Jak zatrudniać obywateli brytyjskich w Polsce po brexicie

Pobyt i praca obywateli brytyjskich i członków ich rodzin w Polsce od dnia wystąpienia Wielkiej Brytanii z UE do 31 grudnia 2020 r. będzie legalna, jeśli przed dniem wystąpienia ich kraju z Unii będą oni posiadali prawo pobytu w Polsce. W zakresie ubezpieczeń społecznych obywatele brytyjscy pracujący w Polsce będą mogli korzystać z tych samych praw co obywatele polscy.

Uchwalona przez Sejm i Senat ustawa o uregulowaniu niektórych spraw w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej bez zawarcia umowy, o której mowa w art. 50 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (dalej ustawa), ma na celu uregulowanie zasad pobytu w Polsce obywateli Wielkiej Brytanii oraz członków ich rodzin po wystąpieniu tego państwa z Unii Europejskiej. Ustawa wchodzi w życie z dniem wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej bez zawarcia umowy dotyczącej tego wystąpienia, określającej warunki wystąpienia.

Pobyt obywateli brytyjskich w Polsce po wprowadzeniu brexitu

Pobyt na terytorium Polski obywatela Zjednoczonego Królestwa i członka jego rodziny w okresie od dnia wejścia w życie ustawy, czyli od momentu wystąpienia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej bez zawarcia umowy, do 31 grudnia 2020 r. będzie uważany za legalny, jeśli nie istnieje inna podstawa do utraty statusu legalnego pobytu w Polsce (art. 5 ustawy). Przy czym jeżeli w dniu poprzedzającym dzień wejścia w życie ustawy obywatel Zjednoczonego Królestwa będzie posiadał ważne zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE, domniemywa się, że w tym dniu będzie posiadał prawo pobytu na terytorium Polski. Podobnie w sytuacji, gdy w dniu poprzedzającym dzień wejścia w życie ustawy obywatel Zjednoczonego Królestwa będzie posiadał ważny dokument potwierdzający prawo stałego pobytu, domniemywa się, że w tym dniu będzie posiadał prawo stałego pobytu na terytorium Polski. Dotyczy to również członka jego rodziny, który przed dniem wejścia w życie omawianej ustawy będzie posiadał ważną kartę pobytu członka rodziny obywatela UE bądź ważną kartę stałego pobytu członka rodziny obywatela UE.

Definicja członka rodziny obywatela brytyjskiego (art. 3 pkt 1 ustawy)

Ustawa przewiduje również możliwość udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy dla obywatela Zjednoczonego Królestwa lub członka jego rodziny, który w dniu poprzedzającym dzień wejścia w życie ustawy będzie posiadał prawo pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Będzie się to odbywało na podstawie stosownego wniosku. Zezwolenie będzie udzielane jednorazowo, na okres 5 lat. Jest to rozwiązanie szczególne, ponieważ ogólna regulacja przewiduje, że zezwolenia na pobyt czasowy dla cudzoziemców w Polsce udziela się na okres do 3 lat (art. 98 ust. 2 ustawy o cudzoziemcach).

W przypadku posiadania przez obywatela Zjednoczonego Królestwa prawa do stałego pobytu w Polsce w dniu poprzedzającym dzień wejścia w życie omawianej ustawy, zezwolenia na pobyt stały udziela się na czas nieokreślony, na jego wniosek.

Wnioski o udzielenie zezwolenia na pobyt stały lub czasowy w Polsce trzeba będzie składać osobiście najpóźniej do 31 grudnia 2020 r. Wnioski złożone po tym terminie nie będą rozpatrywane. Wydawanie zezwoleń będzie zwolnione z opłat. Wnioski o zezwolenia na pobyt będą rozpatrywane przez urzędy wojewódzkie właściwe ze względu na miejsce przebywania danej osoby.

UWAGA!

Prawo do złożenia wniosku o zezwolenie pobytowe (na pobyt stały lub czasowy) będą mieli wszyscy Brytyjczycy, którzy mieli prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terenie naszego kraju przed dniem wejścia w życie omawianej ustawy, a także członkowie ich rodzin (mający prawa pobytowe).

Uprawnienia obywateli Wielkiej Brytanii pracujących w Polsce

Należy zwrócić uwagę, jak ustawa precyzuje prawa obywateli Zjednoczonego Królestwa w zakresie wykonywania przez nich pracy na terenie Polski. Warunkiem tego jest posiadanie prawa do legalnego pobytu w Polsce bądź uzyskanie zezwolenia na pobyt czasowy lub pobyt stały na podstawie procedury wskazanej w ustawie albo pozostawanie na etapie uzyskiwania ww. zezwoleń. Tacy obywatele Zjednoczonego Królestwa i członkowie ich rodzin są uprawnieni do:

1) wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

2) wykonywania działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatel polski, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy wykonywali działalność gospodarczą na podstawie art. 3 ustawy - Prawo przedsiębiorców albo działalność ta była zawieszona oraz posiadali wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Obywatel Zjednoczonego Królestwa lub członek jego rodziny, który będzie posiadał zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w sytuacji, gdy obywatel bądź członek jego rodziny w dniu poprzedzającym dzień wejścia w życie ustawy posiadał prawo pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będą mogli wykonywać pracę na terytorium Polski bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę. Oznacza to, że w przypadku uzyskania przez Brytyjczyków zezwolenia na 3-letni pobyt czasowy, jak i na pobyt stały, podejmowanie przez nich pracy nie będzie wymagało zezwolenia na pracę.

Ustawa reguluje również kwestie legalności pracy przez pracowników delegowanych do wykonywania pracy na terenie Polski. Otóż cudzoziemiec, który jest uprawniony do przebywania i wykonywania pracy na terytorium Zjednoczonego Królestwa i jest zatrudniony przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium tego państwa oraz do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie ustawy zmieniającej został czasowo delegowany przez tego pracodawcę w celu świadczenia usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, będzie mógł wykonywać pracę na terytorium Polski, bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę, nie dłużej niż przez okres 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy zmieniającej.

Zabezpieczenie społeczne a brexit

Przepisy ustawy regulują także zasady nabywania prawa do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty rodzinnej, zasiłku pogrzebowego oraz świadczenia w razie choroby i macierzyństwa. Zgodnie z tymi przepisami osoby, które w dniu poprzedzającym dzień wejścia w życie omawianej ustawy:

• podlegały ubezpieczeniom społecznym w Polsce lub
• podlegały ubezpieczeniu społecznemu rolników, lub
• były objęte w Polsce systemami zaopatrzenia dla służb mundurowych, sędziów i prokuratorów oraz jeżeli przed dniem wejścia w życie ustawy podlegały ubezpieczeniom społecznym w Wielkiej Brytanii lub zamieszkiwały w tym państwie w dniu poprzedzającym wejście w życie tej ustawy i będą kontynuować tam zamieszkanie,

z dniem wejścia w życie ustawy będą korzystać z tych samych praw i będą podlegać tym samym obowiązkom co obywatele polscy. Będzie to dotyczyć prawa do: emerytur, rent z tytułu niezdolności do pracy, rent rodzinnych, świadczeń w razie choroby i macierzyństwa oraz równoważnych dla ojca, a także zasiłków pogrzebowych.

Podstawa prawna:

art. 2-3, art. 5-13, art. 16-17, art. 23, art. 24-36 ustawy z 15 marca 2019 r. o uregulowaniu niektórych spraw w związku z wystąpieniem Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej bez zawarcia umowy, o której mowa w art. 50 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej - Dz.U. z 2019 poz. 622

art. 98 ust. 2 ustawy z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2094; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 622

dr Paulina Sołtys

radca prawny, doktor nauk prawnych z dziedziny prawo pracy, trener, szkoleniowiec z zakresu prawa pracy i zatrudniania cudzoziemców