Obowiązkowy split payment i matryca VAT przyjęte przez Sejm

Sejm przyjął projekt ustawy wprowadzający obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności (split payment) w tzw. branżach wrażliwych. Obejmie 150 towarów i usług. Będzie obowiązywał od 1 listopada 2019 r. W tej samej ustawie przewidziano również nową matrycę stawek VAT. Towary będą klasyfikowane na podstawie CN, a usługi - na podstawie PKWiU 2015. Nowe przepisy będą obowiązywać od 1 kwietnia 2020 r. Ale już od listopada będzie można występować o Wiążącą Informację Stawkową i stosować obniżoną stawkę na ebooki, e-czasopisma i czasopisma regionalne. Również od listopada zostanie podwyższona do 8% stawka na czasopisma specjalistyczne.

Jak podkreśla MF:

MF

(…) stosowanie MPP [split payment - przyp. red.] do dostaw towarów i świadczenia usług pozwoli na uszczelnienie systemu podatkowego przez zabezpieczenie budżetu państwa przed ryzykiem nieodprowadzenia VAT przez dostawcę. Ponadto uwolni kontrahentów od ryzyka uwikłania w schematy, zmierzające do wyłudzenia tego podatku oraz zwiększy konkurencyjność w obrocie gospodarczym.

1. Obowiązkowy split payment

Od 1 listopada 2019 r. obowiązkowy split payment będzie dotyczyć branż, które są obecnie objęte reżimem odwrotnego obciążenia oraz zakresem odpowiedzialności podatkowej. Chodzi o branże stalową, paliwową, usług budowlanych i przenoszenia uprawnień do CO₂. Ze względu na zdiagnozowane nieprawidłowości mechanizmem tym objęte będą także transakcje, których przedmiotem są:

• części i akcesoria do pojazdów silnikowych,
• węgiel i produkty węglowe,
• maszyny i urządzenia elektryczne, ich części i akcesoria.

Wykaz towarów objętych obowiązkowym split payment będzie zamieszczony w załączniku nr 15 do ustawy o VAT.

To, czy split payment zostanie obowiązkowo zastosowany do danej transakcji, będzie wynikać z odpowiedniej informacji zamieszczonej na fakturze.

Dla towarów i usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy o VAT split payment będzie obowiązkowy, gdy kwota należności ogółem z faktury wyniesie 15 000 zł. lub więcej. Zdaniem ekspertów, stosując literalną interpretację split payment będzie miał zastosowanie tylko gdy kwota należności ogólem wymiesie równo 15 000 zł. Z tą wykładnią nie zgadza się MF.

Uwaga

Wprowadzenie obowiązkowego split payment oznacza jednocześnie likwidację odwrotnego obciążenia oraz zmianę zasad stosowania odpowiedzialności podatkowej.

2. Zmiany w korzystaniu ze split payment

Zostaną także wprowadzone ułatwienia w modelu dobrowolnego i obowiązkowego stosowania split payment.

Polegają one na możliwości:

• opłacania z rachunku VAT - poza VAT oraz VAT z faktur otrzymywanych od kontrahentów - również należności z tytułu podatków dochodowych, akcyzy, cła, VAT od importu oraz składek ZUS,
• stosowania mechanizmu do zaliczek wnoszonych przed wystawieniem faktury,
• dokonywania jednym komunikatem przelewu płatności za więcej niż jedną fakturę.

3. Nowa matryca stawek VAT

Nowa matryca VAT przewiduje:

• wprowadzenie nowego systemu stawek VAT wykorzystującego do identyfikowania dla potrzeb VAT Nomenklaturę scaloną (CN) w odniesieniu do towarów oraz aktualnej PKWiU 2015 w odniesieniu do usług; spowoduje to zmiany stawek VAT na niektóre towary, przy jednoczesnym podwyższeniu na inne; MF nazywa te podwyżki punktowymi;
• wprowadzenie wiążącej informacji stawkowej (WIS), która określa m.in. prawidłową stawkę VAT dla danego towaru/usługi oraz zapewnia ochronę dla podatnika, który ją prawidłowo stosuje;
• zmiany w systemie ryczałtowym dla rolników (generalnie nastąpi rozszerzenie jego zakresu).

3.1. Obniżenie stawek na niektóre produkty

Nowe stawki obejmą takie towary, w tym produkty "pierwszej potrzeby", jak:

• owoce tropikalne i cytrusowe - obniżenie z 8% do 5%,
• pieczywo ­­- z 23%, 8% do 5%,
• zupy, buliony, żywność homogenizowana - z 8% do 5%,
• musztarda, przyprawa słodka papryka, niektóre przyprawy przetworzone (np. pieprz, tymianek) - z 23% do 8%,
• produkty dla niemowląt i dzieci, tj. żywność przeznaczona dla niemowląt i małych dzieci, smoczki, pieluszki oraz foteliki samochodowe - z 8% do 5%,
• artykuły higieniczne (podpaski, tampony higieniczne, pieluchy) - z 8% do 5%,
• e-booki - z 23% do 5%,
• e-prasa - z 23% na 8%.

Obniżone stawki VAT dla e-booków i e-prasy oraz WIS wejdą w życie 1 listopada 2019 r. Przepisy w zakresie nowego systemu stawek VAT będą stosowane od 1 kwietnia 2020 r.

3.2. Podwyższenie stawek VAT na niektóre towary

Ustawa podwyższa jednak stawki VAT na niektóre towary. Są to na przykład:

• niektóre przyprawy nieprzetworzone (gałka muszkatołowa, kwiat muszkatołowy, kmin, szafran, kurkuma) - z 5% do 8%,
• homary i ośmiornice oraz inne skorupiaki, mięczaki i bezkręgowce wodne (m.in. kraby, langusty, krewetki, ostrygi, małże, ślimaki), przetwory z nich, kawior i namiastki kawioru, jak również sprzedawane w różnego rodzaju placówkach gastronomicznych posiłki, których składnikiem są wymienione produkty - z 5% do 23%,
• lód - używany do celów spożywczych i innych celów chłodniczych - z 8% do 23%,
• czasopisma specjalistyczne (obecnie zdefiniowane w art. 2 pkt 27f) - z 5% do 8%.

Na te towary stawka zostanie zwiększona od 1 kwietnia 2020 r. Wyjątkiem są czasopisma specjalistyczne, na które stawka VAT wzrośnie od 1 listopada 2019 r.

Joanna Dmowska

Ekspert w zakresie VAT