Mechanizm podzielonej płatności / MPP / split payment - odpowiedzi na pytania

W listopadzie ubiegłego roku został wprowadzony obowiązek dokonywania zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności (MPP). Wprowadzenie nowych przepisów wywołało wiele problemów. Ze względu na liczne pytania Czytelników w tej sprawie przedstawiamy zbiór odpowiedzi dotyczących stosowania obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności w praktyce.

1. Jakie elementy muszą wystąpić, aby powstał obowiązek zapłaty w MPP

 

W MPP płatność za nabyty towar lub usługę odbywa się w następujący sposób:

• wartość sprzedaży netto nabywca wpłaca na rachunek rozliczeniowy dostawcy,
• zapłatę, która odpowiada kwocie VAT z faktury, nabywca wpłaca na specjalny rachunek bankowy dostawcy - rachunek VAT.

Od 1 listopada 2019 r. MPP jest obowiązkowy dla faktur o wartości przekraczającej 15 000 zł brutto, które dotyczą towarów i usług wrażliwych, określonych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. W przypadku pozostałych transakcji MPP pozostaje dobrowolny.

Odpowiedzi na pytania podatników dotyczące powstania obowiązku zapłaty w mechanizmie podzielonej płatności przedstawiamy w dalszej części raportu.

1.1. Czy istnieje obowiązek MPP, gdy faktura opiewa na kwotę niższą niż 15 000 zł

Problem

Czy dwa elementy, tj. kwota 15 000 zł i towar znajdujący się w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, muszą wystąpić na fakturze łącznie, aby powstał obowiązek MPP? Co w przypadku, gdy faktura została wystawiona na niższą kwotę, np. 2000 zł, ale towar został wymieniony w załączniku nr 15 do ustawy o VAT?

Rada

Stosownie do art. 108a ust. 1a ustawy o VAT podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności, jeśli:

• kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, a
• nabyte towary lub usługi są wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.

W art. 19 pkt 2 ustawy - Prawo przedsiębiorców jest mowa o tym, że jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, powinna przekraczać 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

Z cytowanych uregulowań wynika, że aby powstał obowiązek MPP, warunki te muszą być spełnione łącznie. Jeżeli kwota zapłaty jest niższa, MPP nie jest obowiązkowy.

1.2. Czy MPP obowiązuje tylko w rozliczeniach czynnych podatników VAT

Problem

Czy muszę być czynnym podatnikiem VAT, aby płacić z zastosowaniem MPP?

Rada

W art. 108a ust. 1a ustawy o VAT zawarto sformułowanie: "podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności", jeśli oczywiście wystąpią przesłanki wskazane w tym przepisie. Brak jest tutaj odniesienia do "czynnych" podatników VAT. Należy zatem uznać, że obowiązek stosowania MPP dotyczy zarówno podatników czynnych, jak i zwolnionych z VAT.

1.3. Czy można wystawić dwie faktury i uniknąć MPP

Problem

Czy wystawienie w danym dniu na tę samą firmę dwóch faktur, których suma będzie wynosić 15 000 zł, ma znaczenie dla zastosowania mechanizmu podzielonej płatności?

Rada

W takiej sytuacji należy być nader ostrożnym. W przypadku łącznego zamówienia przekraczającego kwotę 15 000 zł brak stosowania MPP może być uznany za próbę ominięcia przepisów dotyczących obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności i spowodować zastosowanie sankcji. Tego typu praktyki mogłyby bowiem sprawić, że przepisy dotyczące MPP pozostawałyby "martwymi".

1.4. Czy MPP dotyczy nettingu wielostronnego

Problem

Czy metoda podzielonej płatności dotyczy również nettingu wielostronnego?

Rada

W myśl art. 498 § 1 Kodeksu cywilnego, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony. W przypadku dokonania potrącenia przepisów o obowiązkowym stosowaniu podzielonej płatności nie stosuje się w zakresie, w jakim kwoty należności są potrącane (art. 108a ust. 1d ustawy o VAT).

Netting jest zinstytucjonalizowaną formą wzajemnych kompensat należności. Można go zdefiniować jako wspólny system płatniczy określonej grupy podmiotów, w którym dochodzi do rozliczenia finansowego w postaci kompensaty wzajemnych zobowiązań i należności określonych w jednej walucie. Netting jest to wzajemne kompensowanie wpływów i wydatków czy też wyznaczanie pozycji netto dla każdej waluty i dla każdego objętego analizą okresu.

W przypadku nettingu wielostronnego uczestnikami są podmioty z grupy kapitałowej oraz netting lider (podmiot dokonujący rozliczeń pomiędzy członkami systemu).

Umowa nettingu pozostaje na gruncie polskiego prawa umową nienazwaną, nie można jej uznać jako potrącenia w rozumieniu art. 498 Kodeksu cywilnego. Dlatego też metoda podzielonej płatności dotyczy również nettingu wielostronnego.

1.5. Czy faktury trzeba sumować w przypadku stałej współpracy

Problem

Moja firma współpracuje ze sklepem motoryzacyjnym. W danym miesiącu wartość zakupionych przez firmę części do samochodów osobowych jest większa niż 15 000 zł, jednak na wartość tę składa się x faktur o mniejszej wartości. Czy mam obowiązek zapłaty za nie z zastosowaniem MPP?

Rada

W tej sytuacji należy domniemywać, że poszczególne faktury nie dotyczą żadnej łącznej transakcji. A to oznacza, że realizują zamówienia dotyczące konkretnych, odrębnych dostaw. Firma nie ma zatem obowiązku regulowania zapłaty w mechanizmie podzielonej płatności. Nie ma jednak przeszkód, aby zastosowała taki mechanizm płatności dobrowolnie - stosownie do art. 108a ust. 1 ustawy o VAT.

1.6. Czy jest obowiązek MPP przy kompensacie zobowiązań

Problem

Jak - w związku z obowiązkiem stosowania MPP - traktować kompensaty zobowiązań?

Rada

Stosownie do art. 108a ust. 1d ustawy o VAT, w przypadku dokonania potrącenia, przepisów dotyczących MPP nie stosuje się w zakresie, w jakim kwoty należności są potrącane.

1.7. Czy obowiązek zapłaty w MPP istnieje zawsze, gdy na fakturze jest dopisek "mechanizm podzielonej płatności"

Problem

Firma otrzymała wiadomość e-mail od kontrahenta, że wszystkie faktury będzie wystawiać z dopiskiem "mechanizm podzielonej płatności", nawet jeżeli nie dotyczy to towarów i usług z załącznika 15 do ustawy o VAT, a wartość faktury jest mniejsza niż 15 000 zł. Czy w takim przypadku jest obowiązek zapłaty z zastosowaniem MPP?

Rada

W myśl art. 108a ust. 1a ustawy o VAT przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza 15 000 zł, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności. Ponadto, zgodnie z art. 108a ust. 1 podatnicy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku, przy dokonywaniu płatności kwoty należności wynikającej z tej faktury mogą zastosować mechanizm podzielonej płatności.

Oznacza to, że w sytuacji przedstawionej w pytaniu nie ma obowiązku zapłaty MPP. Mechanizm jest dobrowolny. To nabywca decyduje o tym, w jaki sposób dokona płatności.

1.8. Czy obowiązek MPP ma zastosowanie w przypadku faktur częściowych

Problem

Wartość faktury częściowej wynosi mniej niż 15 000 zł brutto. Faktura częściowa wynika z zawartej umowy, której wartość przekracza 15 000 zł. Czy w takim przypadku ma zastosowanie mechanizm podzielonej płatności?

Rada

Uznać należy, że w tej sprawie decyduje wartość całej umowy. Biorąc pod uwagę, że jej wartość przekracza 15 000 zł, należałoby zastosować mechanizm podzielonej płatności. Oczywiście - nie tylko wartość umowy decyduje o obowiązku stosowania MPP. Obowiązek ten wystąpi, gdy przedmiot umowy dotyczy towarów (usług) wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.

1.9. Czy w przypadku usług ciągłych należy stosować obowiązkowy MPP

Problem

Czy split payment dotyczy kwoty 15000 zł z faktury czy transakcji? Jak jest w przypadku usług ciągłych?

Rada

Przepis art. 108a ust. 1a ustawy VAT mówi o nabyciu towaru lub usługi udokumentowanych fakturą. Zastrzec jednak należy, że sztuczne dzielenie faktur, aby ominąć MPP, z pewnością spotka się z reakcją fiskusa, np. dwie faktury i jeden odbiór towaru.

Artykuł 19 pkt 2 ustawy z 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców stanowi o "jednorazowej wartości transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności".

W przypadku usług ciągłych mamy do czynienia z wieloma transakcjami. Jeżeli zatem jednostkowa transakcja będzie dotyczyła usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, ale jej kwota nie przekroczy 15 000 zł, MPP nie będzie miał zastosowania.

1.10. Czy stosować MPP w przypadku, gdy tej samej firmie są wystawiane dwie faktury w ciągu miesiąca

Problem

Podatnik będzie wystawiać dwie faktury do firmy B. Jedną na kwotę 12 000 zł w połowie miesiąca, drugą na kwotę 9000 zł pod koniec miesiąca. Czy w tym przypadku mamy do czynienia z MPP?

Rada

Ostrożność w zakresie stosowania MPP powinni zachować przedsiębiorcy, którzy zawarli ze swoimi kontrahentami umowy realizowane np. etapami. Rozbicie transakcji może być potraktowane przez fiskusa jako próba ominięcia prawa. Oczywiście często transakcje mogą być samodzielne, lecz chęć wdawania się w tej sprawie w spór z organami trudno uznać za działanie racjonalne. Biorąc to pod uwagę, należałoby obie faktury objąć MPP.

1.11. Czy jednoosobowe firmy osób fizycznych świadczące usługi konsumentom muszą stosować MPP

Problem

Prowadzę jednoosobową firmę świadczącą usługi budowlane dla osób fizycznych. Czy dotyczy jej MPP?

Rada

Mechanizm podzielonej płatności jest stosowany, gdy faktury za transakcje spełniają łącznie następujące warunki:

- należność ogółem, która wynika z faktury (tj. wartość brutto całej faktury) przekracza 15 000 zł,

- choćby jedna pozycja na fakturze dotyczy towarów lub usług wrażliwych (określonych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT),

- sprzedawca i nabywca są podatnikami VAT.

Oznacza to, że w przypadku, gdy odbiorcami usług są osoby fizyczne nieprowadzące działalności (konsumenci), niebędący podatnikami VAT, MPP nie ma zastosowania.

2. Jak opłacać faktury w MPP

Zapłata z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności jest dokonywana w złotych polskich przy użyciu komunikatu przelewu udostępnionego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, przeznaczonego do dokonywania płatności w mechanizmie podzielonej płatności, w którym podatnik wskazuje:

1) kwotę odpowiadającą całości albo części kwoty podatku wynikającej z faktury, która ma zostać zapłacona w mechanizmie podzielonej płatności,

2) kwotę odpowiadającą całości albo części wartości sprzedaży brutto,

3) numer faktury, w związku z którą jest dokonywana płatność,

4) numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku.

W przypadku wpłacania zaliczek w MPP w miejsce numeru faktury należy wpisać słowo "zaliczka".

Oprócz opłacania w MPP pojedynczych faktur podatnicy mogą opłacać z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności faktury zbiorczo (zapłata obejmuje wszystkie faktury wystawiane w danym okresie - nie krótszym niż jeden dzień i nie dłuższym niż jeden miesiąc). W takim przypadku w komunikacie przelewu należy podać okres, za który jest dokonywana płatność.

Przedstawiamy odpowiedzi na pytania w sprawie zapłaty w MPP.

2.1. Czy w MPP należy opłacać zaliczki wpłacane na podstawie faktur pro forma

Problem

Czy z zastosowaniem MPP należy wpłacać zaliczki, na które wystawiane są faktury pro forma? W jaki sposób zapłacić taką fakturę w systemie split payment? Czy zaliczki i płatności na podstawie faktury pro forma (przy spełnieniu warunków: 15 000 zł i towar, który znajduje się w załączniku nr 15 do ustawy o VAT) muszą być płacone w MPP? Jeśli tak, to czy informacja dotycząca tej płatności powinna znaleźć się na fakturze pro forma?

Rada

Faktura pro forma nie jest dokumentem księgowym i nie rodzi żadnych skutków podatkowych. Faktura taka nie zobowiązuje do dokonania zapłaty w mechanizmie podzielonej płatności. Nie musi zatem zawierać adnotacji "mechanizm podzielonej płatności". Jeżeli jednak z faktury pro forma wynika, że faktura, która zostanie wystawiona po wpłaceniu zaliczki, spełni warunki do objęcia obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności, to zaliczkę wpłacaną na podstawie faktury pro forma należy wpłacić z zastosowaniem MPP.

2.2. Czy można opóźnić wpłatę na rachunek VAT

Problem

Czy w MPP można dokonać zapłaty kontrahentowi za fakturę w dwóch częściach: najpierw wpłacona zostanie kwota netto z faktury, przy czym kwota VAT będzie wpisana w wysokości np. 0,01 zł, a następnie, po otrzymaniu zwrotu z US, zostanie uregulowana (też przelewem MPP) kwota VAT?

Rada

Przepisy nie umożliwiają dokonywania tego typu operacji i opóźniania wpłaty VAT na rachunek VAT kontrahenta.

2.3. Jak prawidłowo uregulować fakturę z adnotacją "mechanizm podzielonej płatności"

Problem

Jak prawidłowo uregulować fakturę, np. na kwotę 4000 zł brutto, jeśli widnieje na niej oznaczenie "mechanizm podzielonej płatności"?

Rada

W opisywanej sytuacji oznaczenie "mechanizm podzielonej płatności" nie jest dla nabywcy wiążące. Stosownie do art. 108a ust. 1a ustawy o VAT, jedynie przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza 15 000 zł, podatnicy są zobowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności. Zgodnie z art. 108a ust. 1 ustawy o VAT podatnicy, którzy otrzymali fakturę z wykazaną kwotą podatku, przy dokonywaniu płatności kwoty należności wynikającej z tej faktury mogą zastosować MPP, jednakże nie mają takiego obowiązku.

2.4. Czy w MPP można opłacać zbiorczo kilka faktur

Problem

Czy dokonując płatności w MPP, mogę w jednym przelewie opłacić kilka faktur? Czy każda faktura musi być opłacona osobno?

Rada

Od 1 listopada 2019 r. jest to możliwe. Stanowią o tym przepisy ust. 3a-3c art. 108a ustawy o VAT. W przypadku wystawienia na rzecz podatnika przez jednego dostawcę lub usługodawcę, w okresie nie krótszym niż jeden dzień i nie dłuższym niż jeden miesiąc, więcej niż jednej faktury zapłata z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności może dotyczyć więcej niż jednej faktury. Wówczas komunikat przelewu:

1) obejmuje wszystkie faktury wystawione dla podatnika przez jednego dostawcę lub usługodawcę w okresie nie krótszym niż jeden dzień i nie dłuższym niż jeden miesiąc,

2) zawiera kwotę odpowiadającą sumie kwot podatku wykazanych w fakturach, o których mowa w pkt 1.

Ponadto w komunikacie przelewu wpisuje się okres, za który jest dokonywana płatność.

2.5. Czy MPP jest obowiązkowe przy zapłacie na rachunek walutowy

Problem

Czy MPP ma zastosowanie, jeśli faktura jest wystawiona na kwotę powyżej 15 000 zł za towar z załącznika nr 15 do ustawy o VAT. Faktura ta jest płatna w euro (VAT przeliczony na złotówki), ale sprzedawca zamieścił na niej jedynie numer konta prowadzonego w euro. Jak w takim przypadku zapłacić VAT? Czy trzeba samemu znaleźć konto na białej liście? Banki nie dają możliwości wyboru konta walutowego przy definiowaniu płatności split payment.

Rada

Jak stanowi art. 108e ustawy o VAT, podatnicy, którzy dokonują dostawy towarów lub świadczą usługi, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, oraz podatnicy nabywający te towary lub usługi są obowiązani posiadać rachunek rozliczeniowy, o którym mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe, lub imienny rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej otwarty w związku z działalnością gospodarczą, prowadzone w walucie polskiej. Dotyczy to również podmiotów zagranicznych prowadzących działalność gospodarczą w Polsce.

Z art. 108a ust. 1a wynika, że przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, udokumentowane fakturą, na której kwota należności ogółem przekracza 15 000 zł, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności. Pominięcie go przy zapłacie należności może narazić podatnika na sankcje i to zarówno w zakresie VAT, jak i podatkach dochodowych (od 2020 r.).

W tej sytuacji niezbędne jest zlokalizowanie konta kontrahenta na białej liście bądź zażądanie od niego stosownych danych. Inaczej zapłata byłaby wysoce ryzykowna.

2.6. Czy MPP jest obowiązkowy przy zapłacie na podstawie umowy

Problem

Jak płacić zaliczki, które podlegają MPP, gdy nie mam jeszcze faktury VAT, a jedynie umowę?

Rada

Jak stanowi art. 108a ust. 1c ustawy o VAT, przepisy dotyczące MPP stosuje się odpowiednio do płatności, o których mowa w art. 19a ust. 8 ustawy o VAT. Przepis ten dotyczy sytuacji, gdy przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi otrzymano całość lub część zapłaty, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, wkład budowlany lub mieszkaniowy.

Z art. 108a ust. 3 wynika, że zapłata z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności dokonywana jest przy użyciu komunikatu przelewu udostępnionego przez bank (SKOK), w którym podatnik wskazuje m.in. numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność. W przypadku zaliczki w miejsce informacji o numerze faktury należy wpisać "zaliczka".

2.7. Czy zakupy poniżej 15 000 zł można opłacić gotówką

Problem

Czy za zakupy poniżej 15 000 zł, nawet jeśli będą obejmowały "produkty wrażliwe" lub usługi budowlane, będzie można zapłacić gotówką? Czy wtedy nie będzie trzeba stosować oznaczenia "mechanizm podzielonej płatności"?

Rada

Zgodnie z art. 108a ust. 1a ustawy o VAT przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza 15 000 zł, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności. Obowiązek dotyczy jedynie tej sytuacji. Zatem nawet jeśli będą nabywane "produkty wrażliwe" lub usługi budowlane będzie można zapłacić gotówką i nie będzie konieczne stosowanie mechanizmu podzielonej płatności.

Od 1 listopada 2019 r. MPP jest obowiązkowe wyłącznie dla transakcji powyżej 15 000 zł, które dotyczą towarów i usług wrażliwych - określonych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT. W przypadku pozostałych transakcji stosowanie MPP jest dobrowolne.

2.8. Czy fakturę objętą MPP można opłacić kartą płatniczą

Problem

Czy istnieje możliwość zapłaty kartą płatniczą za fakturę powyżej 15 000 zł, na której widnieje towar wrażliwy? Co ze split paymentem w takim przypadku?

Rada

Zapłata z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności jest dokonywana w złotych polskich przy użyciu komunikatu przelewu. Nie można płatności kartami uznać za płatności dokonane przelewem. Wobec tego MPP nie może być realizowany przez karty płatnicze. Zapłata w tym przypadku powinna być dokonana przelewem.

2.9. Czy faktury za paliwo - w przypadku długookresowych umów - należy opłacać w MPP

Problem

Mamy podpisaną na rok umowę na zakup paliwa. Wartość umowy wynosi powyżej 15 000 zł. Faktury będą wystawiane miesięcznie. Czy poszczególne faktury, których wartość będzie mniejsza niż 15 000 zł, też należy płacić w systemie split payment?

Rada

2.10. Jak zapłacić VAT w MPP, gdy na koncie VAT nie ma środków

Problem

Co zrobić, jeżeli na koncie VAT nie mamy środków, a musimy płacić w MPP?

Rada

Jak stanowi art. 62c ust. 3 Prawa bankowego, w przypadku posiadania środków na rachunku VAT w wysokości niewystarczającej na zapłatę kwoty odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług wskazanej w komunikacie przelewu, w celu realizacji przelewu, bank obciąża rachunek VAT do wysokości salda na tym rachunku i uznaje tą kwotą rachunek rozliczeniowy nabywcy towarów i usług, na podstawie komunikatu przelewu. W sytuacji posiadania środków na rachunku rozliczeniowym, w wysokości niewystarczającej na zapłatę kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży brutto wskazanej w komunikacie przelewu, bank nie realizuje przelewu (art. 62c ust. 4 Prawa bankowego).

Zgodnie z art. 108a ust. 7 ustawy o VAT, w sytuacji stwierdzenia, że podatnik dokonał płatności z naruszeniem przepisów, organ ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku przypadającej na nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, wykazane na fakturze, której dotyczy płatność.

W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się. Wówczas osoba ta, w myśl art. 57c k.k.s., podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych bądź w przypadku mniejszej wagi - karze grzywny za wykroczenie skarbowe.

Przepisy nie zawierają żadnych sankcji za sam brak zapłaty (z powodu braku środków). Istotne jest jedynie to, aby należność została uregulowana z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Zapłata w MPP może być dokonana zarówno przez obciążenie rachunku VAT, jak i rachunku rozliczeniowego podatnika (gdy na rachunku VAT nie ma środków).

2.11. Jak stosować MPP w przypadku cesji wierzytelności

Problem

Co z fakturami za usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT w przypadku cesji wierzytelności? Czy również należy je płacić w MPP? Jak traktować cesję wierzytelności? Kontrahent zamiast nam płaci innemu podmiotowi.

Rada

Zgodnie z art. 108a ust.1a ustawy o VAT przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności.

Dla celów zastosowania MPP nie jest istotne, czy płatność będzie dokonywana z rachunku bankowego podatnika czy też podmiotu działającego na jego zlecenie. Ważne jest wyłącznie to, aby płatność została dokonana na rachunek VAT sprzedającego. Jeśli będą spełnione ustawowe warunki, kontrahent, płacąc zamiast nam innemu podmiotowi, powinien zastosować MPP.

 

2.12. Czy bezpieczniej jest płacić za wszystkie faktury w MPP

Problem

Czy bezpieczniej płacić za wszystkie faktury w mechanizmie podzielonej płatności?

Rada

Podatnicy mogą przyjąć taką zasadę, że wszystkie faktury będą opłacać w mechanizmie podzielonej płatności (mimo że jest on obowiązkowy tylko w przypadkach ściśle określonych przepisami). Problem w tym, że niekoniecznie musi się to podobać naszemu kontrahentowi. Ogranicza to bowiem jego płynność finansową.

2.13. Czy można opłacić fakturę w MPP w ratach

Problem

Jak uregulować płatność, jeśli muszę ją zapłacić w MPP, ale nie mam środków i chcę uregulować fakturę w częściach?

Rada

Jest możliwe opłacanie faktury w MPP w częściach. Potencjalne sposoby zapłaty przedstawiamy w przykładzie.

Przykład

Faktura opiewa na kwotę 20 000 zł netto + 4600 zł VAT.

Mamy następujące możliwości. Płacimy:

- całą kwotę, wpisując w komunikacie przelewu kwotę 20 000 zł brutto oraz 4600 zł VAT albo

- część kwoty, wpisując w komunikacie przelewu kwotę np. 10 000 zł brutto oraz 2300 zł VAT, albo

- kwotę odpowiadającą kwocie VAT, wpisując w komunikacie przelewu kwotę 4600 brutto i 4600 zł VAT, albo

- tylko część kwoty odpowiadającej kwocie VAT, wpisując w komunikacie przelewu kwotę 2000 zł brutto i 2000 zł VAT.

Nie ma możliwości uregulowania tylko kwoty brutto.

 

2.14. Czy zbiorczo można opłacać tylko faktury za miesiąc kalendarzowy

Problem

Czy zbiorcze faktury mogą być opłacane w MPP za okres od 1 do 30 dnia w miesiącu kalendarzowym czy np. od 15 listopada do 14 grudnia?

Rada

Zgodnie z art. 108a ust. 3a ustawy o VAT w przypadku wystawienia na rzecz podatnika przez jednego dostawcę lub usługodawcę w okresie nie krótszym niż jeden dzień i nie dłuższym niż jeden miesiąc więcej niż jednej faktury zapłata z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności może dotyczyć więcej niż jednej faktury.

Wyrażenie "nie dłuższym niż jeden miesiąc" nie stanowi o miesiącu kalendarzowym. Potwierdza to również art. 108a ust. 3c ustawy o VAT, w którym mowa, że w komunikacie przelewu wpisuje się okres, za który jest dokonywana płatność.

Zatem zbiorcze faktury mogą objąć, przykładowo, okres od 15 listopada do 14 grudnia.

2.15. Jak wpłacać przedpłaty za paliwo tankowane za pomocą kart paliwowych

Problem

Czy stosować split payment na przedpłaty za paliwo tankowane za pomocą kart paliwowych? Wpłacamy zaliczki, a na koniec miesiąca otrzymujemy fakturę zbiorczą. Całość opłaty przekracza kwotę 15 000 zł.

Rada

Ponieważ faktura zbiorcza przekracza kwotę 15 000 zł, należy zastosować mechanizm podzielonej płatności. Według tej zasady należy regulować zarówno zaliczki (w przelewie w miejsce informacji o numerze faktury należy wpisać wyraz "zaliczka"), jak i rozliczenie faktury zbiorczej, nawet jeśli poszczególne płatności nie będą przekraczały kwoty 15 000 zł.

3. Jak dokonywać korekty płatności w systemie split payment

Przepisy nie regulują zasad korekty faktur objętych obowiązkowym MPP. Do korekty należy zastosować reguły ogólne dokonywania korekt. Przedstawiamy pytania dotyczące korekt faktur objętych obowiązkowym MPP.

3.1. Jak rozliczyć w MPP korektę wynikającą ze zwrotu towaru

Problem

Jesteśmy podatnikami VAT, kupujemy stal na kwoty większe niż 15 000 zł. Faktury są oznaczone adnotacją "mechanizm podzielonej płatności". Płatności dokonujemy z zastosowaniem MPP. W związku ze zwrotem towaru mamy jedną fakturę korygującą na minus. Zawsze rozliczaliśmy takie faktury, minusując zapłatę następnej faktury. Czy możemy, płacąc MPP fakturę za 36 000 zł, odjąć 6000 zł za fakturę korygującą?

Rada

W tej sytuacji należy uznać, że mamy do czynienia z potrąceniem, o którym mowa w art. 498 Kodeksu cywilnego oraz art. 108a ust. 1d ustawy o VAT.

Gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Wobec tego, płacąc w MPP fakturę na kwotę 36 000 zł, można odjąć 6000 zł za fakturę korygującą.

3.2. Co w przypadku pomyłkowej zapłaty zwykłym przelewem zamiast obowiązkowego MPP

Problem

Co w przypadku, gdy mamy do czynienia z obowiązkowym split paymentem, informacja taka znalazła się na fakturze, a pracownik pomyłkowo wykonał zwykły przelew? Co zrobić? Jakie będę konsekwencje takiego działania?

Rada

Jak stanowi art. 108a ust. 7 ustawy o VAT, w przypadku stwierdzenia, że podatnik dokonał płatności z naruszeniem zasad dotyczących MPP, naczelnik urzędu skarbowego (urzędu celno-skarbowego) ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku przypadającej na nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, wykazane na fakturze, której dotyczy płatność. Sankcja będzie naliczana wyłącznie od wartości VAT, która przypada na dostawę towarów lub świadczenie usług objętych obowiązkowym MPP.

W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, na podstawie art. 57c k.k.s., dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się.

Należy wszakże zwrócić uwagę na przepis ust. 8 art. 108a ustawy o VAT - sankcji się nie stosuje się, jeżeli dostawca lub usługodawca rozliczył całą kwotę podatku wynikającą z faktury, która została zapłacona z naruszeniem przepisów. Zatem w przypadku kontrahenta rzetelnie rozliczającego się z fiskusem opisane sankcje nie grożą podatnikowi.

Inaczej przedstawia się sytuacja w zakresie podatku dochodowego. Jeżeli po 31 grudnia 2019 r. zapłata za fakturę zostanie uiszczona z pominięciem MPP, taki wydatek nie będzie stanowić kosztu uzyskania przychodu (art. 15d updop, art. 22p updof). W tej sytuacji nie mamy wielu (i w tym dobrych) możliwości. Należy porozumieć się z kontrahentem, wpłacić powtórnie należność w sposób prawidłowy (stosując MPP) i odzyskać od sprzedawcy pierwszą zapłatę, jako nienależnie uiszczoną.

Negatywne konsekwencje mają zastosowanie do zapłaty należności w roku podatkowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2019 r. Nie mają one zastosowania do płatności dotyczących kosztów zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów przed 1 stycznia 2020 r.

3.3. Jakie sankcje grożą sprzedawcy, gdy nabywca nie zapłacił mu z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności

Problem

Co zrobić, jeżeli należność za fakturę powinna zostać zrealizowana w MPP, a została opłacona zwykłym przelewem?

Rada

W tej sytuacji (zakładając, że faktura była wystawiona z oznaczeniem "mechanizm podzielonej płatności") odbiorca płatności nie poniesie żadnych konsekwencji. Poniesie je natomiast dokonujący zapłaty z pominięciem MPP.

3.4. Jak postąpić w przypadku korekty zwiększającej podstawę opodatkowania

Problem

Co w sytuacji, gdy po wystawieniu faktury będzie konieczna korekta zwiększająca netto lub VAT (z powodu błędnej stawki) i po korekcie kwota transakcji przekroczy 15 000 zł?

Rada

Korekta faktury spowodowała, iż transakcja będzie podlega rygorom MPP. Z tych też względów należy zastosować mechanizm podzielonej płatności do tej części płatności, która przypada na fakturę korygującą. Dopiero w związku z wystawieniem faktury korygującej powstał bowiem obowiązek zapłaty w MPP.

4. Jak - w przypadku podzielonej płatności - powinny być wystawiane i oznaczane faktury

Faktury objęte obowiązkowym mechanizmem podzielonej płatności powinny być oznaczone "mechanizm podzielonej płatności". Przedstawiamy odpowiedzi na pytania związane z problematyką oznaczania faktur w MPP.

4.1. Czy faktura dla konsumenta musi być oznaczona adnotacją "mechanizm podzielonej płatności"

Problem

Czy na fakturze za usługi budowlane na kwotę powyżej 15 000 zł brutto dla klienta detalicznego (konsumenta) trzeba umieszczać oznaczenie "mechanizm podzielonej płatności"?

Rada

W myśl art. 108a ust. 1a ustawy o VAT, dokonując płatności za nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy o VAT, udokumentowane fakturą, w której kwota należności ogółem przekracza 15 000 zł, podatnicy są obowiązani zastosować mechanizm podzielonej płatności.

Przepis mówi jednoznacznie o podatniku. Na fakturach wystawianych konsumentom nie należy wpisywać oznaczenia "mechanizm podzielonej płatności", ponieważ przepisy te nie dotyczą konsumentów.

4.2. Czy faktury o wartości mniejszej niż 15 000 zł mogą być oznaczane adnotacją "mechanizm podzielonej płatności"

Problem

Czy na fakturach zawierających towary lub usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT, które opiewają na kwoty niższe niż 15 000 zł, można umieszczać oznaczenie "mechanizm podzielonej płatności"?

Rada

Oznaczenie "mechanizm podzielonej płatności" należy obowiązkowo umieszczać na fakturach, gdy kwota należności ogółem przekracza 15 000 zł obejmujących dokonaną na rzecz podatnika dostawę towarów lub świadczenie usług, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy o VAT (art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy VAT). W innych przypadkach nie jest to potrzebne (wymagane).

 

4.3. Czy każdą fakturę wystawianą w związku z jednym zamówieniem trzeba oznaczać adnotacją "mechanizm podzielonej płatności"

Problem

Otrzymaliśmy zamówienie, którego wartość przekracza 15 000 zł. Będzie ono realizowane w kilku terminach i tylko jedna pozycja z tego zamówienia występuje w załączniku objętym split paymentem. Czy na każdej fakturze dotyczącej wymienionego zamówienia musi znaleźć się oznaczenie "mechanizm podzielonej płatności"?

Rada

Zakładając, że w przypadku opisanym w pytaniu wystawianych będzie wiele faktur, z których tylko jedna dotyczy towaru z załącznika nr 15 do ustawy o VAT, wyłącznie ta transakcja powinna być dokumentowana fakturą z oznaczeniem "mechanizm podzielonej płatności".

4.4. Czy zamiast MPP możliwa jest sprzedaż wysyłkowa za pobraniem

Problem

Jak powinna przebiegać sprzedaż dla firm części samochodowych w serwisie typu Allegro i sprzedaż wysyłkowa za pobraniem?

Rada

Sprzedaż dla firm części samochodowych na Allegro rzadko będzie przekraczała kwotę 15 000 zł. Jeżeli jednak taka sytuacja zaistnieje, zapłata będzie konieczna z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności. Wobec tego sprzedaż wysyłkowa za pobraniem będzie wykluczona.

4.5. Czy można wszystkie faktury oznaczać adnotacją "mechanizm podzielonej płatności"

Problem

Płacenie wszystkich otrzymanych faktur metodą MPP jest dopuszczalne. Czy w tej sytuacji w razie wątpliwości, czy nasza firma świadczy usługi, dla których MPP jest obowiązkowe, możemy wszystkie faktury wystawiać z oznaczeniem "mechanizm podzielonej płatności"?

Rada

Umieszczanie na fakturze oznaczenia "mechanizm podzielonej płatności" nie stanowi błędu. Nawet gdy MPP nie jest obowiązkowe. Z pewnością wówczas wystawiający faktury "zabezpieczy" się przed ewentualnymi sankcjami za brak wymaganego oznaczenia na fakturze. Jednak odbiorca faktury oznaczonej w ten sposób nie będzie zobowiązany do opłacenia jej z zastosowaniem MPP, w przypadku gdy - zgodnie z przepisami ustawy o VAT - nie jest to obowiązkowe.

4.6. Czy można wydzielić faktury na towary objęte MPP

Problem

Czy można wystawić dwie faktury, jeżeli kwota faktury przekracza 15 000 zł, ale kwota za towar z załącznika nr 15 do ustawy o VAT wynosi 5000 zł? Czy to jest zgodne z przepisami?

Rada

Przedstawione na fakturach towary nie są tożsame. Wobec tego nie można zarzucić sztucznego rozbijania faktury. Jeśli więc jedna z faktur będzie dotyczyć jedynie towaru "wrażliwego" (kwota 5000 zł), a druga innych towarów (kwota dowolna), nie będzie potrzeby stosowania MPP.

5. Jak regulować zobowiązania z rachunku VAT

Z rachunku VAT można regulować zobowiązania podatkowe w VAT, PIT, CIT i podatku akcyzowym, należności celne i składki ZUS. Przedstawiamy odpowiedzi na pytania w tej sprawie.

5.1. Czy z konta VAT można regulować zobowiązania w PIT, CIT i ZUS

Problem

Czy z konta VAT można regulować inne zobowiązania podatkowe w PIT, CIT i ZUS?

Rada

Istnieje taka możliwość. W myśl art. 62b ust. 2 pkt 2 ustawy - Prawo bankowe rachunek VAT może być obciążony m.i.n w celu dokonania - przy użyciu komunikatu przelewu wpłaty na rachunek urzędu skarbowego:

- podatku dochodowego od osób prawnych oraz zaliczek na ten podatek,

- podatku dochodowego od osób fizycznych oraz zaliczek na ten podatek,

- należności z tytułu składek, o których mowa w art. 24 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, oraz należności z tytułu składek, o których mowa w art. 32 tej ustawy, do poboru których jest obowiązany ZUS.

Z rachunku VAT można też opłacać podatek akcyzowy oraz należności celne.

5.2. W jaki sposób wystąpić o zaliczenie kwot z rachunku VAT na poczet podatku dochodowego

Problem

W jaki sposób należy wystąpić do US o zaliczenie kwoty VAT z rachunku bankowego VAT na poczet podatków dochodowych?

Rada

Nie ma takiej potrzeby. Z art. 62b ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy - Prawo bankowe wynika, że rachunek VAT może być obciążony m.in w celu dokonania - przy użyciu komunikatu przelewu - wpłaty na rachunek urzędu skarbowego:

- podatku dochodowego od osób prawnych oraz zaliczek na ten podatek,

- podatku dochodowego od osób fizycznych oraz zaliczek na ten podatek.

Tak więc sami Państwo wpisują przelew, bez ingerencji US.

 

5.3. Czy z rachunku VAT można płacić VAT od importu

Problem

Czy z rachunku VAT można płacić VAT od importu?

Rada

Przepisy pozwalają na taki sposób zapłaty podatku. Zgodnie z art. 62b ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy - Prawo bankowe rachunek VAT może być obciążony m.in w celu dokonania - przy użyciu komunikatu przelewu - wpłaty na rachunek urzędu skarbowego podatku od towarów i usług, w tym podatku od towarów i usług z tytułu importu towarów, dodatkowego zobowiązania podatkowego w tym podatku, a także odsetek za zwłokę w podatku od towarów i usług lub odsetek za zwłokę od dodatkowego zobowiązania podatkowego.

5.4. Czy z rachunku VAT można zapłacić ZUS za pracowników i PIT za pracowników

Problem

Czy z rachunku VAT mogę zapłacić składki ZUS za pracowników i podatek z PIT-4 za pracowników?

Rada

Stosownie do art. 62b ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy - Prawo bankowe rachunek VAT może być obciążony m.in w celu dokonania wpłaty na rachunek urzędu skarbowego podatku dochodowego od osób fizycznych oraz zaliczek na ten podatek, a także odsetek za zwłokę w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz odsetek od zaliczek na ten podatek.

Przepis nie rozróżnia zaliczek przedsiębiorcy czy też jego pracowników, stąd też wniosek, że obie operacje (przelewy) są dopuszczalne.

Podobnie sytuacja wygląda odnośnieo składek ZUS. W myśl art. 62b ust. 2 pkt 2 lit. b Prawa bankowego rachunek VAT może być obciążony w celu dokonania wpłaty należności z tytułu składek, o których mowa w art. 24 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, oraz należności z tytułu składek, o których mowa w art. 32 tej ustawy, do poboru których jest obowiązany ZUS.

Artykuł 32 stanowi o składkach na Fundusz Pracy, Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz na ubezpieczenie zdrowotne.

Z rachunku VAT można zatem zapłacić składki ZUS za pracowników.

 

5.5. Jak rozliczyć nadwyżkę VAT na rachunku VAT

 

Problem

Czy w przypadku nadwyżki VAT trzeba zwrócić się o zwrot podatku VAT i jednocześnie złożyć wniosek o zaliczenie tego zwrotu na inny podatek?

 

Rada

Nie ma potrzeby składania żadnych wniosków. Jak stanowi art. 62b ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy - Prawo bankowe rachunek VAT może być obciążony m.in. w celu dokonania - przy użyciu komunikatu przelewu - wpłaty na rachunek urzędu skarbowego:

- podatku dochodowego od osób prawnych oraz zaliczek na ten podatek, a także odsetek za zwłokę w podatku dochodowym od osób prawnych oraz odsetek od zaliczek na ten podatek,

- podatku dochodowego od osób fizycznych oraz zaliczek na ten podatek, a także odsetek za zwłokę w podatku dochodowym od osób fizycznych oraz odsetek od zaliczek na ten podatek,

- podatku akcyzowego, przedpłat podatku akcyzowego, wpłat dziennych, a także odsetek za zwłokę w podatku akcyzowym oraz odsetek od przedpłat podatku akcyzowego,

- należności celnych oraz odsetek za zwłokę od tych należności.

Wpłata jest dokonywana przy użyciu komunikatu przelewu, tak więc jakikolwiek wniosek do US jest zbędny.

 

Podstawa prawna:

• art. 106e ust. 1 pkt 18a), art. 108a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

• art. 57c ustawy z 10 września 1999 r. - Kodeks karny skarbowy - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1958; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1694

• art. 22p ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

• art. 15d ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2217

• art. 62a, art. 62b, art. 62c ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 2357

Ryszard Kubacki

doradca podatkowy, autor komentarzy książkowych i licznych publikacji z dziedziny podatków, prawa gospodarczego i karnego skarbowego