Rozwiązania zaproponowane przez MF w ustawach tarczy antykryzysowej

Tarcza antykryzysowa to kompleksowy pakiet działań rządu przeciwdziałających negatywnym skutkom pandemii. Zaproponowane przez resort finansów zapisy z zakresu finansów publicznych dotyczą głównie kwestii budżetowych i obszaru działalności instytucji finansowych.

Na pakiet przyjętych przez rząd ustaw składają się:

• projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 (specustawa);
• projekt ustawy o udzielaniu pomocy publicznej w celu ratowania lub restrukturyzacji przedsiębiorców (polityka nowej szansy);
• projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie instytucji rozwoju (PFR).

W prace nad projektami zaangażowanych było wiele instytucji publicznych, w tym Ministerstwo Rozwoju, Ministerstwo Finansów, Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwo Sprawiedliwości oraz ZUS, KNF i PFR. Nadzór nad przygotowywaniem dokumentów sprawowała Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.

Budżet Państwa

Proponowane zapisy przewidują utworzenie specjalnego Funduszu Przeciwdziałania Koronawirusowi COVID-19 (FPK), który będzie zasilany z budżetu państwa, jak też innych funduszy celowych, które dysponować będą zarówno wolnymi środkami, jak i obligacjami skarbu państwa oraz środkami z obligacji emitowanych przez BGK. Środki te będą mogły być przeznaczone na całą gamę instrumentów, w tym mogą być przekazane Funduszowi Pracy, czy Funduszowi Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. FPK będzie mógł również finansować programy rządowe oraz te zadania, które będą stanowiły impuls fiskalny do pobudzenia gospodarki.

Budżety samorządowe

Specustawa uelastycznia także gospodarowanie środkami publicznymi w ramach samorządu terytorialnego. Wójt (lub burmistrz, czy prezydent miasta), zarząd powiatu lub zarząd województwa będą mieli kompetencje do dokonywania zmian w planie dochodów i wydatków budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym przeniesień wydatków między działami klasyfikacji budżetowej.

Wykonując budżet samorządowy, wójt (lub burmistrz, czy prezydent miasta), zarząd powiatu lub zarząd województwa będą mieli także możliwość - bez uzyskania opinii komisji właściwej do spraw budżetu organu stanowiącego tej jednostki - dokonywania zmian przeznaczenia rezerwy celowej oraz tworzenia nowej rezerwy celowej, przenosząc do niej zablokowane kwoty wydatków.

Reguły fiskalne jednostek samorządu terytorialnego

Dokonano przejściowego złagodzenia ograniczeń dotyczących zrównoważenia części bieżącej budżetu. W 2020 r. wydatki bieżące będą mogły być wyższe od dochodów bieżących o wydatki ponoszone w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 w części, w jakiej zostały sfinansowane środkami własnymi.

Ponadto, zwiększono możliwości inwestycyjne samorządów, modyfikując na lata 2020-2025 relację ograniczającą wysokość spłaty długu jednostki samorządu terytorialnego.

Rozwiązania podatkowe w specustawie

• Możliwość wstecznego rozliczania strat podatkowych w PIT i CIT

Stratę poniesioną w 2020 r. podatnicy, pod pewnymi warunkami, będą mogli odliczyć od dochodu uzyskanego w 2019 r. W tym celu, podatnicy złożą korektę zeznania za 2019 r. i dostaną zwrot.

• Dłuższy czas na złożenie deklaracji PIT

Brak sankcji za złożenie deklaracji podatkowej i zapłaty podatku po terminie, jeśli nastąpi to do końca maja 2020 r.

• Możliwość rezygnacji z uproszczonych zaliczek w 2020 r. i obliczanie zaliczek miesięcznych od bieżących dochodów.

Rozwiązania dla "małych podatników". Ci, którzy zrezygnują z uproszczonych zaliczek, za okres marzec-grudzień 2020 r., obliczą zaliczki miesięczne od bieżących dochodów na ogólnych zasadach.

• Zaniechanie poboru opłaty prolongacyjnej

Podatnik nie będzie musiał ponosić kosztu opłaty w związku z odroczeniem terminu płatności podatku lub rozłożeniem zapłaty podatku na raty, albo odroczeniem lub rozłożeniem na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami. Taka opłata wynosi teraz 4% kwoty podatku lub zaległości podatkowej. Zwolnienie z obowiązku jej opłacenia będzie trwać w okresie epidemii oraz w okresie 30 dni bezpośrednio następujących po jego odwołaniu. W zakresie podatków lokalnych decyzję może podejmować rada gminy, bo jest ona uprawniona do wprowadzania opłaty prolongacyjnej.

• Ulga z tytułu darowizn przekazanych na walkę z koronawirusem

Wprowadzenie odliczenia w podatku PIT i CIT bez limitu dla darowizn (pieniężnych lub rzeczowych) przekazanych na cele związane z zapobieganiem oraz zwalczaniem zakażenia koronawirusem dla podmiotów świadczących opiekę zdrowotną, w tym transport sanitarny, a także przekazanych Agencji Rezerw Materiałowych oraz Centralnej Bazie Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych.

• Wyłączenie stosowania regulacji w podatkach dochodowych dotyczących tzw. złych długów

Przepisy dotyczące złych długów w PIT i CIT, pod pewnymi warunkami, nie będą stosowane w odniesieniu do zaliczek dłużników, którzy powinni uwzględniać niezapłacone zobowiązania przy obliczaniu zaliczek na podatek dochodowy. Dzięki temu dłużnik nie będzie miał wyższych obciążeń, a wierzyciel skorzysta z ulgi tak jak obecnie.

• Wydłużenie terminu na przekazanie przez płatników zaliczek na podatek od wynagrodzeń pobranych za marzec i kwiecień

Wprowadzenie prolongaty terminu przekazania przez pracodawcę zaliczek na podatek PIT od przychodów z szeroko rozumianej pracy, pobranych w marcu i kwietniu (tzw. PIT-4). Zapłata zaliczki, zamiast odpowiednio do 20 kwietnia i 20 maja br. będzie mogła być dokonana do 1 czerwca br.

• Zmiana terminu wprowadzenia nowej matrycy stawek VAT

Nowa matryca stawek podatku VAT zacznie obowiązywać od 1 lipca 2020 r.

• Informacja o cenach transferowych (TP-R)

Rozwiązanie dla podatników zobowiązanych do złożenia TP-R przed 30 września br. Przedsiębiorca ma dodatkowy czas do 30 września br. do złożenia informacji o cenach transferowych za 2019 r.

• Przesunięcie terminu do zapłacenia podatku od przychodów z budynków

Z przesunięcia terminu zapłaty podatku od przychodów z budynków (czyli tzw. podatku minimalnego od nieruchomości komercyjnych), za miesiące marzec-maj 2020 do 20 lipca 2020 r. będą mogli skorzystać podatnicy, którzy spełnią określone warunki.

• Możliwość wprowadzenia przez gminy zwolnień z podatku od nieruchomości

Rada danej gminy może uchwalić, za część roku 2020, zwolnienie z podatku gruntów, budynków i budowli, wykorzystywanych do prowadzenia działalności gospodarczej. Zwolnienia dotyczą wskazanych przez gminę grup przedsiębiorców, których sytuacja finansowa pogorszyła się wskutek epidemii.

• Możliwość wprowadzenia przez gminy przedłużenia terminów płatności rat podatku od nieruchomości

Rada gminy, w drodze uchwały, może przedłużyć terminy płatności rat podatku od nieruchomości, płatnych w kwietniu, maju i czerwcu 2020 r., nie dłużej jednak niż do 30 września 2020 r. Przedłużenie terminów obejmie wskazane grupy przedsiębiorców, których sytuacja finansowa pogorszyła się wskutek koronawirusa.

• Zawieszenie podatku od sprzedaży detalicznej

Kontynuacja zawieszenia działania ustawy o podatku od sprzedaży detalicznej. Podatnik nie będzie musiał płacić podatku za okresy rozliczeniowe lipiec-grudzień 2020.

Rozwiązania systemowe w specustawie

• Możliwość wydłużenia terminów dotyczących sprawozdawczości budżetowej miesięcznej i kwartalnej oraz informacji sporządzanych przez jednostki sektora finansów publicznych, w tym samorządy

Minister finansów będzie na bieżąco monitorować możliwość przekazywania przez jednostki sektora finansów publicznych, w tym samorządy, sprawozdań budżetowych miesięcznych i kwartalnych oraz informacji przez nie przygotowywanych. W razie konieczności dokona odpowiedniej zmiany terminów ich przekazywania.

• Wydłużenie terminów dotyczących sprawozdawczości finansowej

Planowane jest również odroczenie, w drodze rozporządzenia, obowiązków jednostek sektora prywatnego, publicznego oraz organizacji pozarządowych związanych m.in. ze sporządzaniem sprawozdań finansowych, ich badaniem przez firmy audytorskie, zatwierdzaniem oraz udostępnianiem tych sprawozdań do wiadomości publicznej.

• Dłuższy termin za złożenie zawiadomienia przy płatnościach na rachunki spoza wykazu podatników VAT

Podatnik dokonujący zapłaty powyżej 15 tys. zł na rachunek niezamieszczony w wykazie podatników VAT, może złożyć zawiadomienia o dokonaniu takiej zapłaty nie w 3 dni, a 14 dni.

• Możliwość wstrzymania administracyjnego postępowania egzekucyjnego należności pieniężnych

W okresie stanu epidemii Rada Ministrów będzie uprawniona do wydania rozporządzenia, na podstawie którego dojdzie do wstrzymania administracyjnych postępowań egzekucyjnych.

• Odroczenie do 1 lipca 2020 r. obowiązku składania nowych JPK_VAT z deklaracją dla dużych podatników

Duzi przedsiębiorcy zyskują dodatkowe 3 miesiące na dopasowanie swoich systemów do wymogów nowego sposobu raportowania. Mają więcej czasu na przeszkolenie swoich pracowników. Pracownicy mają więcej czasu na prace związane z dopasowaniem systemów księgowych i informatycznych. Eksperci IT mają więcej czasu na wykonie u swoich klientów prac związanych z wdrożeniem nowego JPK.

• Możliwość odstąpienia od nakładania sankcji za błędy w ewidencji JKP VAT

Zmiana ta pozwoli wprowadzić uznaniowość w nakładaniu sankcji i stosować je w szczególnie uzasadnionych przypadkach. W związku z tym, że sankcje powinny być środkiem ostatecznego oddziaływania, zmiana ta pozwoli na ich ukierunkowanie na tych podatników, którzy celowo i uporczywie popełniają błędy uniemożliwiające weryfikację prawidłowości transakcji.

• Odroczenie do 13 lipca 2020 r. zgłoszeń do Centralnego Rejestru Beneficjenta Rzeczywistego

Przedsiębiorcy zyskują więcej czasu na dostosowanie się do nowego obowiązku sprawozdawczego. To zmniejszenie bieżących obciążeń logistycznych i finansowych.

• E-paragon

Możliwość przekazania klientowi, za jego zgodą i w sposób z nim uzgodniony, paragonu fiskalnego w postaci elektronicznej.

• Uelastycznienie zasad gospodarki finansowej jednostek sektora finansów publicznych, w tym, funduszy celowych, agencji wykonawczych i budżetu państwa w celu zapewnienia możliwie najszybszego i sprawnego dysponowania środkami publicznymi na cele związane z przeciwdziałaniem COVID-19.

Chodzi o ograniczenie liczby procedur oraz obciążeń wynikających z obowiązujących przepisów prawa polegające m.in. na:

• zniesieniu ograniczeń związanych ze zmianami planów finansowych;
• wprowadzeniu możliwość dofinansowania ze środków budżetu państwa lub z innych środków publicznych do 100% wartości realizowanych zadań;
• wydłużeniu terminów rozliczania dotacji;
• uproszczeniu procedury zmiany przeznaczenia rezerwy celowych, czy tworzenia rezerw celowych z zablokowanych środków.

Działania już wprowadzone przez MF

• Na mocy rozporządzenia Ministra Finansów, BGK może udzielać gwarancji spłaty kredytów w formule pomocy de minimis dla mikro, małych i średnich przedsiębiorców. Zmiana rozporządzenia pozwala na objęcie gwarancjami do 80% kredytów. Obniżona została też opłata prowizyjna od tych gwarancji do 0%.
• Przedsiębiorcy, którzy z związku z występowaniem koronawirusa mają problemy z terminową zapłatą należności podatkowych, mogą wystąpić z wnioskiem o przyznanie ulgi lub umorzenie zaległości.
• Zniesiono bufor ryzyka systemowego, co pozwoli uwolnić 30 mld kapitału, który zwiększy podaż kredytów dla MŚP o 40 mld zł. Szacuje się, że efektem tego będzie podniesienie PKB Polski o 0,5 % w przeciągu 2,5 lat.

• Wsłuchujemy się, analizujemy i reagujemy na sugestie podatników i przedsiębiorców, które pojawiają się na portalu Głos Podatnika. Służy temu specjalnie uruchomiona kategoria "Koronawirus". Na portalu opublikowaliśmy już 114 propozycji.
• Na mocy rozporządzenia Ministra Finansów, wyprodukowane lub kupione przez firmy produkty przekazane na walką z koronawirusem, zostały objęte "zerową" stawką VAT. Dotyczy to in. wyrobów medycznych i produktów leczniczych takich jak np. środki dezynfekujące, maseczki i kombinezony ochronne.

Źródło: komunikat MF z 26 marca 2020 r. pt. "Wiele rozwiązań MF w ustawach Tarczy Antykryzysowej"- opubl. na www.mofnet.gov.pl

Katarzyna Wojciechowska

prawnik, ekspert w zakresie podatków dochodowych, redaktor "MONITORA księgowego"