Do kiedy odwrotne obciążenia, od kiedy podzielona płatność

Od 1 listopada 2019 r. - wraz z wprowadzeniem obowiązkowej podzielonej płatności - prawodawca całkowicie likwiduje odwrotne obciążenie w transakcjach krajowych. W okresie przejściowym jest to problem dla podatników zobowiązanych dotychczas do stosowania odwróconego obciążenia. Muszą oni ustalić, które transakcje powinni jeszcze rozliczyć na zasadzie odwróconego obciążenia, a które podlegają już pod płatność podzieloną. Ustawodawca wprowadził przepisy przejściowe, które powinny ułatwić to zadanie.

W praktyce poważne wątpliwości mogą dotyczyć tego, jak stosować podzieloną płatność na przełomie stanów prawnych. Skoro przepisy wprowadzające podzieloną płatność w formule obligatoryjnej do polskiego VAT weszły w życie 1 listopada 2019 r. to, co do zasady, podzieloną płatność w formule obligatoryjnej należy stosować przy dokonywaniu zapłaty od tego dnia.

Ustawodawca wprowadził jednak przepisy przejściowe, wskazujące, jak należy stosować przepisy na przełomie stanów prawnych. Są to regulacje art. 10 i 13 ustawy z 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw.

Zgodnie z art. 10 ustawy nowelizującej:

§

W przypadku dostaw towarów lub świadczenia usług, wymienionych w załączniku nr 11 lub załączniku nr 14 do ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym, dokonanych:

1) przed dniem 1 listopada 2019 r., dla których obowiązek podatkowy powstał lub faktura została wystawiona po dniu 31 października 2019 r.,

2) po dniu 31 października 2019 r., dla których faktura została wystawiona przed dniem 1 listopada 2019 r.

- stosuje się przepisy art. 17 ust. 1 pkt 7 i 8, ust. 1c-1h i 2-2b, art. 18c ust. 1 pkt 1, art. 86 ust. 2 pkt 4 lit. a i b, art. 99 ust. 9, art. 101a, art. 102 ust. 3, art. 106e ust. 1 pkt 18 i ust. 4 pkt 1 oraz art. 108 ust. 4 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym.

Zasady wynikające z przytoczonego przepisu przejściowego dla ułatwienia przedstawiamy w formie tabeli.

Tabela. Kiedy stosujemy odwrócone obciążenie zamiast podzielonej płatności

Co ważne, przepisy nie mówią w sposób bezpośredni o stosowaniu podzielonej płatności, a o zastosowaniu odwrotnego opodatkowania i związanych z nim powinności. Można jedynie domyślać się, że skoro do danej transakcji ma zastosowanie odwrotne obciążenie, to split payment nie jest właściwy, bo po prostu VAT nie jest płacony przez nabywcę.

Inaczej jeżeli według regulacji właściwych do końca października odwrotne obciążenie nie było właściwe (np. dostawa komputerów przenośnych przy nieprzekroczeniu 20 000 zł). Wobec tego, że prawodawca wskazał jedynie na zastosowanie do takich czynności przywołanych regulacji w brzmieniu właściwym przed listopadem, a nie przepisów całej ustawy o VAT, przy płatności dokonywanej za takie świadczenia po zakończeniu października brak jest podstaw do niestosowania podzielonej płatności (o ile są spełnione warunki określone w art. 108a ust. 1a i następnych ustawy o VAT).

W konsekwencji w takich sytuacjach należy stwierdzić, że podzielona płatność musi być zastosowana nawet wówczas, gdy zapłata jest realizowana w listopadzie lub później, a świadczenie zostało wykonane przed listopadem i obowiązek podatkowy powstał pod rządami wcześniejszych regulacji, a nie miało zastosowania odwrotne obciążenie.

Przykład

Podatnik kupił komputer przenośny w październiku 2019 r. Wartość transakcji wyniosła 3000 zł netto, więc sprzedawca nie zastosował odwrotnego obciążenia. Sprzedawca wystawił fakturę w październiku, ale komputer został zafakturowany z innymi towarami i kwota brutto z faktury wyniosła 15 200 zł. W tej sytuacji nabywca, dokonując zapłaty w listopadzie 2019 r., powinien zastosować mechanizm podzielonej płatności, mimo że na fakturze nie została zamieszczona stosowana adnotacja.

Dokładnie ten sam problem stosowania podzielonej płatności może dotyczyć fakturowania czynności zrealizowanych przed listopadem.

Przykład

Podatnik kupił komputer przenośny w październiku 2019 r. Wartość transakcji wyniosła 3000 zł netto, więc sprzedawca nie zastosował odwrotnego obciążenia. Sprzedawca wystawił fakturę w listopadzie 2019 r., ale komputer został zafakturowany z innymi towarami i kwota brutto z faktury wyniosła 15 200 zł. W tej sytuacji nabywca, dokonując zapłaty w listopadzie, powinien zastosować mechanizm podzielonej płatności, a w fakturze winna być zamieszczona adnotacja "mechanizm podzielonej płatności".

Zaliczki

Poważne wątpliwości mogą wystąpić w przypadku transakcji zaliczkowanych w starym, a wykonanych w aktualnym stanie prawnym. Z przepisów (czy raczej ich braku) wynika, że w przypadku świadczeń, do których odnosi się art. 10 ustawy z 9 sierpnia 2019 r., na uwagę zasługuje również m.in. przypadek, w którym częściowa zapłata została dokonana przed końcem października i wówczas w takiej części powstał obowiązek podatkowy, a czynność została zrealizowana i zafakturowana po 31 października 2019 r.

Właśnie ze względu na brak odpowiednich przepisów przejściowych należy przyjąć, że w części zaliczkowanej, we wcześniejszym stanie prawnym, należy zastosować odwrotne obciążenie (o ile tak było właściwe wg dotychczas obowiązujących przepisów), a w pozostałej - zasady ogólne, przy czym zapłata powinna być w split paymencie, o ile będzie spełniony warunek kwotowy.

Trzeba w tym miejscu przypomnieć, że chociaż załącznik nr 15 w głównej mierze powstał w wyniku scalenia załączników 11, 13 i 14, to znalazły się w nim również pozycje, które uprzednio nie były wymieniane w żadnym z załączników (np. części i akcesoria do samochodów).

Z uwagi na to, że dla takich świadczeń nie zostały przewidziane żadne szczególne regulacje przejściowe, należy stwierdzić, iż w ich przypadku od 1 listopada 2019 r. zawsze należy stosować nowe regulacje odnoszące się do mechanizmu podzielonej płatności.

Podstawa prawna:

• art. 10 ustawy z 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2019 r. poz. 1751

Radosław Kowalski

doradca podatkowy, właściciel kancelarii podatkowej, wykładowca na szkoleniach z dziedziny podatków