MARCIN BINAŚ

Zwolnienie z obowiązku zapłaty naliczonego podatku lokalnego, odroczenie zapłaty należności lub rozłożenie jej na raty to nic innego jak możliwość uzyskania przez podatnika jednej z trzech ulg uznaniowych określonych w art. 67a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (dalej: Ordynacja podatkowa). Zgodnie z tym artykułem, na pisemny wniosek podatnika i po wykazaniu przez niego zaistnienia w danej sprawie jednej z dwóch obligatoryjnych przesłanek (tj. ważnego interesu podatnika lub interesu publicznego), organ podatkowy może:

1) odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty,

2) odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek,

3) umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

Opłata prolongacyjna

Wydaje się zrozumiałe, że w sytuacji gdy podatnika nie stać na uregulowanie naliczonej mu kwoty zobowiązania podatkowego i zwraca się o ulgi to, generalnie, nie powinien on z tytułu ich uzyskania ponosić żadnych dodatkowych kosztów. Jednak ustawodawca nie przewidział dodatkowych kosztów tylko w zakresie ulgi polegającej na umorzeniu nie tylko kwoty samego zobowiązania podatkowego, lecz również naliczonych odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej.

Natomiast w przypadku ulg polegających na odroczeniu terminu zapłaty podatku lub rozłożeniu należności podatkowej na raty (również w zakresie zaległości podatkowej), ustawodawca przewidział możliwość naliczenia z tego tytułu opłaty prolongacyjnej.

Jak sama nazwa wskazuje, jest to należność naliczana podatnikowi za to, że zamiast zapłaty naliczonej kwoty zobowiązania w ustawowym terminie, dokona jej w późniejszym terminie lub w mniejszych kwotach w określonych odstępach czasu.

Rozważając kwestię opłaty prolongacyjnej, w pierwszej kolejności należy odpowiedzieć na pytanie, czy jej naliczenie to obowiązek czy uprawnienie organu podatkowego. Odpowiedź nie jest prosta. Wszystko bowiem zależy od tego, czy na terenie danej gminy (miasta) jej organ stanowiący podjął uchwałę w sprawie wysokości opłaty prolongacyjnej. Przy czym jest to uprawnienie, a nie obowiązek rady gminy (art. 57 § 7 Ordynacji podatkowej).

Stawka opłaty prolongacyjnej nie może obecnie przekroczać 4%.

Jeżeli taka uchwała została podjęta, to przy wydaniu decyzji o udzieleniu ulgi w zapłacie zobowiązania i zaległości, a polegającej na odroczeniu terminu płatności lub rozłożeniu na raty, organ podatkowy ma obowiązek naliczyć opłatę prolongacyjną. Przy braku uchwały rady gminy w sprawie wysokości opłaty prolongacyjnej, z uwagi na brak podstawy prawnej, opłata taka nie jest naliczana.

Wysokość opłaty prolongacyjnej

Podejmując uchwałę w sprawie opłaty prolongacyjnej, rada gminy (rada miasta) ma obowiązek określić jej wysokość, kierując się w tym zakresie ustawowymi ograniczeniami. Zgodnie bowiem z art. 57 § 2 Ordynacji podatkowej, stawka opłaty prolongacyjnej jest równa obniżonej stawce odsetek za zwłokę. Oznacza to, że zgodnie z art. 56a § 1 Ordynacji podatkowej, skoro obecnie stawka odsetek od zaległości podatkowych wynosi 8%, a stawka odsetek obniżonych to połowa stawki podstawowej, to co do zasady stawka opłaty prolongacyjnej może wynosić maksymalnie 4%. Oczywiście, biorąc pod uwagę użyte w art. 57 § 7 Ordynacji podatkowej sformułowanie, że stawka może być uchwalona "w wysokości nie większej niż", wysokość opłaty prolongacyjnej może być niższa niż 4%.

Przy obliczaniu opłaty prolongacyjnej (jeżeli przedmiotem udzielanej ulgi jest nie tylko zaległość podatkowa, ale również odsetki) podstawą jej naliczania (co wynika wprost z art. 57 § 1 Ordynacji podatkowej) jest wyłącznie kwota należności głównej (zaległości podatkowej). Potwierdził to WSA w Gdańsku w wyroku z 13 lutego 2007 r. (sygn. akt I SA/Gd 988/06). Sąd wyjaśnił w nim, że "opłata prolongacyjna jest naliczana »od kwoty podatku lub zaległości podatkowej«. Tylko zatem te kwoty mogą być brane pod uwagę przy ustalaniu ww. opłaty. W związku z tym nie ma podstaw do pobierania opłaty od odsetek za zwłokę. Jeżeli zatem organ podatkowy wydaje decyzję rozkładającą zaległość podatkową wraz z odsetkami na raty, opłata powinna być naliczona jedynie od kwoty zaległości podatkowej, z pominięciem odsetek".

Obliczanie opłaty prolongacyjnej

Sposób obliczania opłaty prolongacyjnej został określony w § 3 rozporządzenia Ministra Finansów z 22 sierpnia 2005 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach (Dz.U z 2005 r. nr 165, poz. 1373).

Wzór na obliczenie opłaty prolongacyjnej:

(K × L × S) : 365

gdzie:

● K - to kwota odroczonego lub rozłożonego na raty podatku/zaległości podatkowej,

● L - to liczba dni, na które odroczono termin płatności podatku lub zapłatę zaległości podatkowej bądź rozłożono na raty zapłatę podatku lub zaległości podatkowej,

● S - to stawka opłaty prolongacyjnej.

Obliczając opłatę organ podatkowy powinien pamiętać o tym, że:

1) w przypadku rozłożenia zapłaty kwoty zobowiązania na raty, opłatę prolongacyjną oblicza się oddzielnie dla każdej raty, od dnia następnego po dniu wniesienia podania o udzielenie ulgi do dnia zapłaty wyznaczonego w decyzji,

2) jeżeli w okresie odroczenia lub rozłożenia na raty zmianie uległa stawka odsetek za zwłokę to nie wpływa to na wysokość opłaty prolongacyjnej, która za cały okres jest obliczana przy zastosowaniu stawki obowiązującej w dniu wydania decyzji,

3) w przeciwieństwie do odsetek liczonych od zaległości podatkowych, opłata prolongacyjna nie ma wskazanego progu wymagalności.

Co do zasady, opłata prolongacyjna podlega zapłacie w terminie wyznaczonym w decyzji przyznającej ulgę w zapłacie zobowiązania podatkowego. Brak zapłaty lub wpłacenie w wysokości mniejszej niż wyznaczona w decyzji oznacza, że decyzja przyznająca ulgę wygasa, kwota naliczonej opłaty prolongacyjnej jest zastępowana odsetkami za zwłokę, a kwota podatku/zaległości podatkowej podlega jednorazowej zapłacie w terminie 14 dni. Ponadto, w takim przypadku wpłacona opłata prolongacyjna (zgodnie z art. 55 § 2 Ordynacji podatkowej) jest proporcjonalnie zaliczana na poczet zaległości podatkowej i naliczonych odsetek za zwłokę.

Ustawodawca przewidział również przypadki, w których opłata prolongacyjna:

● nie będzie ustalana (art. 57 § 5 Ordynacji podatkowej) - stanie się tak w sytuacji, kiedy wydanie decyzji o uldze następuje w wyniku klęski żywiołowej lub wypadku losowego (co może okazać się trudne zwłaszcza w aspekcie przesłanki ważnego interesu podatnika jako niezbędnej do wydania decyzji),

● może nie być ustalana (art. 57 § 6 Ordynacji podatkowej) - organ podatkowy może odstąpić od jej ustalenia, jeżeli wydanie decyzji następuje w związku z postępowaniem układowym lub na podstawie odrębnych ustaw.

Jak wynika z przedstawionej analizy, zasady naliczania opłaty prolongacyjnej nie są skomplikowane i wymagają znajomości kilku artykułów Ordynacji podatkowej. Dlatego przy odraczaniu terminu płatności lub rozkładaniu na raty, zwłaszcza większych kwot, opłata prolongacyjna może stanowić dodatkowe źródło dochodów dla gminnego budżetu.

PODSTAWY PRAWNE

● art. 55 § 2, art. 57 § 1, 2 i 7, art. 67a ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (j.t. Dz.U. z 2017 r. poz. 201)

● § 3 rozporządzenia Ministra Finansów z 22 sierpnia 2005 r. w sprawie naliczania odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a także zakresu informacji, które muszą być zawarte w rachunkach (Dz.U. z 2005 r. nr 165, poz. 1373; ost. zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 2233)