Przewodnik po zmianach w podatkach i rachunkowości 2020

I. PODATKI

Ordynacja podatkowa

1. Zmiany od 1 stycznia 2020 r.

+ Identyfikacja podatników na portalu podatkowym

Zmiana wprowadzona z dniem 1 stycznia 2020 r. w art. 3f § 1 Ordynacji podatkowej w sensie formalnym dopuszcza możliwość stosowania nowych środków elektronicznej identyfikacji podatników, płatników, inkasentów, następców prawnych i osób trzecich - w przypadku korzystania przez nich z usług świadczonych w portalu podatkowym.

Technicznie - jak czytamy w uzasadnieniu - MF wyjaśnia, że:

MF

W brzmieniu art. 3f § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa dokonuje się zmiany mającej na celu dopuszczenie możliwości stosowania środków identyfikacji elektronicznej, wydanych w systemie identyfikacji elektronicznej przyłączonym do węzła krajowego, adekwatnie do poziomu bezpieczeństwa środka identyfikacji elektronicznej wymaganego dla usług świadczonych w portalu podatkowym, w celu uwierzytelniania podatników, płatników, inkasentów, ich następców prawnych oraz osób trzecich.

Według przepisów obowiązujących dotychczas identyfikacja podatnika na portalu wymagała użycia:

● kwalifikowanego certyfikatu podpisu elektronicznego albo

● profilu zaufanego e-PUAP.

Od 1 stycznia 2020 r. dopuszczalnymi środkami identyfikacji elektronicznej podatników (płatników, inkasentów, osób trzecich i następców prawnych) są:

● kwalifikowany certyfikat podpisu elektronicznego, jeżeli te dane pozwalają na identyfikację i uwierzytelnienie wymagane w celu realizacji usługi online,

● profil zaufany,

● profil osobisty,

● inny środek identyfikacji elektronicznej wydany w systemie identyfikacji elektronicznej przyłączonym do węzła krajowego identyfikacji elektronicznej.

KOMENTARZ: Podatnicy oraz inne podmioty korzystające z usług portalu podatkowego zyskali nowe narzędzia dokonywania identyfikacji. Nowością jest tutaj przede wszystkim profil osobisty zapisany wewnątrz e-dowodu.

Profil osobisty to zapisany w warstwie elektronicznej dowodu osobistego zestaw danych, zawierający imię (imiona), nazwisko, obywatelstwo, numer PESEL oraz datę i miejsce urodzenia. Dzięki tym danym administracja publiczna może jednoznacznie zidentyfikować osobę korzystającą z usługi internetowej. Prawdziwość tych danych potwierdza certyfikat identyfikacji i uwierzytelnienia, zamieszczony w warstwie elektronicznej dowodu osobistego.

W związku z rozwojem i ciągłym poszerzaniem formuły elektronicznych kontaktów z urzędami oraz poszerzaniem obowiązków w zakresie elektronicznej sprawozdawczości podatkowej profil osobisty może stać się najbardziej dogodnym i powszechnym narzędziem identyfikacyjnym.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 3f ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

- Odpowiedzialność solidarna nabywcy towarów lub usług

Z dniem 1 stycznia 2020 r. do przepisów Ordynacji podatkowej dodano art. 117ba. Wprowadza on odpowiedzialność solidarną nabywcy za VAT niezapłacony przez sprzedawcę. Za niezapłacony VAT solidarnie ze sprzedawcą odpowie też podmiot obowiązany do pobrania należności od nabywcy i przekazania tej należności dostawcy (czyli podmiot pośredniczący w dokonywaniu płatności). W obu przypadkach przesłanką wystąpienia odpowiedzialności solidarnej jest dokonanie przez nabywcę (lub pośrednika) zapłaty za dostawę/usługę na rachunek inny niż zawarty w wykazie podatników VAT.

Odpowiedzialność solidarna za zaległości wystąpi zatem, jeżeli:

● sprzedawca i nabywca (lub pośrednik) są podatnikami VAT,

● dostawa towarów lub świadczenie usług były potwierdzone fakturą,

● zapłaty należności za dostawę towarów lub świadczenie usług dokonano przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podatników VAT,

● z odrębnych przepisów wynika obowiązek dokonania zapłaty za pośrednictwem rachunku płatniczego (taki obowiązek występuje w przypadku transakcji przekraczającej 15 000 zł).

Nabywca (i pośrednik) nie odpowiedzą za zaległości sprzedawcy w przypadku, gdy:

● dokonali, co prawda, płatności na rachunek inny niż ujawniony w wykazie podatników VAT, ale

● złożyli zawiadomienie o zapłacie należności na ten rachunek do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu.

Podmioty te nie poniosą również odpowiedzialności za zaległości sprzedawcy, jeżeli dokonają zapłaty z zastosowaniem tzw. mechanizmu podzielonej płatności (MPP) - art. 117bb Ordynacji podatkowej.

W przypadku dokonania zapłaty z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności nie jest wymagane złożenie zawiadomienia o zapłacie należności na rachunek inny niż wskazany w wykazie. Zawiadomienie jest wymagane, gdy zapłata została dokonana na rachunek inny niż wskazany w wykazie podatników VAT i podatnik nie skorzystał z MPP.

Należy podkreślić, że zawiadomienie wyłączy odpowiedzialność solidarną tylko wówczas, gdy zostanie złożone w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu (przy czym mają tu zastosowanie ogólne zasady obliczania upływu terminów odnoszące się przede wszystkim do dni wolnych oraz terminu nadania w placówce pocztowej).

W Ordynacji podatkowej ściśle określono elementy takiego zawiadomienia. Dodano również przepis upoważniający Ministra Finansów do określenia urzędowego wzoru takiego dokumentu. Ministerstwo Finansów przygotowało rozporządzenie określające wzór zawiadomienia. Weszło ono w życie 1 stycznia 2020 r. Jest to wzór oznaczony jako ZAW-NR - ZAWIADOMIENIE O ZAPŁACIE NALEŻNOŚCI NA RACHUNEK INNY NIŻ ZAWARTY NA DZIEŃ ZLECENIA PRZELEWU W WYKAZIE PODMIOTÓW, O KTÓRYM MOWA W ART. 96B UST. 1 USTAWY Z DNIA 11 MARCA 2004 R. O PODATKU OD TOWARÓW I USŁUG.

Zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej zawiadomienie zawiera:

1) dane identyfikacyjne podatnika dokonującego zapłaty (numer identyfikacyjny, firmę (nazwę) oraz adres siedziby albo, w przypadku podatnika będącego osobą fizyczną, imię i nazwisko oraz adres stałego miejsca prowadzenia działalności, a w przypadku nieposiadania stałego miejsca prowadzenia działalności - adres miejsca zamieszkania),

2) dane wystawcy faktury wskazane na fakturze (numer identyfikacyjny, nazwę albo imię i nazwisko oraz adres),

3) numer rachunku, na który dokonano zapłaty należności,

4) wysokość należności zapłaconej przelewem na rachunek, o którym mowa w pkt 3 i dzień zlecenia przelewu na ten rachunek.

Dodajmy, że w przypadku powstania odpowiedzialności solidarnej organy podatkowe mają prawo do wydania decyzji o zabezpieczeniu zapłaty podatku na zasadach wynikających z art. 33 i art. 33b pkt 3 Ordynacji podatkowej.

KOMENTARZ: Zmiana nie jest korzystna dla podatników. Wprowadza nowe obowiązki pod rygorem odpowiedzialności za VAT niezapłacony przez sprzedawcę. Aby uniknąć odpowiedzialności, sprzedawca musi obecnie obowiązkowo sprawdzać numery rachunków swoich kontrahentów na tzw. białej liście podatników VAT prowadzonej przez MF i to na dzień zlecenia przelewu. Jeżeli okaże się, że:

● zapłacił na inny rachunek, a

● kontrahent nie zapłacił VAT od tej transakcji,

to fiskus będzie mógł wyegzekwować podatek od niego jako nabywcy niezależnie od tego, że podatek ten został przez niego wcześniej opłacony w cenie towaru/usługi.

Jeżeli już dojdzie do zapłaty na rachunek nieujawniony w wykazie, podatnik może się uwolnić od odpowiedzialności solidarnej w dwojaki sposób:

● zawiadamiając o tym fakcie naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury w ciągu trzech dni od dokonania przelewu albo

● dokonując zapłaty w formule metody podzielonej płatności.

Regulacje wprowadzające odpowiedzialność solidarną zmuszają zatem podatników do podjęcia wielu czynności zabezpieczających de facto fiskalne interesy państwa z obawy przed przerzuceniem na nich odpowiedzialności za podatki nieopłacone przez inny podmiot.

Rozszerzają się również obowiązki dokumentacyjne, ponieważ podatnik powinien umieć udowodnić, że na dzień zlecenia przelewu rachunek widniał w wykazie (dokumentację taką można przechowywać w formie skanów lub wydruków).

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 117ba, art. 117bb ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

● rozporządzenie Ministra Finansów z 23 grudnia 2019 r. w sprawie wzoru zawiadomienia o zapłacie należności na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług - Dz.U. 2019 r. poz. 2530

+/- Mikrorachunek, czyli indywidualny rachunek podatnika

Od 1 stycznia 2020 r. podatnicy dokonują wpłaty PIT, CIT, VAT oraz wpłaty niepodatkowych należności budżetowych wyłącznie na swój indywidualny rachunek podatkowy (tzw. mikrorachunek). Od 1 stycznia 2020 r. nie funkcjonują już odrębne rachunki bankowe w poszczególnych urzędach skarbowych przeznaczone do gromadzenia wpłat na poszczególne rodzaje podatków.

Wprowadzenie indywidualnego rachunku podatkowego ma wyeliminować uciążliwości związane z wyszukiwaniem właściwych numerów rachunków oraz usprawnić proces wydawania zaświadczeń o braku zaległości podatkowych.

W związku z wprowadzeniem jednego rachunku, na który podatnik dokonuje wpłaty różnych podatków, zostały zmodyfikowane zasady zaliczania wpłat na poczet należności podatkowych i zaległości podatkowych.

W przypadku zapłaty zobowiązania podatkowego wpłata jest zaliczana w pierwszej kolejności na poczet zobowiązania wskazanego przez podatnika (w PIT, CIT albo VAT). Gdy takiego wskazania zabraknie, wpłata zostanie zaliczona na poczet zobowiązania o najwcześniejszym terminie płatności.

W przypadku wpłaty zaległości podatkowej wpłata zostanie zaliczona na poczet zaległości podatkowej o najwcześniejszym terminie płatności we wskazanym przez podatnika podatku. Jeżeli takiego wskazania zabraknie wpłata zostanie zaliczona na poczet zaległości podatkowej o najwcześniejszym terminie płatności spośród wszystkich zaległości podatkowych podatnika.

Z przedstawionych zasad zaliczania wpłat na indywidualny rachunek podatkowy wynika, że podatnik może wskazać rodzaj podatku, na który dokonuje wpłaty zarówno przy zapłacie zobowiązania podatkowego, jak i wpłaty zaległości podatkowej. W przypadku wpłaty na poczet zaległości podatkowej wybór ten jest jednak ograniczony tylko do wskazania rodzaju podatku. Podatnik nie może wybrać, którą z zaległości wpłata ma zaspokoić. Wpłata na poczet zaległości zostanie zaliczona zawsze na poczet zaległości o najwcześniejszym terminie płatności.

Ponadto nadal obowiązują:

● zasada pierwszeństwa zaspokojenia kosztów upomnienia - jeżeli na podatniku ciążą koszty doręczonego upomnienia, dokonana wpłata nadal w pierwszej kolejności jest zaliczana na poczet tych kosztów,

● zasada kolejnego zaspokajania zaliczek - jeżeli na podatniku ciążą zobowiązania z tytułu zaliczek na podatek, dokonana wpłata zaliczona zostanie na poczet zaliczki, począwszy od zobowiązania o najwcześniejszym terminie płatności,

● zasada kolejnego zaspokajania rat - jeżeli na podatniku ciąży obowiązek zapłaty rat w związku z rozłożeniem podatku lub zaległości podatkowej na raty, wpłata jest zaliczana na poczet raty o najwcześniejszym terminie płatności.

KOMENTARZ: Wprowadzenie mikrorachunku ma uprościć samą czynność dokonywania przelewów. Wprowadzenie indywidualnego rachunku podatkowego nie wpływa na ocenę statusu podatnika (jego wiarygodność) ani sposób dokonywania zwrotu nadpłat. W uzasadnieniu projektu ustawodawca zapewnił, że:

● indywidualny rachunek podatkowy będzie wykorzystywany wyłącznie do dokonywania wpłat i identyfikacji podmiotu na poziomie urzędu skarbowego,

● indywidualny rachunek podatkowy nie zawiera historii wpłat podatników,

● zwroty nadpłat nie będą dokonywane na indywidualne rachunki podatkowe, lecz tak jak dotychczas - na rachunki bankowe zgłoszone przez podmiot, zgodnie z ustawą z 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji podatników i płatników.

W związku z tym podatnicy nie powinni się obawiać, że wprowadzenie indywidualnego rachunku podatkowego ograniczy np. ich prawo do otrzymania nadpłaty albo zostanie wykorzystane przez fiskusa w innym celu, np. w mechanizmie typowania podatników do kontroli.

Należy jednak zwrócić uwagę, że w przypadku braku zaległości podatkowej we wskazanym podatku wpłata zostanie zaliczona na poczet zaległości podatkowej o najwcześniejszym terminie płatności spośród wszystkich zaległości podatkowych podatnika. Jeżeli zatem wskazuję w przelewie na mikrorachunek, że:

● dokonuję wpłaty na podatek VAT, w którym nie mam zaległości, a jednocześnie

● posiadam zaległość podatkową w CIT,

to dokonana wpłata zostanie "z urzędu" zaliczona na zaległość w CIT. Taki zapis w zasadach zaliczania wpłat na mikrorachunku oznacza, że w praktyce od 1 stycznia 2020 r. nie ma możliwości, aby podatnik rozliczał terminowo jeden podatek, a miał zaległości w innym.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 61b, art. 62 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

+/- Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem osoby fizycznej

Od 1 stycznia 2020 r. wprowadzono zmiany w Ordynacji podatkowej dostosowujące treść przepisów Ordynacji podatkowej do zmian wprowadzonych w tytule ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej.

KOMENTARZ: Zmiana ma wyłącznie charakter techniczny i polega na zastąpieniu dotychczasowego tytułu ustawy o zarządzie sukcesyjnym tytułem "o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw".

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 3 pkt 17, art. 7a § 2 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

+ Prawdopodobieństwo wystąpienia opóźnień w zapłacie

Szef Krajowej Administracji Skarbowej został zobowiązany do przekazywania Prezesowi UOKiK informacji o ustaleniu prawdopodobieństwa wystąpienia opóźnień w spełnianiu świadczeń pieniężnych z transakcji handlowych.

Szef KAS powiadomi zatem Prezesa UOKiK o ustaleniu prawdopodobieństwa wystąpienia opóźnień w zapłacie u podmiotów zobowiązanych do przesyłania JPK_VAT. Chodzi o prawdopodobieństwo wystąpienia opóźnień w zapłacie kwot wynikających z faktur otrzymanych w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, za który to prawdopodobieństwo zostało ustalone.

Ordynacja stanowi, że prawdopodobieństwo wystąpienia opóźnień uznaje się za ustalone, jeżeli suma wartości świadczeń pieniężnych niezapłaconych przez dany podmiot w terminie 60 dni od dnia otrzymania faktury wynosi w okresie kolejnych trzech miesięcy co najmniej 2 000 000 zł.

Prawdopodobieństwo wystąpienia opóźnień jest ustalane na podstawie danych, które posiadają organy Krajowej Administracji Skarbowej.

Informacja o ustaleniu prawdopodobieństwa wystąpienia opóźnień obejmuje dane:

● identyfikujące podmiot,

● wynikające z ewidencji VAT oraz

● wynikające z informacji o rachunkach w bankach lub SKOK-ach i dziennych zestawieniach transakcji przekazywanych Szefowi KAS przez izbę rozliczeniową (o których mowa w art. 119zq),

dotyczące faktur zapłaconych po terminie 60 dni od dnia ich otrzymania.

Informacja o ustaleniu prawdopodobieństwa wystąpienia opóźnień może obejmować również dodatkowe dane, jeżeli mogą one wpłynąć na zwiększenie skuteczności analizy prawdopodobieństwa, o której mowa w art. 13c ust. 3 ustawy z 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

Informacja o ustaleniu prawdopodobieństwa wystąpienia opóźnień jest przekazywana w terminie do 20 dnia drugiego miesiąca następującego po miesiącu, za który ustalono to prawdopodobieństwo.

Ponadto Szef KAS został również zobowiązany do przekazania Prezesowi UOKiK ww. infor­macji na jego wniosek pod warunkiem, że są spełnione przesłanki prawdopodobieństwa wystąpienia opóźnień w zapłacie przekraczające 2 000 000 zł.

Sposób przekazywania informacji oraz danych na wniosek Prezesa UOKiK ma określić porozumienie między tymi organami.

W art. 293 § 2 pkt 11 Ordynacji podatkowej zapisano, że indywidualne dane zawarte w informacjach o ustaleniu prawdopodobieństwa wystąpienia opóźnień objęte są tajemnicą skarbową.

KOMENTARZ: Zmiany wprowadzone w Ordynacji podatkowej i nakładające na Szefa KAS obowiązek informowania Prezesa UOKiK o prawdopodobieństwie występowania u danego podmiotu opóźnień w zapłacie należności są efektem zmian wprowadzonych w ustawie o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Od 1 stycznia 2020 r. ustawa ta nosi nazwę ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Oprócz nowej nazwy w ustawie tej pojawiła się instytucja ochrony wierzycieli przed nadmiernym opóźnianiem się przez dłużników z zapłatą. Jest to postępowanie w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych prowadzone przez Prezesa UOKiK. Zmiany wprowadzone w Ordynacji podatkowej dostosowują treść jej przepisów do rozwiązań wprowadzonych w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych i mają na celu umożliwienie prowadzenia przez Prezesa UOKiK postępowania w sprawie nadmiernego opóźnienia się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych. Z jednej strony Prezes UOKiK zyskał prawo do otrzymywania od Szefa KAS odpowiednich informacji (w ustawie o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych), a z drugiej strony na Szefa KAS musiały zostać nałożone stosowne obowiązki informacyjne (w Ordynacji podatkowej).

Wprowadzone procedury nie zwiększają obowiązków podatników, a mają się przyczynić do zmniejszenia liczby przypadków opóźniania się z zapłatą w transakcjach handlowych. Jeżeli w wyniku postępowania przed Prezesem UOKiK zostanie potwierdzone, że takie opóźnienia wystąpiły, dłużnik musi się liczyć z sankcjami finansowymi (karą pieniężną).

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 293 § 2 pkt 11, art. 298, art. 299f ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

+ Informacje z akt spraw podatkowych dla centrów usług społecznych

Od 1 stycznia 2020 r. w art. 299 § 3 pkt 10 Ordynacji podatkowej zapisano, że organy podatkowe udostępniają informacje zawarte w aktach spraw podatkowych centrom usług społecznych. Chodzi o centra usług społecznych, o których mowa w ustawie z 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1818).

KOMENTARZ: Zmiana dostosowuje treść Ordynacji podatkowej do zmian wynikających z nowej ustawy o centrach usług społecznych i umożliwia im wykonywanie ich ustawowych obowiązków.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 299 § 3 pkt 10 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

2. Zmiany od 1 marca 2020 r.

+/- Odpowiedzialność członków zarządu w prostej spółce akcyjnej

Od 1 marca 2020 r. do polskiego porządku prawnego zostanie wprowadzony nowy rodzaj spółki kapitałowej. Jest to tzw. prosta spółka akcyjna. W związku z tym w Ordynacji podatkowej uwzględniono ten rodzaj spółki w przepisach o tzw. odpowiedzialności solidarnej członków zarządu spółek kapitałowych.

Zgodnie z nowym brzmieniem art. 116 Ordynacji podatkowej za zaległości podatkowe prostej spółki akcyjnej oraz prostej spółki akcyjnej w organizacji będą odpowiadać solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu. Zasady tej odpowiedzialności są takie same jak w przypadku członków zarządu pozostałych spółek kapitałowych. Mianowicie odpowiedzialność ta powstanie, jeżeli egzekucja z majątku spółki okaże się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu nie wykaże, że:

1) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie otwarto postępowanie restrukturyzacyjne albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie - Prawo restrukturyzacyjne albo

2) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy.

W przypadku:

● gdy prosta spółka akcyjna w organizacji nie będzie posiadała zarządu, za zaległości podatkowe spółki odpowie jej pełnomocnik albo wspólnicy, jeżeli pełnomocnik nie został powołany.

● prostej spółki akcyjnej w organizacji, w której powołano radę dyrektorów, przepisy o odpowiedzialności solidarnej będą miały zastosowanie odpowiednio do dyrektorów i rady dyrektorów.

KOMENTARZ: Zmiany w Ordynacji podatkowej wprowadzające odpowiedzialność solidarną za zaległości podatkowe spółki, osób tworzących proste spółki akcyjne lub zarządzających takimi spółkami w swojej istocie są neutralne. Polegają one wyłącznie na poddaniu tych osób takiej samej odpowiedzialności za zaległości podatkowe, jaka jest stosowana w przypadku pozostałych spółek kapitałowych (z o.o. i akcyjnej) oraz spółek kapitałowych w organizacji.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 116 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

3. Zmiany od 1 kwietnia 2020 r.

+/- JPK_VAT - poza Ordynacją

Od 1 kwietnia 2020 r. z Ordynacji podatkowej zostaną wykreślone przepisy art. 82 § 1b oraz § 2d. Na ich podstawie podatnicy VAT są obowiązani do przekazywania Szefowi KAS informacji o prowadzonej ewidencji VAT w formie pliku JPK_VAT. Uchylenie tych przepisów Ordynacji podatkowej nie oznacza jednak, że na podatnikach nie ciąży już ten obowiązek. Nadal będą mieli obowiązek przekazywania informacji o ewidencji VAT w formie pliku JPK, z tym że obowiązek ten będzie wynikał z przepisów ustawy o VAT. Warto zauważyć, że podatnicy mają wraz z ewidencją składać również deklaracje VAT - w formie jednego pliku JPK. Obowiązek ten obejmie początkowo - od 1 kwietnia 2020 r. - tylko największych podatników, a od 1 lipca 2020 r. - pozostałe podmioty.

KOMENTARZ: Zmiana w art. 82 Ordynacji podatkowej ma charakter porządkujący. Obowiązki informacyjne obciążające podatników VAT (w zakresie ewidencji i deklaracji VAT) zostały całościowo uregulowane w przepisach ustawy o VAT zamiast - częściowo - w przepisach Ordynacji podatkowej.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 82 § 1b oraz § 1d ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

4. Zmiany od 1 lipca 2020 r.

+/- Umowa o współdziałanie

Od 1 lipca 2020 r. w przepisach Ordynacji podatkowej pojawia się nowy dział IIb "Współdziałanie". Zgodnie z przepisami tego działu Szef KAS będzie mógł zawrzeć z podatnikiem, na jego wniosek, umowę o współdziałanie w zakresie podatków pozostających we właściwości Krajowej Administracji Skarbowej. Z wnioskiem o zawarcie takiej umowy będzie mógł wystąpić podatnik CIT, u którego wartość przychodu wykazana w zeznaniu rocznym w poprzednim roku podatkowym przekroczyła równowartość 50 000 000 euro, przeliczonych na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski w ostatnim dniu roboczym roku kalendarzowego poprzedzającego rok złożenia wniosku. Wynika z tego, że jest to procedura przeznaczona dla dużych podatników.

Podatnik, który zawarł umowę o współdziałanie, jest obowiązany do:

1) dobrowolnego i prawidłowego wykonywania obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego,

2) posiadania skutecznego i adekwatnego zbioru zidentyfikowanych i opisanych procesów oraz procedur dotyczących zarządzania wykonywaniem obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego i zapewniających ich prawidłowe wykonanie (ramy wewnętrznego nadzoru podatkowego),

3) zgłaszania Szefowi KAS, bez wezwania, istotnych zagadnień podatkowych, które rozsądnie oceniając, mogą stać się źródłem sporu między podatnikiem a organem podatkowym, zgodnie z określonymi w umowie o współdziałanie progami istotności,

4) niezwłocznego przekazywania Szefowi KAS, bez wezwania, istotnych informacji mogących mieć wpływ na uzyskanie korzyści podatkowej przez podatnika, zgodnie z określonymi w umowie o współdziałanie progami istotności.

Podatnik, który zawrze umowę o współdziałanie, będzie miał prawo zawrzeć z Szefem KAS, w formie pisemnej, porozumienie podatkowe w zakresie objętym tą umową w sprawie:

1) interpretacji przepisów prawa podatkowego,

2) ustalania cen transferowych,

3) braku zasadności zastosowania art. 119a § 1, czyli braku zasadności zastosowania klauzuli przeciw unikaniu opodatkowania,

4) wysokości prognozowanego na następny rok podatkowy zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych,

5) innej, niezbędnej dla zapewnienia prawidłowej realizacji umowy o współdziałanie.

Umowa o współdziałanie może być zawarta tylko z podatnikiem, który otrzyma pozytywną opinię z audytu wstępnego. Oprócz audytu wstępnego przeprowadzanego w związku z wnioskiem o zawarcie umowy o współdziałanie, Szef KAS będzie przeprowadzał - w trakcie umowy o współdziałanie - audyt monitorujący. Audyt zostanie dokonany w celu sprawdzenia:

● prawidłowości wypełniania obowiązków podatkowych,

● skuteczności i adekwatności ram wewnętrznego nadzoru podatkowego.

Szef KAS oraz upoważnieni przez niego pracownicy i funkcjonariusze mają prawo do informacji objętych tajemnicą przedsiębiorstwa - w zakresie realizowanych praw i obowiązków wynikających w przepisów o współdziałaniu (audytu i porozumień). Dane te są przechowywane w pomieszczeniach zabezpieczonych zgodnie z przepisami o ochronie informacji niejawnych i udostępniane tylko podmiotom wyraźnie wskazanym w przepisach.

KOMENTARZ: Nowy dział Ordynacji podatkowej reguluje zasady współdziałania i zawierania porozumień między dużymi podatnikami a Szefem KAS. W założeniach ustawodawcy celem nowych przepisów jest ustalenie zasad współpracy pomiędzy podatnikami a przedstawicielami fiskusa w sprawach, które mogą okazać się między nimi sporne.

Celem wprowadzonego rozwiązania ma być doprowadzenie do poprawnego rozliczenia podatku w wyniku ścisłej współpracy między największymi podatnikami a administracją podatkową (ang. co-coperative compliance). Współdziałanie ma zapewnić przestrzeganie prawa podatkowego poprzez nawiązanie ścisłej i bieżącej współpracy między organami podatkowymi a podatnikami. W założeniach ustawodawcy współpraca miałaby być oparta na zasadzie dobrowolności oraz wzajemnego zaufania, zrozumienia i transparentności. Po stronie podatnika największą korzyścią wynikającą z zawarcia umowy o współdziałaniu miałoby być zwiększenie pewności prawa podatkowego i planowania wydatków, minimalizacja ryzyka podatkowego i zmniejszenie kosztów dyscypliny podatkowej.

Ordynacja zawiera tylko ramowy kształt współpracy. Konkretne zasady współpracy mają być wypracowane w praktyce administracji skarbowej. Dopiero w praktyce podatnicy dowiedzą się zatem, w jaki sposób organy podatkowe będą rozumiały pojęcie "współdziałanie".

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 13 § 2 pkt 10, art. 14b § 5, § 5f, art. 20s - art. 20zr, art. 58a § 5, art. 86a § 5, art. 119b § 1 pkt 6, art. 293 § 2 pkt 12, art. 296 § 1 pkt 4, art. 297f ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 900; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

Ustawa o NIP

+/- Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem osoby fizycznej

Od 1 stycznia 2020 r. wprowadzono zmiany w ustawie o ewidencji i identyfikacji podatników i płatników dostosowujące treść przepisów tej ustawy do zmian wprowadzonych w tytule ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej.

KOMENTARZ: Zmiana ma wyłącznie charakter techniczny i polega na zastąpieniu dotychczasowego tytułu ustawy o zarządzie sukcesyjnym tytułem "o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw".

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 9 ust. 1, art. 12 ust. 1c ustawy z 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 63; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495

+ Automatyczne przekazywanie danych z rejestru PESEL do CRP KEP

W ustawie o ewidencji i identyfikacji podatników i płatników został rozszerzony katalog danych, które są automatycznie przekazywane z rejestru PESEL do Centralnego Rejestru Podmiotów - Krajowej Ewidencji Podatkowej (dalej: CRP KEP). Od 1 stycznia 2020 r. są w ten sposób przekazywane także numery PESEL rodziców, jeżeli zostały im nadane, a w przypadku braku numerów PESEL - imiona i nazwiska rodowe rodziców.

Ponadto minister właściwy do spraw informatyzacji, po otrzymaniu od Szefa Krajowej ­Administracji Skarbowej informacji o zaewidencjonowaniu osoby fizycznej objętej rejestrem PESEL w CRP KEP, niezwłocznie przekazuje dane, o których mowa w art. 8 pkt 12 i 13 ustawy o ewidencji ludności, czyli:

1) imię i nazwisko rodowe oraz numer PESEL małżonka, jeżeli został mu nadany,

2) datę zawarcia związku małżeńskiego, oznaczenie aktu małżeństwa i urzędu stanu ­cywilnego, w którym został on sporządzony, datę rozwiązania związku małżeńskiego, sygnaturę akt i oznaczenie sądu, który rozwiązał małżeństwo, sygnaturę akt i oznaczenie sądu, który ustalił nieistnienie małżeństwa, sygnaturę akt i oznaczenie sądu, który unieważnił małżeństwo, datę zgonu małżonka albo datę znalezienia jego zwłok, oznaczenie jego aktu zgonu i urzędu stanu cywilnego, w którym ten akt został sporządzony.

Wymienione informacje są przekazywane pomiędzy rejestrami PESEL i CRP KEP każdorazowo - w przypadku zmiany wymienionych danych.

KOMENTARZ: Zmiana umożliwia sporządzenie dla podatnika poprawnego zeznania podatkowego przez organ podatkowy, w tym uwzględnienia w nim również odliczenia ulgi na dzieci nowo narodzone, które nie zostały wykazane przez podatnika w zeznaniu podatkowym za rok ubiegły. Rozszerzenie zakresu danych przekazywanych z rejestru PESEL do CRP KEP o dane rodziców osób zaewidencjonowanych w rejestrze PESEL oraz o dane dotyczące statusu związku małżeńskiego ma na celu umożliwienie sporządzenia dla podatnika zeznania podatkowego przez organ podatkowy w zakresie odliczenia przez organ podatkowy ulgi na dzieci.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 14 ust. 4 i 5 ustawy z 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 63; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1495

Podatek od towarów i usług

1. Zmiany od 1 stycznia 2020 r.

+ Informowanie naczelnika urzędu skarbowego o ustanowieniu zarządcy sukcesyjnego

1 stycznia 2020 r. tytuł ustawy o zarządzie sukcesyjnym został zmieniony na: ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw. Do tej zmiany została dostosowana treść art. 2 pkt 38 ustawy o VAT. Nowelizacja ta ma jednak charakter techniczny.

To niejedyna zmiana w ustawie o VAT związana z zarządem sukcesyjnym. Do końca 2019 r., na podstawie art. 96 ust. 7a ustawy o VAT, podatnicy będący osobami fizycznymi mieli obowiązek informowania naczelnika urzędu skarbowego o dokonaniu wpisu do CEIDG ustanowionego przez siebie zarządcy sukcesyjnego (jak również o zmianach w tym wpisie). Dopełnienie tego obowiązku skutkowało tym, że podatnicy ci z chwilą śmierci nie byli wykreślani z rejestru podatników VAT. Jedynie aktualizowany był w tym rejestrze ich status z podatnika będącego osobą fizyczną na podatnika będącego przedsiębiorstwem w spadku.

1 stycznia 2020 r. został uchylony art. 96 ust. 7a ustawy o VAT, a nowe brzmienie otrzymał art. 96 ust. 8a ustawy o VAT. Jest to związane ze zmianami art. 22 ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy. Dlatego nie trzeba będzie informować naczelnika urzędu skarbowego o ustanowieniu zarządcy sukcesyjnego lub jego zmianie. Te informacje będzie on otrzymywał z CEIDG.

Od 1 stycznia 2020 r. to CEIDG, a nie podatnik, jest zobowiązana przekazywać do urzędu skarbowego dane dotyczące zarządcy sukcesyjnego lub jego zmiany drogą elektroniczną. Takie informacje powinny być przekazane nie później niż w dniu roboczym następującym po dniu uzyskania informacji lub jej zmiany.

W razie śmierci podatnika podstawą aktualizacji jego statusu jako podatnika będzie informacja przesłana bezpośrednio z CEIDG, w przypadku wpisów dokonanych od 1 stycznia 2020 r.

Z powodu braku przepisów przejściowych należy przyjąć, że CEIDG będzie informowała urząd o wpisach dotyczących zarządcy sukcesyjnego dokonanych po 31 grudniu 2019 r. O wcześniejszych wpisach podatnik powinien zawiadomić urząd osobiście.

KOMENTARZ: Zmianę należy ocenić pozytywnie. Znosi ona dodatkowy obowiązek nałożony na podatników związany z informowaniem organów podatkowych o ustanowieniu lub zmianie zarządcy sukcesyjnego. Od 1 stycznia 2020 r. wystarczy poinformować o tym CEIDG, która następnie przekaże te dane naczelnikowi urzędu skarbowego.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 2 pkt 38, art. 96 ust. 7, 7a i 8a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

- Nowe zasady wystawiania faktur do paragonów

Z dniem 1 stycznia 2020 r. zostały dodane ust. 5-7 do art. 106b ustawy o VAT. Przepisy te ograniczają możliwość wystawiania faktur do paragonów na rzecz podatników.

Po zmianie faktura nadal może zostać wystawiona, gdy sprzedaż została wcześniej udokumentowana paragonem. Jeżeli jednak w momencie sprzedaży nabywca nie ujawnił się jako podatnik lub osoba działająca w imieniu podatnika, faktura nie powinna być wystawiana na podatnika, lecz na nabywcę jako osobę prywatną.

Do końca 2019 r. nie było przepisów wprost wyłączających możliwość wystawiania faktur w przypadku, gdy w momencie dokonywania sprzedaży nabywca nie ujawnił się jako podatnik lub osoba działająca w imieniu podatnika. W konsekwencji powszechne było wystawianie faktur wskazujących jako nabywców podatników, nawet jeżeli w momencie sprzedaży nie doszło do takiego ujawnienia.

W celu ograniczenia tej praktyki od 1 stycznia 2020 r. nowe przepisy pozwolą wystawić fakturę na rzecz podatnika tylko w sytuacji, gdy na paragonie został wskazany numer identyfikacji VAT (w szczególności NIP) tego podatnika. Dlatego gdy sprzedaż zostanie udokumentowana paragonem:

1) z numerem identyfikacyjnym VAT nabywcy - na jego żądanie sprzedawca będzie obowiązany wystawić fakturę na podatnika, którego numer VAT został wskazany na paragonie,

2) bez numeru identyfikacyjnego VAT nabywcy - na jego żądanie sprzedawca będzie obowiązany wystawić fakturę na nabywcę jako osobę prywatną; na takiej fakturze nie będzie mógł zostać wskazany numer VAT (zwłaszcza NIP) nabywcy; taka faktura nie uprawnia do odliczenia z niej VAT.

Wskazanej zmianie towarzyszy określenie sankcji dla podatników wystawiających faktury z NIP nabywcy do sprzedaży udokumentowanej paragonami bez numeru NIP. Sankcje są także przewidziane dla podatników, którzy ujmują wystawione w ten sposób na nich faktury w ewidencji VAT. Organy podatkowe będą ustalać podatnikom dodatkowe zobowiązanie podatkowe za takie błędy. Będzie ono wynosić 100 kwoty podatku wykazanego na fakturze wystawionej do sprzedaży udokumentowanej paragonem bez numeru NIP nabywcy (art. 106b ust. 6 i art. 109a ustawy o VAT). Dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie będzie ustalane w stosunku do osób fizycznych (zarówno sprzedawcy, jak i nabywcy), które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe. Takim czynem może być, przykładowo, bezpodstawne odliczenie podatku naliczonego z faktury wystawionej z naruszeniem art. 106b ust. 5 ustawy o VAT i narażenie przez to podatku na uszczuplenie (art. 56 Kodeksu karnego skarbowego).

Nie wszystkie używane przez podatników kasy rejestrujące umożliwiają wskazywanie NIP na paragonie. Podatnicy używający takich kas od 1 stycznia 2020 r. nie mogą wystawiać na rzecz podatników faktur z ich NIP, gdy sprzedaż zostanie udokumentowana paragonem. Dlatego kupujący - we własnym interesie - muszą zadbać o to, by wcześniej zgłaszać sprzedawcy, w jakim charakterze dokonują zakupu.

Nowe przepisy, ograniczające możliwość wystawiania podatnikom faktur do sprzedaży udokumentowanej paragonami, nie dotyczą podatników świadczących usługi taksówek osobowych, z wyłączeniem wynajmu samochodów osobowych z kierowcą (PKWiU 49.32.11.0) (art. 106b ust. 7 ustawy o VAT). Nadal mogą oni wystawiać faktury z NIP nabywcy do sprzedaży udokumentowanej paragonem bez tego numeru.

Nowe przepisy mają zastosowanie do sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej od 1 stycznia 2020 r. W przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej do końca 2019 r. faktury wystawiamy na starych zasadach.

KOMENTARZ: Wprowadzona zmiana ma na celu wyeliminowanie procederu handlu paragonami i wystawiania faktur osobom, które nie dokonały zakupów. Dla budżetu będzie ona miała zapewne pozytywne skutki.

Jednak podatnikom nowe przepisy utrudnią życie. Będą musieli pamiętać, dokonując zakupów, aby zawsze uprzedzić sprzedawcę, w jakim charakterze występują. Nie wszystkie kasy pozwalają na wpisywanie numeru NIP nabywcy. W takim przypadku sprzedawca będzie zobowiązany wystawić podatnikowi tylko fakturę. Ponadto naruszenie tych zasad jest zagrożone wysokimi sankcjami.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 106b ust. 5-7, art. 109a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

- Obowiązkowa wymiana kas rejestrujących na kasy online - pierwszy etap

Podatnicy:

● świadczący usługi naprawy pojazdów silnikowych oraz motorowerów,

● świadczący usługi naprawy opon, ich zakładania, bieżnikowania i regenerowania,

● świadczący usługi w zakresie wymiany opon lub kół dla pojazdów silnikowych i motorowerów,

● sprzedający benzynę silnikową, olej napędowy i gaz przeznaczony do napędu silników spalinowych

- muszą od 1 stycznia 2020 r. ewidencjonować wymienioną sprzedaż na kasie online.

Obowiązek ten dotyczy tylko wymienionej sprzedaży, pozostała może być ewidencjonowana na kasie starego typu.

Na zakup kas online podatnikom przysługuje ulga w wysokości 90 wartości kasy netto, nie więcej niż 700 zł. Ulga ta będzie przysługiwała na kasy online zakupione do 1 lipca 2020 r.

KOMENTARZ: Dla podatników nie jest to zmiana korzystna. Muszą ponieść koszty wymiany kasy i zapewnić dostęp do Internetu. Plusem tej sytuacji jest prawo do ulgi na zakup kasy, nawet jeżeli podatnik już wcześniej otrzymał ulgę na zakup wymienianej kasy starego typu.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 145b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

+ Zwolnienie z VAT dla centrów usług społecznych

Od 1 stycznia 2020 r. obowiązuje ustawa z 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (dalej: CUS) (Dz.U. z 2019 r.poz. 1818). Na jej podstawie gminy mogą tworzyć CUS, które będą realizowały zadania z zakresu m.in. pomocy społecznej, polityki rodzinnej, wspierania niepełnosprawnych.

W związku z tym wprowadzono zwolnienie z VAT dla świadczonych przez CUS usług pomocy społecznej w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej oraz usług określonych w przepisach o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Pozostały zakres zwolnień dla usług pomocy społecznej nie uległ zmianie.

KOMENTARZ: Dla samorządów jest to zmiana korzystna. Bez względu na formę ­organizacyjną usługi pomocy społecznej korzystają ze zwolnienia.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 43 ust. 1 pkt 22 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

- Transakcje wewnątrzwspólnotowe

Dyrektywa Rady UE 2018/1910 z 4 grudnia 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2006/112/WE, (dalej: dyrektywa 2018/1910) wprowadza wspólną procedurę dla magazynów call-off stock, zmienia zasady ustalania, która transakcja jest ruchoma w ramach łańcucha dostaw, oraz zaostrza warunki stosowania stawki 0 dla WDT. Powszechne stosowanie nowych zasad rozliczeń wymaga jednak od ustawodawcy wprowadzenia zmian w ustawie o VAT, gdyż przepisy dyrektywy 2018/1910, tak jak innych dyrektyw, nie obowiązują w ustawodawstwach krajowych wprost. Dlatego państwa członkowskie były zobowiązane do wprowadzenia nowych regulacji do końca 2019 r. Polski ustawodawca, mimo że przygotował projekt ustawy zmieniającej, nie zdążył jej uchwalić w 2019 r. Dlatego do czasu wejścia w życie zmienionych przepisów podatnicy mogą stosować dotychczasowe, wynikające z ustawy o VAT. Nie poniosą z tego tytułu negatywnych konsekwencji.

Podatnicy mogą oczywiście powoływać się na dyrektywę. Jak było wielokrotnie podkreślane w orzecznictwie TSUE, państwo, które uchybiło swoim zobowiązaniom i mimo upływu terminu nie implementowało dyrektywy do krajowego porządku prawnego lub zrobiło to niewłaściwie, nie może pozbawiać podatnika możliwości powołania się bezpośrednio na przepis dyrektywy. Takiej możliwości nie mają natomiast organy podatkowe. Do czasu prawidłowego implementowania dyrektywy nie mogą powoływać się na nią w celu egzekwowania nałożonych na jej podstawie obowiązków podatkowych.

Zmiany wprowadza również rozporządzenie wykonawcze 282/2011 z 15 marca 2011 r., ustanawiające środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE z 2011 r. L 77, s. 1 ze zm.). Zmiany dotyczą dowodów potwierdzających prawo do zastosowania stawki 0 przy WDT. Inaczej niż w przypadku dyrektywy, rozporządzenie to wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich. Nie wymaga implementacji do krajowego porządku prawnego jego regulacji.

1. Magazyny call-off stock

Do końca 2019 r. procedura dotycząca magazynu typu call-off stock nie była bezpośrednio uregulowana w przepisach dyrektywy VAT. Dlatego występowały znaczące różnice między poszczególnymi państwami członkowskimi. Aby ujednolicić zasady funkcjonowania tych magazynów w całej UE, regulacje w tym zakresie zostały określone w dyrektywie Rady 2018/1910. Według nowych zasad przemieszczenie przez podatnika towarów stanowiących część majątku jego przedsiębiorstwa do innego państwa członkowskiego w ramach procedury magazynu typu call-off stock nie jest uznawane za odpłatną dostawę towarów. Dlatego nie trzeba będzie rozliczać WNT i WDT.

2. Transakcje łańcuchowe

Zmianie powinny ulec także przepisy wskazujące, która transakcja jest ruchoma w łańcuchu dostaw, a tym samym może być uznana za WDT. Dotyczyć ma to przypadków, gdy transport organizowany przez pośrednika będzie dokonywany między krajami UE. Zasadą ma być, że wysyłka lub transport tych towarów będą przyporządkowane wyłącznie dostawie dokonanej do podmiotu pośredniczącego. Gdy podmiot pośredniczący przekaże swojemu dostawcy VAT UE nadany mu przez państwo członkowskie, z którego towary są wysyłane lub transportowane, wysyłkę lub transport trzeba będzie przypisać wyłącznie dostawie towaru dokonanej przez ten podmiot.

Tak samo jak w przypadku magazynów podatnik może stosować dotychczasowe przepisy do czasu uchwalenia zmian.

3. Warunki stosowania stawki 0 dla WDT

Dyrektywa wprowadza także dodatkowe warunki zastosowania stawki 0 przy WDT. Zastosowanie stawki 0 przez dostawcę przy WDT będzie dodatkowo wymagało przekazania mu przez nabywcę jego VAT UE oraz złożenia prawidłowej informacji podsumowującej (obecnie jest to tylko warunek formalny, niedecydujący o prawie do stawki 0). Sposób, w jaki nabywca przekaże dostawcy swój numer VAT, przepisy dyrektywy 2018/1910 pozostawiły uznaniu podatników biorących udział w danej transakcji. Nie będzie to wymagało sporządzania urzędowego dokumentu. Jednak do czasu uchwalenia tej zmiany przez polskiego ustawodawcę nie trzeba się stosować do regulacji dyrektywy.

4. Dokumenty potwierdzające wywóz towarów do innego kraju UE

Od 1 stycznia 2020 r. rozporządzenie wykonawcze Rady UE dla celów zastosowania stawki 0% wprowadza regulacje (art. 45a) wskazujące sposoby udokumentowania faktu przetransportowania towaru z jednego państwa unijnego do innego, aby przyjąć domniemanie, że towar został dostarczony. Inaczej niż przepisy dyrektywy przepisy rozporządzenia wykonawczego Rady UE obowiązują wprost. Oznacza to, że mimo braku zmian w ustawie o VAT w tym zakresie polscy podatnicy powinni je stosować. Na szczęście nowe regulacje nie mają charakteru obligatoryjnego. To od podatnika zależy, czy je zastosuje.

W dodanym art. 45a rozporządzenia wykonawczego Rady UE wskazane zostały katalogi dowodów, których posiadacz może domniemywać, że towar został dostarczony do nabywcy w innym kraju UE, i tym samym może stosować stawkę 0% do WDT. Niespełnienie warunków domniemania nie oznacza automatycznie, że stawka 0% nie będzie miała zastosowania. W takiej sytuacji na dostawcy ciąży obowiązek udowodnienia w inny sposób, zgodnie z przepisami ustawy o VAT, że warunki zastosowania stawki 0% zostały spełnione.

Tabela 1. Przypadki, gdy możemy domniemywać, że towary zostały dostarczone

Sposób transportu towarów	Sposób dokumentowania, który pozwala domniemywać, że towary zostały dostarczone	Rodzaj dopuszczalnych dowodów
1	2	3
Towary zostały wysłane lub przetransportowane przez sprzedawcę lub przez osobę trzecią działającą na jego rzecz	Sprzedawca musi posiadać: ● co najmniej dwa niebędące ze sobą w sprzeczności dowody wskazane w pkt 1 kol. 3, które zostały wydane przez dwie różne strony, niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy albo ● dowolne, pojedyncze dowody wskazane w pkt 1 kol. 3 wraz z dowolnymi, pojedynczymi, niebędącymi ze sobą w sprzeczności dowodami wymienionymi w pkt 2-4 kol. 3, potwierdzającymi wysyłkę lub transport, które zostały wydane przez dwie różne strony, niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy.	1. dokumenty odnoszące się do wysyłki lub transportu towarów, takie jak podpisany list przewozowy CMR, konosament, faktura za towarowy przewóz lotniczy lub faktura od przewoźnika towarów; 2. polisa ubezpieczeniowa w odniesieniu do wysyłki lub transportu towarów lub dokumenty bankowe potwierdzające zapłatę za wysyłkę lub transport towarów; 3. dokumenty urzędowe wydane przez organ władzy publicznej, na przykład notariusza, potwierdzające przybycie towarów do państwa członkowskiego przeznaczenia; 4. poświadczenie odbioru wystawione przez prowadzącego magazyn w państwie członkowskim przeznaczenia, potwierdzające składowanie towarów w tym państwie członkowskim.
Towary zostały wysłane lub przetransportowane przez nabywcę lub przez osobę trzecią działającą na rzecz nabywcy	Sprzedawca musi posiadać: ● pisemne oświadczenie nabywcy potwierdzające, że towary zostały wysłane lub przetransportowane oraz wskazujące państwo członkowskie przeznaczenia towarów; nabywca dostarcza sprzedawcy oświadczenie do dziesiątego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła dostawa oraz ● co najmniej dwa niebędące ze sobą w sprzeczności dowody wskazane w pkt 1 kol. 3, które zostały wydane przez dwie różne strony, niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i nabywcy lub dowolny pojedynczy dowód wskazany w pkt 1 kol. 3 wraz z dowolnymi, pojedynczymi, niebędącymi ze sobą w sprzeczności dowodami wskazanymi w pkt 2-4 kol. 3, potwierdzającymi transport lub wysyłkę, które zostały wydane przez dwie różne strony, niezależne od siebie nawzajem, od sprzedawcy i od nabywcy.

KOMENTARZ: Zmiany, które nakazuje wprowadzić dyrektywa 2018/1910, należy ocenić pozytywnie, gdyż powinny ujednolicić praktykę w całej UE. Na pewno bardzo negatywnie należy ocenić tempo legislacji polskiego ustawodawcy. Mimo że projekt był przygotowany już w czerwcu 2019 r., w grudniu nie trafił jeszcze do Sejmu, pozostawiając podatników w zawieszeniu. Brak nowych przepisów może spowodować chaos, gdy w krajach kontrahentów zagranicznych zostały wprowadzone terminowo zmiany. Może dojść np. do sytuacji, gdy inna dostawa będzie dostawą ruchomą według polskich przepisów, a inna według przepisów z kraju kontrahenta. Należy mieć nadzieję, że ustawodawca szybko uchwali projekt wprowadzający nowe regulacje.

Natomiast zmiany, które wprowadza rozporządzenie wykonawcze UE, nakładają na podatników więcej obowiązków dokumentacyjnych niż wynikających z ustawy. Jednocześnie nie dają pewności, że zgromadzenie tych dokumentów uchroni podatnika przed zakwestionowaniem prawa do stosowania stawki 0%. Jak wynika z art. 45a ust. 2 rozporządzenia wykonawczego Rady UE organ podatkowy może obalić przyjęte domniemanie.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 1 dyrektywy Rady (UE) 2018/1910 z 4 grudnia 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do harmonizacji i uproszczenia niektórych przepisów w systemie podatku od wartości dodanej dotyczących opodatkowania handlu między państwami członkowskimi - DUUEL. z 2018 r. Nr 311, poz. 3

● art. 45a rozporządzenia wykonawczego UE nr 282/2011 w odniesieniu do niektórych zwolnień związanych z transakcjami wewnątrzwspólnotowymi - DUUEL. z 2011 r. Nr 77, poz. 1; ost.zm. DUUEL. z 2018 r. Nr 311, poz. 10

Implementacja dyrektywy 2018/1910 - stanowisko Ministerstwa Finansów

23 grudnia 2019 r. Ministerstwo Finansów wydało komunikat w sprawie implementacji dyrektywy, którą Polska miała obowiązek wdrożyć od 1 stycznia 2020 r. O tym obowiązku pisaliśmy w tej części przewodnika. Przedstawiamy treść wyjaśnień MF co do sposobu postępowania w okresie od 1 stycznia 2020 r. do dnia, w którym zostaną wdrożone odpowiednie przepisy w polskiej ustawie o VAT. Poniżej treść komunikatu MF oraz materiał wyjaśniający MF.

Komunikat MF

Implementacja dyrektywy 2018/1910 dotycząca

tzw. pakietu Quick Fixes

Polska zobowiązana jest wdrożyć do polskiego porządku prawnego przepisy dyrektywy Rady (UE) 2018/1910 z 4 grudnia 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do harmonizacji i uproszczenia niektórych przepisów w systemie podatku od wartości dodanej, które dotyczą opodatkowania handlu między państwami członkowskimi.

Przepisy wdrażające dyrektywę 2018/1910 powinny być stosowane od 1 stycznia 2020 r.

Dyrektywa 2018/1910 wprowadza nowe regulacje w zakresie:

● procedury magazynu typu call-off stock,

● transakcji łańcuchowych,

● warunków niezbędnych do zastosowania zwolnienia z prawem do odliczenia (stawki 0%) z tytułu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.

Obecnie trwają intensywne prace legislacyjne dotyczące implementacji tej dyrektywy, które jednak nie zostaną zakończone przed 1 stycznia 2020 r.

Dokument prezentuje zasady stosowania przepisów dotyczących VAT po 1 stycznia 2020 r. w związku z brakiem implementacji dyrektywy 2018/1910 i wyjaśnia sposób postępowania w okresie przejściowym.

Materiał wyjaśniający MF

Komunikat w sprawie implementacji dyrektywy 2018/1910,

tzw. pakiet Quick Fixes

Ministerstwo Finansów informuje, że do 31 grudnia 2019 r. Polska zobowiązana jest wdrożyć do polskiego porządku prawnego przepisy dyrektywy Rady (UE) 2018/1910 z 4 grudnia 2018 r. zmieniającej dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do harmonizacji i uproszczenia niektórych przepisów w systemie podatku od wartości dodanej dotyczących opodatkowania handlu między państwami członkowskimi¹, zwanej dalej "dyrektywą 2018/1910". Przepisy wdrażające dyrektywę 2018/1910 powinny być stosowane od dnia 1 stycznia 2020 r.

Dyrektywa 2018/1910 wprowadza nowe regulacje w zakresie:

● procedury magazynu typu call-off stock,

● transakcji łańcuchowych,

● warunków niezbędnych do zastosowania zwolnienia z prawem do odliczenia (stawki 0%) z tytułu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.

Obecnie trwają intensywne prace legislacyjne w zakresie implementacji tej dyrektywy, które jednak nie zostaną zakończone przed 1 stycznia 2020 r.

Zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej², jeśli państwo członkowskie nie transponowało dyrektywy do prawa krajowego w wyznaczonym terminie, jednostki mogą powoływać się na przepisy dyrektywy przed sądami krajowymi przeciwko państwu, we wszystkich wypadkach, gdy przepisy te są z punktu widzenia ich treści bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne. Zgodnie z tym orzecznictwem, przepis prawa Unii jest bezwarunkowy, jeżeli ustanawia zobowiązanie niepoddane żadnym warunkom i nieuzależnione, w zakresie jego wykonania lub skutków, od wydania przez instytucje Unii lub państwa członkowskie jakiegokolwiek aktu. Oznacza to, że w przypadku braku implementacji dyrektywy podatnik ma prawo bezpośredniego stosowania przepisów dyrektywy, jednakże pod warunkiem, że przepisy te są bezwarunkowe i wystarczająco precyzyjne.

Od dnia 1 stycznia 2020 r. zastosowanie znajdą przepisy rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) 2018/1912 z dnia 4 grudnia 2018 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 282/2011 w odniesieniu do niektórych zwolnień związanych z transakcjami wewnątrzwspólnotowymi³, zwanego dalej "rozporządzeniem 2018/1912". Rozporządzenie 2018/1912 ma zasięg ogólny, wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich⁴.

Rozporządzenie 2018/1912 wprowadza nowe regulacje w zakresie:

● dowodów wymaganych do zastosowania zwolnienia z prawem do odliczenia (stawki 0%) z tytułu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów,

● szczegółowych danych dotyczących ewidencji prowadzonej przez podatników uczestniczących w procedurze magazynu typu call-off stock.

WAŻNE

Implementacja dyrektywy 2018/1910 w późniejszym terminie będzie powodowała następujące skutki dla podatników podatku od towarów i usług:

W okresie przejściowym⁵ podatnik będzie mógł zastosować przepisy dyrektywy 2018/1910 albo przepisy krajowe ustawy o podatku od towarów i usług⁶. Bez względu na to, czy podatnik zdecyduje się stosować przepisy dyrektywy 2018/1910 czy krajowej ustawy, powinien to czynić konsekwentnie we wszystkich aspektach związanych z rozliczaniem VAT danej transakcji.

A. PROCEDURA MAGAZYNU TYPU CALL-OFF STOCK

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług odnoszące się do magazynu konsygnacyjnego, o którym mowa w art. 2 pkt 27c ustawy - do momentu wejścia w życie przepisów implementujących art. 17a, art. 243 ust. 3 i art. 262 dyrektywy 2018/1910 - nadal obowiązują.

Jeżeli podatnik zdecyduje się stosować przepisy dyrektywy 2018/1910, musi spełnić kumulatywnie następujące warunki wynikające z tej dyrektywy:

1) podatnik zarejestrowany jako podatnik VAT UE lub osoba trzecia działająca na jego rzecz, przemieszcza towary (wysyła lub transportuje) z terytorium kraju na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju, w celu ich dostawy na późniejszym etapie i po ich przybyciu do podatnika podatku od wartości dodanej uprawnionego do nabycia prawa do rozporządzania towarami jak właściciel zgodnie z zawartym wcześniej porozumieniem między tymi podatnikami;

2) podatnik nie może posiadać siedziby działalności gospodarczej ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium państwa członkowskiego, do którego przemieszcza towary z terytorium kraju;

3) podatnik podatku od wartości dodanej, na którego rzecz towary są przemieszczane (wysyłane lub transportowane), jest zidentyfikowany na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych na terytorium państwa członkowskiego innym niż terytorium kraju, a jego nazwa lub imię i nazwisko oraz numer identyfikacyjny dla transakcji wewnątrzwspólnotowych nadany mu na terytorium tego państwa członkowskiego są znane podatnikowi przemieszczającemu własne towary, w momencie rozpoczęcia wysyłki lub transportu;

4) podatnik rejestruje przemieszczenie towarów w specjalnie do tego celu prowadzonej ewidencji zgodnie z przepisami rozporządzenia 2018/1912 oraz podaje w informacji podsumowującej numer identyfikacyjny podatnika podatku od wartości dodanej, na rzecz którego towary są przemieszczane.

WAŻNE

Podatnicy, którzy zdecydują o bezpośrednim stosowaniu przepisów dyrektywy 2018/1910, muszą mieć na uwadze, że przepisy rozporządzenia 2018/1912 szczegółowo określają, jakie informacje ma zawierać ewidencja prowadzona przez podatnika przemieszczającego towary w ramach procedury magazynu typu call-off stock. Dla skutecznego powołania się na dyrektywę, w celu zastosowania tej procedury, konieczne jest prowadzenie ewidencji zgodnie z tymi wymogami.

B. TRANSAKCJE ŁAŃCUCHOWE

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług odnoszące się do transakcji łańcuchowych, w tym w ramach Unii Europejskiej - do momentu wejścia w życie przepisów implementujących art. 36a dyrektywy 2018/1910 - nadal obowiązują.

Jednocześnie należy zauważyć, że system podatku VAT w Unii Europejskiej podlega ścisłej harmonizacji. Ma to szczególne znaczenie w przypadku transakcji łańcuchowych, ponieważ bierze w nich udział co najmniej trzech podatników z różnych państw członkowskich. Zatem, podatnik rozważając, czy zastosować przepisy dyrektywy 2018/1910 czy krajowej ustawy o podatku od towarów i usług w brzmieniu dotychczasowym, powinien uwzględnić praktykę funkcjonowania przedsiębiorców w obrocie unijnym w kontekście wdrożenia przepisów dyrektywy 2018/1910 w państwach członkowskich od 1 stycznia 2020 roku i stosowania od tej daty przez swoich kontrahentów nowych regulacji. W związku z powyższym, aby zapobiec podwójnemu opodatkowaniu lub braku opodatkowania transakcji, rekomendowane jest, pomimo prawnej możliwości wyboru przepisów, stosowanie przepisów dyrektywy 2018/1910.

WAŻNE

Dyrektywa 2018/1910 wprowadza reguły dotyczące transakcji łańcuchowych i określania miejsca dostawy towarów przy wysyłce lub transporcie towarów w ramach takich transakcji wyłącznie pomiędzy państwami członkowskimi. Ww. dyrektywa nie wprowadza regulacji dotyczących transakcji łańcuchowych obejmujących import i eksport towarów, zatem obowiązujące zasady określania miejsca dostawy towarów w przypadku transakcji z państwami trzecimi nie ulegną zmianie, co oznacza, że zastosowanie mają i będą miały, także po wejściu w życie ustawy implementującej dyrektywę, zasady obecnie funkcjonujące.

C. WARUNKI NIEZBĘDNE DO ZASTOSOWANIA ZWOLNIENIA Z PRAWEM DO ODLICZENIA (STAWKI 0%) Z TYTUŁU WEWNĄTRZWSPÓLNOTOWEJ DOSTAWY TOWARÓW

Dyrektywa 2018/1910 wprowadza wymóg posiadania ważnego numeru identyfikacyjnego VAT przez nabywcę w państwie członkowskim innym niż państwo, w którym rozpoczyna się transport towarów, oraz obowiązek złożenia prawidłowej informacji podsumowującej jako przesłanek materialnych umożliwiających dostawcy zastosowanie zwolnienia (stawki 0%). W obecnych przepisach ustawy o VAT istnieją te wymogi, zatem prawidłowe wywiązanie się przez podatnika z obowiązków wynikających z tych przepisów będzie wypełniało warunki do zastosowania stawki 0% z tytułu WDT również od 1 stycznia 2020 r.

PRZEPISY ROZPORZĄDZENIA WYKONAWCZEGO 2018/1912 - RELACJA DO OBECNIE OBOWIĄZUJĄCYCH PRZEPISÓW KRAJOWYCH

Rozporządzenie wykonawcze 2018/1912 w art. 45a wprowadza domniemania wzruszalne odnoszące się do dowodów wymaganych do zastosowania zwolnienia z prawem do odliczenia (stawki 0%) z tytułu wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.

Niespełnienie warunków wprowadzonych ww. rozporządzeniem nie oznacza, że stawka 0% nie będzie miała zastosowania. W takiej sytuacji dostawca będzie musiał udowodnić w inny sposób, zgodnie z dotychczasowymi przepisami ustawy o VAT, że warunki zastosowania stawki 0% zostały spełnione. Sytuacja taka nie ulegnie zmianie po wejściu w życie ustawy implementującej prawo unijne.

2. Zmiany od 1 kwietnia 2020 r.

+/- Nowe zasady stosowania stawek VAT

Nowe przepisy zmieniające zasady klasyfikacji towarów i usług oraz stosowania stawek VAT weszły w życie 1 listopada 2019 r., lecz - co do zasady - będą stosowane dopiero od 1 kwietnia 2020 r. W okresie od 1 listopada 2019 r. do 31 marca 2020 r. stosowane są dotychczasowe stawki VAT (wyjątek dotyczy gazet, książek i czasopism) i stare PKWiU 2008.

Dopiero od 1 kwietnia 2020 r. na nowo zostanie określony zakres stosowania obniżonych stawek VAT w wysokości 5 i 8. Najważniejsze z tych zmian polegać będą na:

1) nadaniu całkowicie nowego brzmienia załącznikom nr 3 i 10 do ustawy o VAT, w których wymienione są towary i usługi opodatkowane podatkiem VAT według stawki 5 i 8,

2) określeniu stawki 8 dla czynności dokonywanych w ramach szeroko pojętej działalności gastronomicznej,

3) przeniesieniu do ustawy o VAT podstawy prawnej stosowania stawki 8 do robót konserwacyjnych.

Zmianom tym towarzyszyć będzie rezygnacja z obecnie stosowanych w ustawie o VAT symboli PKWiU z 2008 r. Symbole te zostaną zastąpione odpowiednimi:

1) symbolami CN - w przypadku towarów oraz

2) symbolami PKWiU z 2015 r. - w przypadku usług.

Od 1 kwietnia 2020 r. stosowana będzie nowa treść załączników nr 3 i 10 do ustawy o VAT. Są to załączniki, w których wymieniono towary i usługi opodatkowane stawkami 8% i 5%. W przypadku towarów nowa treść tych załączników zostanie znacznie uproszczona poprzez dążenie do stosowania jednej (takiej samej) stawki podatku dla całych działów CN. W związku z tym zostanie ograniczona liczba przypadków, gdy podobne towary (towary takiej samej kategorii) są opodatkowane różnymi stawkami VAT.

Wiąże się z tym konieczność zmiany stawek dla niektórych towarów. Najczęściej obowiązywać będzie zasada obniżania stawek VAT ("równania w dół"), ale nie bezwzględnie, gdyż w przypadku niektórych towarów stawka VAT ulegnie podwyższeniu.

O ile w przypadku towarów nastąpi wiele zmian w wysokości stawek podatku VAT, o tyle usługi najczęściej pozostaną opodatkowane podatkiem VAT według dotychczasowych stawek podatku. Wyjątek stanowi wprowadzenie:

1) od 1 listopada 2019 r. obniżonych stawek VAT na świadczenie usług dostarczania drogą elektroniczną książek, gazet, dzienników i czasopism;

2) od 1 kwietnia 2020 r. stawki 8% na świadczenie usług polegających na licencjonowaniu programów komputerowych stanowiących wyroby medyczne w rozumieniu ustawy o wyrobach medycznych (poz. 73 nowego załącznika nr 3 do ustawy o VAT).

1. Stawka 8% po zmianach

Od 1 kwietnia 2020 r. stosowana będzie nowa treść załącznika nr 3 do ustawy o VAT, zawierającego wykaz towarów i usług opodatkowanych stawką 8%. Liczba pozycji tego załącznika zmniejszy się ze 150 do 73 (w tym jedynie 18 pozycji dotyczyć będzie towarów).

Zmiana dotyczy przede wszystkim usług gastronomicznych. Nie zawsze czynności dokonywane w ramach działalności gastronomicznej stanowią świadczenie usług w rozumieniu VAT. Według przepisów unijnych oraz orzecznictwa unijnego czynności te z punktu widzenia VAT mogą stanowić dostawy towarów. Jest tak na przykład w przypadku sprzedaży posiłków na wynos czy posiłków zamawianych przez telefon.

Przez wiele lat najczęściej przyjmowano, że takie dostawy mogą korzystać z opodatkowania stawką 5% na podstawie art. 41 ust. 2a w zw. z poz. 28 załącznika nr 10 do ustawy o VAT (tj. jako dostawy gotowych posiłków i dań). Sytuację w tej kwestii zmieniło wydanie przez Ministra Finansów niekorzystnej dla podatników interpretacji ogólnej z 24 czerwca 2016 r. (sygn. PT1.050.3.2016.156). Interpretacja ta nie jest jednak dla podatników wiążąca, w konsekwencji wielu z nich nadal stosuje stawkę 5% do dostaw towarów dokonywanych w ramach działalności gastronomicznej, a organy podatkowe rzadko takie postępowanie kwestionują.

Stan prawny w tym zakresie ulegnie zmianie. Od 1 kwietnia 2020 r. będzie stosowany art. 41 ust. 12f ustawy o VAT. Ustanawia on jako zasadę opodatkowanie według stawki VAT 8% wszystkich czynności (tj. dostaw towarów i świadczenia usług), które według PKWiU z 2015 r. są klasyfikowane jako usługi związane z wyżywieniem.

Stawka 8% nie będzie miała jednak zastosowania do całej sprzedaży składającej się na takie czynności. Istnieć będą trzy grupy wyłączeń z zakresu stosowania stawki 8% na podstawie art. 41 ust. 12f ustawy o VAT. Dostawa towarów objętych tymi wyłączeniami będzie opodatkowana stawką 23%. Są to:

1) napoje inne niż wymienione w załączniku nr 3 lub załączniku nr 10 do ustawy o VAT albo w przepisach wykonawczych wydanych na jej podstawie, w tym ich przygotowanie i podanie;

2) towary nieprzetworzone przez podatnika, inne niż wymienione w załączniku nr 3 lub załączniku nr 10 do ustawy o VAT albo w przepisach wykonawczych wydanych na jej podstawie;

3) posiłki, których składnikiem są:

● homary i ośmiornice oraz inne towary objęte CN 0306-0308 (np. krewetki, małże czy ślimaki),

● kawior lub namiastki kawioru objęte CN 1604,

● przetwory z homarów i ośmiornic oraz innych towarów objętych CN 1603 00 i CN 1605.

2. Stawka 5% po zmianach

Stawka 5% ma zastosowanie na podstawie przepisów art. 41 ust. 2a w zw. z załącznikiem nr 10 do ustawy o VAT oraz na podstawie § 4 rozporządzenia w sprawie obniżonych stawek.

W obecnym stanie prawnym stawką 5% są opodatkowane wyłącznie towary. Co prawda w poz. 16 załącznika nr 10 do ustawy o VAT wymienione są również usługi wspomagające rybactwo, lecz przepisy tego załącznika same w sobie nie stanowią podstawy do stosowania stawki 5%. Podstawę tę stanowi art. 41 ust. 2a ustawy o VAT, z którego jednoznacznie wynika możliwość stosowania stawki 5% wyłącznie do towarów.

Zmieni się to od 1 kwietnia 2020 r. Stosowany będzie nowy załącznik nr 10 i nowe brzmienie art. 41 ust. 2a ustawy o VAT. Będzie z nich wynikać możliwość stosowania stawki 5% również do usług wymienionych w załączniku nr 10 do ustawy o VAT.

Liczba pozycji nowego załącznika zmniejszy się w porównaniu z obecnym stanem z 35 do 24.

Do 5% zostanie obniżona stawka VAT m.in. na owoce tropikalne i cytrusowe, niektóre orzechy, pieczywo oraz wyroby ciastkarskie, produkty dla niemowląt i dzieci, tj. żywność przeznaczoną dla niemowląt i małych dzieci, smoczki, pieluszki oraz foteliki samochodowe.

3. Stawka 0% i zwolnienie z VAT

1 listopada 2019 r. nowe brzmienie otrzymał art. 83 ust. 1 pkt 1, 14 i 15 ustawy o VAT oraz uchylony został art. 83 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT. Na mocy przepisów przejściowych zmiany te będą jednak stosowane dopiero od 1 kwietnia 2020 r.

W przypadku art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT zmiany polegać będą na zastąpieniu odwołań do symboli Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) odwołaniami do Nomenklatury scalonej (CN) oraz na uwzględnieniu w tym przepisie importu. Pozostałe zmiany mają charakter dostosowujący do nowego brzmienia art. 83 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT.

Taki sam charakter ma zmiana art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. b ustawy o VAT.

KOMENTARZ: Zmianę należy ocenić zasadniczo pozytywnie. Zasady ustalania stawek VAT zostały uproszczone w porównaniu z obecnie obowiązującymi regulacjami. Na wiele produktów stawki zostaną obniżone. Ponadto można już wystąpić z wnioskiem o klasyfikację towarów i usług oraz ustalenie stawki VAT.

Z tymi zmianami wiążą się również negatywne konsekwencje, np. nowa klasyfikacja CN, z którą do tej pory mieli do czynienia tylko importerzy. Ponadto obniżce stawek VAT towarzyszą również podwyżki. Ostateczny bilans tych zmian powinien być jednak pozytywny.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 5a, art. 41, art. 83, art. 113 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

● art. 7 ustawy z 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1751

+/- Deklaracje VAT w formacie JPK

1 kwietnia 2020 r. w treści art. 99 ustawy o VAT dokonane zostaną zmiany związane z wprowadzeniem nowego pliku JPK_VAT, będącego dokumentem elektronicznym, wspólnym dla deklaracji VAT i ewidencji VAT. Zmiany te wejdą w życie 1 kwietnia 2020 r., lecz przez większość podatników będą stosowane dopiero od 1 lipca 2020 r.

1. Rodzaj deklaracji, które będą przesyłane w nowym formacie JPK

Nowe zasady składania deklaracji będą stosowane wyłącznie do rozliczeń dokonywanych obecnie w formie deklaracji VAT-7 i VAT-7K.

Podatnicy składający deklaracje VAT-7 będą przesyłać nowe pliki JPK_VAT w pełnym zakresie co miesiąc. Stosowany będzie taki sam termin jak obecnie, tj. do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczą (art. 109 ust. 3b ustawy o VAT).

Natomiast podatnicy, składający deklaracje VAT-7K:

1) za pierwszy i drugi miesiąc kwartału będą przesyłać nowe pliki JPK_VAT jedynie w części dotyczącej ewidencji VAT,

2) za ostatni miesiąc kwartału będą przesyłać nowe pliki JPK_VAT z wypełnionymi obiema częściami (art. 109 ust. 3c ustawy o VAT).

Będą obowiązywać dwa warianty JPK_VAT:

● JPK_V7M - dla podatników, którzy rozliczają się miesięcznie, i

● JPK_V7K - dla podatników, którzy rozliczają się kwartalnie.

JPK_VAT z deklaracją będzie można podpisać:

● podpisem kwalifikowanym (polskim lub innego kraju UE),

● profilem zaufanym,

● danymi autoryzującymi.

W formacie JPK_VAT nie będą wysyłane pozostałe deklaracje VAT: VAT-12, VAT-8, VAT-9M, VAT-10, VAT-11, VAT-13, VAT-14, VAT-21, VAT-23, VAT-26, VAT-UE, VAT-UEK, VAT-R, VAT-Z oraz VIN-R i VIU-R, a także VIN-D i VIU-D. Do wymienionych deklaracji będą stosowane dotychczasowe przepisy.

2. Podatnicy są zobowiązani przesyłać deklaracje w nowym formacie JPK od rozliczenia za kwiecień 2020 r.

Przepisy o nowym pliku JPK_VAT, będącym dokumentem elektronicznym wspólnym dla deklaracji oraz ewidencji VAT, wejdą w życie 1 kwietnia 2020 r. (art. 28 pkt 6 ustawy zmieniającej z 4 lipca 2019 r.). W konsekwencji pierwsze nowe pliki JPK_VAT będą musiały zostać przesłane za kwiecień 2020 r. W praktyce - co wynika z art. 11 ust. 1 ustawy zmieniającej z 4 lipca 2019 r. - ogromna większość podatników będzie stosować przepisy o ­nowym pliku JPK_VAT dopiero od 1 lipca 2020 r. (zob. tabelę 2), dlatego pierwsze nowe pliki JPK_VAT będą obowiązani przesłać dopiero za lipiec 2020 r.

Tabela 2. Podatnicy, którzy nie muszą wysyłać nowych plików JPK_VAT za okresy rozliczeniowe kwiecień-czerwiec 2020 r.

Lp.	Wykaz podatników, którzy mogą składać nowe pliki JPK_VAT od rozliczenia za lipiec 2020 r.
1.	Mikroprzedsiębiorcy, mali przedsiębiorcy oraz średni przedsiębiorcy w rozumieniu Prawa przedsiębiorców
2.	Organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej i ochrony prawa, sądy i trybunały oraz urzędy obsługujące te organy, w zakresie, w jakim są uznane za podatników VAT na podstawie art. 15 ust. 1 i 6 ustawy o VAT
3.	Inne niż wymienione w pkt 2 państwowe jednostki budżetowe
4.	Jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki
5.	Związki metropolitalne
6.	Samorządowe jednostki budżetowe i samorządowe zakłady budżetowe, utworzone przez jednostkę samorządu terytorialnego, oraz urzędy obsługujące jednostkę samorządu terytorialnego działające w formie samorządowej jednostki budżetowej, jeżeli rozliczają się jako podatnicy VAT odrębni od jednostki samorządu terytorialnego
7.	Agencje wykonawcze w rozumieniu przepisów o finansach publicznych
8.	Instytucje gospodarki budżetowej
9.	Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
10.	Narodowy Fundusz Zdrowia
11.	Podmioty lecznicze w rozumieniu ustawy o działalności leczniczej
12.	Szkoły i placówki niepubliczne, utworzone na podstawie ustawy o systemie oświaty lub na podstawie Prawa oświatowego
13.	Polska Akademia Nauk i utworzone przez nią jednostki organizacyjne
14.	Instytuty badawcze w rozumieniu ustawy o instytutach badawczych
15.	Państwowe i samorządowe instytucje kultury
16.	Jednostki publicznej radiofonii i telewizji
17.	Parki narodowe
18.	Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej
19.	Narodowy Bank Polski
20.	Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Obowiązek przesyłania plików w formacie JPK_VAT od rozliczenia za kwiecień 2020 r. będzie dotyczył tylko dużych przedsiębiorców, którzy w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełnili łącznie następujące warunki:

● zatrudniali średniorocznie co najmniej 250 pracowników oraz

● osiągali roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji ­finansowych przekraczający równowartość w złotych 50 mln euro lub sumy aktywów ich bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat przekroczyły równowartość w złotych 43 mln euro.

Jeśli podatnik nie będzie miał obowiązku lub nie wybierze dobrowolnie składania nowych plików JPK_VAT, od 1 kwietnia 2020 r. nie będzie również stosował zmian w:

● art. 33a ust. 7 i 12 ustawy o VAT - regulującym rozliczenie importu w deklaracji,

● art. 87 ust. 6a ustawy o VAT - regulującym zasady zwrotu VAT w terminie 25 dni,

● art. 89a ust. 5 ustawy o VAT - regulującym zasady rozliczania ulgi na złe długi,

● art. 99 ust. 7c, 11c i 13a ustawy o VAT - regulującym zasady składania nowych plików JPK_VAT,

● art. 109 ust. 3, 3b-3k ustawy o VAT - regulującym zasady prowadzenia ewidencji na nowych zasadach,

● art. 56 § 4 i art. 61a Kodeksu karnego skarbowego - regulujących sankcje za niewywiązywanie się z obowiązków składania nowych plików JPK_VAT.

Zmiany te będą stosowane tylko przez podatników, którzy od rozliczenia za kwiecień 2020 r. będą składać nowe pliki JPK_VAT.

Pozostali podatnicy do 30 czerwca 2020 r. będą stosowali przepisy w wersji obowiązującej do 31 marca 2020 r.

3. Dobrowolne rozpoczęcie stosowania nowych przepisów

Podatnicy nieobowiązani do stosowania przepisów o nowym pliku JPK_VAT od 1 kwietnia 2020 r. mogą dobrowolnie rozpocząć składanie nowych plików JPK_VAT wcześniej,

tj. już za okresy kwiecień-czerwiec 2020 r. (art. 11 ust. 4 ustawy zmieniającej z 4 lipca 2019 r.). Podatnicy, którzy z tej możliwości skorzystają:

● nie będą mogli wrócić do obecnie obowiązujących zasad (art. 11 ust. 6 ustawy zmieniającej z 4 lipca 2019 r.) oraz

● obowiązani będą stosować wszystkie przepisy wchodzące w życie 1 kwietnia 2020 r. (art. 11 ust. 5 ustawy zmieniającej z 4 lipca 2019 r.).

KOMENTARZ: Zasadniczo zmianę należy ocenić pozytywnie. Podatnicy będą składać jeden dokument w formacie JPK zamiast dotychczasowych dwóch (deklaracji i pliku JPK_VAT). Zmiana ta wiąże się jednak ze zwiększeniem obowiązków ewidencyjnych.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 99 ust. 7c i ust. 11c ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

● art. 11, art. 28 pkt 6 ustawy z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1520

- Ewidencja VAT

1 kwietnia 2020 r. w treści art. 109 ustawy o VAT zostaną dokonane zmiany w zasadach prowadzenia ewidencji VAT. Związane są one z wprowadzeniem nowego pliku JPK_VAT będącego dokumentem elektronicznym wspólnym dla deklaracji VAT i ewidencji VAT. Podobnie jak regulacje dotyczące nowego pliku JPK_VAT, przepisy te wejdą w życie 1 kwietnia 2020 r., lecz będą stosowane tylko przez podatników przesyłających obowiązkowo lub dobrowolnie nowe pliki JPK_VAT. Przez pozostałych podatników będą stosowane od 1 lipca 2020 r. (zob. tabelę 2). Podatnicy, który skorzystają z uprawnienia do przesyłania ewidencji i deklaracji według nowych zasad, nie będą już mogli wrócić do poprzednich zasad.

1. Ewidencjonowanie faktur wystawionych do paragonów

Dodany zostanie przepis precyzujący zasady ewidencjonowania faktur wystawianych do sprzedaży udokumentowanej również przy zastosowaniu kas rejestrujących. Takie faktury będą ujmowane w ewidencji VAT w okresie rozliczeniowym, w którym zostały wystawione. Ponadto zastrzeżono, że faktury te nie zwiększają wartości sprzedaży oraz podatku należnego za okres, w którym zostały ujęte w ewidencji (art. 109 ust. 3d ustawy o VAT). Oznacza to, że dla celów prowadzonej ewidencji VAT będzie się przyjmować, iż wartość sprzedaży i kwota podatku z tytułu takiej sprzedaży zostały wykazane w raporcie dobowym i miesięcznym z kasy rejestrującej. Wyłączy to konieczność zmniejszania obrotu wykazanego w tych raportach o kwoty wynikające z ujmowanych w ewidencji VAT faktur wystawianych do sprzedaży udokumentowanej również przy zastosowaniu kas rejestrujących.

2. Przesyłanie korekty ewidencji

Z kolei w dodawanym art. 109 ust. 3e ustawy o VAT określony będzie obowiązek przesłania korekty ewidencji (w ramach nowego pliku JPK_VAT). Obowiązek ten powstanie, gdy w przesłanej ewidencji pojawią się błędy albo dane niezgodne ze stanem faktycznym lub w przypadku zmiany danych w tej ewidencji. Korekty trzeba będzie dokona w terminie 14 dni od dnia stwierdzenia tych nieprawidłowości.

Ponadto wprowadzone zostaną regulacje mające na celu zobligowanie podatników do dołożenia większej staranności przy wypełnianiu nowego pliku JPK_VAT, zwłaszcza w zakresie części ewidencyjnej. Z nowych przepisów będzie wynikać:

1) uprawnienie naczelnika urzędu skarbowego do wezwania do skorygowania stwierdzonych w przesłanej ewidencji błędów, które uniemożliwiają przeprowadzenie weryfikacji prawidłowości transakcji (art. 109 ust. 3f ustawy o VAT),

2) 14-dniowy termin (liczony od dnia doręczenia wezwania, o którym mowa w punkcie 1) na przesłanie przez podatnika skorygowanej ewidencji w zakresie błędów wskazanych w wezwaniu lub złożenie wyjaśnień wskazujących, że ewidencja nie zawiera błędów, o których mowa w wezwaniu (art. 109 ust. 3g ustawy o VAT),

3) kara pieniężna w wysokości 500 zł za każdy błąd, nakładana w formie decyzji na podatników, którzy:

● nie prześlą skorygowanej ewidencji,

● nie złożą wyjaśnień lub

● złożą wyjaśnienia po terminie albo w złożonych wyjaśnieniach nie wykażą, że ewidencja nie zawiera błędów, o których mowa w wezwaniu (art. 109 ust. 3h ustawy o VAT).

Kara nie będzie jednak nakładana na podatników będących osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą, którzy za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe (art. 109 ust. 3i ustawy o VAT). Na uiszczenie kary pieniężnej podatnicy będą mieć 14 dni od dnia doręczenia decyzji (art. 109 ust. 3k ustawy o VAT).

3. Elementy ewidencji VAT

Ewidencja prowadzona według nowych zasad będzie musiała zawierać - tak jak obecna - dane pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku i sporządzenie informacji podsumowującej. Ustawodawca wymienia jednak przykładowe elementy takiej ewidencji, które różnią się od obecnych. W szczególności będą to dane dotyczące:

1) rodzaju sprzedaży i podstawy opodatkowania, wysokości kwoty podatku należnego, w tym korekty podatku należnego, z podziałem na stawki podatku,

2) kwoty podatku naliczonego obniżającego kwotę podatku należnego, w tym korekty podatku naliczonego,

3) kontrahentów,

4) dowodów sprzedaży i zakupów.

Jednocześnie minister właściwy do spraw finansów publicznych został upoważniony do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowego zakresu danych ewidencji VAT oraz sposobu ich wykazywania w formacie JPK.

Dlatego Minister Finansów, Inwestycji i Rozwoju wydał rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług, które będzie obowiązywało od 1 kwietnia 2020 r. Ustawodawca bardzo szczegółowo określił w nim, co powinno znaleźć się w ewidencji VAT. Jest to nowość dla podatników, gdyż obecnie w art. 109 ustawy o VAT są wskazane tylko ogólne zasady prowadzenia ewidencji, a szczegóły wynikają ze struktur JPK.

W nowej ewidencji trzeba będzie wpisywać również dodatkowe oznaczenia dla transakcji oraz dokumentów sprzedaży. Dla wybranych transakcji oraz dokumentów sprzedaży i zakupów zostały określone specjalne kody, które trzeba będzie wpisywać. Mimo że - jak informuje MF - w wyniku konsultacji ich liczba zmniejszyła się o połowę, jednak nadal będzie ich sporo. Dla transakcji lub powiązań przewidziano 26 kodów. Ponadto niektóre transakcje mogą mieć dwa oznaczenia, np. MPP i 06. Przewidziano też trzy kody dla dokumentów sprzedaży i tyle samo dla dokumentów zakupu.

KOMENTARZ: Wprowadzenie jednego pliku JPK, zamiast deklaracji i JPK_VAT, wiąże się ze zmianą zasad prowadzenia ewidencji. Na podatników zostaną nałożone nowe obowiązki ewidencyjne. Liczba dodatkowych oznaczeń, które będą musiały się znaleźć w ewidencji, jest bardzo duża. Będzie to wymagało dostosowania systemów księgowych do nowych zasad.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 109 ust. 3-3k ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

● art. 11, art. 28 pkt 6 ustawy z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1520

● § 10 i § 11 rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z 15 października 2019 r. w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług - Dz.U. z 2019 r. poz. 1988

+/- Klasyfikacje towarów i usług dla celów ustalania obowiązku podatkowego

1 listopada 2019 r. zmienione zostały przepisy art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. b i c ustawy o VAT oraz art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. b tiret drugie ustawy o VAT. Jednak na podstawie przepisów przejściowych nowe brzmienie tych artykułów będzie stosowane dopiero od 1 kwietnia 2020 r. (art. 7 ust. 1 i 2 ustawy zmieniającej z 9 sierpnia 2019 r.). Zmiany te mają charakter dostosowujący do nowego sposobu identyfikacji większości towarów (z symboli PKWiU na kody CN) oraz nowej treści załącznika nr 3 do ustawy o VAT.

1. Obowiązek podatkowy dla dostawy oraz drukowania książek, gazet i czasopism

Od 1 kwietnia 2020 r. stosowane będzie nowe brzmienie art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. b ustawy o VAT, w którym będzie mowa o dostawach drukowanych książek (CN ex 4901 10 00, 4901 91 00, ex 4901 99 00 i 4903 00 00) - z wyłączeniem map i ulotek oraz gazet, czasopism i magazynów drukowanych (CN 4902). Jest to związane ze zmianą klasyfikacji towarów. Zamiast PKWiU ustawodawca będzie posługiwał się CN. Nie wpłynie to na zakres stosowania tego przepisu. W takim samym zakresie ulegnie zmianie art. 19a

ust. 5 pkt 3 lit. c ustawy o VAT, który mówi o drukowaniu książek - z wyłączeniem map i ulotek oraz gazet, czasopism i magazynów. Niestety ustawodawca nie uwzględnił faktu, że książki i czasopisma są klasyfikowane według CN już od listopada 2019 r.

2. Obowiązek podatkowy dla dostawy mediów

Od 1 kwietnia 2020 r. ustawodawca w wykazie czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż z upływem terminu płatności, będzie powoływał nowe numery pozycji z załącznika nr 3 do ustawy o VAT. Wynika to ze zmian w klasyfikacji towarów i usług dla celów ustalania stawki VAT. Dla usług ustawodawca będzie posługiwał się PKWiU 2015.

Są to usługi wymienione w poz. 24-37, 50 i 51 załącznika nr 3 do ustawy o VAT w brzmieniu stosowanym od 1 kwietnia 2020 r. Nie wpłynie to jednak na obecny wykaz towarów i usług dla celów ustalania obowiązku podatkowego. Pozostanie on bez zmian.

KOMENTARZ: Zmiana ma charakter techniczny, dostosowujący do nowej klasyfikacji towarów i usług. Nie wpłynie to jednak na zasady ustalania obowiązku podatkowego. Minusem jest fakt, że ustawodawca nie uwzględnił, iż nową klasyfikację dla książek i czasopism stosujemy od 1 listopada 2019 r.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. b i c ust. 5 pkt 4 lit. b tiret drugie ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

+/- Potwierdzenie odbioru faktury korygującej

1 listopada 2019 r. nowe brzmienie otrzymał art. 29a ust. 15 pkt 3 ustawy o VAT, przy czym na podstawie przepisów przejściowych będzie ono stosowane dopiero od 1 kwietnia 2020 r. (art. 7 ust. 1 i 2 ustawy zmieniającej z 9 sierpnia 2019 r.). Zmiana ta ma charakter dostosowawczy do nowej treści załącznika nr 3 do ustawy o VAT. Artykuł 29a ust. 15 pkt 3 ustawy o VAT będzie powoływał poz. 24-37, 50 i 51 nowego załącznika nr 3 do ustawy o VAT, co wynika ze zmian w klasyfikacji towarów i usług dla celów ustalania stawek VAT. Ustawodawca dla usług będzie posługiwał się PKWiU 2015. Nowa klasyfikacja nie spowoduje jednak zmian w dotychczasowym katalogu czynności, dla których nie jest konieczne posiadanie potwierdzenia odbioru faktury korygującej.

KOMENTARZ: Zmiana ma charakter techniczny, dostosowujący do nowej klasyfikacji towarów i usług. Nie wpłynie na wykaz przypadków, gdy nie jest konieczne uzys­kanie potwierdzenia odbioru faktury korygującej.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 29a ust. 15 pkt 3 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

+/- Produkty i usługi rolnicze oraz działalność rolnicza

Od 1 listopada 2019 r. zostały zmienione definicje działalności rolniczej oraz produktów i usług rolniczych. Na podstawie przepisów przejściowych będą one jednak stosowane od 1 kwietnia 2020 r. Mają one zastosowanie do rozliczeń dostaw i usług dokonywanych przez rolników.

Działalność rolnicza. Pojęcie działalności rolniczej definiuje art. 2 pkt 15 ustawy o VAT. Definicja ta została zmodyfikowana poprzez zastąpienie symboli PKWiU drewna okrągłego z drzew tropikalnych oraz bambusa kodami CN. Nie wpływa to jednak na wykaz czynności, które mogą być uznawane za działalność rolniczą. Zmiana ta na mocy przepisów przejściowych stosowana będzie dopiero od 1 kwietnia 2020 r.

Produkty rolne. Obecnie produktami rolnymi są towary wymienione w załączniku nr 2 do ustawy o VAT (załącznik ten wymienia 34 pozycje dotyczące towarów) oraz towary wytworzone z nich przez rolnika ryczałtowego z produktów pochodzących z jego własnej działalności rolniczej z użyciem środków zwykle używanych w gospodarstwie rolnym, leśnym i rybackim (art. 2 pkt 20 ustawy o VAT).

Taki stan prawny potrwa do 31 marca 2020 r. Od 1 kwietnia 2020 r. stosowana będzie nowa definicja produktów rolnych. Wynika z niej, że produktami rolnymi w rozumieniu VAT są:

1) wszystkie towary pochodzące (będące efektem) działalności rolniczej rolnika ryczałtowego oraz towary wytworzone z nich przy użyciu środków zwykle używanych w gospodarstwie rolnym, leśnym i rybackim oraz

2) produkty roślinne i zwierzęce przetworzone w sposób inny niż przemysłowy, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym (spełniających warunki określone w art. 20 ust. 1c-1e ustawy o PIT).

Usługi rolnicze. Obecnie usługami rolniczymi są usługi wymienione w załączniku nr 2 do ustawy o VAT (art. 2 pkt 21 ustawy o VAT). Załącznik ten wymienia cztery rodzaje usług. Od 1 kwietnia 2020 r. art. 2 pkt 21 ustawy o VAT będzie stosowany w nowym brzmieniu. Będzie wymieniał usługi rolnicze bez odwołania się do treści uchylonego załącznika nr 2 do ustawy o VAT. Będą to te same usługi co wymienione obecnie w załączniku nr 2 do ustawy o VAT. Jedyną różnicą będzie brak wyłączenia dotyczącego doradztwa w zakresie zarządzania lasami. Nie spowoduje to jednak uznania takich usług za usługi rolnicze, gdyż nie są one klasyfikowane w grupowaniu PKWiU 2008/2015 02.40.10, lecz w grupowaniu PKWiU 2008/2015 74.90.13.0.

KOMENTARZ: Zmiana ma charakter techniczny, dostosowujący do nowej klasyfikacji towarów i usług. Jak podkreśla jednak MF, spowoduje ona objęcie definicją produktów rolnych wszystkich (a nie - jak dotąd - jedynie wybranych) towarów pochodzących z działalności rolniczej rolnika ryczałtowego oraz towarów wytworzonych z nich w sposób inny niż przemysłowy.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 2 pkt 15, 20, 21 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

+/- Towary opodatkowane od marży

Od 1 kwietnia 2020 r. będzie stosowana nowa treść art. 120 ust. 1 pkt 1 lit. a-d oraz art. 120 ust. 1 pkt 4 ustawy o VAT. Zmiany polegają na usunięciu z ich treści symboli PKWiU 2008.

KOMENTARZ: Zmiana ma charakter techniczny, dostosowujący do nowej klasyfikacji towarów i usług. Nie wpłynie jednak na wykaz towarów opodatkowanych od marży.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 120 ust. 1 pkt 1 lit. a-d, pkt 4 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

+ Informacja o rozliczeniu importu uproszczonego

Z dniem 1 kwietnia 2020 r. w art. 33a ustawy o VAT zostaną wprowadzone zmiany polegające na uchyleniu obowiązku przedstawienia naczelnikowi urzędu celno-skarbowego dokumentów potwierdzających rozliczenie kwoty podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji podatkowej. Obecnie na przedstawienie tych dokumentów podatnicy mają cztery miesiące następujące po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów. Naruszenie tego obowiązku skutkuje utratą prawa do rozliczania importu towarów w procedurze uproszczonej.

Zmiana ta nastąpi przez uchylenie art. 33a ust. 6 i 9-11 ustawy o VAT 1 kwietnia 2020 r. (art. 28 pkt 6 ustawy zmieniającej z 4 lipca 2019 r.). Jednak w praktyce - co wynika z art. 11 ust. 1 i 3 ustawy zmieniającej z 4 lipca 2019 r. - podatnicy, którzy nie będą składać obowiązkowych lub dobrowolnych deklaracji JPK, będą te zmiany stosować do importu dokonanego dopiero od 1 lipca 2020 r.

KOMENTARZ: Zmianę należy ocenić pozytywnie. Zniesiony zostanie kolejny obowiązek informacyjny podatników.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 33a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

● art. 11 ust. 1 i 3, art. 28 pkt 6 ustawy z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1520

+ Wniosek o zwrot VAT

W związku z wprowadzeniem nowego pliku JPK_VAT, będącego dokumentem elektronicznym wspólnym dla deklaracji VAT i ewidencji VAT, z dniem 1 kwietnia 2020 r. nowe brzmienie otrzyma art. 87 ust. 6a ustawy o VAT.

Zmiana ta będzie miała charakter techniczny i będzie polegać na zastąpieniu zwrotu "złożony wraz z deklaracją podatkową" zwrotem "zawarty w złożonej deklaracji podatkowej". Nowe brzmienie art. 87 ust. 6a ustawy o VAT obowiązuje od 1 kwietnia 2020 r., ale podatnicy, którzy nie będą składać nowych plików JPK_VAT od rozliczenia za kwiecień 2020 r., będą się do niego stosować dopiero od 1 lipca 2020 r., a precyzyjniej od rozliczenia za ­lipiec 2020 r.

KOMENTARZ: Zmiana ma charakter techniczny. Obecnie także podatnicy nie muszą składać odrębnego wniosku. Wystarczy, że zaznaczą odpowiedni kwadrat w deklaracji.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 87 ust. 6a ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

● art. 11 ust. 1 i 2, art. 28 pkt 6 ustawy z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1520

+ Ulga na złe długi

W związku z wprowadzeniem nowego pliku JPK_VAT, będącego dokumentem elektronicznym wspólnym dla deklaracji VAT i ewidencji VAT, z dniem 1 kwietnia 2020 r. nowe brzmienie otrzyma też art. 89a ust. 5 ustawy o VAT oraz uchylony zostanie art. 89a ust. 8 ustawy o VAT. W efekcie tych zmian zawiadomienie naczelnika urzędu skarbowego o skorzystaniu z ulgi na złe długi dokonywane będzie w ramach deklaracji VAT (stanowiącej część nowego pliku JPK_VAT), a nie w formie dotychczasowego załącznika VAT-ZD do deklaracji VAT.

Zmiany wejdą w życie 1 kwietnia 2020 r., lecz będą stosowane tylko przez podatników składających obowiązkowo lub dobrowolnie od rozliczenia za kwiecień 2020 r. nowe pliki JPK_VAT. Pozostałych podatników zmiany te będą dotyczyć dopiero, gdy zaczną składać nowe pliki JPK_VAT, czyli od rozliczenia za lipiec 2020 r.

KOMENTARZ: Zmianę należy ocenić pozytywnie. Zmniejszy się liczba obowiązków informacyjnych dla podatników. Nie trzeba będzie już wypełniać dodatkowego formularza i wymieniać faktur, które i tak są już wpisane do pliku JPK.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 89 ust. 5, 8 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

● art. 11 ust. 1 i 2, art. 28 pkt 6 ustawy z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1520

3. Zmiany od 1 lipca 2020 r.

+ Import towarów w deklaracji VAT

Od 1 lipca 2020 r. rozliczanie kwoty podatku należnego z tytułu importu towarów w deklaracji VAT (od rozliczenia za lipiec będzie to obowiązkowo deklaracja VAT w formacie JPK) będzie możliwe niezależnie od tego, czy towary zostały objęte uproszczeniami z unijnego kodeksu celnego. Do 30 czerwca 2020 r. podatek należny z tytułu importu można wykazać w deklaracji VAT, gdy towary zostaną objęte na terytorium kraju uproszczeniem, o którym mowa w art. 166 oraz art. 182 unijnego kodeksu celnego.

Wprowadzenie jako ogólnej zasady możliwości rozliczania podatku z tytułu importu towarów bezpośrednio w deklaracji podatkowej będzie miało zastosowanie dla podmiotów:

● zarejestrowanych jako podatnicy VAT czynni,

● dokonujących zgłoszeń celnych przez przedstawiciela bezpośredniego lub pośredniego w rozumieniu przepisów celnych; warunek ten nie będzie miał zastosowania do podmiotów posiadających pozwolenie na stosowanie uproszczeń, o których mowa w art. 166 oraz w art. 182 unijnego kodeksu celnego, i do podmiotów posiadających status upoważnionych przedsiębiorców, tzw. AEO.

Rozliczeniem podatku bezpośrednio w deklaracji podatkowej będzie mógł być objęty cały import towarów, tj. zarówno objęty uproszczeniami celnymi, jak i objęty zgłoszeniami celnymi na zasadach ogólnych.

Zasada ta będzie miała zastosowanie do importu dokonywanego od 1 lipca 2020 r.

Zmiany te wiążą się z wprowadzeniem obowiązkowego rozliczenia miesięcznego dla podatników, którzy będą wykazywać w deklaracji VAT należny od importu.

Będą oni mieli obowiązek składania miesięcznych deklaracji począwszy od rozliczenia za pierwszy miesiąc kwartału:

1) w którym dokonają tego importu - jeżeli nastąpiło to w pierwszym lub drugim miesiącu kwartału, a w przypadku gdy dokonają tego importu w drugim miesiącu kwartału, deklaracja za pierwszy miesiąc kwartału jest składana w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po drugim miesiącu kwartału;

2) następujący po kwartale, w którym dokonają tego importu - jeżeli dokonanie tego importu nastąpiło w trzecim miesiącu kwartału.

Jak wynika z art. 80 ustawy zmieniającej z 31 lipca 2019 r., nowe przepisy będą mały zastosowanie do importu towarów dokonanego po 30 czerwca 2020 r. To oznacza, że utrata prawa do składania kwartalnych deklaracji może nastąpić najwcześniej od rozliczenia za III kwartał 2020 r.

Podatnicy, którzy dokonali rozliczanego w deklaracji importu towarów, będą mogli składać deklaracje podatkowe za okresy kwartalne, nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy następujących po ostatnim miesiącu kwartału, w którym dokonali tego importu. Warunkiem jest jednak spełnienie pozostałych wymagań przewidzianych dla rozliczeń kwartalnych.

KOMENTARZ: Zmianę należy ocenić pozytywnie. Większa grupa podatników będzie mogła rozliczać VAT od importu w deklaracji. Tym samym zostaną zwolnieni z obowiązku bezpośredniej zapłaty podatku w terminie 10 dni od dnia powstania długu celnego. Ewentualna zapłata podatku będzie wynikać z całościowego rozliczenia VAT należnego i naliczonego w deklaracji. Aby jednak rozliczać VAT w deklaracji, import nieobjęty uproszczeniami będzie musiał być dokonany przy pomocy przedstawiciela bezpośredniego lub pośredniego.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 33a, art. 99 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

● art. 80 ustawy z 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych - Dz.U. z 2019 r. poz. 1495

- Obowiązkowa wymiana kas rejestrujących na kasy online - drugi etap

Od 1 lipca 2020 r. na kasie online podatnicy muszą ewidencjonować:

● usługi związane z wyżywieniem świadczone przez stacjonarne placówki gastronomiczne, w tym również sezonowo,

● usługi w zakresie krótkotrwałego zakwaterowania,

● dostawy węgla, brykietu i podobnych paliw stałych wytwarzanych z węgla, węgla brunatnego, koksu i półkoksu przeznaczonych do celów opałowych.

Na zakup kas online podatnikom przysługuje ulga w wysokości 90 wartości kasy netto, nie więcej niż 700 zł. Ulga będzie przysługiwała na kasy online zakupione do 1 stycznia 2021 r.

KOMENTARZ: Dla podatników nie jest to zmiana korzystna - muszą kupić nowe kasy. Zasadniczo muszą wypełnić ten obowiązek do końca czerwca 2020 r., jeżeli chcą dokonywać wymienionej sprzedaży od 1 lipca 2020 r. Plusem tej sytuacji jest prawo do ulgi na zakup kasy, nawet jeżeli podatnicy już wcześniej otrzymali ulgę na zakup kas starego typu.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 145b ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

Podatek akcyzowy

1. Zmiany od 1 stycznia 2020 r.

- Obniżenie stawek akcyzy na samochody hybrydowe

Od 1 stycznia 2020 r. obowiązują niższe o 50 stawki akcyzy na pojazdy hybrydowe. Wysokość stawek podatku akcyzowego na samochody osobowe jest uzależniona od:

● rodzaju napędu (napęd spalinowy lub napęd hybrydowy),

● pojemności silnika.

W przypadku samochodów o napędzie tradycyjnym (spalinowym) stawka akcyzy wynosi tyle samo co dotychczas, tj.:

● 3,1 podstawy opodatkowania - dla samochodów o pojemności silnika 2000 cm³ lub niższej oraz

● 18,6 podstawy opodatkowania - dla samochodów o pojemności silnika powyżej 2000 cm³.

Ustawodawca zdecydował o obniżeniu dwóch stawek akcyzy dla pojazdów hybrydowych. Nowa stawka akcyzy obejmie samochody o napędzie hybrydowym, w których energia elektryczna nie jest akumulowana przez podłączenie do zewnętrznego źródła zasilania i wyniesie:

● 1,55 podstawy opodatkowania - w przypadku samochodu o pojemności silnika spalinowego 2000 cm³ lub niższej; do końca 2019 r. była to stawka 3,1 podstawy opodatkowania,

● 9,3 podstawy opodatkowania - w przypadku samochodu o pojemności silnika spalinowego w przedziale powyżej 2000 cm³ do 3500 cm³; do końca 2019 r. była to stawka 18,6% podstawy opodatkowania.

Nowe stawki akcyzy dla samochodów osobowych o napędzie hybrydowym obowiązują w przypadku samochodów, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstał od 1 stycznia 2020 r. Jeżeli obowiązek podatkowy powstał przed dniem wejścia w życie zmian, tj. przed 1 stycznia 2020 r. to do opodatkowania akcyzą samochodów hybrydowych będą stosowane przepisy dotychczasowe.

Od 1 stycznia 2020 r. niższą stawką akcyzy nie zostały natomiast objęte samochody o pojemności silnika spalinowego:

● 2000 cm³ lub niższej, w których energia elektryczna jest akumulowana przez podłączenie do zewnętrznego źródła zasilania; do 1 stycznia 2021 r. ta kategoria samochodów korzysta jednak ze zwolnienia od akcyzy,

● powyżej 3500 cm³, w których energia elektryczna jest akumulowana przez podłączenie do zewnętrznego źródła zasilania; będą nadal objęte akcyzą na dotychczasowym poziomie, tj. 18,6%.

Tabela 3. Stawki akcyzy na samochody po zmianach od 1 stycznia 2020 r.

Lp.	Rodzaj pojazdu	Stawka akcyzy
1.	Samochody osobowe o pojemności silnika powyżej 2000 cm3 oraz hybrydowe o pojemności wyższej niż 3500 cm3	18,6% podstawy opodatkowania
2.	Samochody osobowe o hybrydowym napędzie spalinowo-elektrycznym, w których energia elektryczna nie jest akumulowana przez podłączenie do zewnętrznego źródła zasilania, o pojemności silnika spalinowego wyższej niż 2000 cm3, ale nie wyższej niż 3500 cm3	9,3% podstawy opodatkowania
3.	Samochody osobowe stanowiące pojazd hybrydowy w rozumieniu art. 2 pkt 13 ustawy z 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych, w których energia elektryczna jest akumulowana przez podłączenie do zewnętrznego źródła zasilania, o pojemności silnika spalinowego równej lub niższej niż 2000 cm3	zwolnienie z akcyzy do 1 stycznia 2021 r.
3.	Samochody osobowe stanowiące pojazd hybrydowy w rozumieniu art. 2 pkt 13 ustawy z 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych, w których energia elektryczna jest akumulowana przez podłączenie do zewnętrznego źródła zasilania, o pojemności silnika spalinowego wyższej niż 2000 cm3, ale nie wyższej niż 3500 cm3	9,3% podstawy opodatkowania
4.	Samochody osobowe o hybrydowym napędzie spalinowo-elektrycznym, w którym energia elektryczna nie jest akumulowana przez podłączenie do zewnętrznego źródła zasilania, o pojemności silnika spalinowego równej 2000 cm3 lub niższej	1,55% podstawy opodatkowania
5.	Pozostałe samochody osobowe o pojemności silnika równej lub niższej niż 2000 cm3	3,1% podstawy opodatkowania

KOMENTARZ: Obniżenie stawek akcyzy na samochody osobowe o napędzie ­hybrydowym należy ocenić na plus. Jest to zmiana bardzo korzystna pod względem finansowym dla potencjalnych nabywców, ale także w dalszej perspektywie czasu dla sprzedawców. Dotychczas bowiem sprzedaż samochodów o napędzie hybrydowym nie była znacząca. Główną przeszkodą w ich popularyzowaniu była cena. Obniżka akcyzy powinna przyczynić się do zwiększenia sprzedaży tego typu aut, co na pewno pozytywnie wpłynie również na środowisko.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 105 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 864; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2523

+ Przedłużenie okresu przejściowego na stosowanie papierowych dokumentów dostawy

Od 1 stycznia 2019 r. wprowadzono możliwość posługiwania się elektronicznym dokumentem e-DD. Jednak do końca 2019 r. był przewidziany okres przejściowy na obowiązkowe wdrożenia e-DD.

Ostatnia nowelizacja w tym zakresie z 12 grudnia 2019 r. zmieniająca ustawę o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy - Prawo celne ponownie wydłużyła ten okres do 31 stycznia 2021 r. Dlatego nadal będzie można stosować papierowy dokument dostawy.

Podatnicy sami zadecydują, czy przemieszczenie poza procedurą zawieszenia akcyzy:

● wyrobów zwolnionych z akcyzy ze względu na przeznaczenie lub

● wyrobów z załącznika nr 2 do ustawy akcyzowej objętych stawką zerową ze względu na przeznaczenie udokumentują według starych zasad (papierowy dokument dostawy) czy po nowemu, tj. z zastosowaniem e-DD. Nie dotyczy to przemieszczania poza procedurą zawieszenia wyrobów węglowych przeznaczonych do celów opałowych.

Także obowiązek sporządzania i przekazywania naczelnikowi urzędu skarbowego kwartalnych zestawień papierowych dokumentów dostawy będzie dotyczył dokumentów wystawionych do 31 stycznia 2021 r.

KOMENTARZ: Elektroniczne dokumenty to bardzo dobre rozwiązanie z punktu widzenia zarówno podatników, jak i organów podatkowych. Docelowo bowiem będzie usprawniać pracę podatników, ale również organów podatkowych, pozwalając lepiej wybierać do kontroli podmioty działające niewłaściwie, ograniczając fizyczne kontrole rzetelnych podmiotów. Możliwość posługiwania się elektronicznymi dokumentami dostawy znacznie ogranicza konieczność wypełniania dodatkowych papierowych dokumentów dostawy i ich zestawień na rzecz możliwości bardziej całościowego ujęcia tego obszaru w istniejących systemach księgowych firmy. Wdrożenie e-DD wymaga jednak wprowadzenia zmian w ewidencjach sprzedaży czy aktualizacji oprogramowania do obsługi dokumentów e-DD.

Dodatkowo okres, jaki daje prawodawca podatnikom na przygotowanie się do tych zmian, to poważny ukłon w ich stronę. Ponieważ nadal można stosować zarówno dokumenty papierowe, jak i elektroniczne, podatnik sam musi przeanalizować swoją sytuację i podjąć decyzję co do dnia, od którego będzie chciał rozpocząć stosowanie elektronicznego dokumentu. Do tych zmian należy się przygotować. Trzeba bowiem dokonać zmian w ewidencjach sprzedaży czy aktualizacji oprogramowania do obsługi dokumentów e-DD. Niewątpliwie wydłużenie okresu przejściowego umożliwi przemyślany zakup lub uaktualnienie właściwego oprogramowania oraz przeszkolenie odpowiedniej liczby pracowników do realizacji nowych obowiązków.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 3a, art. 4 i art. 10 ustawy z 20 lipca 2018 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy - Prawo celne - Dz.U. z 2018 r. poz. 1697; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2496;

● art.1 ustawy z 12 grudnia 2019 r. zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz ustawy - Prawo celne - Dz.U. z 2019 r. poz. 2496

- Wzrost akcyzy na alkohol i wyroby tytoniowe

Od 1 stycznia 2020 r. wzrosła akcyza na wyroby będące używkami, tj.: alkohol etylowy, piwo, wino, napoje fermentowane, wyroby pośrednie, wyroby tytoniowe, susz ­tytoniowy i wyroby nowatorskie.

1. Napoje alkoholowe

● Alkohol etylowy - podwyżka z 5704,00 zł/hl 100 vol. do kwoty 6275,00 zł/hl 100 vol.,

● Piwo - podwyżka z 7,79 zł/hl oPlato do kwoty 8,57 zł/ hl oPlato,

● Wyroby winiarskie:

- wino - podwyżka z 158,00 zł/hl do kwoty 174,00 zł/hl,

- napoje fermentowane - podwyżka z 158,00 zł/hl do kwoty 174,00 zł/hl (zmiana nie obejmuje cydru i perry o mocy alkoholowej do 5 obj.),

- wyroby pośrednie - podwyżka z 318,00 zł/hl do kwoty 350,00 zł/hl.

2. Wyroby tytoniowe

● Papierosy - podwyżka z 206,76 zł za każde 1000 sztuk i 31,41 maksymalnej ceny detalicznej, na 228,10 zł za każde 1000 sztuk i 32,05 maksymalnej ceny detalicznej,

● Tytoń do palenia - podwyżka z 141, 29 zł/kg i 31,41 maksymalnej ceny detalicznej na 155,79 zł/kg i 32,05% maksymalnej ceny detalicznej,

● Cygara i cygaretki - podwyżka z 393,00 zł/kg na 433,00 zł/kg.

3. Susz tytoniowy

Stawka akcyzy na susz tytoniowy została zwiększona z 229,32 zł/kg na 252,25 zł/kg.

4. Wyroby nowatorskie

Stawka akcyzy na wyroby nowatorskie wzrośnie z 141,29 zł/kg i 31,41% średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży tytoniu do palenia na 155,79 zł /kg i 32,05% średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży tytoniu do palenia.

Wyroby nowatorskie są obecnie opodatkowane zerową stawką akcyzy. Ich efektywne opodatkowanie według zwiększonej stawki nastąpi od 1 lipca 2020 r.

5. Płyn do papierosów elektronicznych

Stawka akcyzy na płyn do e-papierosów wzrośnie z 0,5 zł za każdy mililitr do 0,55 zł za każdy mililitr.

Płyn do e-papierosów jest obecnie opodatkowany zerową stawką akcyzy. Jego efektywne opodatkowanie według zwiększonej stawki akcyzy nastąpi od 1 lipca 2020 r.

KOMENTARZ: Wzrost akcyzy na alkohol etylowy, piwo, wino, napoje fermentowane, wyroby tytoniowe, susz tytoniowy i wyroby nowatorskie prawodawca tłumaczy polityką prozdrowotną. Trudno jednak w rzeczywistości przewidzieć, czy faktycznie poprzez takie działania osiągnie zamierzony efekt. Z pewnością portfele nabywców tychże wyrobów zostaną uszczuplone, ponieważ w perspektywie czasu nie jest to wcale mała podwyżka.

Zatem z punktu widzenia nabywców jest to niekorzystna zmiana, szczególnie pod kątem finansowym. Jak oszacował rząd, wskutek wzrostu akcyzy np. półlitrowa butelka wódki podrożeje o ok. 1,4 zł. Natomiast podwyższenie akcyzy na wyroby tytoniowe może podnieść cenę paczki papierosów (20 szt.) przeciętnie o ok. 1,02 zł, a paczkę tytoniu do palenia (50 g) o 1,69 zł. Dzięki tym podwyżkom budżet państwa zyska ok. 1,7 mld zł.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 93-97, art. 99, art. 99a-99c ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym - jt. Dz.U. z 2019 r. poz. 864; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2523

2. Zmiany od 1 marca 2020 r.

+/- Nowy wzór deklaracji AKC-U/S dla sprowadzanych z UE samochodów osobowych

Od 1 stycznia 2020 r. miał obowiązywać nowy wzór deklaracji AKC-U/S wersja 3, który jest składany przez osoby sprowadzające samochody z UE. Jednak termin ten został przesunięty na 1 marca 2020 r. Nowy dokument potwierdzający zapłatę akcyzy będzie wydawany dla samochodów, dla których obowiązek podatkowy powstał od 1 marca 2020 r.

Nowy wzór jest bardziej szczegółowy, posiada dodatkowe pola, dzięki czemu zawiera o wiele więcej istotnych, z punktu widzenia organów podatkowych, informacji.

Nowy wzór ma na celu wyeliminowanie nieprawidłowości w opodatkowaniu akcyzą samochodów osobowych, m.in. w zakresie zaniżania wartości sprowadzanego samochodu osobowego wskutek podawania w deklaracji akcyzowej nieprawdziwego roku jego produkcji oraz możliwości zarejestrowania w takiej sytuacji samochodu na podstawie uzyskanego z portalu PUESC dokumentu potwierdzającego zapłatę akcyzy, który dotychczas nie zawierał informacji o roku produkcji samochodu osobowego.

W nowym formularzu trzeba będzie dodatkowo podać:

● w części B status podatnika jako właściciela pojazdu,

● w części D rodzaj nadwozia, co ma ułatwić weryfikację wartości pojazdu,

● w części D dowód własności, tj. fakturę lub umowę, w przypadku nabycia pojazdu na fakturę w deklaracji wykazywany będzie jej numer, co pozwoli na automatyczną weryfikację kwot zadeklarowanych w AKC-U/S oraz JPK_VAT,

● w części D tytuł zwolnienia, gdzie w przypadku pojazdów zwolnionych z akcyzy będzie możliwość wyboru tytułu zwolnienia z następującego katalogu:

- mienie przesiedlenia,

- samochód elektryczny lub napędzany wodorem,

- samochód specjalistyczny,

- samochód hybrydowy typu plug-in,

- pozostałe (dla samochodów osobowych zwolnionych z innego tytułu).

Uszczegółowione zostało również pole "sposób napędu" tak, by podatnik miał możliwość zaznaczenia napędu hybrydowego i wodorowego.

KOMENTARZ: Zmiana formularza AKC-U/S wyeliminuje przede wszystkich proceder polegający na zaniżania wartości sprowadzanego samochodu osobowego wskutek podawania w deklaracji akcyzowej nieprawdziwego roku jego produkcji. Należy ocenić to na plus. Jednak dla podatników to więcej pracy przy wypełnianiu tej deklaracji, ale jak zapewnia MF w uzasadnieniu do projektu, ma to usprawnić proces rejestracji.

PODSTAWA PRAWNA:

● § 1-2 rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z 5 listopada 2019 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wzorów deklaracji uproszczonej dla podatku akcyzowego od nabycia wewnątrzwspólnotowego - Dz.U. z 2019 r. poz. 2320

● art. 106 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym - j.t. Dz.U. z 2019 r.poz. 864; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2523

3. Zmiany od 1 kwietnia 2020 r.

+/- Likwidacja papierowych oświadczeń o przeznaczeniu oleju opałowego

Ustawą z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r. poz. 1556) zlikwidowano obowiązek zbierania papierowych oświadczeń od nabywców oleju opałowego dla celów akcyzy. Jednocześnie w zamian wprowadzono elektroniczną rejestrację sprzedaży i odbioru tego oleju, do czego został wykorzystany system SENT.

Jednym z elementów tej rewolucji jest obowiązek dokonania rejestracji podmiotów handlujących oraz podmiotów zużywających olej opałowy. Obowiązek ten dotyczy także rejestracji miejsc zużywania tego oleju w stacjonarnych urządzeniach grzewczych i urządzeniach mobilnych.

Nowe przepisy co prawda weszły w życie 1 września 2019 r., jednak ustawodawca przewidział okres przejściowy do 31 marca 2020 r., w trakcie którego można dokonywać obrotu olejem opałowym na dotychczasowych zasadach. Oznacza to, że przedsiębiorcy handlujący olejami opałowymi i nabywcy takich olejów mogą do końca marca 2020 r. sprzedawać lub kupować paliwa do celów grzewczych bez konieczności składania zgłoszeń rejestracyjnych AKC-RU/AKC-ZU i pobierać oświadczenia o przeznaczeniu tych paliw w postaci papierowej. Od 1 kwietnia 2020 r. muszą stosować obowiązkowo nowe zasady.

1. Rejestracja do akcyzy - zgłoszenie uproszczone AKC-RU/AKC-ZU

Nowym obowiązkiem rejestracyjnym w zakresie akcyzy zostały objęte podmioty i osoby, które dokonują obrotu olejem opałowym do celów opałowych lub dokonują zużywają ten olej w tych celach. W procesie rejestracji wskazuje się m.in., w jakim charakterze będzie się występować w tym obrocie, tj. czy podmiot będzie:

● wyłącznie dokonywać sprzedaży,

● wyłącznie zużywać olej opałowy,

● dokonywać obydwu rodzajów tych czynności (zużycia i sprzedaży).

W celu właściwego rozróżnienia form działalności "olejowej" oraz praw i obowiązków związanych z każdą z nich do ustawy o akcyzie zostały wprowadzone dwie nowe definicje:

● zużywającego podmiotu olejowego (np. osoba prywatna ogrzewająca dom olejem opałowym) - ZPO (art. 2 ust. 1 pkt 22b ustawy akcyzowej),

● pośredniczącego podmiotu olejowego - PPO (art. 2 ust. 1 pkt 22e ustawy akcyzowej).

Zarówno podmiot zużywający, jak i pośredniczący mają obowiązek dokonać rejestracji przed dniem wykonania pierwszej czynności z wykorzystaniem tych olejów przeznaczonych do celów opałowych (art. 16b ustawy akcyzowej). Oznacza to, że rejestracji należy dokonać przed dniem pierwszej sprzedaży lub pierwszego ich zużycia. Od 1 kwietnia 2020 r. rejestracja jest obowiązkowa.

Rejestracji można dokonać poprzez złożenie papierowego formularza zgłoszenia rejestracyjnego uproszczonego o symbolu AKC-RU/AKC-ZU (z ewentualnym załącznikiem AKC-RU/A). Można także przesłać zgłoszenie w formie elektronicznej poprzez strony: www.puesc.gov.pl albo www.podatki.gov.pl.

Na portalu podatkowym udostępniono dla osób fizycznych zużywających olej opałowy formularz AKC-RU/AKC-ZU, który można wypełnić i złożyć w formie elektronicznej, uwierzytelniając swoje dane kwotą przychodu lub profilem zaufanym. Osoba fizyczna składa formularz do naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania, a pozostałe osoby według adresu siedziby, chyba że są również objęte obowiązkiem rejestracyjnym w akcyzie na podstawie art. 16 ust. 1 ustawy akcyzowej.

1.1. Wymagane dane w zgłoszeniu rejestracyjnym

W zgłoszeniu rejestracyjnym poza "standardowymi" danymi, jakie podają podatnicy, tj. nazwą, miejscem zamieszkania czy siedzibą oraz identyfikatorami podatkowymi (NIP, PESEL itp.), konieczne jest wskazanie dodatkowych danych, związanych z charakterem prowadzonej działalności (art. 16b ust. 2 ustawy akcyzowej).

Tabela 4. Dodatkowe dane, jakie trzeba zamieścić w uproszczonym zgłoszeniu rejestracyjnym

Charakter wykonywanej działalności	Dodatkowe dane, jakie należy zamieścić w zgłoszeniu
1	2
Podatnik zużywa olej opałowy do celów opałowych	● liczba posiadanych urządzeń grzewczych, ● miejsca, w tym adresy i dane geolokalizacyjne, gdzie znajdują się te urządzenia, z wyłączeniem urządzeń niestacjonarnych, ● przewidywana ilość oleju opałowego zużywanego przez każde urządzenie grzewcze w roku kalendarzowym, ● rodzaj, typ oraz moc każdego urządzenia grzewczego
Podatnik sprzedaje olej opałowy	● adresy miejsc wykonywania działalności, ● numer posiadanej koncesji wymaganej przepisami ustawy z 10 kwietnia 1997 r. - Prawo energetyczne dla obrotu olejem opałowym.

1.2. Kupujący zwolnieni z obowiązku rejestracji

Nie muszą składać zgłoszenia rejestracyjnego kupujący olej opałowy wyłącznie od pośredniczącego podmiotu olejowego w opakowaniach jednostkowych, których masa brutto nie przekracza 30 kg lub ich objętość nie przekracza 30 litrów. Przy czym jednorazowo nie mogą nabyć więcej niż odpowiednio 100 kg lub objętości 100 litrów tego oleju.

Dokonanie zakupu powyżej wskazanych wartości będzie skutkowało koniecznością złożenia zgłoszenia rejestracyjnego uproszczonego.

2. Rejestracja obrotu w systemie SENT

Rejestrację obrotu olejem opałowym w systemie SENT można podzielić na cztery grupy transakcji:

1. sprzedaż i przewóz oleju opałowego poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy ("zwykła" sprzedaż, jak dotychczas),

2. nabycie wewnątrzwspólnotowe oleju opałowego w procedurze zawieszenia poboru akcyzy przez zarejestrowanego odbiorcę,

3. sprzedaż "stacjonarna", czyli bez przemieszczania sprzedanego oleju,

4. sprzedaż w ramach umowy okresowej.

Bez względu na ilość wszystkie transakcje olejem opałowym przeznaczonym do celów opałowych będą musiały być rejestrowane w SENT (z wyjątkiem ilości zwolnionych z obowiązku rejestracji - zob. pkt 1.2). Natomiast odbiorca będzie zobowiązany do potwierdzenia odbioru, ze wskazaniem ilości faktycznie odebranego oleju i swojego statusu nie później niż w dniu roboczym następującym po dniu przeniesienia posiadania lub własności towaru (art. 6a ust. 3 ustawy o SENT) oraz podaniem:

1. informacji o ilości odebranego towaru,

2. informacji, że działa jako zużywający podmiot olejowy lub pośredniczący podmiot olejowy,

a także do złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 89 ust. 5 pkt 3 lit. a lub b ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym, czyli o przeznaczeniu oleju na cele opałowe.

Preferencyjne stawki akcyzy dla oleju opałowego (232 zł/1000 litrów lub 64 zł/1000 kg w zależności od rodzaju oleju) powiązane są z jego przeznaczeniem. Dlatego w potwierdzeniu odbioru towaru, oprócz informacji o ilości faktycznie odebranego oleju, należy również wskazać swój status akcyzowy (PPO lub ZPO). W przypadku tego typu transakcji obowiązują standardowe zasady uzupełniania i aktualizowania zgłoszeń przez wszystkich uczestników przewozu.

KOMENTARZ: Zmiany w obrocie olejem opałowym, które faktycznie wejdą w życie od 1 kwietnia 2020 r., to prawdziwa rewolucja. Na plus należy ocenić likwidację stosowanych przez 18 lat papierowych oświadczeń nabywców oleju opałowego. Jednakże minusem jest nałożenie na wszystkich uczestników obrotu (również nieprowadzących działalności) dodatkowych obowiązków, z którymi niekoniecznie bezproblemowo sobie poradzą.

Także osoba fizyczna albo podmiot, który nie prowadzi działalności gospodarczej i ogrzewa swój dom (albo budynek) lub korzysta z nagrzewnicy zasilanej olejem opałowym, od 1 kwietnia 2020 r. do potwierdzania przeznaczenia tych paliw będzie wykorzystywać elektroniczne zgłoszenie w systemie SENT zamiast papierowych oświadczeń opałowych. W tym celu konieczna jest rejestracja.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 2 ust. 1 pkt 22b i 23d, art. 14 ust. 3b i 3c, art. 16b i 16c ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 864; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2523

● art. 11 i 16 ustawy z 19 lipca 2019 r. o zmianie ustawy o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1556

4. Zmiany od 1 lipca 2020 r.

+/- Nowe zasady opodatkowania akcyzą płynów do e-papierosów oraz wyrobów nowatorskich

Do 30 czerwca 2020 r. obowiązuje zerowa stawka akcyzy na płyn do papierosów elektronicznych oraz na tzw. wyroby nowatorskie. Od 1 lipca 2020 r. będzie naliczany podatek w wysokości 55 gr za każdy mililitr płynu do e-papierosów. Natomiast stawka akcyzy na wyroby nowatorskie będzie wynosiła 155,79 zł za każdy kilogram i 32,05 średniej ważonej detalicznej ceny sprzedaży tytoniu do palenia.

DEFINICJE

Papierosy elektroniczne - urządzenia jednorazowego albo wielokrotnego użytku służące do spożywania za pomocą ustnika pary powstającej z płynu do papierosów elektronicznych, wyposażone w szczególności w kartridże lub zbiorniki.

Płyn do papierosów elektronicznych - roztwór przeznaczony do wykorzystania w papierosach elektronicznych, zarówno z nikotyną, jak i bez nikotyny, w tym baza do tego roztworu zawierająca glikol lub glicerynę.

Wyroby nowatorskie - wyroby będące:

a) mieszaniną, w której składzie znajduje się tytoń lub susz tytoniowy,

b) mieszaniną, o której mowa w lit. a, oraz zawierające odrębnie płyn do papierosów elektronicznych

- inne niż wyroby tytoniowe (tj. papierosy, tytoń do palenia oraz cygara i cygaretki) lub susz tytoniowy, które dostarczają aerozol bez spalania mieszaniny.

W związku z upływem prawa do stosowania stawki zerowej dla płynu do e-papierosów i wyrobów nowatorskich, podmioty prowadzące działalność w zakresie obrotu tymi wyrobami będą musiały spełniać wiele określonych obowiązków. Od 1 lipca 2020 r. można dokonywać produkcji płynu do papierosów elektronicznych lub wyrobów nowatorskich:

● poza składem podatkowym, pod warunkiem że zastosujemy instytucję przedpłaty akcyzy, albo

● w składzie podatkowym w procedurze zawieszenia poboru akcyzy, pod warunkiem, że uzyskamy zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego.

1. Rejestracja do akcyzy (AKC-R)

Zgłoszenie rejestracyjne w zakresie podatku akcyzowego, z wykorzystaniem formularza AKC-R(7), będą musieli złożyć podatnicy produkujący, sprowadzający z krajów UE lub spoza UE płyn do papierosów elektronicznych lub wyrobów nowatorskich.

Rejestracji należy dokonać przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu akcyzą. Gdy podatnicy prowadzą stałą działalność w tym zakresie, powinni z wyprzedzeniem dopełnić formalności, aby mogli od 1 lipca 2020 r. nadal ją prowadzić.

2. Zgłoszenie do urzędowego sprawdzenia

Prowadzenie działalności w zakresie produkcji płynu do papierosów elektronicznych lub wyrobów nowatorskich w składzie podatkowym bądź poza składem podatkowym będzie podlegać urzędowemu sprawdzeniu od 1 lipca 2020 r.

Zasady dokonywania urzędowego sprawdzania reguluje rozporządzenie Ministra Finansów z 31 grudnia 2018 r. w sprawie urzędowego sprawdzenia (Dz.U. z 2019 r. poz. 2).

Kontrola musi być dokonana przed rozpoczęciem działalności. Sposób jej przeprowadzenia zależy od tego, czy działalność będzie miała miejsce w składzie podatkowym. Podatnicy, którzy chcą kontynuować działalność w zakresie produkcji płynu do e-papierosów lub wyrobów nowatorskich, po 1 lipca 2020 r., muszą pamiętać, aby wcześniej dopełnić obowiązków.

3. Złożenie zabezpieczenia akcyzowego

Podmioty prowadzące działalność w zakresie:

● produkcji płynu do papierosów elektronicznych lub wyrobów nowatorskich tylko w składzie podatkowym lub

● przemieszczania płynu do papierosów elektronicznych lub wyrobów nowatorskich w procedurze zawieszenia poboru akcyzy

- będą musiały złożyć zabezpieczenie akcyzowe.

Powinno ono pokrywać pełną wysokość takiego zobowiązania (zabezpieczenie generalne) lub po spełnieniu przez podmiot określonych ustawowo warunków może pokrywać tylko część powstałego lub mogącego powstać zobowiązania w akcyzie (zabezpieczenie ryczałtowe).

WAŻNE Wysokość kwoty zabezpieczenia akcyzowego ustala właściwy naczelnik urzędu skarbowego.

4. Uzyskanie zezwolenia akcyzowego na prowadzenie składu podatkowego

Do 30 czerwca 2020 r. płyn do papierosów elektronicznych i wyroby nowatorskie są:

● opodatkowane zerową stawką akcyzy,

● produkowane i magazynowane bez zastosowania składu podatkowego oraz procedury zawieszenia poboru akcyzy.

Nie ma w tym przypadku równie zastosowania instytucja przedpłaty akcyzy, ale istnieje obowiązek składania zerowych deklaracji podatkowych.

Podmioty, które po 30 czerwca 2020 r. zamierzają prowadzić działalność w zakresie produkcji lub magazynowania płynu do papierosów elektronicznych lub wyrobów nowatorskich w składzie podatkowym, przed 1 lipca 2020 r. mogą złożyć do właściwego naczelnika urzędu skarbowego wniosek o wydanie zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego (który stanowi jednocześnie zgłoszenie do przeprowadzenia urzędowego sprawdzenia) wraz ze wszystkimi wymaganymi dokumentami. Wzór wniosku o wydanie zezwolenia na prowadzenie składu podatkowego określa załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Finansów z 12 kwietnia 2019 r. w sprawie zezwoleń na wykonywanie działalności w zakresie podatku akcyzowego (Dz.U. z 2019 r. poz. 745).

WAŻNE

Zezwolenia wydane przed 30 czerwca 2020 r. przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego będą obowiązywały ze skutkiem od 1 lipca 2020 r.

Aby uzyskać zezwolenie na prowadzenie składu podatkowego, należy spełnić warunki określone w art. 48 ustawy akcyzowej.

5. Oznaczanie wyrobów znakami akcyzy

Akcyza na płyny do papierosów elektronicznych oraz na wyroby nowatorskie będzie obowiązywała od 1 lipca 2020 r. Wyroby te będą oznaczane znakami akcyzy. Zatem podatnicy będą mieli również obowiązek oznaczenia legalizacyjnymi znakami akcyzy posiadanego już płynu do papierosów elektronicznych oraz wyrobów nowatorskich wyprodukowanych:

● na terytorium kraju,

● nabywanych wewnątrzwspólnotowo lub

● importowanych,

gdy będą sprzedawane na terytorium kraju.

MF planuje przesunięcie terminu oznaczania znakami legalizacyjnymi z 30 czerwca na 31 października 2020 r.

KOMENTARZ: Wprowadzenie opodatkowania akcyzą płynu do e-papierosów i wyrobów nowatorskich to niewątpliwie dodatkowe obowiązki dla podmiotów, a także większe koszty prowadzenia działalności w tym zakresie. Niemniej jednak prawodawca poprzez wydłużenie o półtora roku okresu przejściowego, kiedy to obowiązywała stawka zerowa, dał wystarczająco dużo czasu, aby podatnicy zapoznali się i oswoili z nowymi przepisami, a tym samym z nowymi obowiązkami.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 99b ust. 4, art. 99c ust. 4 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 864; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2523art. 2 i 3 ustawy z 12 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym - Dz.U. z 2018 r. poz. 137; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2404

● art. 1 i 2 ustawy z 22 listopada 2018 r. zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o podatku akcyzowym - Dz.U. z 2018 r. poz. 2404

Podatek dochodowy od osób prawnych

1. Zmiany od 1 stycznia 2020 r.

- Sposób przekazania do organów podatkowych sprawozdań finansowych

Od 1 stycznia 2020 r. obowiązek tworzenia sprawozdań w formie ustrukturyzowanej objął organizacje niewpisane do rejestru przedsiębiorców KRS, a będące podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych.

Według przepisów obowiązujących do końca 2019 r. jednostka niewpisana do rejestru przedsiębiorców KRS (np. fundacja, stowarzyszenie, związek zawodowy) miała obowiązek sporządzenia sprawozdania finansowego w formie elektronicznej, ale w postaci nieustrukturyzowanej. Sprawozdania były sporządzone w formie dowolnego pliku, który można zapisać i odczytać za pomocą programu komputerowego, np. w postaci pliku tekstowego, pliku graficznego lub mieszanego. W takiej formie e-sprawozdania finansowe były składane do właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Od 1 stycznia 2020 r. sprawozdanie finansowe podatnika podatku dochodowego od osób prawnych niebędącego przedsiębiorcą należy:

● sporządzać w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej udostępnianej na podstawie art. 45 ust. 1g lub 1h ustawy o rachunkowości. Struktura udostępniona jest w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie Ministerstwa Finansów;

● składać do Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, a nie jak dotychczas do naczelnika urzędu skarbowego.

KOMENTARZ: Podatnicy CIT niewpisani do rejestru przedsiębiorców muszą zaopatrzyć się w podpisy elektroniczne (kwalifikowane lub zaufane) albo tzw. podpisy osobiste i odpowiednie oprogramowanie umożliwiające składanie e-sprawozdań finansowych.

W formie ustrukturyzowanej należy składać wszystkie części sprawozdania jednostki. Są to:

● bilans,

● rachunek zysków i strat,

● informacja uzupełniająca, na którą składa się: wprowadzenie do sprawozdania finansowego, informacja dodatkowa.

Przypominamy przy tym, że tylko organizacje, które prowadzą uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów, mogą nie sporządzać rocznego sprawozdania finan­sowego. Zasady uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów opisuje ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (art. 10a).

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 27 ust. 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

+ Zmiany w wyłączeniu z kosztów podatkowych usług niematerialnych nabywanych od podmiotów powiązanych

Artykuł 15e updop zawiera regulacje ograniczające możliwość zaliczania do kosztów podatkowych wydatków z tytułu nabywania usług oraz wartości niematerialnych od podmiotów powiązanych. Podatnicy mogą ujmować takie wydatki w kosztach wyłącznie do okreś­lonego w ustawie pułapu. Gdy wartość nabywanych od spółek powiązanych świadczeń niematerialnych przekracza 3 mln zł, to w kosztach podatkowych oprócz tych 3 mln zł może zostać ujęta jeszcze tylko nadwyżka do wysokości 5 EBITDA. Pozostała część wydatków może zostać rozliczona co najwyżej w kolejnych pięciu latach podatkowych - przy uwzględnieniu limitu. Opisane ograniczenie kosztowe nie ma zastosowania, jeżeli transakcje z podmiotem powiązanym są objęte tzw. uprzednim porozumieniem cenowym - tzw. porozumienie APA (art. 15e ust. 15 updop). Od 1 stycznia 2020 r. zawarcie porozumienia APA wyłącza obowiązek stosowania limitu kosztowego wynikającego z art. 15e tylko w roku podatkowym złożenia wniosku o wydanie decyzji APA. Przed zmianą - wyłączenie stosowania art. 15e - odnosiło się zarówno do roku wydania decyzji APA, jak i roku poprzedzającego ten rok.

KOMENTARZ: Od 2020 r. zawarte uprzednie porozumienie cenowe może obowiązywać od początku roku podatkowego, w którym wniosek o zawarcie takiego porozumienia został złożony. Tymczasem na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów decyzja w sprawie porozumienia nie mogła dotyczyć okresu sprzed dnia złożenia wniosku (liczyła się data decyzji). Zmianę można zatem uznać za korzystną, pozwala bowiem na wcześniejsze działanie decyzji APA.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 15e ust. 9 i 16 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

+/- Wyłączenie z kosztów podatkowych wydatków związanych ze wsparciem kredytobiorców

Od 1 stycznia 2020 r. do ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych wprowadzono dwa nowe wyłączenia z kosztów podatkowych. I tak do kosztów podatkowych nie można zaliczać:

1) wpłat na Fundusz Wsparcia Kredytobiorców,

2) kwot, o których mowa w art. 8a ust. 7 ustawy o wsparciu kredytobiorców.

Ad 1. Wyłączenie obejmuje swoim zakresem kwartalne wpłaty dokonywane przez kredytodawców na Fundusz Wsparcia Kredytobiorców. Przy czym przez kredytodawcę należy tu rozumieć bank krajowy, oddział instytucji kredytowej, oddział banku zagranicznego albo spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, które udzieliły kredytu mieszkaniowego.

Ad 2. Kredytodawcy (rozumiani jako profesjonalne podmioty, które udzieliły kredytu mieszkaniowego) nie zaliczą do kosztów wszystkich swoich wydatków, w przypadku gdy odrzucą wniosek kredytobiorcy o udzielenie wsparcia lub pożyczki na spłatę zadłużenia. Jeżeli Rada Funduszu Wsparcia Kredytobiorców podejmie uchwałę, że wniosek kredytobiorcy wbrew stanowisku banku spełniał warunki do objęcia go wsparciem, to kredytodawca nie zaliczy do kosztów podatkowych:

● kwoty, która odpowiada kwocie wsparcia za okres od dnia podjęcia przez kredytodawcę decyzji o odrzuceniu wniosku do dnia podjęcia przez Radę Funduszu uchwały,

● kwoty stanowiącej iloczyn kwoty udzielonej pożyczki na spłatę zadłużenia i stawki 8,33.

Kwoty te są przekazywane przez kredytodawcę kredytobiorcy i nie podlegają spłacie.

KOMENTARZ: Zmiany mają na celu zapewnienie neutralności podatkowej w zakresie wpłat wnoszonych na Fundusz Wsparcia Kredytobiorców. Ponadto z kosztów podatkowych zostały wyłączone dodatkowe wydatki kredytodawców na wsparcie kredytobiorców. Są to wydatki, do poniesienia których kredytodawca jest obowiązany, gdy bezzasadnie odmówi wsparcia kredytobiorcy. Tym samym to kredytodawca ponosi w pełni ryzyko związane z nieudzieleniem wsparcia osobom spełniającym określone przez ustawodawcę warunki.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 16 ust. 1 pkt 76 i 77 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

2. Zmiany od 1 lipca 2020 r.

+ Porozumienia w sprawie ustalania cen transferowych

Od 1 lipca 2020 r. wejdą w życie kolejne zmiany dotyczące podatników CIT. Nowością są przepisy dotyczące porozumienia w sprawie ustalania cen transferowych, zawierane na podstawie art. 20zb pkt 2 Ordynacji podatkowej. Od 1 lipca 2020 r. podatnicy o przychodach powyżej 50 mln euro (wykazanych w zeznaniu za zeszły rok) będą mogli wnioskować do Szefa KAS o zawarcie umowy o współdziałaniu. Zasady zawierania takich umów określono w nowo dodanym do ustawy Ordynacja podatkowa dziale IIB pt. "Współdziałanie". W ramach umowy o współdziałanie Szef KAS będzie mógł zawrzeć z podatnikiem porozumienie podatkowe w zakresie m.in:

● interpretacji podatkowej,

● ustalania cen transferowych,

● braku zasadności stosowania przepisów o klauzuli przeciwko unikaniu podwójnego opodatkowania,

● wysokości prognozowanego zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych na przyszły rok (nowo dodany art. 20zb Ordynacji podatkowej).

Zgodnie z przepisami, które będą obowiązywać od 1 lipca 2020 r, ograniczenia w zaliczeniu do kosztów podatkowych przewidziane w art. 15e updop nie będą obejmowały kosztów usług, opłat i należności objętych porozumieniem podatkowym w sprawie ustalania cen transferowych.

KOMENTARZ: Zmiana będzie korzystna dla podatników. Skorzystają na niej jednak tylko najwięksi podatnicy. Są to ci podatnicy, którzy są uprawnieni do zawierania nowo wprowadzonych porozumień o współdziałaniu z fiskusem.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 15e ust. 15 pkt 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

+ Porozumienia w sprawie wysokości prognozowanego na następny rok podatkowy zobowiązania podatkowego

Od 1 lipca 2020 r. zostaną wprowadzone zmiany w art. 25 updop. Mają one na celu dostosowanie przepisów o podatku dochodowym od osób prawnych do zawieranych na podstawie art. 20zb pkt 4 Ordynacji podatkowej porozumień w sprawie wysokości prognozowanego na następny rok podatkowy zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych. W dodanym ust. 6b do art. 25 updop wprowadzona zostanie nowa forma uproszczonych zaliczek na podatek dochodowy od osób prawnych. Z tej formy opłacania zaliczek można będzie korzystać tylko w przypadku zawarcia stosownego porozumienia przez Szefa KAS z podatnikiem, zgodnie z art. 20zb pkt 4 Ordynacji podatkowej.

Porozumienie to obejmuje wysokość prognozowanego na następny rok podatkowy zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób prawnych w celu ustalenia wysokości zaliczek miesięcznych w formie uproszczonej. Jest to zaliczka na podatek, która dopiero w wyniku złożenia deklaracji podatkowej po zakończeniu roku podatkowego będzie ewentualnie korygowana poprzez dokonanie zwrotu nadpłaty na rzecz podatnika lub dokonanie wpłaty podatku przez podatnika. Jak stwierdzono w uzasadnieniu do ustawy, nowa forma uproszczonej zaliczki ma być produktem dostosowanym do planów biznesowych podatnika.

KOMENTARZ: Zmiana będzie korzystna dla podatników. Potencjalnie jednak obejmie tylko niewielki krąg największych podatników, którzy mogą zawrzeć umowę o współdziałaniu z fiskusem. Tylko takie podmioty będą całkowicie transparentne wobec KAS, także w zakresie planów biznesowych i wynikających z nich prognoz podatkowych.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 25b ust. 6b, 7 i 7a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

Podatek dochodowy od osób fizycznych

+ Przedsiębiorstwo w spadku

Od 2020 r. uproszczono zasady rozliczania podatku w przedsiębiorstwach stanowiących w całości mienie przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG i jego małżonka, który nie był przedsiębiorcą. W przypadku śmierci małżonka, który nie był przedsiębiorcą, mał­żeństwo ustaje, a udział, jaki ten małżonek posiadał w składnikach przedsiębiorstwa, wchodzi do spadku po nim. Mimo że firma może nadal funkcjonować, to mogą pojawiać się trudności dotyczące dysponowania poszczególnymi przedmiotami należącymi do spadku. W związku z tym od 1 stycznia 2020 r. do ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstwa wprowadzono instytucję przedstawiciela tymczasowego. Ma on zapewnić tymczasowy zarząd udziałem w przedsiębiorstwie. Tymczasowy przedstawiciel nie ma jednak uprawnień do wykonywania działalności gospodarczej ani związanych z tym obowiązków. W związku z tym zdecydowano się na dodanie do art. 8 updof odrębnych regulacji dotyczących rozliczania podatku w takich przypadkach. Z dodanego ust. 10 wynika, że w okresie prowadzenia przedsiębiorstwa, w skład którego wchodzi udział zmarłego małżonka podatnika zarządzany przez tymczasowego przedstawiciela, całość dochodu z tytułu prowadzenia tego przedsiębiorstwa podlega opodatkowaniu wyłącznie przez żyjącego współmałżonka, z pominięciem praw do udziału w zysku nabywców udziału zmarłego małżonka. W tym przypadku dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym przyjmuje się, że żyjący współmałżonek jest właścicielem całego przedsiębiorstwa, w tym również udziału zmarłego małżonka oraz innych nabytych w tym okresie składników majątku przedsiębiorstwa, w szczególności w zakresie rozliczania kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, zwolnień i ulg podatkowych oraz obniżenia dochodu, podstawy opodatkowania lub podatku.

W związku ze zmianą od 1 stycznia 2020 r. brzmienia art. 1 ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstwa, w art. 5a updof zawierającym definicje ustawowe, doprecyzowano, że przez zmarłego przedsiębiorcę należy rozumieć zmarłego przedsiębiorcę, o którym mowa w art. 1 pkt 1 tej ustawy, czyli przedsiębiorcę, który we własnym imieniu wykonywał działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

KOMENTARZ: Określenie w przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych w odrębny sposób zasad opodatkowania całości dochodu po stronie żyjącego małżonka (przedsiębiorcy jednoosobowego) ma ułatwić rozliczenia podatkowe w przypadkach, gdy prawa z udziału w takim przedsiębiorstwie należące do zmarłego małżonka tego przedsiębiorcy są wykonywane przez przedstawiciela tymczasowego.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 5a pkt 45, art. 8 ust. 9 i 10 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

+ Rozszerzenie zakresu zwolnienia dla marynarzy

Z PIT zwolniono dochody marynarzy, którzy są obywatelami państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, uzyskane z tytułu pracy na statkach morskich podnoszących banderę państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gos­podarczego używanych do przewozu ładunku lub pasażerów w żegludze międzynarodowej, jeżeli była ona w danym roku podatkowym wykonywana łącznie przez okres co najmniej 183 dni, z wyjątkiem pracy wykonywanej na:

1) holownikach, na których mniej niż 50 czasu pracy faktycznie wykonywanej przez holownik w ciągu roku stanowił przewóz ładunku lub pasażerów drogą morską,

2) pogłębiarkach, na których mniej niż 50 czasu pracy faktycznie wykonywanej przez pogłębiarkę w ciągu roku stanowił przewóz wydobytego materiału drogą morską.

Warunkiem skorzystania z omawianego zwolnienia jest złożenie do urzędu skarbowego nie później niż w terminie złożenia zeznania rocznego:

1) w przypadku pracy na statku podnoszącym polską banderę - zaświadczenia, o którym mowa w art. 85 ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu,

2) w przypadku pracy na statku podnoszącym inną niż polska banderę - zaświadczenia armatora lub agencji zatrudnienia, o której mowa w art. 18 ust. 2 ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu, zawierającego:

a) imię i nazwisko marynarza, jego miejsce zamieszkania i numer PESEL, a w przypadku jego braku - numer dokumentu potwierdzającego tożsamość;

b) informację o liczbie dni przepracowanych w roku na statku przez marynarza, którego dotyczy zaświadczenie, z podaniem okresów zatrudnienia, nazwy i bandery statku (co należy wliczać do tego okresu wskazuje wprost ust. 35b dodany od 1 stycznia 2020 r. do art. 21 updof). Okresy te są ustalane na podstawie dokumentów przedłożonych przez marynarza;

c) informacje o kwocie przychodu marynarza z tytułu pracy u armatora;

d) informacje dotyczące armatora obejmujące:

- imię i nazwisko lub nazwę,

- adres zamieszkania albo adres siedziby,

- numer identyfikacji podatkowej lub zagraniczny numer identyfikacyjny podatnika,

- formę prawną.

W związku z ww. zwolnieniem do przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dodano również definicję marynarza, żeglugi międzynarodowej oraz armatora. Marynarzem jest marynarz w rozumieniu ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu - Dz.U. z 2019 r. poz. 1018 (art. 5a pkt 47 updof). Zaś żegluga międzynarodowa oznacza żeglugę między:

a) portami polskimi a portami zagranicznymi, w tym także między portami polskimi, pod warunkiem, że żegluga między portami polskimi jest częścią podróży morskiej do portu zagranicznego,

b) portami polskimi a miejscami przeznaczenia położonymi poza granicą polskiego morza terytorialnego,

c) portami zagranicznymi,

d) miejscami przeznaczenia położonymi poza granicą polskiego morza terytorialnego,

e) portami zagranicznymi a miejscami przeznaczenia położonymi poza granicą polskiego morza terytorialnego (art. 5a pkt 48 updof).

Przez armatora rozumie się armatora, o którym mowa w art. II ust. 1 lit. j Konwencji o pracy na morzu, przyjętej przez Konferencję Ogólną Międzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie 23 lutego 2006 r. (art. 21 ust. 35d updof).

KOMENTARZ: Dotychczas zwolnione z PIT były dochody marynarzy uzyskane z tytułu pracy na statkach morskich tylko o polskiej przynależności. Obecnie zwolnienie to obejmuje dochody uzyskane z tytułu pracy na statkach morskich podnoszących banderę państwa członkowskiego Unii Europejskiej (czyli m.in. polską) lub państwa należącego do Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Dzięki wprowadzonej zmianie większa liczba marynarzy będzie mogła skorzystać ze zwolnienia z PIT. Mimo że polscy marynarze większą część roku przebywają poza granicami kraju i poza granicami kraju osiągają swoje przychody, to posiadają na terytorium Polski centrum interesów osobistych - w kraju pozostawiają bowiem swoje rodziny. Z tego powodu na podstawie art. 3 ust. 1a pkt 1 updof są uznawani za osoby mające miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a więc zobowiązane do rozliczenia w kraju zarobionych pieniędzy. Za korzystną należy również uznać zmianę minimalnego okresu pracy na statkach morskich, warunkującego prawo do nabycia omawianego zwolnienia poprzez zastąpienie terminu "okres przekraczający 183 dni" sformułowaniem "co najmniej 183 dni". Po zmianach zwolnienie to przysługuje zatem marynarzom pod warunkiem przepracowania na morzu przynajmniej połowy roku kalendarzowego, czyli "co najmniej 183 dni".

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 5a pkt 47 i 48, art. 21 ust. 1 pkt 23c i ust. 35, 35b-35d ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

+ Zwolnienie dla otrzymanych przez podatnika usług społecznych

Zwolniona z PIT jest wartość nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych usług społecznych, które zostaną udzielone podatnikowi na podstawie programu usług społecznych, o którym mowa w ustawie z 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1818).

KOMENTARZ: Wprowadzone zwolnienie jest związane z wejściem w życie od 1 stycznia 2020 r. ustawy z 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych. Przez usługi społeczne realizowane przez te centra rozumie się m.in. działania z zakresu:

1) polityki prorodzinnej,

2) wspierania rodziny,

3) pomocy społecznej,

4) promocji i ochrony zdrowia (art. 2 ust. 1 ww. ustawy).

Podatnik, który otrzyma tego rodzaju usługi nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, nie zapłaci z tego tytułu PIT.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 21 ust. 1 pkt 118a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

+ Zwolnienie dla dochodów osiąganych przez kredytobiorców

Zwolnione z PIT są dochody kredytobiorców z tytułu:

a) umorzonych należności otrzymanych na podstawie ustawy z 9 października 2015 r. o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej (Dz.U. z 2019 r. poz. 2138),

b) niepodlegających zwrotowi kwot pokrywanych ze środków kredytodawcy za okres dodatkowej weryfikacji, o których mowa w art. 8a ust. 7 ww. ustawy.

KOMENTARZ: Wprowadzone zwolnienie ma na celu uniknięcie sytuacji, w której podatnik, któremu z uwagi na trudną sytuację finansową udzielono wsparcia na spłatę kredytu mieszkaniowego, a następnie kwotę tego wsparcia umorzono, miałby zapłacić od umorzonej należności podatek. Zmianę tę należy ocenić pozytywnie. Wśród osób, którym może być udzielone wsparcie na spłatę zaciągniętego kredytu mieszkaniowego, znajdują się m.in. osoby:

● posiadające status bezrobotnego lub

● ponoszące miesięczne koszty obsługi takiego kredytu w wysokości przekraczającej 60 dochodów osiąganych miesięcznie przez gospodarstwo domowe (art. 3 ust. 1 ustawy o wsparciu kredytobiorców, którzy zaciągnęli kredyt mieszkaniowy i znajdują się w trudnej sytuacji finansowej).

Są to osoby znajdujące się w bardzo trudnej sytuacji życiowej. Umorzenie takim osobom udzielonego wcześniej wsparcia jest sytuacją wyjątkową i nie powinno wiązać się z koniecznością zapłaty z tego tytułu PIT.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 21 ust. 1 pkt 143 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

+ Pracownicze koszty uzyskania przychodów

Od 1 stycznia 2020 r. zwiększeniu uległa miesięczna oraz roczna kwota pracowniczych kosztów uzyskania przychodów.

W wyniku wprowadzonych zmian miesięczne pracownicze koszty uzyskania przychodów wynoszą:

● 250 zł - w przypadku gdy pracodawca wypłaca wynagrodzenie pracownikowi, który uzyskuje przychody z tytułu jednego stosunku pracy albo

● 300 zł - w przypadku gdy pracodawca wypłaca wynagrodzenie pracownikowi, którego miejsce stałego lub czasowego zamieszkania jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy, a pracownik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę.

W 2020 r. kwota rocznych pracowniczych kosztów uzyskania przychodów wynosi dla osoby zatrudnionej:

● na jedną umowę o pracę - 3000 zł,

● na więcej niż jedną umowę (w jednym lub w więcej niż jednym zakładzie pracy) - 4500 zł,

● w jednym zakładzie pracy położonym w innej miejscowości niż miejsce czasowego lub stałego zamieszkania, nieotrzymującej dodatku za rozłąkę - 3600 zł,

● w kilku zakładach pracy położonych w innej miejscowości niż miejsce czasowego lub stałego zamieszkania, nieotrzymującej dodatku za rozłąkę - 5400 zł.

Należy podkreślić, że w praktyce pracodawcy stosują miesięczne koszty pracownicze w ww. wysokości już od 1 października 2019 r. Do pobierania ich w tej wysokości zobowiązywały pracodawców przepisy przejściowe regulujące zasady pobierania zaliczek w okresie od 1 października do 31 grudnia 2019 r. (art. 3 ust. 1 ustawy z 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1835). Zmiana wysokości miesięcznych kosztów pracowniczych w trakcie 2019 r. spowodowała konieczność określenia na nowo rocznych kosztów do rozliczenia przy obliczaniu podatku za 2019 r. Koszty te:

1) wynoszą nie więcej niż 1751 zł 25 gr - dla osoby zatrudnionej na jedną umowę o pracę,

2) nie mogą przekroczyć łącznie 2626 zł 54 gr - dla osoby zatrudnionej na więcej niż jedną umowę (w jednym lub w więcej niż jednym zakładzie pracy),

3) wynoszą łącznie nie więcej niż 2151 zł 54 gr - dla osoby zatrudnionej w jednym zakładzie pracy położonym w innej miejscowości niż miejsce czasowego lub stałego zamieszkania, nieotrzymującej dodatku za rozłąkę,

4) nie mogą przekroczyć łącznie 3226 zł 92 gr - dla osoby zatrudnionej w kilku zakładach pracy położonych w innej miejscowości niż miejsce czasowego lub stałego zamieszkania, nieotrzymującej dodatku za rozłąkę (art. 3 ust. 2 ustawy z 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1835).

KOMENTARZ: Zmianę należy ocenić pozytywnie. Pracownicze koszty uzyskania przychodów nie były podwyższane od lat. Dzięki ich podniesieniu pracownicy otrzymują wyższą kwotę netto za wykonywaną pracę.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 22 ust. 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387;

ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

+ Niższy PIT, skala podatkowa oraz kwota zmniejszająca podatek

Od 1 października 2019 r. obniżono stawkę PIT z 18 do 17. W konsekwencji tej zmiany określono na 2020 r. nową skalę podatkową.

Skala podatkowa obowiązująca w 2020 r.

Podstawa obliczenia podatku w złotych		Podatek wynosi
Ponad	Do
	85 528 zł	17	minus kwota zmniejszająca podatek
85 528 zł		14 539 zł 76 gr + 32 nadwyżki ponad 85 528 zł

Wraz z obniżeniem stawki PIT i wprowadzeniem nowej skali podatkowej w 2020 r. na nowo określono również wysokość miesięcznej oraz rocznej kwoty zmniejszającej podatek. W 2020 r. miesięczna kwota zmniejszająca podatek wynosi 43,76 zł. Z kolei kwota zmniejszająca podatek, którą podatnicy będą mogli odliczyć w zeznaniu rocznym za 2020 r., wynosi:

1) 1360 zł - dla podstawy obliczenia podatku nieprzekraczającej kwoty 8000 zł,

2) 1360 zł pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru:

834 zł 88 gr × (podstawa obliczenia podatku - 8000 zł) ÷ 5000 zł

- dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 8000 zł i nieprzekraczającej kwoty 13 000 zł,

3) 525 zł 12 gr - dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 13 000 zł i nieprzekraczającej kwoty 85 528 zł,

4) 525 zł 12 gr pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru:

525 zł 12 gr × (podstawa obliczenia podatku - 85 528 zł) ÷ 41 472 zł

- dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 85 528 zł i nieprzekraczającej kwoty 127 000 zł.

Należy podkreślić, że w praktyce pracodawcy pobierają zaliczkę na PIT według stawki obniżonej do 17 oraz miesięczną kwotę zmniejszającą podatek w wysokości 43,76 zł już od 1 października 2019 r. Do pobierania zaliczki według tej stawki oraz miesięcznej kwoty zmniejszającej podatek w tej wysokości zobowiązywały pracodawców przepisy przejściowe regulujące zasady pobierania zaliczek w okresie od 1 października do 31 grudnia 2019 r. (art. 6 ustawy z 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1835). W rozliczeniu za 2019 r. wysokość rocznej kwoty zmniejszającej podatek wynosi:

1) 1420 zł - dla podstawy obliczenia podatku nieprzekraczającej kwoty 8000 zł,

2) 1420 zł pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru:

871 zł 70 gr × (podstawa obliczenia podatku - 8000 zł) ÷ 5000 zł

- dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 8000 zł i nieprzekraczającej kwoty 13 000 zł,

3) 548 zł 30 gr - dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 13 000 zł i nieprzekraczającej kwoty 85 528 zł;

4) 548 zł 30 gr pomniejszone o kwotę obliczoną według wzoru:

548 zł 30 gr × (podstawa obliczenia podatku - 85 528 zł) ÷ 41 472 zł

- dla podstawy obliczenia podatku wyższej od 85 528 zł i nieprzekraczającej kwoty 127 000 zł.

KOMENTARZ: Zmianę należy ocenić pozytywnie. Dzięki obniżeniu stawki podatku z 18 do 17% pracownicy otrzymują wyższą kwotę netto za wykonywaną pracę.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 27 ust. 1-1b ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

+ Zaliczki pobierane przez zakład pracy

1. Przekroczenie przez dochody pracownika pierwszego progu podatkowego

Zmiana dotyczy wysokości zaliczki pobieranej w miesiącu, w którym dochód pracownika od początku roku podatkowego w danym zakładzie pracy przekroczył kwotę stanowiącą górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, czyli 85 528 zł. Na skutek wprowadzonych zmian:

● za miesiąc, w którym dochód pracownika uzyskany od początku roku przekroczy kwotę 85 528 zł, pracodawca pobierze zaliczkę w wysokości 17 od tej części dochodu uzyskanego w tym miesiącu, która nie przekroczyła tej kwoty, i 32 od nadwyżki ponad tę kwotę,

● za kolejne miesiące pracodawca pobierze zaliczkę w wysokości 32 dochodu uzyskanego w danym miesiącu.

Dotychczas, w przypadku gdy dochód pracownika przekraczał w danym miesiącu górną granicę pierwszego progu podatkowego, tj. 85 528 zł, pracodawca za ten miesiąc pobierał od całego wynagrodzenia zaliczkę według niższej stawki PIT. Dopiero od wynagrodzenia za kolejny miesiąc musiał pobrać zaliczkę według stawki 32.

Pracodawcy powinni pamiętać, że nowe zasady pobierania zaliczek od wynagrodzeń mają zastosowanie do dochodów uzyskanych od 1 stycznia 2020 r. To oznacza, że należy je stosować również do dochodów uzyskanych od tego dnia, które są należne za grudzień 2019 r. lub jeszcze wcześniejsze miesiące.

2. Rozliczenie pracownika wspólnie z małżonkiem lub jako samotny rodzic z dzieckiem

Pracodawca, któremu pracownik złoży w 2020 r. oświadczenie, że:

● zamierza opodatkować swoje dochody łącznie z małżonkiem lub jako samotny rodzic z dzieckiem i

● dochody tego pracownika nie przekroczą górnej granicy pierwszego przedziału skali, zaś małżonek lub dziecko nie uzyskają żadnych dochodów, z wyjątkiem renty rodzinnej

- musi pobierać zaliczki za wszystkie miesiące 2020 r. według stawki 17.

Zaliczki według stawki 17 pracodawca musi pobierać przez cały 2020 r. również wtedy, gdy:

● pracownik złoży mu oświadczenie, że zamierza opodatkować swoje dochody łącznie z małżonkiem lub jako samotny rodzic z dzieckiem i

● jego dochody przekroczą górną granicę pierwszego przedziału skali, ale małżonek lub dziecko nie uzyskują żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej lub dochody małżonka mieszczą się w niższym przedziale skali.

3. Oświadczenie pracownika o przekroczeniu pierwszego progu podatkowego

W wyniku wprowadzonych zmian pracodawca, który otrzyma od pracownika oświadczenie, że jego dochód w danym roku podatkowym przekroczy górny próg pierwszego przedziału skali podatkowej, czyli 85 528 zł, ma obowiązek pobrać zaliczkę na PIT bez pomniejszania jej o miesięczną kwotę zmniejszającą podatek już od miesiąca, w którym otrzymał takie oświadczenie. Może to zrobić od następnego miesiąca tylko w przypadku, gdy w miesiącu, w którym otrzymał oświadczenie, nie miał możliwości pobrania zaliczki bez takiego pomniejszenia. Do końca 2019 r. pracodawcy, którzy otrzymali ww. oświadczenie, mieli obowiązek pobrać zaliczkę bez pomniejszania jej o miesięczną kwotę zmniejszającą podatek począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym pracownik złożył oświadczenie.

KOMENTARZ: Zmiany omówione w pkt 1 i 3 mają na celu wyeliminowanie sytuacji, w których w zeznaniu rocznym pracownika występuje niedopłata podatku dochodowego z powodu zbyt późnego pobrania przez pracodawcę zaliczki według stawki 32% oraz pomniejszania zaliczki o miesięczną kwotę zmniejszającą podatek. Zmiany omówione w pkt 2 są konsekwencją obniżenia stawki PIT w pierwszym progu podatkowym.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 32 ust. 1, 1a i 1e ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

● art. 7 ust. 2 ustawy z 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1835

+ Zwrot dla podatników prowadzących działalność badawczo-rozwojową

Dla nowo powstałych przedsiębiorstw (start-upów) prowadzących działalność badawczo-rozwojową, które nie wykazują dochodów albo wykazują niskie dochody, funkcjonuje - alternatywne do rozliczania ulgi na działalność B+R w okresie sześcioletnim - rozwiązanie polegające na przyznawaniu im zwrotu gotówkowego dla poniesionych wydatków kwalifikowanych. Od 2020 r. podatnicy, którzy skorzystają z tego rozwiązania i są opodatkowani według skali podatkowej, wykazują w zeznaniu składanym za dany rok podatkowy iloczyn stawki 17, a nie jak dotychczas 18, oraz nieodliczonej kwoty poniesionych wydatków (art. 26ea ust. 1 i 2 updof).

KOMENTARZ: Wprowadzona zmiana jest związana z obniżeniem stawki PIT z 18 do 17.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 26ea ust. 1 pkt 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

PIT i CIT - zmiany wspólne dla obu ustaw

1. Zmiany od 1 stycznia 2020 r.

+ Limit dla małego podatnika

W 2020 r. zwiększył się limit sprzedaży, od którego zależy możliwość korzystania przez podatników ze statusu małego podatnika. W 2020 r. status ten mają podatnicy, u których wartość sprzedaży w 2019 r. nie przekroczyła równowartości 2 000 000 euro, tj. kwoty 8 747 000 zł. W 2019 r. limit sprzedaży dla małych podatników wynosił równowartość 1 200 000 euro, czyli 5 135 000 zł.

KOMENTARZ: Wprowadzoną zmianę należy ocenić pozytywnie. Dzięki podwyższeniu limitu z równowartości 1 200 000 euro do 2 000 000 euro większa liczba podatników może korzystać ze statusu małego podatnika. Mają do tego prawo podatnicy, u których sprzedaż za 2019 r. przekroczyła kwotę 5 135 000 zł, ale nie przekroczyła kwoty 8 747 000 zł. Podatnicy korzystający ze statusu małego podatnika są uprawnieni do:

● dokonywania jednorazowej amortyzacji w ramach limitu równowartości 50 000 euro, w 2020 r. limit ten wynosi 219 000 zł (zarówno podatnicy PIT, jak i CIT),

● korzystania z obniżonej stawki podatku w wysokości 9 (tylko podatnicy CIT, przy czym muszą spełnić także dodatkowe warunki określone ustawą o CIT).

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 5a pkt 20 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387;

ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

● art. 4a pkt 10 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 865;

ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

- Płatności powyżej 15 000 zł

1. Nowe ograniczenia w zaliczaniu do kosztów transakcji powyżej 15 000 zł

Zmiana polega na wprowadzeniu do przepisów ustawy o PIT i ustawy o CIT kolejnych ograniczeń w zaliczaniu do kosztów uzyskania przychodów transakcji gotówkowych. Podatnicy nie mogą zaliczać do kosztów transakcji zawartej z innym przedsiębiorcą o wartości wyższej od 15 000 zł (brutto), jeżeli zapłata za tę transakcję zostanie dokonana:

● przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu na tzw. białej liście podatników VAT - dotyczy to zapłaty za dostawę towarów lub świadczenie usług potwierdzonych fakturą, dokonanych przez dostawcę towarów lub usługodawcę zarejestrowanego na potrzeby VAT jako podatnik VAT czynny lub

● z pominięciem zastosowania mechanizmu podzielonej płatności, pomimo zawarcia przez sprzedawcę na fakturze określenia "mechanizm podzielonej płatności" - zgodnie z art. 106e ust. 1 pkt 18a ustawy o VAT.

W związku z wprowadzeniem omawianych zmian, wątpliwości podatników budzi rozliczanie transakcji płaconych kartami płatniczymi. W wyjaśnieniach dotyczących białej listy i mechanizmu podzielonej płatności opublikowanych na stronie internetowej przez MF, Ministerstwo tłumaczy, że jeśli chodzi o białą listę podatników VAT, to płatności kartami nie są uznawane za "płatności dokonane przelewem", tzn. nie są objęte przepisami dotyczącymi wykazu podatników VAT. Ponieważ zdaniem MF nie jest to przelew, lecz zlecenie płatnicze, czyli oświadczenie płatnika lub odbiorcy skierowane do jego dostawcy, które zawiera polecenie wykonania transakcji płatniczej, to zapłacenie przez podatnika kartą nie może skutkować poniesieniem przez niego negatywnych konsekwencji podatkowych w postaci utraty kosztów uzyskania przychodu. Zatem podatnik, który zapłaci kartą - zdaniem MF - może zaliczyć uregulowany w ten sposób wydatek do kosztów. Odmiennie sprawa przedstawia się, jeżeli chodzi o płatności kartą na potrzeby MPP. Zdaniem MF, za zakupy towarów objętych mechanizmem podzielonej płatności, opiewające na ponad 15 000 zł brutto, nie można płacić kartą płatniczą. W tym przypadku przedsiębiorca, aby zaliczyć taką transakcję do kosztów, musi zapłacić przelewem. Zapłata kartą nie jest, zdaniem MF, wykonaniem obowiązku zapłaty z zastosowaniem MPP.

Podatnicy, którzy zaliczą do kosztów uzyskania przychodów wydatek opłacony na inny rachunek bankowy kontrahenta niż ten widniejący w białej liście podatników VAT albo opłacony z pominięciem zastosowania MPP, w miesiącu dokonania takiej płatności mają obowiązek:

● zmniejszyć koszty uzyskania przychodów albo

● w przypadku braku możliwości zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów - zwiększyć przychody.

Podatnicy mogą uniknąć konieczności wyłączenia z kosztów płatności dokonanej na inny rachunek niż widniejący w białej liście podatników VAT, jeżeli złożą zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu o tym, że dokonali płatności na ten inny rachunek.

Nowe regulacje mają zastosowanie do zapłaty należności w roku podatkowym rozpoczynającym się po 31 grudnia 2019 r., przy czym nie stosuje się ich do płatności dotyczących kosztów zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów przed 1 stycznia 2020 r. To oznacza, że do zapłaty należności o wartości wyższej niż 15 000 zł dokonanej w 2020 r., którą to należność podatnik rozpoznał jako koszt podatkowy do końca 2019 r., nie mają zastosowania omawiane wyłączenia.

2. Ustalanie przychodu z tytułu zapłaty za transakcję powyżej 15 000 zł na inny rachunek niż wskazany w białej liście podatników VAT

Wyłączenie z kosztów transakcji powyżej 15 000 zł dokonanych na inny rachunek niż widniejący w białej liście podatników VAT albo z pominięciem zastosowania mechanizmu podzielonej płatności to nie jedyna zmiana dotycząca rozliczania tego rodzaju transakcji. Od początku 2020 r. sankcje za brak dokonania tego rodzaju płatności na rachunek wskazany na białej liście podatników VAT zostały również wprowadzone dla podatnika, który na podstawie umowy zawartej z dostawcą towarów lub usługodawcą zarejestrowanym na potrzeby jako podatnik VAT czynny albo nabywcą towarów lub usługobiorcą jest obowiązany do pobrania należności od nabywcy towarów lub usługobiorcy za dostawę towarów lub świadczenie usług, potwierdzone fakturą i przekazania jej w całości albo części dostawcy towarów lub usługodawcy. Jeżeli taki podatnik dokona zapłaty należności powyżej 15 000 zł przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu na białej liście podatników VAT, to będzie u niego ustalany z tego tytułu przychód w dniu zlecenia przelewu. Przychód ten będzie się ustalało w takiej wysokości, w jakiej płatność została dokonana na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu na białej liście podatników VAT. Jedyną szansą na uniknięcie ustalenia przychodu w takim przypadku jest złożenie zawiadomienia do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury, w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu, o tym, że dokonało się płatności na inny rachunek niż widniejący na białej liście podatników VAT.

KOMENTARZ: Zmianę należy ocenić negatywnie. Z punktu widzenia podatników to kolejne obowiązki dotyczące rozliczania transakcji powyżej 15 000 zł. Aby uniknąć konieczności wyłączenia ich z kosztów, podatnicy muszą każdorazowo, dokonując płatności za tego rodzaju transakcje, weryfikować rachunek kontrahenta. Jeżeli zapłaty za nabyte towary lub usługi dokonują pracownicy podatnika, to należy opracować procedury weryfikacji rachunków bankowych kontrahentów. W procedurach tych należy nałożyć na pracowników zlecających przelewy obowiązek każdorazowej weryfikacji rachunku bankowego kontrahenta oraz poinformowania przełożonego o dokonaniu płatności na rachunek bankowy kontrahenta inny niż wskazany w wykazie. Wprowadzenie tego drugiego obowiązku pozwoli podatnikowi uniknąć konieczności wyłączenia z kosztów dokonanej płatności, ­jeżeli złoży zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego właściwego dla wystawcy faktury, w terminie trzech dni od dnia zlecenia przelewu, o tym, że dokonał płatności na inny rachunek niż widniejący w wykazie.

Na baczności powinni się również mieć podatnicy pośredniczący w tego rodzaju transakcjach. W przypadku gdy nie dokonają zapłaty na rachunek widniejący na białej liście podatników VAT, po ich stronie powstanie z tego tytułu przychód do opodatkowania.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 14 ust. 2h i 2i, art. 22p ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

● art. 12 ust. 4i i 4j, art. 15d ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

● art. 10 ustawy z 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1018; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1520

+/- Dostosowanie przepisów ustawy o PIT i CIT do zmian w nazewnictwie powoływanych przez nie ustaw

Od 1 stycznia 2020 r. w ustawach o PIT i CIT zostały wprowadzone zmiany, które polegają na dostosowaniu przepisów ustawy o PIT i ustawy o CIT do zmiany tytułu ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Od 1 stycznia 2020 r. ustawa ta funkcjonuje bowiem w obrocie prawnym jako ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw. Należało to uwzględnić w przepisach ustaw o podatkach dochodowych odwołujących się do tej ustawy.

KOMENTARZ: Zmiana ma charakter porządkujący.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 2 ust. 1 pkt 8 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

● art. 2 ust. 1 pkt 6 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

+/- Ulga na złe długi

Od 1 stycznia 2020 r. wierzyciele pomniejszają podstawę opodatkowania o kwotę wierzytelności w przypadku, w którym wierzytelność nie zostanie uregulowana lub zbyta w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub fakturze (rachunku). Z kolei dłużnicy mają obowiązek doliczenia do podstawy opodatkowania kwoty nieuregulowanego zobowiązania. Ulga na złe długi ma zastosowanie również do wpłacanych w ciągu roku zaliczek. Wierzyciel przy wyliczaniu podstawy obliczenia zaliczki na podatek dochodowy ma możliwość uwzględniania wartości nieregulowanych w terminie należności (zmniejsza o nie wysokość swego dochodu). Dłużnik ma obowiązek uwzględniać te wartości.

Celem tego rozwiązania jest motywowanie dłużników do zapłaty należności. Tak zwana ulga na złe długi została wprowadzona zarówno w podatku dochodowym od osób prawnych, jak i fizycznych i w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

Prawo do ulgi przysługuje pod warunkiem że:

1) wierzyciel i dłużnik podlegają w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu,

2) wobec dłużnika nie jest prowadzone postępowanie restrukturyzacyjne lub likwidacyjne,

3) faktura dokumentująca wierzytelność została wystawiona w czasie przewidzianym w ustawie (zob. niżej).

Opisane warunki muszą być przy tym spełnione łącznie, aby można było skorzystać z ulgi.

Za dodatkowy warunek należy także uznać brak powiązań kapitałowych między dłużnikiem a wierzycielem. Podmioty powiązane nie mogą korzystać z ulgi (w zakresie wzajemnych transakcji).

Ulgę na złe długi można stosować do transakcji handlowych, których termin zapłaty upływa po 31 grudnia 2019 r. Przy tym, w przypadku podatników CIT, których rok podatkowy jest inny niż rok kalendarzowy i rozpocznie się przed 1 stycznia 2020 r., przepisy o uldze mają zastosowanie począwszy od roku podatkowego rozpoczynającego się po 31 grudnia 2019 r., w odniesieniu do transakcji handlowych, w przypadku których termin zapłaty upływa po 31 grudnia 2019 r.

Ulga na złe długi w zaliczce. Dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki może być zmniejszany przez wierzyciela w okresie rozliczeniowym, w którym ulga została zastosowana, czyli w okresie, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu płatności określonego na fakturze. W przypadku gdy kwota wierzytelności przekracza wartość dochodu osiągniętego w danym okresie rozliczeniowym, wówczas różnica może zostać odliczona przez wierzyciela w kolejnych zaliczkach na podatek dochodowy, o ile wierzytelność nie zostanie uregulowana lub zbyta.

Podsumowując, w trakcie wyliczania podstawy obliczenia zaliczki na podatek dochodowy za dany okres rozliczeniowy wierzyciel zyska możliwość zmniejszenia swojego dochodu o wartość nieopłaconych wierzytelności, a dłużnik będzie zobowiązany zwiększać swoje dochody o wartości nieregulowanych w terminie zobowiązań.

Ulga na złe długi w zeznaniu rocznym. Zmniejszenia lub zwiększenia podstawy opodatkowania z tytułu ulgi na złe długi podatnicy mogą także (a dłużnicy mają obowiązek) dokonać w zeznaniu rocznym składanym za rok poprzedni, w którym wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w terminie 90 dni, licząc od terminu upływu płatności wskazanego na fakturze (rachunku) lub umowie. Zastosowanie ulgi polega wówczas na zwiększeniu podstawy opodatkowania lub jej zmniejszeniu o wartość nieuregulowanej/niezbytej wierzytelności. Ulga na złe długi ma zastosowanie tylko wtedy, jeżeli od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura (rachunek) lub została zawarta umowa, nie upłynęły 2 lata. Przy tym w przypadku gdy rok kalendarzowy wystawienia faktury jest inny niż rok zawarcia umowy, nie mogą upłynąć 2 lata, licząc od końca roku kalendarzowego późniejszej z tych czynności.

KOMENTARZ: Nieterminowe regulowanie należności przez kontrahentów to częste zjawisko w transakcjach gospodarczych. Do tej pory wierzyciel z tego tytułu w łatwy sposób mógł odzyskać zapłacony VAT. Nie było to jednak możliwe w przypadku podatku dochodowego. Ulga na złe długi wprowadzona z początkiem 2020 r. w podatkach dochodowych poprawia sytuację wierzycieli i jednocześnie nakłania dłużników do szybszej spłaty ich zobowiązań (stąd ta zmiana nie jest korzystna, co do zasady, dla dłużników). Wierzyciel rozlicza złe długi podobnie jak stratę podatkową. Jednak w przypadku ulgi na złe długi okres rozliczeniowy wynosi 3 lata (ulgę można rozliczyć w trzech kolejno następujących latach podatkowych) i nie jest objęty limitem kwotowym lub procentowym - jaki występuje w przypadku rozliczania strat podatkowych.

Dłużnicy mają obowiązek zwiększenia podstawy opodatkowania lub zmniejszenia poniesionej straty o wartość niezapłaconych w terminie zobowiązań zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów. Jeżeli wartość niezapłaconych w terminie zobowiązań jest wyższa od kwoty straty, to nadwyżka spowoduje powstanie dochodu podlegającego opodatkowaniu.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 18f i art 25 ust. 19-26 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

● art. 26i i art. 44 ust. 17-24 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

+ Zmiany w transakcjach z podmiotami powiązanymi

Ustawa o rozstrzyganiu sporów dotyczących podwójnego opodatkowania oraz zawieraniu uprzednich porozumień cenowych wprowadziła wiele zmian w podatkach dochodowych. Zmiany polegają na:

● usunięciu wątpliwości, że oprocentowanie, o którym mowa w przepisie art. 11g ust. 1 pkt 1 updop i art. 23s ust. 1 pkt 1 updof, jest wyrażone w ujęciu rocznym. Przypominamy, że przepisy te określają, kiedy fiskus odstępuje od określenia dochodu (straty) podatnika w zakresie wysokości oprocentowania pożyczki. Doprecyzowano, że określając wysokość dochodu (straty), organ podatkowy stosuje metodę przyjętą przez podmiot powiązany, chyba że zastosowanie metody innej niż przyjęta przez podmiot powiązany jest bardziej odpowiednie w danych okolicznościach. W dotychczasowym brzmieniu tych przepisów brakowało wyraźnego doprecyzowania, że dotyczą one oprocentowania w ujęciu rocznym, co mogło wpływać na interpretację tego przepisu;

● ujednoliceniu sposobu przeliczania kwot wyrażonych w walucie obcej na złote na potrzeby określenia obowiązku sporządzenia lokalnej dokumentacji cen transferowych dla podmiotów powiązanych i dla podmiotów objętych tym obowiązkiem w odniesieniu do niektórych transakcji z podmiotami z rajów podatkowych. Tu zmiana polega na dodaniu, że przeliczenie na złote limitów zobowiązujących do prowadzenia dokumentacji lokalnej następuje według kursu średniego ogłaszanego przez NBP, obowiązującego w ostatnim dniu roboczym poprzedzającym dzień zawarcia umowy.

KOMENTARZ: Zmiany te zasadniczo nie wpływają na sytuację podatników. Mają one charakter doprecyzowujący, co już jest dla podatników korzystne. W 2020 r. nadal należy dokumentować transakcje z podmiotami powiązanymi na dotychczasowych zasadach.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 11d ust. 4, art. 11g ust. 1, art. 11o ust. 2 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

● art. 23p ust. 4, art. 23s ust. 1 pkt 1, art. 23za ust. 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

2. Zmiany od 1 marca 2020 r.

+ Wprowadzenie tzw. prostych spółek akcyjnych

Od 1 marca 2020 r. do polskiego systemu prawnego zostaną wprowadzone tzw. proste spółki akcyjne (dalej: PSA). PSA to nowy rodzaj spółki kapitałowej, łączący w sobie cechy spółki osobowej ze spółką kapitałową. Ze spółkami osobowymi łączy ją możliwość wnoszenia wkładu w postaci pracy lub usług. Ze spółkami kapitałowymi wspólny dla niej jest mechanizm pozyskiwania kapitału w drodze emisji akcji i sposób opodatkowania. PSA opodatkowana będzie podatkiem dochodowym od osób prawnych na tych samych zasadach jak inne spółki kapitałowe (np. spółka akcyjna lub sp. z o.o.). W związku z tym w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych wprowadzono następujące zmiany:

● wskazano, że przychodem z zysków kapitałowych jest przychód ze zmniejszenia kapitału akcyjnego w prostej spółce akcyjnej;

● wprowadzono uregulowanie, na podstawie którego PSA będą mogły tworzyć podatkowe grupy kapitałowe;

● wyłączono z opodatkowania przychody z tytułu objęcia akcji w zamian za wkłady niepieniężne polegające na zobowiązaniu do świadczenia pracy i usług;

● ustanowiono regulacje, na podstawie których w przypadku odpłatnego zbycia akcji objętych w zamian za wkład niestanowiący rzeczy lub praw koszt podatkowy tego zbycia należy ustalić w wysokości wydatków na nabycie lub wytworzenie przedmiotu wkładu niepieniężnego poniesionych przez akcjonariusza prostej spółki akcyjnej do dnia objęcia przez niego akcji w zamian za ten wkład.

Z kolei w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

● rozszerzono definicje:

- kapitału zakładowego - o kapitał akcyjny prostej spółki akcyjnej,

- zarządu - o radę dyrektorów;

● wprowadzono opodatkowanie dochodów osób fizycznych będących akcjonariuszami prostej spółki akcyjnej (są one opodatkowane tak samo jak w przypadku akcjonariuszy lub udziałowców pozostałych spółek kapitałowych);

● zwolniono z opodatkowania przychody z tytułu objęcia akcji w zamian za wkłady niepieniężne polegające na zobowiązaniu do świadczenia pracy i usług;

● ustanowiono regulacje, na podstawie których w przypadku odpłatnego zbycia akcji objętych w zamian za wkład niestanowiący rzeczy lub praw koszt podatkowy tego zbycia należy ustalić w wysokości wydatków na nabycie lub wytworzenie przedmiotu wkładu niepieniężnego poniesionych przez akcjonariusza prostej spółki akcyjnej do dnia objęcia przez niego akcji w zamian za ten wkład.

KOMENTARZ: Wprowadzenie do polskiego systemu prawnego PSA jest istotną zmianą dla:

● pragnących prowadzić działalność w tej formie (co do zasady przewidzianej dla różnego rodzaju start-upów),

● profesjonalnych podmiotów, które będą rozliczać działających w tej formie i osoby będące akcjonariuszami PSA (ta grupa obejmuje np. biura rachunkowe i doradców podatkowych).

Należy tu stwierdzić, że w podatku dochodowym PSA nie będą w szczególny sposób uprzywilejowane. Tak jak w przypadku innych podatników CIT do przychodów (dochodów) prostej spółki akcyjnej będzie można zastosować jedną z dwóch stawek podatku:

● 19 podstawy opodatkowania,

● 9 podstawy opodatkowania od przychodów (dochodów) innych niż z zysków kapitałowych (jeżeli PSA będzie małym podatnikiem i będzie spełniała pozostałe warunki określone w ustawie o CIT).

Prosta spółka akcyjna, tak jak pozostałe spółki kapitałowe, będzie opodatkowana zarówno na poziomie spółki, jak i wspólników. To oznacza, że najpierw opodatkowany będzie dochód spółki, a dalej, przy wypłacie zysku wspólnikom, także te środki zostaną opodatkowane. Warto jednak zwrócić uwagę, że ustawodawca wyłącza z opodatkowania przychody z tytułu objęcia akcji w zamian za wkłady niepieniężne polegające na zobowiązaniu do świadczenia pracy i usług. Jest to korzystne rozwiązanie dla założycieli tych spółek, którzy zapewne w takiej postaci będą wnosić do nich swoje wkłady. Ustawodawca zawarł tu zatem korzystne zasady opodatkowania wspólników na etapie wnoszenia wkładów do spółki.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 1a ust. 2 pkt 1, art. 4a ust. 1 pkt 18, 19a i 19b, art. 7b ust. 1 lit. n, art. 12 ust. 1b pkt 2 i 3 i ust. 1ba ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 865; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

● art. 5a pkt 30, 31a i 31b, art. 17 ust. 1a pkt 2 i 3 i ust. 1d, art. 24 ust.5 pkt 1c ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1387; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2473

Ryczałt ewidencjonowany oraz karta podatkowa

+ Przedsiębiorstwo w spadku

Zmiany polegają na dostosowaniu przepisów uzpd, w których powoływana jest ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, do zmiany w jej nazwie. Obecnie nazwa tej ustawy brzmi: "ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw".

Ponadto w związku ze zmianą od 1 stycznia 2020 r. brzmienia art. 1 ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstwa, w art. 4 ust. 1 pkt 14 uzpd zawierającym definicje ustawowe, doprecyzowano, że przez zmarłego przedsiębiorcę należy rozumieć zmarłego przedsiębiorcę, o którym mowa w art. 1 pkt 1 tej ustawy, czyli przedsiębiorcę, który we własnym imieniu wykonywał działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

KOMENTARZ: Zmiana ma charakter porządkujący.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 4 ust. 1 pkt 14 i 15 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 43; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2200

+/- Ulga na złe długi

Zmiana polega na wprowadzeniu do przepisów uzpd nowego rozwiązania, które ma zapobiegać zatorom płatniczym - tzw. ulgi na złe długi. Ulga ta polega na możliwości zmniejszenia przychodów o kwotę wierzytelności, która nie została uregulowana na rzecz podatnika przez kontrahenta w terminie 90 dni, licząc od pierwszego dnia następującego po terminie płatności wskazanym na fakturze (rachunku) lub w umowie. Jednocześnie dłużnik został zobowiązany do zwiększenia przychodów o kwotę zobowiązania nieuregulowanego na rzecz kontrahenta w terminie 90 dni, licząc od pierwszego dnia następującego po terminie płatności wskazanym na fakturze (rachunku) lub w umowie.

Wierzyciel rozlicza ulgę na złe długi w trakcie roku, a następnie w zeznaniu rocznym, jeżeli do dnia upływu terminu złożenia zeznania rocznego wierzytelność nie zostanie przez kontrahenta uregulowana lub zbyta przez tego wierzyciela.

Dłużnik, który musiał zwiększyć w trakcie roku swoje przychody w związku z nieuregulowaną należnością, ma również obowiązek rozliczyć tę należność w zeznaniu rocznym, jeżeli do dnia upływu terminu złożenia zeznania rocznego zobowiązanie nie zostanie nadal przez niego uregulowane na rzecz kontrahenta.

1. Rozliczanie nieuregulowanych wierzytelności/zobowiązań w trakcie roku

W przeciwieństwie do przepisów updof i updop przepisy uzpd nie regulują wprost zasad rozliczania ulgi na złe długi w trakcie roku. W art. 21 ust. 3f uzpd możemy jedynie przeczytać, że przy obliczaniu ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych za poszczególne miesiące podatnicy dokonują zwiększenia albo zmniejszenia, o którym mowa w art. 11 ust. 4-19 tej ustawy. Przepisy te dotyczą rozliczania ulgi na złe długi w zeznaniu rocznym, o czym piszemy w kolejnym punkcie.

W związku z tym należy uznać, że jeżeli podatnik posiada nieuregulowaną wierzytelność, to przy obliczaniu ryczałtu za miesiąc, w którym upływa 90 dzień, licząc od pierwszego dnia następującego po terminie jej płatności, może o jej wartość zmniejszyć osiągnięte w tym miesiącu przychody. W przypadku gdy wierzytelność ta zostanie w trakcie roku uregulowana, wierzyciel powinien pomniejszyć o nią przychód w miesiącu, w którym nastąpiła zapłata.

Z kolei jeżeli podatnik posiada nieuregulowane zobowiązanie, to przy obliczaniu ryczałtu za miesiąc, w którym upływa 90 dzień, licząc od pierwszego dnia następującego po terminie jego płatności, musi o wartość tego zobowiązania zwiększyć osiągnięte w tym miesiącu przychody. W przypadku gdy następnie dłużnik ureguluje zobowiązanie w trakcie roku, może pomniejszyć o nie przychód w miesiącu, w którym nastąpiła zapłata.

2. Rozliczanie nieuregulowanych wierzytelności/zobowiązań w zeznaniu rocznym

Jeżeli podatnik po zakończeniu danego roku podatkowego nadal posiada nieuregulowane wierzytelności (wierzyciel) lub zobowiązania (dłużnik), to rozliczy je w zeznaniu składanym za ten rok, gdy spełnione są poniższe warunki, tj.:

● dłużnik na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu ustawy z 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji,

● od daty wystawienia faktury lub rachunku, lub zawarcia umowy dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym wystawiono fakturę lub rachunek, lub w którym zawarto umowę, a w przypadku gdy rok, w którym wystawiono fakturę, jest inny niż rok, w którym zawarto umowę - gdy nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku późniejszej z tych czynności,

● transakcja handlowa została zawarta w ramach działalności wierzyciela oraz działalności dłużnika, z których dochody podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Jeżeli ww. warunki są spełnione, to:

● podatnik (wierzyciel) zmniejsza przychody o wierzytelności, które nie zostały uregulowane lub zbyte w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze lub rachunku, lub w umowie. Jeżeli wartość zmniejszenia przychodów jest wyższa od tych przychodów, zmniejszenia przychodów o nieodliczoną wartość podatnik może dokonać w kolejnych latach podatkowych, nie dłużej jednak niż przez okres trzech lat, licząc od końca roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia,

● podatnik (dłużnik) zwiększa przychody o zobowiązania do zapłaty, które nie zostały uregulowane w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze lub rachunku, lub w umowie.

Podatnik może dokonać zmniejszenia przychodów w zeznaniu rocznym tylko w przypadku, gdy do dnia złożenia tego zeznania wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta. Również dokonywanie zmniejszeń w kolejnych latach z uwagi na zbyt niską wysokość przychodów osiągniętych w danym roku jest możliwe tylko w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta.

Podatnik musi zwiększyć przychody w zeznaniu rocznym o nieuregulowane zobowiązania tylko w przypadku gdy do dnia złożenia zeznania podatkowego zobowiązanie nie ­zostało przez niego uregulowane.

W przypadku gdy uprawnienie/obowiązek zwiększenia/zmniejszenia przychodów powstaje po zlikwidowaniu przez podatnika działalności albo po zmianie formy opodatkowania, zmniejszenia albo zwiększenia przychodów, podatnik powinien dokonać w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym nastąpiła likwidacja tej działalności, albo za rok podatkowy poprzedzający rok, w którym nastąpiła zmiana formy opodatkowania.

Powtórna korekta. Jeżeli po roku podatkowym, za który podatnik (wierzyciel) dokonał zmniejszenia przychodów, wierzytelność zostanie uregulowana lub zbyta, podatnik ma obowiązek zwiększenia przychodów w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym wierzytelność została uregulowana lub zbyta, odpowiednio o wartość kwot uprzednio odliczonych.

Z kolei w przypadku gdy po roku podatkowym, za który podatnik (dłużnik) dokonał zwiększenia przychodów, zobowiązanie zostanie uregulowane, podatnik (dłużnik) może zmniejszyć przychody w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym zobowiązanie zostało uregulowane. Jeżeli wartość przysługującego podatnikowi (dłużnikowi) zmniejszenia przychodów przewyższa wartość przychodów wykazanych w zeznaniu, zmniejszenia przychodów o nieodliczoną wartość podatnik może dokonać w kolejnych latach podatkowych, nie dłużej jednak niż przez okres 3 lat, licząc od końca roku podatkowego, za który powstało prawo do zmniejszenia.

3. Niewliczanie nieuregulowanych wierzytelności/zobowiązań do limitów przychodów dla celów opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych

W związku z wprowadzeniem ulgi na złe długi ustawodawca doprecyzował, że do limitu:

● 250 000 euro, uprawniającego do korzystania z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych oraz

● 25 000 euro, uprawniającego do kwartalnego wpłacania ryczałtu

- nie należy wliczać kwot, o które podatnik odpowiednio zmniejszył albo zwiększył przychody. Do ww. limitów nie należy również wliczać kwot, o które podatnik zmniejszył lub zwiększył podstawę obliczenia podatku na podstawie art. 26i updof, regulującego ulgę na złe długi w PIT. W tym drugim przypadku chodzi o podatników, którzy w danym roku podatkowym byli opodatkowani na zasadach ogólnych, o których mowa w przepisach updof, a w kolejnym roku chcą korzystać z opodatkowania ryczałtem. Aby tak się stało, muszą ustalić, czy spełniają wymóg limitu przychodów, jaki uprawnia do opodatkowania w ten sposób.

KOMENTARZ: Wprowadzenie ulgi na złe długi było długo wyczekiwane przez podatników podatków dochodowych (ulga ta została również wprowadzona w przepisach updof i updop). Tego rodzaju ulga od lat funkcjonuje w VAT. Celem wprowadzonych zmian jest zmobilizowanie podatników do regulowania swoich zobowiązań w terminie z uwagi na negatywne skutki podatkowe. Z drugiej jednak strony podatnikom przybyło nowych obowiązków związanych z koniecznością analizowania dokonywanych transakcji pod kątem terminowości zapłaty, tj. raz na etapie obliczania ryczałtu za poszczególne miesiące, a drugi raz - na etapie sporządzania zeznania rocznego. Ponadto wprowadzony system korekt jest dość skomplikowany, zwłaszcza w przypadku dużej liczby nieuregulowanych transakcji.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 4 ust. 1 pkt 18, art. 6 ust. 8, art. 11 ust. 4-19, art. 21 ust. 1b, art. 21 ust. 3f ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 43; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2217

+ Zmiany we wniosku o zastosowanie karty podatkowej

Podatnik opodatkowany w formie karty podatkowej ma obowiązek poinformować naczelnika urzędu skarbowego o:

● zmianach, jakie zaszły w stosunku do stanu faktycznego podanego w złożonym wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej, które powodują utratę warunków do opodatkowania w formie karty podatkowej albo mają wpływ na wysokość podatku dochodowego w formie karty podatkowej,

● likwidacji prowadzonej działalności.

Musi to zrobić najpóźniej w terminie siedmiu dni od powstania okoliczności powodujących ww. zmiany. W wyniku wprowadzonych zmian podatnik może złożyć informację o zmianach we wniosku o zastosowanie karty podatkowej lub likwidacji prowadzonej działalności na podstawie przepisów ustawy o CEIDG.

KOMENTARZ: Wprowadzona zmiana jest konsekwencją nowelizacji od 1 stycznia 2020 r. brzmienia art. 6 ust. 4 pkt 3 ustawy o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy. Obecnie wynika z niego, że do wniosku o wpis do CEIDG przedsiębiorca może dołączyć nie tylko żądanie przyjęcia oświadczenia o wyborze przez przedsiębiorcę formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych albo wniosku o zastosowanie opodatkowania w formie karty podatkowej, albo rezygnacji z wybranej formy opodatkowania, ale również informacji o zmianach we wniosku o zastosowanie karty podatkowej lub likwidacji prowadzonej działalności opodatkowanej w formie karty podatkowej. Zmiana w przepisach uzpd ma zatem na celu wyeliminowanie dwukrotnego powiadamiania przez przedsiębiorcę o zmianie lub likwidacji działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach karty podatkowej. Takie rozwiązanie upraszcza przekazywanie informacji do urzędu skarbowego.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 36 ust. 7 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 43; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2217

Podatki i opłaty lokalne, podatek rolny i leśny

+ Ujednolicenie wzorów deklaracji podatkowych składanych przez właścicieli nieruchomości

W 2020 r. podatnicy składają deklaracje na podatek od nieruchomości, podatek rolny i podatek leśny na ujednoliconych wzorach deklaracji. Zmiana ta została wprowadzona co prawda w 2019 r. (1 lipca), ale większość podatników skorzysta z niej dopiero w 2020 r. Jednolite wzory formularzy obowiązują we wszystkich gminach, również w tych stosujących zwolnienia od danego podatku.

Nazwy i termin wprowadzonych jednolitych deklaracji przedstawiamy w tabeli 5.

Tabela 5. Informacje i deklaracje składane przez właścicieli nieruchomości w 2020 r.

Rodzaj podatku	Nazwa informacji lub deklaracji podatkowej	Termin składania
Podatek od nieruchomości	informacja o nieruchomościach i obiektach budowlanych - IN-1 wraz z załącznikami do tej informacji (ZIN-1, ZIN-2, ZIN-3)	w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego lub od dnia zaistnienia zdarzenia mającego wpływ na wysokość opodatkowania
	deklaracja na podatek od nieruchomości - DN-1 wraz załącznikami (ZDN-1 i ZDN-2)	do 31 stycznia danego roku podatkowego lub w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego lub od dnia zaistnienia zdarzenia mającego wpływ na wysokość opodatkowania
Podatek rolny	informacja o gruntach - IR-1 wraz z załącznikami do tej informacji (ZIR-1, ZIR-2, ZIR-3)	w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego lub od dnia zaistnienia zdarzenia mającego wpływ na wysokość opodatkowania
	deklaracja na podatek rolny - DR-1 wraz załącznikami (ZDR-1 i ZDR-2)	do 15 stycznia danego roku podatkowego lub w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego lub od dnia zaistnienia zdarzenia mającego wpływ na wysokość opodatkowania
Podatek leśny	informacja o lasach - IL-1 wraz z załącznikami do tej informacji (ZIL-1, ZIL-2, ZIL-3)	w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego lub od dnia zaistnienia zdarzenia mającego wpływ na wysokość opodatkowania
	deklaracja na podatek leśny - DL-1 wraz załącznikami (ZDL-1 i ZDL-2)	do 15 stycznia danego roku podatkowego lub w terminie 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego lub od dnia zaistnienia zdarzenia mającego wpływ na wysokość opodatkowania

KOMENTARZ: Zmiana jest bardzo korzystna dla podatników. Ujednolicenie deklaracji pozwala przedsiębiorcom posiadającym wiele nieruchomości w różnych gminach na usprawnienie sporządzania deklaracji i informacji na podatki od nieruchomości, rolne i leśne. Przedsiębiorcy składający deklaracje od nieruchomości położonych w kilku gminach nie muszą już korzystać z wielu różniących się od siebie wzorów deklaracji. Wcześniej przedsiębiorcy posiadający nieruchomości w gminach musieli składać deklaracje podatkowe od tych nieruchomości na formularzach opracowanych w danej gminie. Przy tym organy podatkowe nie pozwalały podatnikom na posługiwanie się własnymi drukami deklaracji.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 6 ust. 13 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170

● art. 6a ust. 11 ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym - Dz.U. z 2019 r. poz. 1256; ost.zm, Dz.U. z 2019 r. poz. 1304

● art. 6 ust. 10 ustawy z 30 października 2002 r. o podatku leśnym - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 888

● rozporządzenie Ministra Finansów z 30 maja 2019 r. w sprawie wzorów informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych oraz deklaracji na podatek od nieruchomości - Dz.U. z 2019 r. poz. 1104

● rozporządzenie Ministra Finansów z 30 maja 2019 r. w sprawie wzorów informacji o gruntach i deklaracji na podatek rolny - Dz.U. z 2019 r. poz. 1105

● rozporządzenie Ministra Finansów z 3 czerwca 2019 r. w sprawie wzorów informacji o lasach i deklaracji na podatek leśny - Dz.U. z 2019 r. poz. 1126

+ E-deklaracje na podatek od nieruchomości, podatek rolny i podatek leśny

Gminne organy podatkowe mają obowiązek przyjmowania deklaracji i informacji od właścicieli nieruchomości w formie elektronicznej Zmiana została wprowadzona 1 lipca 2019 r., ale większość podatników skorzysta z niej dopiero w trakcie 2020 r.

Od 1 lipca 2019 r. podatnicy mogą składać deklaracje i informacje dotyczące podatku od nieruchomości, podatku rolnego i podatku leśnego w formie elektronicznej. E-deklaracje można składać:

● za pomocą systemu ePUAP lub

● używając systemów informatycznych gmin.

W przypadku składania ww. e-deklaracji podatnicy mogą je podpisać:

● kwalifikowanym e-podpisem, podpisem osobistym lub

● profilem zaufanym.

KOMENTARZ: Zmiana jest korzystna dla podatników. Warto zauważyć, że regulacje obowiązujące do końca czerwca 2019 r. zezwalały gminom na umożliwienie podatnikom przesyłania deklaracji i informacji drogą elektroniczną. Rada gminy nie miała jednak obowiązku zapewnienia podatnikom takich możliwości. W praktyce w wielu samorządach taka możliwość nie istniała. Od 1 lipca 2019 r. gminy mają obowiązek przyjmowania deklaracji w formie elektronicznej, co usprawni ich wysyłkę.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 6 ust. 9a, ust. 14 ustawy z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1170

● art. 6a ust. 8a, ust. 12 ustawy z 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym - Dz.U. z 2019 r. poz. 1256; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1304

● art. 6 ust 5a, ust. 10 ustawy z 30 października 2002 r. o podatku leśnym - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 888

● rozporządzenie Ministra Finansów z 6 czerwca 2019 r. w sprawie sposobu przesyłania informacji o gruntach oraz deklaracji na podatek rolny za pomocą środków komunikacji elektronicznej - Dz.U. z 2019 r. poz. 1153

● rozporządzenie Ministra Finansów z 6 czerwca 2019 r. w sprawie sposobu przesyłania informacji o lasach oraz deklaracji na podatek leśny za pomocą środków komunikacji elektronicznej - Dz.U. z 2019 r. poz. 1154

● rozporządzenie Ministra Finansów z 18 czerwca 2019 r. w sprawie sposobu przesyłania informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych oraz deklaracji na podatek od nieruchomości za pomocą środków komunikacji elektronicznej - Dz.U. z 2019 r. poz. 1185

II. Rachunkowość

Ustawa o rachunkowości

1. Zmiany od 1 stycznia 2020 r.

+ Możliwość podpisywania sprawozdań finansowych podpisem osobistym

Od 1 stycznia 2020 r. osoby zobowiązane do podpisywania sprawozdań finansowych mogą to zrobić, używając nie tylko kwalifikowanego podpisu elektronicznego czy podpisu zaufanego, ale również tzw. podpisu osobistego. Podpisem osobistym można również podpisywać sprawozdanie z działalności, sprawozdanie z płatności i skonsolidowane sprawozdanie z płatności. Podpis osobisty jest zamieszczony w dowodzie osobistym nowego typu (e-dowodach wydawanych od 4 marca 2019 r.).

Z użyciem dowodu osobistego można złożyć podpis na trzy sposoby:

● podpis zewnętrzny - w tej opcji powstaje dodatkowy plik zawierający nazwę pliku podpisywanego, sumy kontrolne policzone dla tego pliku oraz informacje o podpisie; zazwyczaj ma on rozszerzenie XAdES; plik podpisu zewnętrznego należy przesyłać zawsze łącznie z plikiem podpisywanym,

● podpis otaczający - powstaje wówczas plik z rozszerzeniem XAdES zawierający w sobie plik podpisywany, powiększony o informacje kryptograficzne (sumy kontrolne, dane podpisu),

● podpis wewnętrzny (otoczony) - jest używany wyłącznie do dwóch typów plików - XML oraz PDF; informacje o podpisie umieszczane są bezpośrednio w pliku podpisywanym, z zachowaniem wcześniejszego rozszerzenia.

KOMENTARZ: Zmiana ta pozwala na podpisanie składanego sprawozdania finansowego bez konieczności podejmowania dodatkowych czynności w celu nabycia kwalifikowanego podpisu elektronicznego lub posłużenia się podpisem zaufanym. Poszerzono w ten sposób zbiór podpisów elektronicznych, którymi można podpisać sprawozdanie finansowe, z dwóch do trzech. Od 1 stycznia 2020 r. sprawozdanie finansowe będzie można zatem podpisać:

● podpisem zaufanym,

● kwalifikowanym podpisem elektronicznym,

● podpisem osobistym.

Nadal jednak nie jest pewne, czy nie wystąpią kłopoty w momencie podpisywania sprawozdania finansowego przez wiele osób korzystających ze wszystkich wymienionych wyżej opcji podpisu, jak miało to miejsce w przypadku jednoczesnego używania podpisu zaufanego i podpisu kwalifikowanego. Warto zastanowić się nad używaniem jednego z możliwych podpisów przez wszystkich zobowiązanych do podpisania sprawozdania finansowego.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 45 pkt 1f, art. 49 ust. 7, art. 63 ust. 2a, art. 63k ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 351, ost.zm. Dz.U z 2019 r. poz. 1680

+/- Informowanie o rozwiązaniu umowy o badanie sprawozdania finansowego

Od 1 stycznia 2020 r. obowiązek informowania o rozwiązaniu umowy o badanie sprawozdania finansowego należy składać Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego - w miejsce obecnego obowiązku informowania Krajowej Rady Biegłych Rewidentów. Wynika to z faktu, że nadzór nad firmami audytorskimi jest teraz sprawowany wyłącznie przez organ nadzoru publicznego.

KOMENTARZ: Ustawa z 21 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r.poz. 1571) wzmocniła nadzór publiczny nad działalnością biegłych rewidentów i firm audytorskich w Polsce. W ramach tego nadzoru utworzono Polską Agencję Nadzoru Audytowego. Jest to instytucja, która przejęła funkcje nadzorcze od Komisji Nadzoru Audytowego oraz Krajowej Komisji Nadzoru. Nowo utworzona Polska Agencja Nadzoru Audytowego ma uprawnienia dochodzeniowe i sankcyjne w odniesieniu do usług świadczonych przez biegłego rewidenta. Nadzór nad firmami audytorskimi od 2020 r. jest sprawowany wyłącznie przez organy nadzoru publicznego (nastąpiło wyłączenie z tego procesu Krajowej Rady Biegłych Rewidentów). W związku z tym w ustawie o rachunkowości zmieniono uregulowania odnoszące się do obowiązku informowania o rozwiązaniu umowy o badanie sprawozdania finansowego (tj. art. 66 ust. 9 i art. 79 pkt 8 uor). Dla jednostek prowadzących księgi rachunkowe oznacza to, że jeśli rozwiązanie umowy o badanie sprawozdania finansowego nastąpi po 1 stycznia 2020 r., kierownik jednostki (a także firma audytorska) musi pamiętać, by niezwłocznie poinformować o tym Polską Agencję Nadzoru Audytowego, nie zapominając podać stosownego wyjaśnienia przyczyn rozwiązania umowy. W przypadku jednostki zainteresowania publicznego w rozumieniu art. 2 pkt 9 ustawy o biegłych rewidentach - kierownik jednostki (jak i firma audytorska) musi poinformować także Komisję Nadzoru Finansowego.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 66 ust. 9, art. 79 pkt 8 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 351, ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1680

● art. 2 pkt 9 ustawy z 11 maja 2017 r. o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1421, ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2217

+/- Zarząd sukcesyjny

Zmiana o charakterze techniczno-porządkowym. Dotyczy uwzględnienia w ustawie o rachunkowości faktu zmiany nazwy ustawy "o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej" na "o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw".

KOMENTARZ: Ustawą z 31 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych dokonano techniczno-porządkowej zmiany w ustawie o rachunkowości polegającej na dostosowaniu przepisów ustawy o rachunkowości do zmiany tytułu ustawy wprowadzającej zarząd sukcesyjny - z "o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej" na "o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw". Zmiany dotyczą art. 2 ust. 1 pkt 2 i 2a, ust. 2, art. 3 ust. 1 pkt 6, ust. 1a pkt 2a i 4, ust. 1c pkt 2 i art. 53 ust. 2aa ustawy o rachunkowości. Zmiana ta weszła w życie 1 stycznia 2020 r.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 2 ust. 1 pkt 2 i 2a, ust. 2, art. 3 ust. 1 pkt 6, ust. 1a pkt 2a i 4, ust. 1c pkt 2 i art. 53 ust. 2aa ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 351, ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1680

2. Zmiany od 1 marca 2020 r.

+/- Prosta spółka akcyjna

Do Kodeksu spółek handlowych wprowadzono nowy rodzaj spółki prawa handlowego o nazwie prosta spółka akcyjna. Taką spółkę będzie można utworzyć od 1 marca 2020 r. Będzie ona (jak każda inna spółka kapitałowa) zobowiązana do stosowania przepisów ustawy o rachunkowości, w tym w szczególności do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz sporządzania sprawozdań finansowych. W związku z tym w ustawie o rachunkowości od 1 marca 2020 r. nastąpią zmiany dotyczące:

● określenia zasad wyceny aktywów i pasywów w odniesieniu do prostej spółki akcyjnej - kapitał akcyjny prostej spółki akcyjnej będzie wyceniany nie rzadziej niż na dzień bilansowy w wysokości wpisanej w rejestrze sądowym (art. 28 ust. 1

pkt 9b uor),

● określenia zasad wykazywania w księgach rachunkowych wysokości kapitału akcyjnego prostej spółki akcyjnej - wysokość tego kapitału będzie wykazywana w wysokości określonej w rejestrze sądowym; jednocześnie zadeklarowane, lecz niewniesione wkłady kapitałowe będą ujmowane jako należne wkłady na poczet kapitału

(w art. 36 uor dodany ust. 2aa),

● rozciągnięcia na prostą spółkę akcyjną regulacji art. 36 ust. 3 pkt 3 uor wskazującej, że składniki kapitału (funduszu) własnego jednostek postawionych w stan likwidacji lub upadłości należy, na dzień rozpoczęcia likwidacji lub postępowania upadłościowego, połączyć w jeden kapitał (fundusz) podstawowy, zmniejszając go w prostej spółce akcyjnej o należne wkłady na poczet kapitału, o ile nie wezwano zainteresowanych do ich wniesienia, oraz o akcje własne,

● rozciągnięcia na prostą spółkę akcyjną regulacji art. 36a uor (dodany ust. 2a) dotyczących umorzenia akcji własnych, tj. wskazanie, że przy umorzeniu akcji własnych w prostej spółce akcyjnej dodatnią różnicę między ich wartością nominalną a ceną nabycia należy odnieść na kapitał zapasowy. Ujemną różnicę należy ująć jako zmniejszenie kapitału zapasowego, a pozostałą część ujemnej różnicy, przewyższającą kapitał zapasowy, jako stratę z lat ubiegłych i opisać w informacji dodatkowej w sprawozdaniu finansowym za rok, w którym nastąpiło obniżenie kapitału zakładowego,

● rozciągnięcia na prostą spółkę akcyjną regulacji w art. 44c uor (dodany ust. 2a) dotyczących wyłączeń przy łączeniu udziałów, tj. wyłączeniu podlega wartość kapitału zakładowego spółki, której majątek został przeniesiony na inną spółkę, lub spółek, które w wyniku połączenia zostały wykreślone z rejestru. Po dokonaniu tego wyłączenia odpowiednie pozycje kapitału własnego spółki, na którą przechodzi majątek połączonych spółek lub nowo powstałej spółki, koryguje się o różnicę pomiędzy sumą aktywów i pasywów,

● wskazania, że w przypadku prostej spółki akcyjnej prawo wniesienia do sądu powództwa o rozwiązanie umowy o badanie sprawozdania finansowego przysługuje akcjonariuszom, którzy posiadają co najmniej 5 praw głosów lub co najmniej 5 kapitału akcyjnego w badanej jednostce (zmieniony art. 66 ust. 10 pkt 1 uor),

● rozciągnięciu na prostą spółkę akcyjną regulacji w art. 68 uor dotyczącej obowiązku udostępnienia akcjonariuszom sprawozdań finansowych i sprawozdań z działalności jednostki, a jeżeli sprawozdanie finansowe podlega obowiązkowi badania - także sprawozdania z badania - najpóźniej na 15 dni przed walnym zgromadzeniem oraz sprawozdań rady nadzorczej,

● wskazaniu w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości (dodanie pkt 19), że w informacji dodatkowej należy podawać liczbę akcji obejmowanych przez akcjonariuszy w prostej spółce akcyjnej w zamian za wkłady niepieniężne, których przedmiotem jest prawo niezbywalne lub świadczenie pracy lub usług.

KOMENTARZ: Do Kodeksu spółek handlowych wprowadzono nowy rodzaj spółki prawa handlowego o nazwie prosta spółka akcyjna. Poszerzono w ten sposób możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przy jednoczesnym ograniczeniu odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki i brak nadmiernych formalności związanych z jej zakładaniem. Będzie ona jednak (jak każda inna spółka kapitałowa) zobowiązana do stosowania przepisów ustawy o rachunkowości, w tym w szczególności do prowadzenia ksiąg rachunkowych oraz sporządzania sprawozdań finansowych. W związku z tym w ustawie o rachunkowości od 1 marca 2020 r. zostały zapisane wyżej wyszczególnione zmiany pozwalające objąć tę nową spółkę przepisami ustawy o rachunkowości. Co istotne, prosta spółka akcyjna będzie mogła korzystać z uproszczeń dotyczących sporządzania sprawozdań finansowych w formacie przewidzianym dla jednostek mikro i małych (oczywiście pod warunkiem podjęcia takiej decyzji przez organ zatwierdzający). Nie będzie mogła jednak skorzystać z uproszczeń, z których wyłączone są obligatoryjnie spółki kapitałowe, tj.:

● dokonywania bilansowych odpisów amortyzacyjnych według zasad podatkowych na podstawie art. 32 ust. 7 uor,

● tworzenia biernych rozliczeń międzyokresowych kosztów na podstawie art. 39 ust. 6 uor,

● rezygnacji z zachowania zasady ostrożności przy wycenie poszczególnych składników aktywów i pasywów w zakresie tworzenia odpisów aktualizujących wartość aktywów i rezerw na znane jednostce ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń na podstawie art. 7 ust. 2b uor.

Należy także wskazać, że roczne sprawozdania finansowe prostej spółki akcyjnej będą podlegały obowiązkowi badania przez firmę audytorską po spełnieniu warunków wskazanych w art. 64 ust. 1 pkt 4 uor. Spółka ta będzie zobowiązana do udostępniania akcjonariuszom na 15 dni przed walnym zgromadzeniem sprawozdań finansowych i sprawozdania z działalności. W przypadku gdy sprawozdanie finansowe podlega obowiązkowi badania, również sprawozdanie z badania podlega udostępnieniu akcjonariuszom we wskazanym wcześniej terminie.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 28 ust. 1 pkt 9b i pkt 10, art. 36 ust. 2aa, art. 36 ust. 3 pkt 3, art. 36a ust. 2a, art. 44c ust. 2a, art. 66 ust. 10 pkt 1, art. 68, część Dodatkowe informacje i objaśnienia ust. 1 pkt 19 załącznika nr 1 do ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 351, ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1680

● art. 3001-300114 ustawy z 15 września 200 r. Kodeks spółek handlowych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 505, ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 2217

+/- Przeciwdziałanie marnowaniu żywności

Do zakresu informacji wykazywanych w sprawozdaniu finansowym (załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości) w części "Dodatkowe informacje i objaśnienia" dodano konieczność zamieszczania informacji o wartości żywności przekazanej organizacjom pozarządowym oraz o kwocie opłaty za marnowanie żywności. Informacja ta będzie wykazana po raz pierwszy w sprawozdaniach finansowych za rok 2020.

Zmiana ta obowiązuje od 1 marca 2020 r. i jest wynikiem uchwalenia ustawy z 19 lipca 2019 r. o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności (Dz.U. z 2019 r. poz. 1680). Ustawa o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności wprowadza mechanizmy mające na celu zapobieganie marnowaniu żywności m.in. poprzez nałożenie obowiązku zawarcia z organizacją pozarządową umowy dotyczącej nieodpłatnego przekazywania żywności na cele społeczne oraz wprowadzenie opłat i kar za marnowanie żywności. Ustawa ta dotyczy sprzedawców żywności prowadzących przedsiębiorstwo spożywcze w zakresie sprzedaży żywności, czyli podmiotów w jednostce handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni sprzedaży powyżej 250 m², w której przychody ze sprzedaży żywności stanowią co najmniej 50 przychodów ze sprzedaży wszystkich towarów (por. art. 2 pkt 3 ustawy o marnowaniu żywności). Przy czym w okresie przejściowym, tj. w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie tej ustawy, wprowadzone nią obowiązki dotyczą jedynie sprzedawcy żywności prowadzącego przedsiębiorstwo spożywcze w zakresie sprzedaży żywności w jednostce handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni sprzedaży przewyższającej 400 m² (por. art. 17 ustawy o marnowaniu żywności). Obowiązek przekazywania żywności nie dotyczy napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2 oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5.

Przepisy odnoszące się do opłaty za marnowanie żywności oraz dotyczące administracyjnych kar pieniężnych wejdą w życie 1 marca 2020 r. Tym samym obowiązek wykazywania tej informacji wystąpi w sprawozdaniu finansowym sporządzanym dopiero za 2020 r. Niemniej jednak firmy objęte ustawą o marnowaniu żywności będą musiały uwzględnić zdarzenia gospodarcze związane z wprowadzeniem tych regulacji w swoich księgach rachunkowych "na bieżąco". I tak:

● wartość przekazanej żywności organizacji pozarządowej, jak i ewentualne kary za brak podpisania umowy z organizacją pozarządową należy księgować w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych;

Jednostki zobowiązane do przekazywania żywności muszą zawrzeć umowę z organizacją pozarządową, o której mowa odpowiednio w art. 3 ust. 2 i ust. 3 pkt 1 ustawy z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2019 r. poz. 688 ze zm.). Sprzedawca żywności jest zobowiązany do zawarcia pierwszej umowy dotyczącej nieodpłatnego przekazywania żywności na cele społeczne w terminie 5 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności. Ponieważ ustawa weszła w życie 18 września 2019 r., więc jednostka ma czas na podpisanie takiej umowy do 19 lutego 2020 r. Brak podpisania umowy skutkuje możliwością nałożenia kary pieniężnej w wysokości 5000 zł.

● obowiązek ponoszenia przez sprzedawców żywności opłaty za marnowanie żywności będzie ewidencjonowany na koncie zespołu 4 "Podatki i opłaty".

Ustawa o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności przewiduje obowiązek ponoszenia przez sprzedawców żywności opłaty za marnowanie żywności. Opłatę tę ustala się poprzez pomnożenie jednostkowej stawki przez masę marnowanej żywności. Podstawę obliczenia opłaty stanowi 90 masy marnowanej żywności w kilogramach. Stawka opłaty wynosi 0,1 zł za 1 kg marnowanej żywności. Przy czym podstawę obliczenia opłaty w roku, w którym wszedł w życie obowiązek jej ponoszenia (a więc w roku 2020), stanowi 80 masy marnowanej żywności w kilogramach. Opłata ta może być pomniejszona o koszty prowadzenia kampanii edukacyjno-informacyjnych i koszty wykonania umowy z ­organizacją pozarządową. Opłata jest obliczana na koniec roku kalendarzowego przez sprzedawcę i wnoszona na rachunek bankowy organizacji pozarządowej, z którą zawarł on umowę, do 30 kwietnia roku kalendarzowego następującego po roku, którego opłata dotyczy. Tym samym pierwsza opłata powinna być wniesiona do 30 kwietnia 2021 r.

● koszty związane z organizacją kampanii edukacyjno-informacyjnych w jednostkach handlu przez firmę zewnętrzną obciążą konto zespołu 4 "Usługi obce". Koszty ponoszone przez jednostkę we własnym zakresie obciążają "Koszty zakupu materiałów i energii" (gdy dotyczy to materiałów i towarów), "Wynagrodzenia", jeśli dotyczy to wynagrodzeń pracowników własnych;

Ustawa o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności nakłada na sprzedawców żywności obowiązek przeprowadzenia w jednostkach handlu kampanii edukacyjno-informacyjnych w zakresie racjonalnego gospodarowania żywnością oraz przeciwdziałania marnowaniu żywności. Kampanie należy przeprowadzać co najmniej raz w roku przez co najmniej dwa kolejne tygodnie, w każdym dniu działalności jednostki handlu. Przeprowadza się je wspólnie z organizacją pozarządową, z którą sprzedawca żywności zawarł umowę dotyczącą nieodpłatnego przekazywania żywności. Na kampanie można przeznaczyć nie więcej niż 20 środków pochodzących z opłaty za marnowanie żywności.

KOMENTARZ: Zmiana ta, choć społecznie korzystna, wprowadza nowe, liczne obowiązki na sprzedawców żywności Oznacza bowiem zwiększenie kosztów prowadzenia działalności przez te jednostki. Większe koszty dotyczą nie tylko zwiększonego nakładu pracy służb finansowo-księgowych (obliczanie opłat za marnowanie żywności, prowadzenie dokumentacji i sprawozdawczości w tym zakresie), ale również kosztów zorganizowania mechanizmów zapobiegających marnowaniu żywności (koszty fizycznego przekazywania żywności do organizacji pozarządowych czy prowadzenia kampanii edukacyjno-informacyjnych). Negatywnym, bezpośrednim skutkiem wprowadzenia tych przepisów są również ewentualne kary za brak podpisania umów z organizacją pozarządową. Należy zwrócić uwagę, że początkowo (tj. w 2020 r.) zmiany te dotkną sprzedawców żywności o powierzchni sprzedaży wyższej niż 400 m². W 2022 r. mechanizmem tym zostaną objęte również jednostki mniejsze, tj. o powierzchni sprzedaży powyżej 250 m².

PODSTAWA PRAWNA:

● Część Dodatkowe informacje i objaśnienia ust. 2 pkt 12 załącznika nr 1 do ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 351, ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1680

3. Zmiany od 1 grudnia 2020 r.

+ Zwolnienie z obowiązku zatwierdzania badania i sprawozdania finansowego

Od 1 grudnia 2020 r. zacznie obowiązywać zmiana ustawy o rachunkowości zwalniająca z obowiązku zatwierdzania i badania sprawozdania finansowego jednostki, w stosunku do której otwarto postępowanie restrukturyzacyjne, w którym ustanowiono zarządcę.

KOMENTARZ: Przepis art. 53 ust. 2a ustawy o rachunkowości, zwalniający z obowiązku zatwierdzania i badania sprawozdania finansowego, dotyczył jedynie jednostek, w stosunku do których ogłoszona została upadłość. W wyniku nowelizacji zwolnienie z obowiązku zatwierdzania i badania sprawozdania finansowego będzie dotyczyło również jednostek, w stosunku do których otwarto postępowanie restrukturyzacyjne, w którym ustanowiono zarządcę. Plusem tej zmiany jest fakt, że jednostki w postępowaniu restrukturyzacyjnym nie będą musiały ponosić kosztów badania sprawozdania finansowego (i to bez względu na sumę aktywów, wielkość przychodów czy liczbę zatrudnionych osób) ani kosztów poddania tych sprawozdań procesowi zatwierdzenia przez właścicieli. Zarządca uzyskuje zatem (podobnie jak syndyk) niezależność w tym zakresie od organów spółek kapitałowych.

PODSTAWA PRAWNA:

● art. 53 ust. 2a ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 351, ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1680

¹ Dyrektywa Rady (UE) 2018/1910 z 4 grudnia 2018 r. zmieniająca dyrektywę 2006/112/WE w odniesieniu do harmonizacji i uproszczenia niektórych przepisów w systemie podatku od wartości dodanej dotyczących opodatkowania handlu między państwami członkowskimi (Dz.Urz. L Nr 311 z 7.12.2018, s. 3).

² Wyrok z 19 stycznia 1982 r. w sprawie 8/81 Becker, wyrok z 15 stycznia 2014 r. w sprawie C-176/12 Association de médiation socjale, wyrok z 15 maja 2014 r. w sprawie C-337/13 Almos Agrárkülkereskedelmi.

³ Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) 2018/1912 z 4 grudnia 2018 r. zmieniające rozporządzenie wykonawcze (UE) nr 282/2011 w odniesieniu do niektórych zwolnień związanych z transakcjami wewnątrzwspólnotowymi (Dz.Urz. L Nr 311 z 7.12.2018, s. 10).

⁴ Artykuł 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.Urz. C Nr 326 z 26.10.2012).

⁵ Okres przejściowy to okres od 1 stycznia 2020 r. do czasu wejścia w życie przepisów implementujących dyrektywę 2018/1910.

⁶ Ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2018 r. poz. 2174 z późn. zm.).