4/2020 [dodatek: e-Zbiór praw], data dodania: 25.03.2020 e-ZBIÓR PRAW : Ustawa o ograniczeniu zatorów płatniczych wraz z komentarzem redakcji i wyjaśnieniami Ministerstwa Rozwoju - czego dotyczą zmiany i jak je stosować?
Od redakcji PRB:
Ustawą z 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1649) wprowadzono nowe przepisy mające usprawnić regulowanie i dochodzenie należności cywilnoprawnych. Zmiany te dotyczą wszystkich podmiotów gospodarczych, należących zarówno do sektora prywatnego, jak i publicznego.
e-Zbiór praw zawiera:
- komentarz redakcji PRB,
- obowiązujący tekst ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych po zmianach,
- wyjaśnienia Ministerstwa Rozwoju dotyczące ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych - czego dotyczą zmiany i jak je stosować?
Ustawa zmieniająca wprowadziła nowe rozwiązania.
Dziesięć rozwiązań zapobiegających zatorom płatniczym
Skrócono podstawowy termin zapłaty w transakcjach handlowych.
Wprowadzono różne terminy zapłaty w transakcjach handlowych między jednostkami sektora publicznego i prywatnego oraz między jednostkami dużymi a małymi i średnimi.
Wprowadzono zasadę automatycznej zmiany postanowień umów lub faktur na temat terminu zapłaty niezgodnych z ustawą na zgodne z nią.
Podwyższono stopy odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych.
Zróżnicowano wielkość rekompensaty za dochodzenie zapłaty w transakcjach handlowych, zależną od kwoty transakcji.
Wprowadzono możliwość niedochodzenia kwoty rekompensaty niewspółmiernie wysokiej w stosunku do zobowiązania.
Wprowadzono zakaz zbywania roszczeń w zakresie rekompensat.
Naruszenia ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych zaliczono do czynów nieuczciwej konkurencji.
Na grupy kapitałowe i duże podmioty nałożono obowiązek przekazywania sprawozdań o stosowanych terminach zapłaty w transakcjach handlowych.
Wprowadzono zakaz nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń zagrożony karą, obowiązujący podmioty niepubliczne.
Dodatkowym impulsem do przestrzegania terminów zapłaty w transakcjach handlowych ma być zmiana zasad obliczania przychodów i kosztów dla celów ustalenia podatków dochodowych od osób fizycznych i prawnych. Wierzyciele będą mogli pomniejszyć przychody o kwoty świadczeń należnych, a nieotrzymanych w danym okresie rozliczeniowym. Natomiast dłużnicy nie będą mogli zaliczać do kosztów uzyskania przychodów danego okresu rozliczeniowego kwot niespłaconych w terminie zobowiązań.
Te zasady rozliczeń mają spowodować rozliczanie przychodów i kosztów w okresie, kiedy zostaną faktycznie uzyskane (poniesione), a nie w czasie, kiedy będą należne, a nieuregulowane. Ma to dostosować wielkość zobowiązań podatkowych do faktycznie uzyskanych przychodów (poniesionych kosztów).
Jednostki powinny stosować nowe zasady płatności w transakcjach handlowych oraz zasady dotyczące dochodzenia należności wynikające z nowelizacji uofp.
Zmiany zasad płatności w transakcjach handlowych
W przypadku jednostek sektora publicznego zmiany zasad płatności i dochodzenia należności w transakcjach handlowych dotyczą kilku aspektów (patrz: tabela).
Tabela. Zmiany zasad ustalania terminów płatności i dochodzenia należności w transakcjach handlowych
| Lp. | Zmieniony obszar | Zakres zmian |
| 1. | Zmiana wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych | 1. Dla wszystkich podmiotów sektora publicznego poza podmiotami leczniczymi - odsetki mają być równe sumie stopy referencyjnej NBP i 10 punktów procentowych. 2. Dla podmiotów leczniczych - odsetki mają być równe sumie stopy referencyjnej NBP i 8 punktów procentowych. |
| 2. | Skrócenie obowiązujących ww. podmioty terminów zapłaty w transakcjach handlowych | Terminy zapłaty zobowiązań jednostek sektora publicznego wynikających z transakcji handlowych wynoszą do 30 dni (a w przypadku podmiotów leczniczych do 60 dni) od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku. |
| 3. | Zmiana wysokości rekompensaty za koszty odzyskiwania należności | Rekompensata stanowi równowartość:
|
| 4. | Zasady ustalania kwoty należnej rekompensaty za odzyskiwanie należności | Przy ustalaniu kwoty należnej rekompensaty za odzyskiwanie należności stosuje się średni kurs euro ogłoszony przez NBP ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne. |
| 5. | Zakaz zbywania roszczeń o rekompensatę za odzyskiwanie należności | Jednostki nie mogą zbywać roszczeń o rekompensatę za odzyskiwanie należności. Mogą być one dochodzone wyłącznie przez podmioty, którym przysługują. Ma to uniemożliwić nadużycia polegające na przypisywaniu dłużnikom do zapłaty kwot rekompensat wyższych lub równych długowi, a następnie zbywaniu ich firmom windykacyjnym, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej przez dłużników. |
| 6. | Automatyczne stosowanie zamiast nieważnych postanowień umów, ustalających terminy zapłaty niezgodnie z przepisami, postanowień zgodnych z obowiązującymi terminami | Automatyczne stosowanie postanowień ustawy w zakresie długości terminów zapłaty ma na celu zabezpieczenie interesów dłużników, którzy znajdują się w mniej korzystnym położeniu od wierzycieli. Na przykład jednostki prywatne ubiegające się o zamówienia publiczne często godziły się na niekorzystne terminy zapłaty, ponieważ zależało im na otrzymaniu zleceń. Po nowelizacji ustalone terminy zapłaty dłuższe niż w ustawie automatycznie będą zmieniane na maksymalne terminy ustawowe. Bez konieczności zmian w umowie dłużnicy będą mogli domagać się odsetek za przekroczenie terminów zapłaty w transakcjach handlowych. |
| 7. | W przypadku jednostek organizacyjnych będących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych wprowadzono szczególne zasady rozliczania przychodów i kosztów podatkowych | Podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych będących wierzycielami będą mogli pomniejszyć przychody o kwoty świadczeń należnych, a nieotrzymanych w danym okresie rozliczeniowym. Natomiast podatnicy będący dłużnikami nie będą mogli zaliczać do kosztów uzyskania przychodów danego okresu rozliczeniowego kwot niespłaconych w terminie zobowiązań. |
Nowe przepisy mają zastosowanie do transakcji handlowych, których termin zapłaty upływa po 31 grudnia 2019 r.
Zmiany w ustawie o finansach publicznych
Dla jednostek sektora publicznego dodatkowo wprowadzono zmiany do uofp. Nowelizacja tej ustawy dotyczy możliwości niedochodzenia należności budżetu państwa lub budżetów JST o charakterze cywilnoprawnym.
Zgodnie z nowymi uregulowaniami dysponent części budżetowej lub państwowego funduszu celowego może wyrazić zgodę na niedochodzenie należności budżetu państwa o charakterze cywilnoprawnym, której kwota wraz z odsetkami nie przekracza 100 zł. W przypadku należności z tytułu rekompensaty za odzyskiwanie należności w transakcjach handlowych może wyrazić zgodę na jej niedochodzenie, jeżeli jej kwota jest równa dochodzonemu świadczeniu albo jest od niego wyższa.
Podobne rozwiązanie zostało przewidziane dla należności budżetu JST i samorządowych jednostek organizacyjnych. Może być stosowane, jeśli odpowiednią uchwałę podejmie organ stanowiący JST.
Przepisy te automatycznie mają zastosowanie do transakcji handlowych, których termin zapłaty upływa po 31 grudnia 2019 r. Ale w przypadku transakcji zawartych przed 1 stycznia 2020 r. dysponent części budżetowej, dysponent państwowego funduszu celowego albo organ stanowiący JST może postanowić o niedochodzeniu należności z tytułu rekompensaty, jeśli stała się ona wymagalna po 1 stycznia 2020 r.
