuża się o 3 miesiące, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 180 i 284) - o 2 miesiące.   Uwaga! Najpóźniej na 15 dni przed zgromadzeniem wspólników, walnym zgromadzeniem akcjonariuszy lub walnym zgromadzeniem członków należy udostępnić sprawozdanie finansowe, a więc odpowiednio do 15 września 2020 r. i 16 sierpnia 2020 r. (por. art. 68 uor).   Uwaga! Ostateczne zamknięcie ksiąg rachunkowych za 2020 r. powinno nastąpić odpowiednio 15 października 2020 r. i 15 września 2020 r. (zgodnie z art. 12 ust. 4 i 5 uor) (art. 53 ust. 1 uor w powiązaniu z § 3 ust. 4 rozporządzenia MF*)
12.	Zatwierdzenie rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego	do 30 września 2020 r. (nie później niż w ciągu 9 miesięcy od dnia bilansowego)   do 31 sierpnia 2020 r. (nie później niż w ciągu 8 miesięcy od dnia bilansowego - w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym)	Zgodnie z art. 63c ust. 4 uor roczne skonsolidowane sprawozdanie finansowe podlega zatwierdzeniu przez organ zatwierdzający jednostki dominującej, nie później niż w ciągu 6 miesięcy od dnia bilansowego, na który należy sporządzić roczne sprawozdanie finansowe jednostki dominującej.   Termin ten przedłuża się o 3 miesiące, a w przypadku jednostek, o których mowa w art. 1 ust. 2 ustawy z 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 180 i 284) - o 2 miesiące. (art. 63c ust. 4 uor w powiązaniu z § 3 ust. 4 rozporządzenia MF*)

*Rozporządzenie Ministra Finansów z 31 marca 2020 r. - Dz.U. z 2020 r. poz. 570 (zob. podstawa prawna)

 

PODSTAWA PRAWNA:

• § 3 rozporządzenia Ministra Finansów z 31 marca 2020 r. w sprawie określenia innych terminów wypełniania obowiązków w zakresie ewidencji oraz w zakresie sporządzenia, zatwierdzenia, udostępnienia i przekazania do właściwego rejestru, jednostki lub organu sprawozdań lub informacji - Dz.U. z 2020 r. poz. 570

 

2. Wydłużenie okresu rotacji biegłych audytorów z 5 na 10 lat

Ustawa nowelizująca wprowadza dwukrotne wydłużenie obowiązkowego okresu rotacji audytorów, tj. z 5 do 10 lat. Zmiana ta jest wynikiem usunięcia przez ustawę nowelizującą art. 134 ust. 1 ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym. Usunięcie tej regulacji powoduje, że będą stosowane wprost przepisy UE o rotacji firm audytorskich, wskazujące na właśnie 10-letni okres zlecania badania sprawozdań finansowych. Wydłużenie terminu rotacji z 5 do 10 lat oznacza, że mniejsze firmy audytorskie nadal będą miały trudniejszy dostęp do klientów (mniej nowych klientów "do pozyskania" na rynku). Takie firmy nadal mogą liczyć tylko na zlecenia od głównego audytora wykonania niektórych czynności audytorskich w imieniu i na rzecz głównego audytora - na zasadzie podwykonawstwa (art. 48 ust. 2 ustawy o biegłych rewidentach). Nie mogą natomiast liczyć na zlecenie przeprowadzenia całego badania (w formie podwykonawstwa).

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 9, art. 49 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.

 

XIII. Ułatwienia dla niektórych branż działalności gospodarczej

1. Ułatwienia dla branży turystycznej i organizatorów imprez masowych

 

1.1. Zwrot wpłat na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny dla przedsiębiorców turystycznych

Przedsiębiorcy turystyczni, w przypadku gdy podróżny odstąpi od umowy lub organizator turystyki rozwiąże umowę o udział w imprezie turystycznej, które to odstąpienie od umowy lub rozwiązanie umowy pozostaje w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2 mogą ubiegać się o zwrot wpłat przekazanych na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny. Wystąpienie w tej sprawie do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego powinno nastąpić nie później niż w terminie 60 dni od dnia odstąpienia od umowy lub rozwiązania umowy.

PODSTAWA PRAWNA:

 

• art. 13 ustawy o COVID-19

1.2. Przedłużenie terminu na zwrot wpłat klienta

Przedsiębiorcom prowadzącym działalność związaną z:

• organizacją wystaw i kongresów lub
• działalnością kulturalną, rozrywkową, rekreacyjną i sportową, lub
• organizującym wystawy tematyczne lub imprezy plenerowe

przedłużono termin na zwrot wpłat klienta.

Termin przedłużono do 180 dni od dnia skutecznego rozwiązania umowy. Dotychczas było to 14 dni. Warunkiem jest, by to rozwiązanie umowy pozostawało w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii. Klient może także wyrazić zgodę na otrzymanie w zamian od przedsiębiorcy vouchera do realizacji na poczet przyszłych wydarzeń w obszarze działalności przedsiębiorcy w ciągu roku od dnia, w którym miało się odbyć wydarzenie, za które klient wniósł zapłatę. W takim przypadku rozwiązanie umowy nie będzie skuteczne. Wartość vouchera nie może być niższa niż kwota wpłacona na poczet realizacji dotychczasowej umowy przez klienta.

Rozwiązanie to z pewnością poprawi płynność finansową takich przedsiębiorców. Oczywiście uderza to w klientów organizatorów takich imprez.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zp ustawy o COVID-19

1.3. Rozwiązanie umowy o realizację imprezy turystycznej i vouchery

Klienci organizatorów imprez turystycznych mogą skorzystać z voucherów na realizację imprezy turystycznej w ciągu roku od dnia, w którym miała się odbyć impreza odwołana w związku z przeciwdziałaniem COVID-19. Klient, który nie skorzysta z vouchera, musi liczyć się z tym, że odstąpienie od umowy lub rozwiązanie umowy pozostające w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2 jest skuteczne z mocy prawa po upływie 180 dni od dnia powiadomienia przez podróżnego o odstąpieniu lub powiadomienia o rozwiązaniu przez organizatora turystyki. Środki odpowiadające wpłatom na poczet realizacji umów o imprezy turystyczne podlegają ochronie na wypadek niewypłacalności organizatora turystyki.

 

W przypadku gdy organizator turystyki nie dokonał zwrotu poniesionych przez podróżnego opłat lub wpłat i powiązanych usługach turystycznych, a termin na ich dokonanie nie upłynął przed 13 marca 2020 r., omawiane przepisy należy stosować odpowiednio.

 

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15k i art. 31h ustawy o COVID-19

2. Ułatwienia dla branży transportowej

2.1. Wyłączenie odpowiedzialności zarządzających i przewoźników

W związku z epidemią wyłączono odpowiedzialność:

• zarządzających lotniskiem,
• zarządzających dworcem kolejowym,
• przewoźników lotniczych, kolejowych lub drogowych

- za szkodę wyrządzoną w związku z uzasadnionymi działaniami władz publicznych, mającymi na celu przeciwdziałanie COVID-19, w szczególności za brak możliwości przewozu. Ustawodawca dookreślił także, że uzasadnione działania mające na celu przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się koronowirusa stanowią okoliczność nadzwyczajną w rozumieniu europejskich przepisów o wspólnych zasadach odszkodowania i pomocy dla pasażerów w przypadku odmowy przyjęcia na pokład albo odwołania lub dużego opóźnienia lotów. Wszystko to wzmacnia ochronę wymienionych przedsiębiorców przed ewentualnymi roszczeniami o odszkodowania.

PODSTAWA PRAWNA:

 

• art. 14 ustawy o COVID-19

2.2. Bez kar dla przewozów związanych z COVID-19

Wprowadzono możliwość odstępstw od wykonywania przewozów zgodnie z warunkami określonymi w zezwoleniu na przewozy regularne i przewozy regularne specjalne na czas występowania zagrożenia rozprzestrzeniania się zakażeń COVID-19. Przewoźnik nie będzie karany finansowo, jeżeli dokonuje przewozów z naruszeniem zezwolenia w przypadku:

• konieczności podjęcia czynności związanych z przeciwdziałaniem COVID-19,
• braku rentowności wykonywanych przewozów, będącego skutkiem niezależnych od przedsiębiorcy okoliczności, związanych z przeciwdziałaniem COVID-19.

Ta zmiana dotyczy wszystkich prowadzących publiczny przewóz osób i ich bagażu. Dzięki zmianie przewoźnicy drogowi będą mogli zaprzestać wykonywania przewozów na określonych liniach bądź wykonywać je niezgodnie z rozkładem jazdy, jeżeli będzie to uzasadnione przedstawionymi powyżej przesłankami, bez obawy, że nałożona zostanie na nich z tego tytułu kara pieniężna. W takich przypadkach nieprzestrzeganie warunków określonych w zezwoleniu nie będzie stanowiło także podstawy do odmowy udzielenia zezwolenia na wykonywanie przewozów regularnych lub przewozów regularnych specjalnych, ich zmiany bądź cofnięcia.

PODSTAWA PRAWNA:

 

• art. 15n ustawy o COVID-19

3. Opłaty abonamentowe i audiowizualne

Na czas epidemii wstrzymuje się pobieranie od przedsiębiorców:

• wynagrodzeń dla organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi (np. ZAiKS) wynikających z umowy, której przedmiotem jest korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych lub pobór wynagrodzenia za takie korzystanie, a wynagrodzenia te nie są określane jako wprost zależne od faktycznego przychodu lub dochodu tego podmiotu za świadczenie przez niego usług w danym okresie;
• opłat abonamentowych.

Z tego rozwiązania skorzystają przykładowo usługodawcy z branży gastronomicznej, hotelarskiej czy fryzjerskiej, gdzie przedmiotem jest korzystanie z utworów lub przedmiotów praw pokrewnych, a opłaty te nie są określane jako wprost zależne od faktycznego przychodu lub dochodu tego przedsiębiorcy za świadczenie przez niego usług w danym okresie. W tym okresie przedsiębiorcy zostaną zwolnieni z opłat abonamentowych za każdy radioodbiornik czy telewizor w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej.

Warunkiem skorzystania ze wstrzymania poboru tych wynagrodzeń i opłat jest :

1. dotychczasowe świadczenie przez przedsiębiorcę usług w miejscu, które umożliwia zapoznawanie się przez jego klientów z utworami lub przedmiotami praw pokrewnych;
2. bycie płatnikiem tych wynagrodzeń i opłat;
3. uiszczenie wynagrodzeń i opłat za okresy rozliczeniowe przypadające przed 8 marca 2020 r.

Omawiane przepisy mają zastosowanie także do organizacji pożytku publicznego.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15l ustawy o COVID-19

4. Niestosowanie prawa budowlanego

Projektowanie, budowa, przebudowa, utrzymanie i rozbiórka obiektów budowlanych, w tym zmiana sposobu użytkowania, jeżeli ma związek z przeciwdziałaniem COVID-19, są zwolnione w pewnym zakresie z przepisów ustaw:

• prawo budowlane,
• o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym,
• o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami,
• o działalności leczniczej.

Przy tym inwestor jest obowiązany zapewnić objęcie kierownictwa oraz nadzoru nad robotami, które w normalnych warunkach wymagałyby zezwoleń budowlanych przez osobę posiadającą uprawnienia budowlane w odpowiednich specjalnościach.

Prowadzenie robót budowlanych oraz zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 wymagają niezwłocznego poinformowania organu administracji architektoniczno-budowlanej.

PODSTAWA PRAWNA:

 

• art. 12 ustawy o COVID-19

5. Ułatwienia dla handlu

5.1. Lżejszy reżim niedziel handlowych

Ustawa o COVID-19 umożliwia sklepom - w niedziele objęte zakazem handlu - przyjmowanie przez pracowników lub innych zatrudnionych towaru pierwszej potrzeby, rozładowywanie go oraz wykładanie na półki. Ma to pozwolić sklepom na przygotowanie się do sprzedaży kluczowego asortymentu. Możliwość ta istnieje jednak jedynie w okresie:

• obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii,
• 30 dni następujących po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Opisane rozwiazanie obowiązuje w niedziele, w które przypada święto. Przy tym korzystanie z możliwości dostarczania towarów w (pozaświąteczne) niedziele nie jest bowiem obligatoryjne dla przedsiębiorców. Niestety dla przedsiębiorców nie ma definicji towaru pierwszej potrzeby. W praktyce może to prowadzić do sporów i wątpliwości, jak postąpić, gdy dana dostawa obejmie zarówno towary pierwszej potrzeby, jak i inne.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15i ustawy o COVID-19

5.2. Czynsze w galeriach handlowych

Szczególne rozwiązanie dotyczy wszystkich najemców powierzchni w obiektach handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m², tzw. galeriach handlowych. Regulacja ta dotyczy prowadzących działalność w takich obiektach w zakresie handlu: wyrobami tekstylnymi, wyrobami odzieżowymi, obuwiem i wyrobami skórzanymi, meblami i sprzętem oświetleniowym, sprzętem radiowo-telewizyjnym lub sprzętem gospodarstwa domowego, artykułami piśmiennymi i księgarskimi, a także prowadzących działalność gastronomiczną i rozrywkową. Działalności te mają zakaz handlu w okresie epidemii. epidemii w wymienionych obiektach handlowych. Okres i zakres tego zakazu określany jest rozporządzniem. Zakaz ten jest na moment oddania do druku tego opracowania okreslony w rozporządzeniu w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii.W ich przypadku wygasają wzajemne zobowiązania stron umowy najmu, dzierżawy lub innej podobnej umowy, przez którą dochodzi do oddania do używania powierzchni handlowej (umowy). Jest to istotna oszczędność dla najemców lokali i tzw. wysp w galeriach handlowych w okresie, w którym obiekty te mają zakaz normalnego funkcjonowania. Jednocześnie, ponieważ działalność podmiotów prowadzących sklepy z żywnością lub markety budowlane nie została zakazana, umowy z takimi podmiotami nie podlegają czasowemu wygaśnięciu, niezależnie od tego, czy zakaz prowadzenia działalności innych najemców w obiekcie handlowym zmniejszył ich obroty lub liczbę klientów.

Po zniesieniu zakazu prowadzenia działalności uprawniony do używania powierzchni handlowej powinien złożyć udostępniającemu bezwarunkową i wiążącą ofertę woli przedłużenia obowiązywania umowy na dotychczasowych warunkach o okres obowiązywania zakazu przedłużony o 6 miesięcy. Oferta powinna być złożona w okresie 3 miesięcy od dnia zniesienia zakazu. Postanowienia o wygaśnięciu zobowiązań przestają wiązać oddającego z chwilą bezskutecznego upływu terminu na złożenie oferty.

Opisane regulacje może wzruszyć jedynie sąd po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15ze ustawy o COVID-19

• par. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z 31 marca 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz.U. z 2020 r. poz, 566)

XIV. Prawo zamówień publicznych

1. Niestosowanie Prawa zamówień publicznych

Jedną z ważnych zmian wprowadzonych specustawą o koronowirusie jest wyłączenie stosowania przepisów o zamówieniach publicznych w przypadku zamówień, których przedmiotem są towary lub usługi niezbędne do przeciwdziałania COVID-19. Są dwie przesłanki stosowania tego wyłączenia:

• wysokie prawdopodobieństwo szybkiego i niekontrolowanego rozprzestrzeniania się choroby lub
• ochrona zdrowia publicznego.

Prawa zamówień publicznych nie stosuje się do zamówień udzielanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego, Polski Fundusz Rozwoju Spółka Akcyjna lub regionalne fundusze rozwoju w zakresie instrumentów wsparcia niezbędnych do przeciwdziałania negatywnym skutkom gospodarczym wystąpienia COVID-19.

Przepis ten w pierwszym rzędzie jest skierowany do jednostek sektora publicznego, ale skorzystają z niego także dostawcy towarów i usług do tego sektora. Moga oni dostawać z tego sektora zamówienia bez konieczności stawania do przetargu, o ile wykonanie zamówienia służy powstrzymaniu rozprzestrzeniania się epidemii.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 6 ustawy o COVID-19

2. Brak kar umownych za opóźnienia przy realizacji zamówień

Zlikwidowano obowiązek nakładania kar na wykonawcę (stronę umowy o zamówienie publiczne) w sytuacji nierealizowania tej umowy w terminie. Zamawiający nie musi nakładać kar na przedsiębiorcę, który z powodu epidemii nie mógł zrealizować zamówienia. Warunkiem jest niezwłoczne poinformowanie o wpływie okoliczności związanych z wystąpieniem COVID-19 na należyte wykonanie tej umowy. Co więcej, każda ze stron umowy może zażądać dowodów, że taki wpływ istnieje. Odpowiednio wprowadzono także zapisy, że nienakładanie kar lub niepobieranie innych należności w takiej sytuacji nie stanowi:

• naruszenia dyscypliny finansów publicznych,
• przestępstwa i
• działania na szkodę spółki.

PODSTAWA PRAWNA:

 

• art. 15r, art. 15s ustawy o COVID-19

 

XV. Ochrona konsumentów w zakresie nadmiernego wzrostu cen i innych nieuczciwych praktyk

 

1. Maksymalne ceny wyrobów medycznych i produktów leczniczych

Minister Zdrowia ma prawo do ustalenia obwieszczeniem maksymalnych cen:

• produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza i wydawanych z przepisu lekarza,
• wyrobów medycznych,
• środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego
• produktów biobójczych
• surowców farmaceutycznych

- które mogą być wykorzystane w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 lub w sytuacji zagrożenia braku dostępności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w związku z COVID-19.

Przez środki spożywcze specjalnego przeznaczenia rozumie się takie, które ze względu na specjalny skład lub sposób przygotowania wyraźnie różnią się od środków spożywczych powszechnie spożywanych, i zgodnie z informacją zamieszczoną na opakowaniu jest wprowadzany do obrotu z przeznaczeniem do zaspokajania szczególnych potrzeb żywieniowych (np. żywność dla niemowląt).

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 8 ustawy o COVID-19

 

2. Maksymalne ceny towarów i usług

Minister Gospodarki uzyskał prawo do wydania rozporządzenia, które ustali maksymalne ceny lub maksymalne marże hurtowe i detaliczne stosowane w sprzedaży towarów lub usług mających istotne znaczenie dla ochrony zdrowia lub bezpieczeństwa ludzi lub kosztów utrzymania gospodarstw domowych. Rozwiązanie to z założenia dotyczy zatem tylko produktów podstawowych, mających wyjątkowe znaczenie dla ochrony zdrowia lub funkcjonowania gospodarstw domowych.

Maksymalne ceny mogą być ustalone dla różnych poziomów obrotu towarowego lub uwzględniać skalę sprzedaży albo świadczenia usług i uwarunkowania regionalne, a przy ustalaniu wysokości maksymalnych cen może wziąć pod uwagę wysokość cen w okresie poprzedzającym wprowadzenie stanu zagrożenia epidemicznego, a także uzasadnione zmiany kosztów produkcji i zaopatrzenia. Rozporządzenie takie:

1. określi podstawę obliczania maksymalnych marż,
2. może ustalić maksymalne marże dla poszczególnych rodzajów towarów lub marże naliczane od ceny hurtowej.

 

Należy tu przypomnieć, że jeżeli w miejscu i czasie zawarcia umowy sprzedaży obowiązuje przepis określający cenę maksymalną, kupujący nie jest obowiązany do zapłaty ceny wyższej, a sprzedawca, który otrzymał cenę wyższą, obowiązany jest zwrócić kupującemu pobraną różnicę (art. 538 Kodeksu cywilnego).

 

PODSTAWA PRAWNA:

 

• art. 8a ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.

• art. 538 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. z 2019 r. poz. 1145; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 567

 

3. Zakaz stosowania cen wyższych niż maksymalne i kary pieniężne

Stosowanie w obrocie na terytorium Polski cen lub marż wyższych niż maksymalne ceny lub marże ustalone zgodnie z omawianymi tu przepisami zostało zakazane. Kontrolę przestrzegania przez przedsiębiorców zakazu, sprawują w zakresie swojej właściwości:

1. Inspekcja Farmaceutyczna,
2. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych,
3. Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych
4. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych;
5. Państwowa Inspekcja Sanitarna.

Stosowanie cen lub marż wyższych niż ustalone zgodnie z obwieszczeniem podlega karze pieniężnej w wysokości od 5000 do 5 000 000 zł.

Karę pieniężną nakłada, w drodze decyzji, odpowiednio w zakresie swojej właściwości:

1) wojewódzki inspektor farmaceutyczny;

2) Główny Inspektor Farmaceutyczny;

3) Prezes Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych;

4) państwowy wojewódzki inspektor sanitarny.

 

Także Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów może nałożyć na przedsiębiorcę, w drodze decyzji, karę pieniężną w wysokości nie większej niż 10% obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary, jeżeli przedsiębiorca ten, choćby nieumyślnie, dopuścił się wielokrotnie, w przypadku wielu towarów lub usług lub na dużą skalę, naruszenia zakazu określonego w art. 8ustawy o COVID-19.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 8b, art. 8c, art. 15zzzj i art. 15zzzk ustawy o COVID-19

 

4. Maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego

 

Jednym z elementów tarczy antykryzysowej jest ochrona kredytobiorców. Ustawa o COVID-19 określa maksymalną wysokość kosztów pozaodsetkowych nowo udzielanych pożyczek. Celem tego rozwiązania ma być udzielanie pożyczek w trakcie/po okresie szczytu pandemii na warunkach nie mniej korzystnych niż przed nią. Przykładowo pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego nie mogą być wyższe od 45% całkowitej kwoty kredytu. Dodatkowo ustawa o COVID-19 zawiera wzór pozwalający obliczyć maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego.

 

Naruszenie przepisów o maksymalnej wysokości kosztów pozaodsetkowych może stanowić praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Skutki takiego uznania są określone w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów (jest to np. nałożenie kary pieniężnej).

 

W przypadku udzielenia przez kredytodawcę lub podmiot z nim powiązany konsumentowi, który nie dokonał pełnej spłaty kredytu, kolejnych kredytów w okresie 120 dni od dnia wypłaty pierwszego z kredytów:

• całkowitą kwotę kredytu, dla celów ustalenia maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu, stanowi kwota pierwszego z kredytów;
• pozaodsetkowe koszty kredytu obejmują sumę pozaodsetkowych kosztów wszystkich kredytów udzielonych w tym okresie.

PODSTAWA PRAWNA:

 

• art. 8d, art. 8e i art. 8f ustawy o COVID-19

 

XVI. Zakaz sprzedaży leków za granicę

Hurtownie farmaceutyczne zostały obowiązane do zbywania:

• produktów leczniczych,
• środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz
• wyrobów medycznych

- określonych w wykazie, który ma ogłosić Minister Zdrowia, wyłącznie do innych hurtowni farmaceutycznych, aptek, punktów aptecznych oraz zakładów leczniczych podmiotów leczniczych, działających na terytorium Polski. Taka regulacja ma uniemożliwić wywożenie określonych produktów, środków i wyrobów za granicę.

Dodatkowe obowiązki informacyjne mogą zostać nałożone rozporządzeniem Ministra Zdrowia na hurtownie farmaceutyczne w przypadku zagrożenia braku dostępności na terytorium Polski.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 37azg ustawy z 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 499; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 567

 

XVII. Obowiązek wykonywania decyzji Inspekcji Sanitarnej

Szczególne uprawnienia w związku epidemią zyskał Główny Inspektor Sanitarny lub działający z jego upoważnienia państwowy wojewódzki inspektor sanitarny. Dla przedsiębiorców istotne jest to, że obecnie te organy mogą wydawać decyzje nakładające na nich obowiązek:

§

a) podjęcia określonych czynności zapobiegawczych lub kontrolnych oraz żądać od nich informacji w tym zakresie,

b) dystrybucji:

- produktów leczniczych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobów medycznych - w stosunku do hurtowni farmaceutycznych,

- środków ochrony osobistej - w stosunku do producentów, dystrybutorów lub importerów,

c) współdziałania z innymi organami administracji publicznej oraz organami Państwowej Inspekcji Sanitarnej - w przypadku kierowania decyzji do podmiotów innych niż te organy,

Decyzje te mogą być wydawane w przypadku stanu zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii albo w przypadku niebezpieczeństwa szerzenia się zakażenia lub choroby zakaźnej, które może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego. Przypominamy, że utrudnianie lub udaremnianie działalności organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej zagrożone jest wysokimi karami.

Decyzje Głównego Inspektora Sanitarnego podlegają natychmiastowemu wykonaniu z chwilą ich doręczenia lub ogłoszenia i nie wymagają uzasadnienia. W nagłych przypadkach mogą być wydawane ustnie, a następnie - niezwłocznie - potwierdzane na piśmie.

Jeżeli przedsiębiorca będzie chciał odwołać się od decyzji GIS, będzie musiał wnieść odwołanie do Ministra Zdrowia w terminie 2 dni roboczych od dnia doręczenia decyzji lub potwierdzenia na piśmie decyzji wydanej ustnie. Odwołanie zostanie rozpatrzone w terminie 5 dni roboczych od dnia doręczenia.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 8a ust 5 i art. 38 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 59; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 567

 

XVIII. Pomoc dla przedsiębiorców - pakiet osłonowy

1. Poreczenia i gwarancje z BGK

W związku ze skutkami COVID-19 Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) może udzielać, we własnym imieniu i na własny rachunek, poręczeń i gwarancji spłaty kredytów zaciągniętych przez przedsiębiorców, z wyłączeniem mikroprzedsiębiorców oraz małych przedsiębiorców, z przeznaczeniem na zapewnienie płynności finansowej. Poręczenie lub gwarancja mogą stanowić pomoc publiczną. Poręczenie lub gwarancja obejmują nie więcej niż 80% pozostającej do spłaty kwoty kredytu objętego poręczeniem lub gwarancją. Poręczenie lub gwarancja są udzielane na wniosek przedsiębiorcy.

PODSTAWA PRAWNA:

 

• art. 15zzzd ustawy o COVID-19

2. Gwarancje spłaty kredytów z BGK

Minister Finansów znowelizował rozporządzenie w sprawie udzielania przez Bank Gospodarstwa Krajowego pomocy de minimis w formie gwarancji spłaty kredytów. I tak, po nowelizacji umożliwiono objęcie gwarancją de minimis nie więcej niż 80% (dotychczas było 60%) kwoty kredytu. Jednocześnie wysokość tej pomocy nie jest określona w przepisach rozporządzenia (jak było dotychczas), tylko wprowadzono odesłanie do przepisów unijnych. Celem tej zmiany jest szybsza reakcja na ewentualne decyzje UE w sprawie zwiększenia limitów pomocy de minimis. Rozporządzenie obowiązuje od 17 marca 2020 r.

Jednocześnie, jak wynika z komunikatu MF z 16 marca 2020 r., Ministerstwo Finansów zdecydowało o obniżeniu opłaty prowizyjnej od takich gwarancji z obecnego poziomu 0,5% do 0%.

PODSTAWA PRAWNA:

• § 4 i 5 rozporządzenia Ministra Finansów z 28 marca 2018 r. w sprawie udzielania przez Bank Gospodarstwa Krajowego pomocy de minimis w formie gwarancji spłaty kredytów - Dz.U. z 2018 r. poz. 707; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 454

3. Fundusze płynnościowe

W Banku Gospodarstwa Krajowego utworzono Fundusz Gwarancji Płynnościowych (dalej: FGP). Środki FGP są przeznaczane m.in. na: pokrycie kosztów i wydatków związanych z udzielaniem poręczeń i gwarancji spłaty kredytów, w tym wypłat z tytułu tych poręczeń i gwarancji. Z FGP korzystać mają duzi i średni przedsiębiorcy.

PODSTAWA PRAWNA:

 

• art. 70 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.

 

4. Dofinansowanie kosztów prowadzonej indywidualnej działalności gospodarczej

Starosta może przyznać dofinansowanie części kosztów prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorcom - osobom fizycznym niezatrudniającym pracowników. Pomoc jest przyznawana w przypadku wysokich spadków obrotów (co najmniej 30% - rozumianego jako zmniejszenie sprzedaży towarów i usług w ujęciu ilościowym lub wartościowym) w następstwie wystąpienia COVID-19.

Ze wsparcia mogą skorzystać przedsiębiorcy, u których wystąpił spadek obrotów w ciągu 2 dowolnie wskazanych kolejnych miesięcy kalendarzowych 2020 r. w porównaniu do odpowiednich 2 miesięcy 2019 r. Za miesiąc uważa się także 30 kolejno po sobie następujących dni kalendarzowych, w przypadku gdy 2-miesięczny okres porównawczy rozpoczyna się w trakcie miesiąca kalendarzowego, to jest w dniu innym niż pierwszy dzień danego miesiąca kalendarzowego. Wniosek o dofinansowanie przedsiębiorca składa do powiatowego urzędu pracy właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności gospodarczej w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia naboru przez dyrektora powiatowego urzędu pracy.

Dofinansowanie moze zostać przyznane (na maksymalnie 3 miesiące, chyba że Rada Ministrów wydłuży ten okres w drodze rozporządzenia).

Tabela 11. Wysokość dofinansowania dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą i niezatrudniających pracowników

Wielkość spadku obrotów	Wysokość dofinansowania
co najmniej 30%	50% kwoty minimalnego wynagrodzenia miesięcznie (1300 zł)
co najmniej 50%	70% kwoty minimalnego wynagrodzenia miesięcznie (1820 zł)
co najmniej 80%	90% kwoty minimalnego wynagrodzenia miesięcznie (2340 zł.)

 

Dofinansowanie jest wypłacane w okresach miesięcznych, po złożeniu przez przedsiębiorcę oświadczenia o prowadzeniu działalności w danym miesiącu, za który dofinansowanie jest wypłacane. Przedsiębiorca jest obowiązany do prowadzenia działalności gospodarczej przez okres, na który przyznane zostało dofinansowanie oraz po zakończeniu dofinansowania przez okres równy temu okresowi. W przypadku nieprowadzenia działalności gospodarczej przez ten okres, przedsiębiorca jest obowiązany do zwrotu otrzymanego dofinansowania bez odsetek, proporcjonalnie do okresu nieprowadzenia działalności gospodarczej, w terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania starosty.

PODSTAWA PRAWNA:

 

• art. 15zzc ustawy o COVID-19

5. Pożyczki dla mikroprzedsiębiorców

W celu przeciwdziałania negatywnym skutkom COVID-19 starosta może, na podstawie umowy, udzielić ze środków Funduszu Pracy jednorazowo pożyczki mikroprzedsiębiorcy, który prowadził działalność gospodarczą przed 1 marca 2020 r. Pożyczki przeznaczone są na pokrycie bieżących kosztów prowadzenia działalności gospodarczej.

Wnioski o pożyczkę mikroprzedsiębiorcy powinni złożyć do powiatowego urzędu pracy, właściwego ze względu na miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, po ogłoszeniu naboru przez dyrektora powiatowego urzędu pracy. We wniosku o pożyczkę mikroprzedsiębiorca oświadcza o stanie zatrudnienia na 29 lutego 2020 r. w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy. Więcej informacji o pożyczce przedstawiamy w tabeli 12.

 

Tabela 12. Pożyczki dla mikro przedsiębiorców

Wysokość	Oprocentowanie	Okres spłaty pożyczki
Do 5000 zł	stałe i wynosi w skali roku 0,05 stopy redyskonta weksli przyjmowanych przez NBP	nie dłuższy niż 12 miesięcy, z karencją w spłacie kapitału wraz z odsetkami przez okres 3 miesięcy od dnia udzielenia pożyczki

Pożyczka wraz z odsetkami na wniosek mikroprzedsiębiorcy podlega umorzeniu. Warunkiem umorzenia jest, by mikroprzedsiębiorca ten przez okres 3 miesięcy od dnia jej udzielenia nie zmniejszył stanu zatrudnienia w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy w stosunku do stanu zatrudnienia na 29 lutego 2020 r. We wniosku o umorzenie mikroprzedsiębiorca oświadcza o niezmniejszeniu stanu zatrudnienia.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zzd ustawy o COVID-19

6. Wparcie firm transportowych przez ARP w refinansowaniu umów leasingowych

Agencja Rozwoju Przemysłu (dalej: ARP) oferuje podmiotom sektora transportowego, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej w związku z ogłoszeniem stanu zagrożenia epidemicznego, leasing operacyjny z karencją w spłacie. Jest to produkt przeznaczony na refinansowanie posiadanych leasingów w komercyjnych spółkach i towarzystwach leasingowych. Jak informuje ARP:

ARP

Kwota leasingu sięgać może 5 mln zł netto, a okres finansowania może trwać do 6 lat. Karencja w spłacie rat leasingowych może wynieść nawet 12 miesięcy (co w przypadku kosztów leasingu standardowego ciągnika siodłowego z naczepą może wzmocnić bieżącą płynność spółki kwotą ok. 111 tys. zł). Pożyczka obrotowa finansująca wypłatę wynagrodzeń w sektorze MŚP pozwoli na sfinansowanie kosztów wynagrodzeń netto w firmach przez okres do 2 lat (wynagrodzenia trafią bezpośrednio na konta pracowników), przy wydłużonym okresie karencji do 12 miesięcy. Z kolei pożyczka na finansowanie deficytu w kapitale obrotowym będzie mogła wynosić od 0,8 mln zł do 5 mln zł, okres finansowania będzie sięgał do nawet 6 lat, zaś okres karencji zostanie wydłużony do 15 miesięcy.

Źródło: www.arp.pl/

Wnioski można składać za pośrednictwem strony internetowej www.arp.pl. Należy wypełnić wniosek, który znajduje się na stronie www.arp-tarcza.pl. Mają one być procedowane w trybie uproszczonym.

7. Przedłużenie bankowych kredytów obrotowych

Banki mogą dokonać zmiany określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu lub pożyczki udzielonego mikroprzedsiębiorcy, małemu lub średniemu przedsiębiorcy. Muszą być przy tym spełnione dwa warunki:

• kredyt został udzielony przed 8 marca 2020 r.,
• zmiana taka jest uzasadniona oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy dokonaną przez bank nie wcześniej niż 30 września 2019 r.

Co ważne, zmiana taka dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę, przy czym nie może ona powodować pogorszenia sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. W zamyśle ustawodawcy zmiana taka ma prowadzić do wydłużenia okresów spłaty kredytu przez przedsiębiorców, których płynność finansowa ucierpiała w wyniku epidemii.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 31f ustawy o COVID 19

8. Podatek od sprzedaży detalicznej - przesunięcie

W związku z epidemią kontynuowane będzie zawieszenie działania ustawy o podatku od sprzedaży detalicznej. Podatek ten miał być pobierany od 1 lipca 2020 r., jednak będzie miał zastosowanie dopiero do przychodów ze sprzedaży detalicznej osiągniętych od 1 stycznia 2021 r. Dzięki temu mają być zmniejszone bieżące obciążenia finansowe podatników w okresie lipiec-grudzień 2020 r. Warto dodać, że Trybunał Sprawiedliwości UE (TSUE) nie rozpatrzył dotychczas odwołania KE od wyroku z 16 maja 2019 r. Tym samym to, czy ten podatek zostanie ostatecznie "uruchomiony" nie jest jeszcze przesądzone.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 11a ustawy z 6 lipca 2016 r. o podatku od sprzedaży detalicznej - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1433; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

9. Rejestr odpadów - ułatwienie

Od 1 stycznia 2020 r. został wprowadzony elektroniczny obowiązek ewidencji odpadów oraz sprawozdawczości w zakresie gospodarki odpadami. Przedsiębiorcy gospodarujący odpadami mają więcej obowiązków związanych z rejestrem podmiotów wprowadzających produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących odpadami (dalej: rejestr BDO). Sprawozdawczość elektroniczna w praktyce sprawiała wiele kłopotów przedsiębiorcom. Dlatego ustawa nowelizująca zmieniła w tym zakresie ustawę o odpadach i wprowadzono w niej odpowiednie ułatwienia. Obecnie do 31 grudnia 2020 r. dopuszcza się sporządzanie dokumentów ewidencji odpadów w formie papierowej, z tym, że prowadzenie karty przekazania odpadów lub karty przekazania odpadów komunalnych w formie papierowej jest dopuszczalne, jeżeli przekazujący odpady wystawi kartę przekazania odpadów lub kartę przekazania odpadów komunalnych w tej formie. Wprowadzanie tych dokumentów do BDO należy zakończyć nie później niż w terminie do 31 stycznia 2021 r. (art. 236a ustawy o odpadach). W poprzedniej wersji ustawy to ułatwienie miało obowiązywać do 30 czerwca 2020 r., a wprowadzanie danych należało zakończyć do końca lipca 2020 r.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 236a ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 701; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

15. Przedłużenie terminów wynikających z przepisów prawa gospodarczego

Przedstawiamy praktyczne podsumowanie niektórych informacji o przedłużeniach terminów wynikających z szeroko rozumianego prawa administracyjnego i gospodarczego, a wprowadzonych przepisami ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.

Tabela. 13. Przedłużenie terminów wynikających z przepisów prawa gospodarczego (wybór)

Lp.	Rodzaj regulacji	Zmiana	Uwagi
1.	Opłata roczna z tytułu użytkowania wieczystego	opłatę za 2020 r. należy wnieść w terminie do 30 czerwca 2020 r.	Termin ten może zostać przedłużony rozporządzeniem Rady Ministrów
2.	Biopaliwa Terminy sprawozdań, oświadczeń oraz raportów, o których mowa w art. 30 ust. 1, 1b, 2b, 2e, 3 i 4a, art. 30b ust. 1, 3 i 7, art. 31 ust. 1, art. 31a oraz art. 31b ustawy z 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1155, 1123, 1210 i 1527 oraz z 2020 r. poz. 284),	składanych za 2020 r., wydłuża się o 30 dni kalendarzowych w stosunku do terminów określonych w przepisach dotychczasowych	art. 31v ustawy o COVID-19
3.	Świadectwa kwalifikacyjne Termin ważności świadectw kwalifikacyjnych, o których mowa w art. 54 ust. 1 ustawy z 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne, a które tracą ważność w okresie od 1 marca 2020 r. do 30 czerwca 2020 r.,	wydłuża się do 31 grudnia 2020 r.	art. 31x ustawy o COVID-19
4.	Baza danych o odpadach Wprowadzanie danych do bazy danych o odpadach (BDO)	niezwłocznie, nie później niż w terminie do 31 stycznia 2021 r.	w okresie do 31 grudnia 2020 r. dopuszcza się sporządzanie dokumentów ewidencji odpadów w formie papierowej. Dokumenty ewidencji odpadów sporządzone w formie papierowej wprowadza się do bazy danych niezwłocznie, nie później niż w terminie do 31 stycznia 2021 r. (art. 236a ustawy o odpadach)
5.	Przedłużenie terminu rejestracji pojazdów*	o 180 dni został przedłużony termin rejestracji pojazdów	Właściciel pojazdu, niebędącego nowym pojazdem, sprowadzonego z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej jest obowiązany zarejestrować pojazd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w terminie 30 dni od dnia jego sprowadzenia (art. 71 ust. 7 Prawa o ruchu drogowym). Termin ten ulega przedłużeniu o 180 dni
6.	Termin zawiadomienia o zbyciu pojazdu**	o 180 dni został przedłużony termin zawiadomienia o nabyciu lub zbyciu pojazdu	Właściciel pojazdu zarejestrowanego jest obowiązany zawiadomić w terminie nieprzekraczającym 30 dni starostę o nabyciu lub zbyciu pojazdu (art. 78 ust. 2 pkt 1 Prawa o ruchu drogowym). Termin ten ulega przedłużeniu o 180 dni.
7.	Dozór techniczny	możliwe jest odroczenie terminu wykonania badań technicznych (na wniosek) na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy	art. 28 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.
8.	Prawo o miarach	możliwe jest odroczenie terminu dokonania legalizacji ponownej przyrządu pomiarowego (na wniosek) przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy	art. 29 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.
9.	Licencja na pośrednictwo przy przewozie osób	podmioty wykonujące pośrednictwo przy przewozie osób przed 1 stycznia 2020 r. są obowiązane uzyskać licencję nie później niż w terminie 9 miesięcy od dnia 1 stycznia 2020 r. (pierwotnie miały na to czas do końca marca 2020 r.)	art. 56 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.

 

*Przedłużenie terminu ma zastosowanie do pojazdu, niebędącego nowym pojazdem, sprowadzonego z terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej nie później niż 30 dni przed 31 marca 2020 r.

**Przedłużenie terminu ma zastosowanie do pojazdu zarejestrowanego nabytego lub zbytego nie później niż 30 dni przed 31 marca 2020 r.

 

XIX. Najem lokali w okresie epidemii

 

1. Przedłużenie czasu obowiązywania umowy najmu

W przypadku gdy czas obowiązywania umowy najmu lokalu, zawartej przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizacyjnej (31 marca 2020 r.) upływa po tym dniu, a przed 30 czerwca 2020 r., umowa ta ulega przedłużeniu do 30 czerwca 2020 r. Zachowane są przy tym warunki dotychczasowej umowy najmu. Przedłużenie umowy następuje na podstawie oświadczenia najemcy. Oświadczenie o przedłużeniu umowy najmu lokalu do 30 czerwca 2020 r., na warunkach dotychczasowych, najemca składa wynajmującemu lokal najpóźniej w dniu upływu terminu obowiązywania tej umowy.

Postanowień tych nie stosuje się do:

 

1. najemcy, który w czasie co najmniej 6 miesięcy obowiązywania umowy najmu lokalu poprzedzających dzień wejścia w życie ustawy o COVID-19 albo przez cały czas obowiązywania umowy najmu lokalu poprzedzający dzień wejścia w życie tej ustawy, jeżeli umowa ta obowiązywała przez czas krótszy niż 6 miesięcy poprzedzających dzień wejścia w życie niniejszej ustawy, był w zwłoce z zapłatą:

1. czynszu lub
2. innych niż czynsz opłat za używanie lokalu, lub
3. opłat niezależnych od wynajmującego lokal, a przez niego pobieranych

- za co najmniej jeden okres rozliczeniowy, jeżeli łączna wartość tych zaległych należności przekroczyła kwotę czynszu należnego za jeden miesiąc, lub

2. jeżeli w czasie obowiązywania umowy najmu lokalu najemca używał tego lokalu w sposób sprzeczny z tą umową lub niezgodnie z przeznaczeniem tego lokalu lub zaniedbywał obowiązki, dopuszczając do powstania w tym lokalu szkód, lub
3. jeżeli w czasie obowiązywania umowy najmu lokalu najemca wynajął, podnajął albo oddał do bezpłatnego używania ten lokal lub jego część bez wymaganej pisemnej zgody wynajmującego, lub
4. do najemcy lokalu mieszkalnego, któremu przysługuje tytuł prawny do innego lokalu mieszkalnego położonego w tej samej lub pobliskiej miejscowości, jeżeli lokal ten spełnia warunki przewidziane dla lokalu zamiennego, chyba że najemca nie może z przyczyn od niego niezależnych używać tego lokalu.

PODSTAWA PRAWNA:

 

• art. 31s ustawy o COVID-19

2. Ochrona najemcy lokalu

Do 30 czerwca 2020 r. nie wypowiada się najemcy umowy najmu lub wysokości czynszu.

Wyjątkiem są sytuacje wypowiadania umowy najmu najemcy lokalu mieszkalnego:

• na podstawie przepisów ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego lub
• któremu przysługuje tytuł prawny do innego lokalu mieszkalnego położonego w tej samej lub pobliskiej miejscowości, jeżeli lokal ten spełnia warunki przewidziane dla lokalu zamiennego, chyba że najemca nie może z przyczyn od niego niezależnych używać tego lokalu.

Zakaz wypowiadania umów najmu nie dotyczy wypowiadania umowy najmu lokalu o przeznaczeniu innym niż mieszkalne w związku z:

• z naruszeniem przez najemcę postanowień tej umowy najmu lub przepisów prawa dotyczących sposobu używa tego lokalu lub
• koniecznością rozbiórki lub remontu budynku, w którym znajduje się ten lokal.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 31t ustawy o COVID-19

 

3. Możliwość wprowadzenia ulg dla najemców nieruchomości należących do samorządu

Organy samorządu (starosta lub prezydent miasta) mogą wprowadzać zasady udzielania ulg dla osób, które wynajmują, dzierżawią lub użytkują nieruchomości należące do samorządów. W tym wypadku należności przypadające za okres stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, mogą być

• umarzane w całości albo w części lub
• odraczane, lub
• rozkładane na raty.

PODSTAWA PRAWNA:

 

• art. 15zzze ustawy o COVID-19

 

4. Opłata przekształceniowa - przesunięcie

Opłatę przekształceniową należną za 2020 r. należy wnieść w terminie do 30 czerwca 2020 r. Tym samym nie poniosą odpowiedzialności podmioty, które nie wniosły jej w dotychczasowym terminie do końca marca 2020 r.

PODSTAWA PRAWNA:

 

• art. 20 ust.1a ustawy z 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 139; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

XX. Odstąpienie od pobierania podatku od nieruchomości

1. Możliwość wprowadzenia przez gminy zwolnień z podatku od nieruchomości

Rada gminy może wprowadzić, w drodze uchwały, za część 2020 r., zwolnienia od podatku od nieruchomości: gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Uchwała rady gminy może zwolnić z podatku od nieruchomości:

• wskazane w uchwale grupy przedsiębiorców,
• muszą to być grupy przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19.

Na podstawie takiej uchwały wskazane grupy przedsiębiorców w danej gminie nie zapłacą podatku od nieruchomości.

Przykład 9

Rada Gminy wydała uchwałę o zwolnieniu z podatku od nieruchomości przedsiębiorców prowadzących lokale gastronomiczne w okresie marzec-czerwiec 2020 r. Jest to grupa przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19. Spełnione są zatem warunki do zastosowania tego zwolnienia.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15p ustawy o COVID-19

2. Przedłużenia terminów płatności rat podatku od nieruchomości

Rada gminy w drodze uchwały może przedłużyć niektórym grupom przedsiębiorców terminy płatności rat podatku od nieruchomości, płatnych w kwietniu, maju i czerwcu 2020 r., nie dłużej niż do 30 września 2020 r.

Uchwała rady gminy może przedłużyć terminy płatności:

• wskazanym w uchwale grupom przedsiębiorców,
• muszą to być grupy przedsiębiorców, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19.

W przypadku osób fizycznych rozwiązanie to dotyczy raty podatku płatnej do 15 maja, natomiast w przypadku osób prawnych, rat podatku płatnych do: 15 kwietnia, 15 maja i 15 czerwca 2020 r.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15q ustawy o COVID-19

XXI. Odstąpienie od dochodzenia należności przez organy samorządowe

Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego (np. rada gminy) może, w drodze uchwały, postanowić o odstąpieniu od dochodzenia należności o charakterze cywilnoprawnym, przypadających jednostce samorządu terytorialnego lub jej jednostkom organizacyjnym, w stosunku do podmiotów, których płynność finansowa uległa pogorszeniu w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19 i które złożą wniosek o odstąpienie od dochodzenia należności.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 15zzzf ustawy o COVID-19

XXII. Posiedzenia organów spółek handlowych i spółdzielni

1. Posiedzenia zarządów, zgromadzeń wspólników i rad nadzorczych

Ustawa nowelizująca z 31 marca 2020 r.wprowadziła także zmiany w Kodeksie spółek handlowych (dalej: ksh). Zmiany mają na celu umożliwienie działania organów spółek handlowych w okresie epidemii. I tak członkom zarządu sp. z o.o. i spółek akcyjnych zezwolono na:

• uczestniczenie w posiedzeniach przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumienia się na odległość, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (odpowiednio art. 208 § 5¹ i art. 371 § 3¹ ksh),
• podejmowanie uchwały w trybie pisemnym lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (odpowiednio art. 208 § 5² i art. 371 § 3² ksh).
• branie udziału w podejmowaniu uchwał zarządu, oddając swój głos na piśmie za pośrednictwem innego członka zarządu, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (odpowiednio art. 208 § 5³ i art. 371 § 3³ ksh).

Odpowiednie regulacje dotyczą także członków rad nadzorczych spółek z o.o. i spółek akcyjnych (odpowiednio art. 222 § 1¹ i § 3 i 4 i art. 388 § 1¹ i § 3 i 4 ksh). Tym samym także rada nadzorcza może podejmować uchwały w trybie pisemnym lub przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

 

Także wspólnicy mogą brać udział w zgromadzeniu wspólników sp. z o.o. i walnym zgromadzeniu akcjonariuszy spółek akcyjnych przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Dotychczas taką możliwość musiała przewidywać umowa spółki. Zmieniła to ustawa nowelizacyjna i obecnie możliwość taka istnieje, o ile wyraźnie nie wyłącza jej umowa spółki lub statut spółki (art. 234¹ i art. 406⁵ ksh). Decyzję o odbyciu "wirtualnego" zgromadzenia wspólników podejmuje zwołujący to zgromadzenie.

 

W odniesieniu do zgromadzeń wspólników i walnych zgromadzeń zwołanych przed dniem wejścia w życie ustawy nowelizującej (czyli przed 31 marca 2020 r.), zwołujący je może postanowić o umożliwieniu uczestnictwa w nim w trybie zdalnym. Przy tym obowiązkowe jest poinformowania o tym w trybie przewidzianym dla zwołania zgromadzenia wspólników i nie później niż na cztery dni przed dniem odbycia zgromadzenia wspólników.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 208 § 5^1-3, art. 222 § 1¹ i § 3 i 4, art. 234¹, art. 388 § 1¹ i § 3 i 4 i art. 371 § 3^1-3 , art. 406⁵ i ustawy z 15 września 2000 r. - Kodeks spółek handlowych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 505; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 98 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.

 

2. Zgromadzenia członków spółdzielni i wspólnot właścicieli lokali

Ustawa nowelizująca z 31 marca 2020 r.umożliwia działanie organom spółdzielni, w tym mieszkaniowych, oraz wspólnot mieszkaniowych, których członkowie mogą być poddani kwarantannie. Wprowadzają one możliwość, wzorem spółek handlowych, głosowania na piśmie lub za pośrednictwem środków komunikowania się na odległość. Dodatkowo, jeżeli ustawowy termin zwołania walnego zgromadzenia spółdzielni albo zebrania właścicieli lokali przypada w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, trwającego w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy lub ogłoszonego bezpośrednio po okresie trwającym 31 marca 2020 r., ulega on przedłużeniu o sześć tygodni od dnia odwołania tego stanu. Omawiana zmiana ma zastosowanie do posiedzeń odpowiednich organów zwołanych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.

PODSTAWA PRAWNA:

 

• art. 35, art. 46a i art., 59 ustawy z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 275; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 90 i art. 91 ustawy nowelizującej z 31 marca 2020 r.

 

 

XXIII. Korzystajmy też z innych możliwości

1. Zawieszenie działalności gospodarczej

Z uwagi na epidemię przedsiębiorcy z branż szczególnie dotkniętych jej skutkami mogą także rozważyć zawieszenie prowadzenia działalności gospodarczej. Przypominamy, że przedsiębiorcy mają prawo do zawieszenia działalności gospodarczej. Okres przysługującego im zawieszenia przedstawiamy w tabeli 13.

Tabela 13. Rodzaj działalności gospodarczej a okres zawieszenia (art. 23 Prawa przedsiębiorców)

Rodzaj przedsiębiorcy	Okres zawieszenia
Indywidualna działalność gospodarcza (zarejestrowani w CEIDG)	czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni
Spółka prawa handlowego (zarejestrowana w KRS)	od 30 dni do 24 miesięcy

 

Co ważne z możliwości zawieszenia działalności mogą skorzystać tylko ci z przedsiębiorców, którzy:

• nie zatrudniają pracowników lub
• zatrudniają wyłącznie pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym lub urlopie rodzicielskim niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu.

Przedsiębiorca w okresie zawieszenia nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z działalności gospodarczej. Zachowuje jednak prawo do wskazanych w ustawie czynności, takich jak.: przyjmowanie należności powstałych przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej czy zbywania własnych środków trwałych i wyposażenia. Przedsiębiorcy w okresie zawieszenia działalności mają także pewne obowiązki, takie jak np. regulowanie zobowiązań powstałych przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej czy uczestniczenie w postępowaniach sądowych, podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed zawieszeniem.

Dlaczego warto skorzystać z możliwości zawieszenia działalności w sytuacji, w której epidemia nie pozwala na osiąganie przychodów z działalności? I tak przez cały okres trwania zawieszenia przedsiębiorca zostaje zwolniony z obowiązku wpłaty zaliczek na poczet podatku dochodowego oraz zryczałtowanego podatku, dotyczy to zarówno osób fizycznych, jak i prawnych. Przedsiębiorcy informują o okresie zawieszenia w roku podatkowym wykonywania działalności gospodarczej w zeznaniu rocznym, składanym za rok podatkowy, w którym działalność ta była zawieszona. Zawieszona zostaje także amortyzacja składników majątku, które nie są używane na skutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej. Przedsiębiorca przestaje być ponadto zobowiązany do składania deklaracji VAT. Należy jednak pamiętać, że zawieszenie działalności gospodarczej nie powoduje zwolnienia przedsiębiorcy z obowiązku opłaty podatku od nieruchomości.

Pozytywnym skutkiem zawieszenia jest także ustanie obowiązku opłacania składek ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego, natomiast składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stają się dobrowolne.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 22, art. 23 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1292; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

2. Możliwość odstąpienia od realizacji umów

Na skutek epidemii koronawirusa przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą mogą mieć rozliczne problemy związane z terminowym wykonaniem swoich zobowiązań. Przykładowo ich produkcja czy świadczenie usług może zależeć od kontrahentów z krajów dotkniętych epidemią. Kluczowi pracownicy mogą zachorować lub nie będą mogli wyjechać w jakiś region świata. Konsekwencje nierealizowania zobowiązań mogą być bardzo dotkliwe i mieć postać np. kar umownych. Czy przedsiębiorca może powołać się na epidemię, by uniknąć negatywnych konsekwencji?

Epidemia jako siła wyższa (force major). Siła wyższa, czyli zdarzenie zewnętrzne, niemożliwe (lub prawie niemożliwe) do przewidzenia, którego skutkom nie można zapobiec może wyłączyć odpowiedzialność przedsiębiorcy za określone zdarzenie prawne. W niektórych wypadkach przedsiębiorcy mogą powołać się na jej zaistnienie i uniknąć odpowiedzialności. Będzie tak jednak tylko wtedy, gdy prawo właściwe dla danej umowy taką możliwość przewiduje. W prawie europejskim w przypadku umów między przedsiębiorcami przyjmuje się że:

• umowa sprzedaży towarów podlega prawu państwa, w którym sprzedawca ma miejsce zwykłego pobytu, a
• umowa o świadczenie usług prawu państwa, w którym usługodawca ma miejsce zwykłego pobytu.

Inaczej jest w przypadku umów konsumenckich, które podlegają prawu państwa, w którym konsument ma miejsce zwykłego pobytu (zob. rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 593/2008 z 17 czerwca 2008 r. w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych).

Można śmiało założyć, że problemy większości przedsiębiorców będą rozstrzygane w oparciu o polskie prawo. W takim przypadku przedsiębiorca powinien najpierw sprawdzić, czy zawarta przez niego umowa odnosi się do okoliczności towarzyszących jej wykonaniu (np. czy zawiera klauzule o sile wyższej). Jeżeli umowa zawiera zapis gwarantujący wykonanie zlecenia w terminie, niezależnie od okoliczności, to należy uznać, że mimo że za niewykonanie umowy "odpowiada" epidemia, to jednak przedsiębiorca poniesie odpowiedzialność za zerwanie kontraktu. Wtedy będzie musiał zapłacić kary umowne (o ile przewiduje je umowa) albo naprawić powstałą szkodę.

Jeżeli umowa nie zawiera zapisów o sile wyższej, to ewentualne spory będą rozstrzygane w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego. Tu art. 471 Kodeksu cywilnego (dalej: kc) stanowi, że:

§ Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Bez wątpienia epidemia koronawirusa należy do kategorii okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Co więcej, można uznać, że zaistnienie w wyniku epidemii stanu siły wyższej zostało potwierdzone prawnie, m.in. rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 13 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu zagrożenia epidemicznego oraz rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii To jednak dłużnik będzie musiał wykazać przed sądem, że realizacja umowy była niemożliwa właśnie z powodu epidemii. np. z powodu epidemii nie miał możliwości znalezienia podwykonawcy, który wykonałby zlecenie w danym terminie. Jego odpowiedzialność zostanie przy tym wyłączona tylko w zakresie, w jakim siła wyższa wpływa na jego zobowiązanie. Wszystko to sprawia, że powoływanie się na siłę wyższą powinno mieć miejsce tylko w skrajnych wypadkach.

Epidemia i zmiana stosunków umownych. Dłużnicy niemogący wykonać umowy ze względu na epidemię powinni w pierwszej kolejności zaapelować do kontrahenta o możliwość dogadania się.

Gdy porozumienie nie jest możliwe, można rozważyć wystąpienie do sądu lub trybunału arbitrażowego z roszczeniem o zmianę treści umowy wiążącej strony. Jak bowiem stwierdza art. 357¹ kc:

§ Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.

Oczywiście to od sądów lub arbitrów będzie zależało czy epidemia może zostać uznana za "nadzwyczajną zmianę stosunków". Ewentualne postępowanie sądowe w takiej sprawie będzie także długo trwało. Dlatego najlepiej porozumieć się z kontrahentem i dokonać zmiany umowy tak, by uwzględniała ona problemy wynikające z epidemii.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 357¹ i art. 471 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1145; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495

 

3. Zwrot zaliczek lub zapłaty

Częstym pytaniem pojawiającym się w związku z epidemią jest to, kiedy konieczny jest "zwrot zaliczek lub zapłaty" dokonanej przez konsumentów na poczet usług, z których np. zrezygnowali z powodu koronawirusa.

Można uznać, że zagadnienie to jest wprost uregulowane w przypadku imprez turystycznych. I tak podróżny ma prawo do bezpłatnego odstąpienia od umowy dotyczącej udziału w wycieczce lub wczasach w przypadku wystąpienia nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności, które mają znaczący wpływ na ich przebieg albo dojazd do celu. Przy czym może żądać jedynie zwrotu dokonanych już wpłat, odpadają roszczenia o zadośćuczynienie czy odszkodowanie. W każdym przypadku biuro podróży musi sprawdzić, czy w miejscu, w którym klient planował wypoczywać, jest realne zagrożenie jego zdrowia. Jeżeli tak, ma obowiązek uznać jego roszczenie (art. 47 ust. 4. ustawa o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych). Z pewnością epidemia koronwirusa jest taką nadzwyczajną okolicznością uzasadniającą zastosowanie tego przepisu. Przy tym regulacje te stosuje się do usług świadczonych przez przedsiębiorców turystycznych, a nie np. prowadzących hotele czy wynajmujących pokoje. Przedsiębiorcy lub turyści, którzy sami zarezerwowali pobyt w hotelu czy pokoju i wpłacili zadatek nie mogą liczyć na zwrot, jeżeli rezerwacja obejmowała opcję rezygnacji.

UWAGA!

Ustawa o COVID-19 przewiduje przy tym, że odstąpienie od umowy lub rozwiązanie umowy pozostaje w bezpośrednim związku z wybuchem epidemii wirusa SARS-CoV-2, które jest skuteczne z mocy prawa po upływie 180 dni od dnia powiadomienia przez podróżnego o odstąpieniu lub powiadomienia o rozwiązaniu przez organizatora turystyki. Dopiero wtedy powstaje obowiązek zwrotu dokonanej wpłaty.

Przy zakupie biletów lotniczych nie ma szczególnych przepisów w zakresie możliwości odstąpienia w przypadku "nadzwyczajnych okoliczności". Do czasu wykonania usługi można, co do zasady, dokonać zmiany terminu lotu lub nawet zwrócić bilet lotniczy. Przewoźnik może jednak zastrzec, że pasażer ponosi konsekwencje finansowe takich zmian. Kwestie te - ponieważ nie reguluje ich prawo lotnicze - określają regulaminy przewoźników oraz stosowane przez nich taryfy. Co więcej, ustawa o COVID-19 wyłącza w tym zakresie odpowiedzialność przewożników, o czym wspominamy w dziale XII, pkt. 2.1. tego opracowania.

Źródło: uokik.gov.pl

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 47 ust. 4 ustawy z 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 548; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 15k ustawy o COVID-19

 

Karolina Niewęgłowska

specjalista z zakresu prawa pracy

 

Tomasz Kowalski

prawnik, redaktor "MONITORA księgowego", specjalista w zakresie prawa pracy

 

Mariusz Pigulski

ekspert i praktyk, od wielu lat zajmujący się prawem pracy i ubezpieczeń społecznych, absolwent Podyplomowego Studium Prawa Pracy na Uniwersytecie Łódzkim, autor licznych opracowań i publikacji z dziedziny kadrowo-płacowej

Agata Pinzuł

redaktor "MONITORA księgowego", specjalista ds. ubezpieczeń społecznych

Katarzyna Wojciechowska

prawnik, ekspert w zakresie podatków dochodowych, redaktor "MONITORA księgowego"

Ewa Sławińska

prawnik, redaktor naczelna "MONITORA księgowego"

Paweł Muż

ekonomista, redaktor "MONITORA księgowego", specjalista do spraw rachunkowości

Sławomir Biliński

redaktor "MONITORA księgowego", specjalista w zakresie prawa podatkowego