Tarcza antykryzysowa - uproszczenia dla przedsiębiorców w rozliczeniu VAT i akcyzy

31 marca br. Sejm uchwalił pakiet ustaw zwanych tarczą antykryzysową. Dla podatników VAT oznacza to przesunięcie daty wejścia w życie matrycy stawek VAT oraz nowego JPK_VAT dla dużych przedsiębiorców na 1 lipca br. Oprócz tych zmian umożliwiono podatnikom ewidencjonującym obrót na kasach online wystawianie za zgodą kupujących e-paragonów zamiast paragonów papierowych. Wprowadzono dla organów podatkowych możliwość odstąpienia od nakładania sankcji za błędy w ewidencji JPK_VAT. Niestety, dla rozliczeń VAT nie przewidziano więcej uproszczeń.Również dla podatników akcyzy propozycje są bardzo skromne.

Przepisy ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw(dalej ustawa o zmianie ustawy o COVID-19) obowiązują, z nielicznymi wyjątkami, od 31 marca 2020 r.

1. Przesunięcie na 1 lipca 2020 r. terminu wejścia w życie nowej matrycy stawek VAT

W związku z epidemią koronawirusa z 1 kwietnia na 1 lipca 2020 r. został przesunięty termin wejścia w życie nowej matrycy stawek VAT. Zmiana ta wymagała m.in.:

• zaktualizowania danych księgowych oraz magazynowych związanych z weryfikacją nowych symboli klasyfikacyjnych i nowych stawek VAT,
• wprowadzenia zmian w ewidencjonowaniu sprzedaży przy użyciu kas rejestrujących, co w wielu przypadkach wiązało się z koniecznością fizycznej obecności serwisantów w firmach kontrahentów.

Oznacza to, że stawki VAT do 30 czerwca 2020 r. pozostaną bez zmian. Również WIS-y będą dawały ochronę dopiero dla czynności dokonanych od 1 lipca 2020 r. (wyjątek stanowią książki, czasopisma, gazety).

1.1. Stosowanie PKWiU 2008

Towary i usługi będą nadal klasyfikowane według starego PKWiU 2008. 30 marca br. opublikowano rozporządzenie Rady Ministrów, które przesuwa termin stosowania PKWiU 2008 do końca czerwca 2020 r. Od 1 kwietnia 2020 r. dla celów ustalania prawidłowej stawki VAT towary miały być klasyfikowane według CN, a usługi według PKWiU 2015. Tak jednak nie będzie. W związku z przesunięciem terminu wejścia w życie nowej matrycy stawek VAT nowa PKWiU oraz CN będą stosowane dopiero od 1 lipca 2020 r.

W niektórych przypadkach stara PKWiU będzie stosowana do końca 2020 r. Dotyczy to:

• wyłączeń ze stosowania zwolnienia podmiotowego określonych w art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. f i g ustawy o VAT,
• załącznika nr 15 do ustawy o VAT zawierającego wykaz towarów i usług objętych obowiązkowym split payment,
• rozporządzeń wykonawczych odnoszących się do kas rejestrujących.

Podstawa prawna:

• art. 7-8 ustawy z 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. poz. 1751; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• § 1-2 rozporządzenia Rady Ministrów z 27 marca 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) - Dz.U. z 2020 r. poz. 556

2. Nowy JPK_VAT i zasady prowadzenia ewidencji dla wszystkich podatników od rozliczenia za lipiec 2020 r.

Wszyscy podatnicy po raz pierwszy wyślą nowy JPK_VAT za lipiec 2020 r. Ustawodawca przesunął ten termin również dla dużych przedsiębiorców, którzy mieli wysyłać nowy JPK_VAT od rozliczenia za kwiecień. Oznacza to, że za okres kwiecień-czerwiec należy złożyć deklarację VAT-7 i wysyłać JPK_VAT na dotychczasowych zasadach.

Od 1 kwietnia 2020 r. podatnicy nie będą również stosowali zmian wynikających z:

● art. 33a ust. 7 ustawy o VAT - regulującego rozliczenie importu w deklaracji,

● art. 87 ust. 6a ustawy o VAT - regulującego zasady składania wniosku o zwrot VAT w terminie 25 dni w deklaracji w formacie JPK,

● art. 89a ust. 5 ustawy o VAT - regulującego nowe zasady informowania o skorzystaniu z ulgi na złe długi w deklaracji w formacie JPK,

● art. 99 ust. 7c, 11c i 13a ustawy o VAT - regulującego nowe zasady składania nowych plików JPK_VAT,

● art. 109 ust. 3, 3b-3k ustawy o VAT - regulującego nowe zasady prowadzenia ewidencji,

● art. 56 § 4 i art. 61a Kodeksu karnego skarbowego - regulującego sankcje za niewywiązywanie się z obowiązków składania nowych plików JPK_VAT,

które także będą obowiązywały od 1 lipca 2020 r.

Na 1 lipca przesunięto również datę wejścia w życie rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2019 r. poz. 1988 ze zm.), dalej rozporządzenie w sprawie prowadzenia ewidencji.

Przy okazji przesunięcia terminu wejścia w życie nowych regulacji wprowadzono również zmiany w przepisach dotyczących prowadzenia ewidencji. Będą one obowiązywały od 1 lipca 2020 r.

2.1. Kary za błędy w ewidencji VAT nieobowiązkowe

Przepisy dotyczące prowadzenia ewidencji, które pierwotnie miały obowiązywać dużych przedsiębiorców od 1 kwietnia, przewidywały obowiązek nałożenia na podatnika kary pieniężnej w wysokości 500 zł za każdy błąd, jeśli taki przedsiębiorca:

1) nie prześle ewidencji skorygowanej w zakresie błędów wskazanych w wezwaniu lub nie złoży wyjaśnień albo zrobi to po terminie,

2) w złożonych wyjaśnieniach nie wykaże, że ewidencja nie zawiera błędów, o których mowa w wezwaniu.

Po zmianie, od 1 lipca 2020 r. sankcje te będą obowiązywały, ale nie będą obowiązkowe. Naczelnik urzędu skarbowego będzie mógł wymierzyć taką karę. Będzie to jednak zależało od jego uznania.

2.2. Ułatwienia w ewidencjonowaniu paragonów z NIP nabywcy

Przy okazji przesunięcia z 1 kwietnia na 1 lipca 2020 r. daty wejścia w życie rozporządzenia w sprawie prowadzenia ewidencji wprowadzono również zmiany w tym rozporządzeniu.

Od 1 lipca do 31 grudnia 2020 r. podatnicy będą mogli paragony z NIP kupującego uznane za faktury ewidencjonować zbiorczo na podstawie raportów kasowych. Nie będą musieli odrębnie ich wpisywać jak pozostałe faktury i oznaczać kodami towarowymi.

Dotyczy to jednak tylko paragonów fiskalnych uznanych za faktury uproszczone. Zasada ta nie będzie miała zastosowania do faktur wystawionych na podstawie paragonów z NIP kupującego. Takie faktury będą musiały być odrębnie zaewidencjonowane.

Podstawa prawna:

• § 11a, § 12 rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług - Dz.U. z 2019 r. poz. 1988; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 576

• art. 28 pkt 6 ustawy z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1520; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 109 ust. 3h ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

3. Stawka 0% do darowizn produktów na walkę z koronawirusem

W okresie od 1 lutego do 31 sierpnia 2020 r. stosujemy stawkę 0% do darowizn na cele związane ze zwalczaniem zakażenia, z zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz ze zwalczaniem skutków choroby zakaźnej wywołanej wirusem SARS-CoV-2. Stawką 0% mogą być opodatkowane wyłącznie towary wymienione w rozporządzeniu w sprawie obniżonych stawek.

Tabela 1. Wykaz produktów, których darowizna może być opodatkowana stawką 0%

Lp.	Wykaz
	wyroby medyczne oraz wyroby medyczne do diagnostyki in vitro w rozumieniu ustawy z 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 186) lub rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/745 z 5 kwietnia 2017 r. w sprawie wyrobów medycznych, zmiany dyrektywy 2001/83/WE, rozporządzenia (WE) nr 178/2002 i rozporządzenia (WE) nr 1223/2009 oraz uchylenia dyrektyw Rady 90/385/EWG i 93/42/EWG (Dz.Urz. UE L 117 z 05.05.2017, str. 1, z późn. zm.)
	szkło laboratoryjne i aparatura laboratoryjna
	produkty lecznicze oraz substancje czynne w rozumieniu ustawy z 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne
	środki dezynfekujące
	specjalistyczne testy diagnostyczne służące do analizy i wykrywania czynników patogennych w organizmie człowieka, wodzie, powietrzu i glebie
	środki ochrony indywidualnej - wyłącznie maski, osłony/szyby ochronne na twarz, gogle, okulary ochronne, kombinezony, ochraniacze na buty, czepki i rękawice

Aby zastosować stawkę 0%, darowizna musi być dokonana na rzecz jednego z trzech podmiotów:

1) Agencji Rezerw Materiałowych - na realizację zadań ustawowych,

2) Centralnej Bazy Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych - na realizację zadań statutowych,

3) na rzecz tzw. szpitali jednoimiennych udzielających świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju leczenia szpitalnego wyłącznie w związku z przeciwdziałaniem COVID-19.

Ponadto kolejnym warunkiem jest zawarcie pisemnej umowy darowizny między podatnikiem dokonującym dostawy towarów a obdarowanym podmiotem, z której wynika, że dostarczane towary będą wykorzystane na cele związane ze zwalczaniem zakażenia, z zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz ze zwalczaniem skutków choroby zakaźnej wywołanej wirusem SARS-CoV-2.

Ważne

Podatnik, który chce zastosować do darowizny stawkę 0%, musi zawrzeć pisemną umowę.

Mimo że rozporządzenie obowiązuje od 25 marca 2020 r., stawkę 0% można zastosować również do darowizn dokonanych od 1 lutego 2020 r., pod warunkiem że zostaną spełnione opisane warunki. Stawkę 0% będzie można zastosować, mimo że nie została zawarta umowa, pod warunkiem że darczyńca i obdarowany potwierdzą na piśmie dokonanie takiej darowizny na cele związane ze zwalczaniem zakażenia, z zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz ze zwalczaniem skutków choroby zakaźnej wywołanej wirusem SARS-CoV-2.

Przepisy te mają obowiązywać czasowo do 31 sierpnia 2020 r.

Stawka 0% ma zastosowanie do darowizn, które podlegają VAT. Dotyczy to tych towarów, od nabycia lub produkcji których podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT.

Gdy prawo do odliczenia nie przysługiwało, darowizna nie podlega w ogóle VAT.

Przykład

Przychodnia, która korzysta ze zwolnienia z VAT, przekazała na rzecz szpitala jednoimiennego produkty ochrony osobistej. Od ich nabycia nie odliczyła VAT, dlatego darowizna nie podlega w ogóle opodatkowaniu.

Podstawa prawna:

• § 10 rozporządzenia Ministra Finansów z 25 marca 2020 r. w sprawie towarów i usług, dla których obniża się stawkę podatku od towarów i usług, oraz warunków stosowania stawek obniżonych - Dz.U. z 2020 r. poz. 527

 

4. Zwolnienie z VAT dla importu i wewnątrzwspólnotowego nabycia produktów przekazanych na walkę z koronawirusem

Od 1 lutego do 31 sierpnia 2020 r. import oraz wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów, które będą następnie przedmiotem darowizny przeznaczonej na cele związane ze zwalczaniem zakażenia, z zapobieganiem rozprzestrzenianiu się, profilaktyką oraz ze zwalczaniem skutków choroby zakaźnej wywołanej wirusem SARS CoV-2, na rzecz:

1) Agencji Rezerw Materiałowych - na realizację zadań ustawowych,

2) Centralnej Bazy Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych - na realizację zadań statutowych,

3) szpitali jednoimiennych

będą korzystały ze zwolnienia z VAT. Zwolnienie ma zastosowanie do tych samych towarów, których darowizna jest opodatkowana stawką 0%, gdy są przeznaczone na walkę z koronawirusem (zob. tabelę 1 pkt 3).

Zwolnienie z VAT stosuje się pod warunkiem zawarcia pisemnej umowy darowizny między podatnikiem dokonującym importu towarów lub wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów oraz podmiotami obdarowanymi.

W przypadku importu towarów importer musi dodatkowo przedstawić naczelnikowi urzędu celno-skarbowego, przed którym dokonuje formalności, w momencie importu towarów, kopię umowy darowizny.

Zwolnienie to można stosować wstecznie od 1 lutego, pod warunkiem że podatnik oraz obdarowany potwierdzą na piśmie dokonanie darowizny na warunkach wskazanych w rozporządzeniu. Importer musi przedstawić takie potwierdzenie naczelnikowi urzędu celno-skarbowego, aby zastosować zwolnienie z VAT do dokonanego importu.

Ponieważ import i WNT będą zwolnione z VAT, podatnikowi nie będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku. W związku z tym darowizna nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT.

 

Podstawa prawna:

• § 6a rozporządzenia Ministra Finansów z 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 701; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 628

5. Możliwość przesyłania e-paragonów i zawieszenie terminów przeglądów

Użytkownik kasy online będzie mógł wystawić i wydać nabywcy paragon fiskalny lub fakturę z każdej sprzedaży (art. 111 ust. 3a pkt 1 ustawy o VAT):

• w postaci papierowej lub
• za zgodą nabywcy - w postaci elektronicznej, przesyłając ten dokument w sposób z nim uzgodniony.

Oznacza to, że sprzedawcy mają wybór, jak będą wystawiać i wydawać paragony. Gdy kupujący wyrazi zgodę, będzie można przesłać mu paragon w formie elektronicznej. Gdy paragon będzie wystawiany i wysyłany w formie elektronicznej, sprzedawca będzie zwolniony z obowiązku jego wydruku.

Nie będzie potrzeby wyrażania zgody np. w formie papierowej. Ustne wyrażenie zgody lub brak sprzeciwu także należy uznać za zgodę w tym przypadku. Jeżeli rozpoczęta sprzedaż nie zostanie dokonana, podatnik będzie mógł wystawić paragon fiskalny anulowany lub fakturę anulowaną w postaci elektronicznej (art. 19a rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących).

Mimo że to rozwiązanie wydaje się korzystne, jednak jak podkreślają eksperci, obecnie użytkowane kasy online nie mają jeszcze funkcjonalności przesyłania paragonów online.

Podatnicy użytkujący kasy z papierowym i elektronicznym zapisem kopii nadal muszą wystawiać paragony w formie papierowej i dokonywać każdorazowo ich wydruku.

W związku z tą nowelizacją w ustawie o VAT zostanie zmieniono także rozporządzenie w sprawie kas rejestrujących. Nadal użytkownicy kas mają zapewnić stan techniczny kasy gwarantujący czytelny wydruk paragonu fiskalnego lub faktury w postaci papierowej. Doprecyzowano jednak, że w przypadku paragonu fiskalnego lub faktury w postaci elektronicznej kasa ma zapewnić ich czytelny widok, umożliwiający nabywcy sprawdzenie prawidłowości dokonanej sprzedaży.

Ważne

Kupujący, który zgodził się otrzymać e-paragon, ma mieć również możliwość sprawdzenia tego paragonu na wyświetlaczu kasy.

Dodano także nowy obowiązek. Sprzedawca przed zatwierdzeniem paragonu fiskalnego lub faktury, w celu wyeliminowania oczywistych pomyłek w ewidencji, ma sprawdzać poprawność wystawianego dokumentu.

W związku z tymi zmianami doprecyzowano, że pracodawca jest zobowiązany zapoznać zatrudnioną u niego osobę nie tylko z zasadami wystawiania, ale też z zasadami wydawania paragonu fiskalnego. Dlatego będzie zmieniony również wzór tego zawiadomienia, który stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących.

Ponadto umożliwiono, aby w przypadku kas online raporty fiskalne fiskalizacji oraz dokumenty niefiskalne były tylko w postaci elektronicznej. Do tej pory musiały być w postaci papierowej i w postaci elektronicznej.

Zmienione zostaną także wszystkie załączniki do rozporządzenia w sprawie kas rejestrujących. W załącznikach nr 2-6 z wymaganych danych adresowych usunięto dane skrytki pocztowej i poczty.

Zmiany mają wejść w życie następnego dnia po publikacji w Dzienniku Ustaw, czyli 25 kwietnia 2020 r.

Jednocześnie w wydanym komunikacie MF poinformowało, że każdy podatnik w związku z epidemią koronawirusa może indywidualnie wystąpić z wnioskiem o odroczenie do lipca 2020 r. terminu przeglądu kasy. Wniosek trzeba złożyć przed upływem tego terminu do naczelnika urzędu skarbowego.

Podstawa prawna:

• art. 111 ust. 3a pkt 1 i 8, art. 145a ust. 12 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• § 2 pkt 3, § 6 pkt 9, 10, § 19 ust. 1 pkt 1, 2, 4, 10, § 19a rozporządzenia Ministra Finansów z 29 kwietnia 2019 r. w sprawie kas rejestrujących - Dz.U. z 2019 r. poz. 816; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 732

 

6. Wydatkowanie środków z funduszu rehabilitacji z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności

Pracodawcom prowadzącym zakład pracy chronionej, którzy są dysponentami funduszu rehabilitacji, umożliwiono wydatkowanie środków tego funduszu zgromadzonych na rachunku rozliczeniowym z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Do tej pory stosowanie mechanizmu podzielonej płatności, nawet gdy istniał taki obowiązek na podstawie ustawy o VAT, powodowało sankcje dla dysponentów funduszu. W takiej sytuacji z art. 33 ust. 4 ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wynikał obowiązek zwrotu wypłaconych środków i wpłaty dodatkowo 30% wypłaconej kwoty na fundusz. Ustawodawca zwolnił jednak podatników z tego obowiązku, nawet gdy zastosowali mechanizm podzielonej płatności przed wejściem w życie przepisów ustawy o zmianie ustawy o COVID-19 (art. 96).

Po zmianie kwota netto wydatku nadal będzie ponoszona ze środków funduszu rehabilitacji, dla którego jest prowadzony odrębny rachunek rozliczeniowy. VAT będzie mógł być finansowany z zastosowaniem split payment. Będzie musiał znaleźć się na rachunku rozliczeniowym nie później niż w dniu dokonania tego wydatku.

Gdy będzie obowiązek zastosowania mechanizmu podzielonej płatności, a na rachunku VAT przypisanym do rachunku rozliczeniowego funduszu nie będzie żadnych środków, bank i tak dokona przelewu, stosując ten mechanizm. Pobierze wtedy całość środków z rachunku rozliczeniowego funduszu.

Nowa regulacja może posłużyć także do uwolnienia środków z rachunku VAT przedsiębiorcy. Nie będzie to jednak dowolny rachunek VAT, ale przypisany do rachunku rozliczeniowego, na którym są środki funduszu, chyba że podatnik ma więcej niż jeden rachunek VAT w danym banku. Wówczas będzie mógł przelać środki na rachunek VAT przypisany do rachunku rozliczeniowego prowadzonego dla funduszu. Zasadą jest, że dla wszystkich rachunków rozliczeniowych w danych banku podatnik ma jeden rachunek VAT, chyba że wystąpi z wnioskiem o założenie odrębnych rachunków VAT dla rachunków rozliczeniowych.

Przykład

Pracodawca prowadzi zakład pracy chronionej. W jednym banku ma dwa rachunki w złotych - jeden do realizowania płatności firmowych, a drugi do gromadzenia środków funduszu. Ma przypisany jeden rachunek VAT, na którym ma zgromadzone środki w wysokości 15 000 zł. W kwietniu poniósł wydatek z funduszu rehabilitacyjnego w wysokości: wartość netto 20 000 zł, VAT 4600 zł. Zapłacił za fakturę, stosując split payment. Bank przelał 4600 zł z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy, gdzie są środki funduszu, i dokonał przelewu na rachunek sprzedawcy.

W taki sposób będzie można finansować rehabilitację zawodową, społeczną i leczniczą, w tym:

• indywidualne programy rehabilitacji osób niepełnosprawnych opracowywane przez powołane przez pracodawców komisje rehabilitacyjne oraz
• ubezpieczenie osób niepełnosprawnych, zgodnie z zakładowym regulaminem wykorzystania tych środków,
• pomoc niepracującym osobom niepełnosprawnym, byłym pracownikom tego zakładu, na cele związane z rehabilitacją leczniczą i społeczną.

Zapewne nowe regulacje mogą posłużyć również do uwolnienia środków z rachunku VAT przedsiębiorcy. Należy pamiętać o ograniczonym katalogu wydatków, które często korzystają ze zwolnienia z VAT. Natomiast z rachunku VAT może być finansowana tylko kwota VAT. Ponadto w przypadku gdy rachunek rozliczeniowy do prowadzenia spraw firmowych będzie w innym banku, nie przelejemy środków na rachunek VAT przypisany do rachunku rozliczeniowego funduszu.

Podstawa prawna:

• art. 33 ust. 3² i ust. 3³ ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 426; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 108a ust. 1a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 106; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 96 ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

7. Przesunięcie terminu na złożenie ZAW-NR

Nabywca, który zapłacił za towary lub usługi na rachunek spoza wykazu podatników VAT, na dzień zlecenia przelewu nie będzie ponosił odpowiedzialności solidarnej w sytuacji, gdy złoży zawiadomienie na formularzu ZAW-NR. Zawiadomienie składamy do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury.

Termin na złożenie zawiadomienia wynosi 3 dni od dnia zlecenia przelewu. Ale w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych z powodu COVID-19 termin ten został wydłużony do 14 dni od dnia zlecenia przelewu (art. 15zzn ustawy o COVID-19). W Polsce stan epidemii został ogłoszony rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 20 marca 2020 r. w sprawie ogłoszenia na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej stanu epidemii (Dz.U. poz. 491). Trwa do odwołania. W tym czasie możemy korzystać z dłuższego terminu na dokonanie zgłoszenia.

 

Podstawa prawna:

• art. 15zzn ustawy z 31 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych - Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

8. Zapłata VAT do urzędu skarbowego

Ani w ustawie o VAT, ani w innych ustawach podatkowych nie przewidziano zmiany zasad płacenia należnych podatków w związku z epidemią koronawirusa. Podatnik, który nie jest w stanie uregulować należnego VAT, może skorzystać z ogólnych reguł przewidzianych w Ordynacji podatkowej, a mianowicie może wystąpić z wnioskiem o:

• • odroczenie zapłaty należnego VAT lub istniejących zaległości,
  • rozłożenie na raty należnego VAT lub zaległości wraz z odsetkami za zwłokę,
  • umorzenie zaległości.

Ważne

Wniosek o odroczenie terminu zapłaty podatku należy złożyć przed upływem tego terminu. Jeśli złożymy wniosek po tym terminie, to powstanie zaległość podatkowa. W takim przypadku - oprócz zaległości - zapłacimy też odsetki za zwłokę.

W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonych w związku z COVID-19 albo w okresie 30 dni następujących po ich odwołaniu organy podatkowe, wydając decyzję o odroczeniu lub rozłożeniu podatku na raty, nie będą ustalały opłaty prolongacyjnej (art. 15za ustawy o zmianie ustawy o COVID-19). W Polsce stan epidemii obowiązuje od 20 marca 2020 r. do odwołania.

Jednocześnie Minister Finansów został upoważniony, aby zaniechać w całości lub w części poboru odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych, ale nie wiadomo, czy skorzysta z tych uprawnień. Nie ma nawet projektu rozporządzenia w tej sprawie.

Nadal będą to decyzje uznaniowe. Nawet jeśli złożymy wniosek i spełnimy wszystkie wymagania, które uprawniają do odroczenia płatności czy rozłożenia na raty, nie ma gwarancji, że taka ulga zostanie przyznana. Urząd rozpatrując wniosek będzie badał, czy za przyznaniem ulgi przemawia ważny interes podatnika lub publiczny. Dlatego we wniosku podatnik musi wykazać swój ważny interes lub interes publiczny.

Jak wynika z objaśnień organów podatkowych:

• ważny interes podatnika to sytuacja, gdy z powodu nadzwyczajnych, losowych przypadków podatnik nie jest w stanie uregulować zaległości podatkowych. Będzie to utrata możliwości zarobkowania, utrata losowa majątku;
• ważny interes publiczny to sytuacja, gdy zapłata zaległości podatkowej spowoduje konieczność sięgania przez podatnika do środków pomocy państwa, gdyż nie będzie w stanie zaspokajać swoich potrzeb materialnych.

Ważne

Zapewne utrata źródeł zarobku, nieopłacone przez kontrahentów faktury, brak możliwości prowadzenia działalności z powodu epidemii koronawirusa spełniają przesłankę ważnego interesu podatnika.

Będziemy mieli również spełnioną przesłankę ważnego interesu publicznego, gdy zapłata podatku lub powstałych zaległości może spowodować zwolnienia pracowników lub zamknięcie firmy.

Powołując się na te argumenty, należy we wniosku dokładnie opisać swoją sytuację, jak na funkcjonowanie firmy wpłynął koronawirus.

Nie został określony oficjalny wzór wniosku, którym można się posłużyć. Przykładowe wzory wniosków są dostępne na stronie e-wydania "Biuletynu VAT" w zakładce: Formularze wzory i umowy.

Do wniosku można dołączyć dokumenty potwierdzające opisaną sytuację, ale nie jest to obowiązkowe. Jak wynika z aktualnych wyjaśnień MF do wniosku można dołączyć kopie elektroniczne następujących dokumentów takich jak:

• załączniki dotyczące sytuacji finansowej,

• informacje o wielkości uzyskanej pomocy de minimis,

• załączniki wynikające z pomocy publicznej,

ale nie jest to obowiązkowe.

Pomoc w spłacie może być udzielona, gdy stanowi pomoc de minimis, a nie stanowi pomocy publicznej. Jest to pomoc udzielona przez Państwo jednemu podmiotowi gospodarczemu na przestrzeni 3 lat, na poziomie 200 000 euro brutto. Dla firm z sektora drogowego transportu towarów maksymalna kwota dofinansowania została ograniczona do 100 000 euro.

Jeśli jest to pomoc publiczna, to może być udzielona na warunkach wskazanych w art. 67b § 1 pkt Ordynacji podatkowej. Jak z tych regulacji wynika, pomoc publiczna może być udzielona m.in. w celu:

• • naprawienia szkód wyrządzonych przez klęski żywiołowe lub inne nadzwyczajne zdarzenia,
  • zapobieżenia poważnym zakłóceniom w gospodarce o charakterze ponadsektorowym lub ich likwidacji.

Wniosek składamy do urzędu, w którym rozliczamy VAT. Może być złożony w formie pisemnej lub elektronicznej. Jeśli składamy wniosek drogą elektroniczną, należy go podpisać kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub profilem zaufanym. Możemy go złożyć poprzez stronę www.biznes.gov.pl/ zakładka Usługi online.

Podstawa prawna:

• art. 15za ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych - Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

• art. 67a, 67b ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 5687.

• 9. Zawieszenie terminów procesowych i sądowych

W okresie stanu zagrożenia epidemicznego wstrzymano rozpoczęcie biegu oraz zawieszono bieg terminów procesowych i sądowych (art. 15zzs ustawy o COVID-19).

 

Tabela 2. Przypadki, gdy terminy procesowe i sądowe zostaną zawieszone

Lp.	Rodzaj postępowań, w których terminy zostały zawieszone	Czy organ może się powołać na interes publiczny lub ważny interes strony albo kontrolowanego i zażądać czynności od uczestników postępowania	Czy organ może się powołać na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną i zażądać czynności od uczestników postępowania
	postępowania sądowe, w tym sądowo-administracyjne	Nie	Tak
	postępowania egzekucyjne	Nie	Tak
	postępowania karne	Nie	Tak
	postępowania karnoskarbowe	Tak	Nie
	postępowania w sprawach o wykroczenia	Nie	Tak
	postępowania administracyjne	Nie	Tak
	postępowania i kontrole prowadzone na podstawie Ordynacji podatkowej	Tak	Nie
	kontrole celno-skarbowe	Tak	Nie
	postępowania w sprawach, o których mowa w art. 15f ust. 9 ustawy z 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 847 ze zm.)	Tak	Nie
	inne postępowania prowadzone na podstawie ustaw	Nie	Tak

 

Nie zawieszono jednak czynności (np. kontroli podatkowych), ale terminy na ich dokonanie.

Dotyczy to zarówno organów podatkowych, jak i podatników. Podatnik może złożyć pismo, wniosek mimo zawieszenia terminu. Jeśli tego nie zrobi, powinien pilnować, kiedy termin zostanie "odwieszony". Nie można się w tym czasie skarżyć na opieszałość organów podatkowych.

Na przykład będą zawieszone terminy na wniesienie odwołania, uzupełnienie braków formalnych wniosku, sporządzenie odpowiedzi na wezwanie organu.

Będą jednak istniały przesłanki w przypadku niektórych postępowań, na które organ będzie się mógł powołać i mimo zawieszenia terminu podatnik lub inny organ będą zobowiązani do podjęcia czynności (zob. tabelę 2). Są to:

1) interes publiczny lub ważny interes strony albo kontrolowanego,

2) niebezpieczeństwo dla życia albo zdrowia ludzi lub zwierząt, poważna szkoda dla interesu społecznego albo niepowetowana szkoda materialna.

Przykład

Podatnik 30 marca otrzymał decyzję wymiarową VAT po kontroli. Na wniesienie odwołania ma 14 dni, ale do czasu trwania epidemii koronawirusa termin ten uległ zawieszeniu. Jego bieg rozpocznie się po odwołaniu stanu epidemii koronawirusa.

W okresie zawieszenia terminów organ podatkowy może jednak z urzędu wydać, odpowiednio, decyzję w całości uwzględniającą żądanie strony lub uczestnika postępowania, zaświadczenie o braku podstaw do wniesienia sprzeciwu, wyrazić stanowisko albo wydać interpretację indywidualną.

Zawieszeniu nie uległy terminy związane z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych. Zdaniem MF dotyczy to m.in. postępowań w sprawie ulg w spłacie zobowiązań.

Przedłużono także termin na wydanie interpretacji indywidualnej w przypadku wniosków złożonych i nierozpatrzonych do 31 marca br. o kolejne 3 miesiące.

Podstawa prawna:

• art. 15zzs, art. 15zzt, art. 31g ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych - Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

10. Czynny żal w formie elektronicznej

Zostanło umożliwione złożenie czynnego żalu nie tylko, jak do tej pory, na piśmie utrwalonym w postaci papierowej albo ustnie do protokołu, ale również w formie elektronicznej. Czynny żal w formie elektronicznej musi być opatrzony jednym z trzech podpisów:

• kwalifikowanym podpisem elektronicznym,
• podpisem zaufanym albo
• podpisem osobistym

i będzie go można wnosić za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym przez portal podatkowy.

Podstawa prawna:

• art. 16 § 4 ustawy z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 19; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

11. Obrót olejem opałowym na nowych zasadach dopiero od 1 września

Pierwotnie okres przejściowy w opodatkowaniu obrotu olejem opałowym miał się zakończyć 31 marca br. Od 1 kwietnia 2020 r. zarówno sprzedawców, jak i kupujących miały obowiązywać nowe regulacje. Jednak w związku z epidemią koronowirusa termin wejścia w życie nowych zasad został przesunięty na 1 września 2020 r.

Od 1 września 2019 r. wszystkie transakcje olejem opałowym przeznaczonym do celów opałowych będą musiały być rejestrowane w systemie SENT. Dlatego do 31 sierpnia 2020 r. nadal można:

• stosować dotychczasowe regulacje, tzn. sprzedawać lub kupować paliwa do celów grzewczych bez konieczności składania zgłoszeń rejestracyjnych uproszczonych w zakresie podatku akcyzowego AKC-RU oraz
• pobierać i składać oświadczenia o przeznaczeniu tych paliw w postaci papierowej.

Po okresie przejściowym możliwe będzie już tylko zgłoszenie elektroniczne na formularzu AKC-RU.

Podstawa prawna:

• art. 16 ustawy z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1556; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

 

12. Odstąpienie od obecności funkcjonariusza przy niektórych czynnościach w ramach kontroli celno-skarbowej

W okresie od 1 kwietnia 2020 r. do dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19 naczelnik urzędu celno-skarbowego na podstawie analizy ryzyka może odstąpić od:

• obecności kontrolującego przy przeprowadzeniu czynności podlegającej kontroli celno-skarbowej,
• dokonania czynności przez tego kontrolującego.

 

Funkcjonariusz celny, gdy naczelnik urzędu podejmie taką decyzję, nie będzie musiał być obecny w przypadku:

• produkcji, przemieszczania i zużycia wyrobów akcyzowych,
• wytwarzania, uszlachetniania, przerabiania, skażania, rozlewu, przyjmowania, magazynowania, wydawania, przewozu i niszczenia wyrobów akcyzowych, oraz
• stosowania i oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy.

To naczelnik urzędu celno-skarbowego będzie powiadamiał podatnika o odstąpieniu od obecności kontrolującego przy przeprowadzeniu czynności podlegającej kontroli celno-skarbowej lub od dokonania czynności przez kontrolującego. Podatnik nie musi składać wniosków w tej sprawie.

W takim przypadku podatnik będzie zobowiązany przekazać niezwłocznie naczelnikowi urzędu celno-skarbowego informację o przebiegu przeprowadzonych czynności bez udziału funkcjonariusza.

Jednak jak wyjaśniło MF, przepisy nie będą stosowane w przypadku wysokiego ryzyka związanego z wykorzystaniem wyrobu niezgodnie z przeznaczeniem.

Podstawa prawna:

• art. 31zj ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych - Dz.U. z 2020 r. poz. 374; ost.zm. Dz.U. z 2020 r. poz. 568

Podsumowanie

Podatnicy VAT i akcyzy nie otrzymali dużo instrumentów na walkę z koronawirusem. Wiele postulatów przedsiębiorców i ekspertów nie zostało uwzględnionych:

1. 1. 1. Ulga na złe długi. Nie zawieszono, tak jak w PIT i CIT, ulgi na złe długi dla dłużników. Oznacza to, że nabywca, gdy od upływu terminu płatności minie 90 dni, a on nie opłaci faktury, z której odliczył VAT, musi skorygować odliczenie.
      2. Wypłata środków z rachunku VAT. Nie skrócono także terminu na wydanie postanowienia o wydaniu zgody na wypłatę środków z rachunku VAT na cele inne niż wskazane w ustawie o VAT. Nadal organ ma 60 dni. Senat zaproponował skrócenie tego terminu do 3 dni, ale Sejm ostatecznie odrzucił tę poprawkę.
         
         Ponadto powstaje obawa, czy zawieszenie terminów spowoduje, że w okresie epidemii podatnicy nie otrzymają zgody na wypłatę środków. Nie powinno tak być. W okresie zawieszenia terminów organ podatkowy może jednak z urzędu wydać decyzję w całości uwzględniającą żądanie strony. Należy mieć nadzieję, że ta regulacja będzie stosowana również do postanowień.
2. 1. 3. Zwrot VAT. Nie skrócono również terminów zwrotu VAT. Nadal aby skorzystać ze zwrotu w terminie 25 dni, podatnik musi mieć opłacone faktury za pomocą rachunku wskazanego w zgłoszeniu identyfikacyjnym. Nie dotyczy to tylko faktur, z których łączna kwota należności nie przekracza 15 000 zł. Dla pozostałych podatników pozostaje zwrot w terminie 60 dni.

 

Joanna Dmowska

Ekspert w zakresie VAT