Monitor Prawa Pracy i Ubezpieczeń 5/2019 [dodatek: Kadry i płace w sferze budżetowej], data dodania: 17.04.2019

Jak rozwiązywać stosunki pracy z nauczycielami zatrudnionymi na umowę o pracę i na podstawie mianowania

W placówkach feryjnych nauczyciele zatrudnieni na umowy na czas nieokreślony powinni otrzymać wypowiedzenia do 31 maja 2019 r., bo ich stosunek pracy musi się rozwiązać z końcem roku szkolnego, tj. 31 sierpnia br. Dotyczy to także pracowników pedagogicznych z wygaszanych w tym roku gimnazjów. W przypadku likwidowanych gimnazjów zakończenie stosunku pracy z końcem sierpnia br. obejmuje również nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania.

Stosunek pracy nauczycieli z publicznych placówek oświatowych jest zasadniczo rozwiązywany według przepisów ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela (dalej Karta Nauczyciela). Jedynie w odniesieniu do tych kwestii, które nie są uregulowane w tym akcie prawnym, stosuje się Kodeks pracy (art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela).

Inaczej wygląda procedura prowadząca do zakończenia zatrudnienia nauczyciela na umowie o pracę, a inaczej na podstawie mianowania, chociaż występuje w tym zakresie sporo zbieżności z rozwiązywaniem umów na czas nieokreślony.

Dodatkowo w tym roku następuje realizacja ostatniego etapu reformy edukacji, przewidującej całkowitą likwidację gimnazjów od 1 września 2019 r. i tym samym zwolnienie części zatrudnionych w nich nauczycieli. Działania te są prowadzone na mocy ustawy z 14 grudnia 2016 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe (dalej przepisy wprowadzające).

Należy zwrócić uwagę, że wykluczone jest stosowanie do nauczycieli (bez względu na podstawę zatrudnienia) art. 52 Kodeksu pracy (zwolnienie dyscyplinarne) z racji kompletności uregulowań zwolnień dyscyplinarnych w Karcie Nauczyciela (wyrok SN z 8 stycznia 2009 r., I PK 137/08, OSNP 2010/13-14/161). Do nich może dojść zgodnie z rozdziałem 10 Karty Nauczyciela dotyczącym odpowiedzialności dyscyplinarnej.

 

1. Rozwiązanie umowy o pracę

Tryb rozwiązania stosunku pracy łączącego publiczną placówkę oświatową z nauczycielem zatrudnionym na umowę o pracę zależy od rodzaju tej umowy. Jeśli ma ona charakter terminowy, wówczas stosuje się prawie wyłącznie przepisy Kodeksu pracy, z wyjątkiem przepisów dotyczących zwolnienia dyscyplinarnego w trybie art. 52 Kodeksu pracy. Natomiast w przypadku umów bezterminowych konieczne jest postępowanie według regulacji Karty Nauczyciela z odpowiednim zastosowaniem przepisów kodeksowych.

 

  1. 1.1 Rozwiązanie umowy na czas nieokreślony

Umowa o pracę na czas nieokreślony może być rozwiązana z nauczycielem za porozumieniem stron (art. 23 ust. 4 pkt 1 w zw. z art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela). W takim przypadku to strony (nauczyciel i placówka oświatowa) decydują o warunkach i terminie ustania stosunku pracy. Inaczej jest z wypowiedzeniem, które stanowi jednostronne oświadczenie, ma sformalizowany przebieg i nie wymaga zgody drugiej strony. Okres jego trwania oraz termin zakończenia stosunku pracy w wyniku jego zastosowania są takie same dla nauczycieli zatrudnionych w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy. Okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące i powinien upłynąć z końcem roku szkolnego. Zatem stosunek pracy z nauczycielem zatrudnionym na czas nieokreślony rozwiązuje się 31 sierpnia danego roku kalendarzowego, a samo wypowiedzenie musi być wręczone do 31 maja danego roku kalendarzowego (art. 27 ust. 1 Karty Nauczyciela). W tym zakresie występują jednak dwa wyjątki. Pierwszy dotyczy wyłączenia placówek nieferyjnych z nakazu zakończenia stosunku pracy z końcem roku szkolnego, co oznacza, że placówki te mogą wypowiadać nauczycielom umowy bezterminowe w dowolnym okresie roku kalendarzowego (art. 27 ust. 3 w zw. z art. 23 ust. 3 Karty Nauczyciela). Drugi wyjątek obejmuje rozwiązywanie stosunku pracy nauczyciela pełnoetatowego w przypadku całkowitej lub częściowej likwidacji placówki oświatowej oraz zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów albo zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnienie w pełnym wymiarze. Podstawą wypowiedzenia jest tu art. 20 Karty Nauczyciela, a jego przyczynami mogą być wyłącznie wymienione w tym przepisie okoliczności - zob. poniżej Ustanie zatrudnienia z przyczyn leżących po stronie placówki oświatowej.

Inne sposoby rozwiązania stosunku pracy - przedstawia tabela: Przyczyny i terminy rozwiązania stosunku pracy nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania i umowy na czas nieokreślony.

 

  1. 1.2. Procedura wypowiedzenia nauczycielowi umowy bezterminowej

 

KROK 1. Weryfikacja możliwości wypowiedzenia

Pracodawca nie ma prawa wypowiedzieć umowy o pracę nauczycielowi, który jest chroniony. Nie wolno mu tego zrobić, gdy nauczyciel m.in. jest:

  • pod ochroną przedemerytalną, czyli brakuje mu nie więcej niż 4 lata do nabycia prawa do emerytury (art. 39 Kodeksu pracy w zw. z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela oraz wyrok SN z 2 sierpnia 2012 r., II PK 3/12),
  • w ciąży oraz gdy przebywa na urlopie macierzyńskim (art. 177 § 1 Kodeksu pracy),
  • na urlopie: na warunkach urlopu macierzyńskiego (tzw. adopcyjnego, art. 183 § 2 Kodeksu pracy), rodzicielskim (art. 1821g Kodeksu pracy), ojcowskim (art. 1823 § 3 Kodeksu pracy), wychowawczym (art. 1868 Kodeksu pracy),
  • imiennie wskazanym działaczem związkowym (art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy o związkach zawodowych).

Z tego powodu pracodawca musi najpierw ustalić, czy wręczając wypowiedzenie, nie naruszy przepisów ochronnych.

Przykład

Nauczycielka matematyki w szkole podstawowej, zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, raz lub dwa razy w miesiącu korzysta ze zwolnień lekarskich o różnej długości: od kilku dni do 2 tygodni. Powoduje to ciągłą konieczność organizowania zastępstwa. Po ponad roku takiej sytuacji dyrektor szkoły postanowił wypowiedzieć pracownicy umowę, uzasadniając to częstymi i powtarzającymi się chorobami, co jest wystarczającą przyczyną wypowiedzenia (m.in. wyrok SN z 24 października 2017 r., I PK 290/16). Kilka dni po wręczeniu pisma wypowiadającego nauczycielka przedłożyła zaświadczenie lekarskie, że jest w ciąży. W tej sytuacji wypowiedzenie powinno zostać cofnięte (potwierdzają to wyroki SN z 19 marca 2002 r., I PKN 156/01, OSNP 2004/5/78, oraz z 29 marca 2001 r., I PKN 330/00, OSNP 2003/1/11).

 

KROK 2. Konsultacje ze związkami zawodowymi

Jeśli nauczyciel jest reprezentowany przez związki zawodowe, wówczas placówka oświatowa musi skonsultować z nimi zamiar i powody wypowiedzenia umowy o pracę (art. 38 § 1 Kodeksu pracy). Organizacja związkowa ma 5 dni od otrzymania pisemnego zawiadomienia (niekoniecznie na specjalnym formularzu, lecz w dowolnej formie pisemnej - wyrok SN z 9 maja 2017 r., I PK 157/16) na zgłoszenie umotywowanych zastrzeżeń do planów pracodawcy, jeśli uzna je za nieuzasadnione. Placówka podejmuje decyzję po ich rozpatrzeniu (nie musi ich uwzględniać) oraz przy braku terminowej reakcji związku.

Przykład

Przyjmijmy, że nauczycielka z poprzedniego przykładu nie jest i nie będzie w ciąży, lecz jej interesy reprezentuje nauczycielski związek zawodowy. W związku z tym przed wypowiedzeniem jej umowy o pracę dyrektor szkoły przesłał pisemne zawiadomienie do tej organizacji o następującej treści:

Rypin, 8 kwietnia 2019 r.

Szkoła Podstawowa

w Rypinie

ul. Wysoka 7

 

Do

Zarządu Oddziału

Związku Nauczycielstwa Polskiego

w Rypinie

ZAWIADOMIENIE

o zamiarze wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony

 

Na podstawie art. 38 Kodeksu pracy w związku z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela zawiadamiam, że zamierzam wypowiedzieć umowę o pracę pani Annie Kowalskiej, zatrudnionej na czas nieokreślony na stanowisku nauczycielki matematyki w pełnym wymiarze czasu pracy. Przyczyną wypowiedzenia są częste i powtarzające się w okresie ostatnich 14 miesięcy nieobecności w pracy spowodowane chorobą (zwolnienia lekarskie są przedstawiane raz lub dwa razy w miesiącu na okres od kilku dni do 2 tygodni). Okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące i upłynie 31 sierpnia 2019 r.

Jednocześnie informuję, że niezgłoszenie umotywowanych zastrzeżeń do przedstawionego zamiaru w ciągu 5 dni od otrzymania niniejszego zawiadomienia potraktuję jako zgodę na wypowiedzenie umowy o pracę.

Krystyna Nowak

Dyrektor Szkoły Podstawowej

w Rypinie

 

 

KROK 3. Przygotowanie pisma wypowiadającego umowę o pracę

Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony musi być sporządzone na piśmie i powinno zawierać: długość okresu wypowiedzenia, datę rozwiązania umowy o pracę, uzasadnienie wypowiedzenia oraz pouczenie o prawie odwołania się do sądu pracy w ciągu 21 dni od jego doręczenia (art. 30 § 3-5 i art. 264 § 1 Kodeksu pracy). Uzasadnienie musi zawierać przyczyny wypowiedzenia, które mają być prawdziwe, konkretne, aktualne w chwili wypowiadania lub w niedalekiej przyszłości (postanowienia SN z 9 października 2018 r., I PK 227/17, z 19 września 2018 r., I PK 210/17, i wyrok SN z 11 sierpnia 2016 r., II PK 246/15).

Wypowiedzenie będzie skuteczne (spowoduje rozwiązanie umowy) mimo niezachowania formy pisemnej i braku pouczenia o prawie odwołania do sądu, pod warunkiem że nie zostanie zakwestionowane przez sąd (m.in. wyrok SN z 5 maja 2016 r., II UK 280/15, i uzasadnienie wyroku SN z 12 stycznia 1998 r., I PKN 468/97, OSNP 1998/23/679).

Od 1 stycznia 2019 r. nie ma oficjalnych wzorów wypowiedzeń, a pomocnicze można znaleźć na stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w zakładce Pomocnicze wzory dokumentów związanych z ubieganiem się o zatrudnienie, nawiązaniem, zmianą oraz ustaniem stosunku pracy.

Wzór wypowiedzenia umowy o pracę dla nauczycielki z poprzedniego przykładu

Rypin, 30 maja 2019 r.

Szkoła Podstawowa

w Rypinie

ul. Wysoka 7

 

ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ ZA WYPOWIEDZENIEM

 

 

Pani

Anna Kowalska

Rozwiązuję z Panią umowę o pracę na czas nieokreślony zawartą 1 września 2016 r. z zachowaniem 3 miesięcy okresu wypowiedzenia, który upłynie 31 sierpnia 2019 r.

Przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę są częste i powtarzające się w okresie ostatnich 15 miesięcy nieobecności w pracy spowodowane chorobą (zwolnienia lekarskie są przedstawiane raz lub dwa razy w miesiącu na okres od kilku dni do 2 tygodni), co regularnie dezorganizuje pracę szkoły.

 

Jednocześnie informuję, że w terminie 21 dni od dnia doręczenia niniejszego pisma przysługuje Pani prawo wniesienia odwołania do Sądu Rejonowego − Sądu Pracy w Rypinie.

 

........................................................ Krystyna Nowak

Potwierdzenie odbioru przez Dyrektor Szkoły Podstawowej

Pracownika - data i podpis w Rypinie

KROK 4. Doręczenie wypowiedzenia  

Placówka oświatowa może doręczyć wypowiedzenie nauczycielowi w dowolny sposób, np. osobiście, przez firmę kurierską, operatora pocztowego bądź upoważnionego pracownika, pod warunkiem że nauczyciel będzie miał realną możliwość zapoznania się z jego treścią (uzasadnienie do wyroku SN z 9 września 2011 r., III PK 5/11). Nie ma przy tym znaczenia, czy nauczyciel rzeczywiście z tej możliwości skorzysta. Nawet jeśli tego nie uczyni, wypowiedzenie będzie skuteczne (wyrok SN z 16 marca 1995 r., I PRN 2/95, OSNP 1995/18/229). Taki sam skutek wystąpi w razie:

  • odmowy przyjęcia wypowiedzenia (wyrok SN z 13 grudnia 1996 r., I PKN 41/96, OSNP 1997/15/268),
  • nieodbierania przesyłki z oświadczeniem o wypowiedzeniu z placówki pocztowej (wyroki SN z 5 października 2005 r., I PK 37/05, OSNP 2006/17-18/263, i z 11 grudnia 1996 r., I PKN 36/96, OSNP 1997/14/251),
  • naruszenia warunków określonych w art. 27 Karty Nauczyciela, dotyczących rozwiązania umowy o pracę z nauczycielem, z tym że wypowiedzenie nastąpi w terminie wskazanym w tym przepisie (wyrok SN z 26 maja 1983 r., I PR 43/83, OSNCP 1983/12/206).

 

  1. 1.3. Rozwiązanie umowy na czas określony

Rozwiązanie terminowej umowy o pracę, zawieranej z powodu potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, nie jest regulowane Kartą Nauczyciela (wyjątek dotyczy jedynie wygaśnięcia umowy w trybie art. 26 Karty Nauczyciela). W konsekwencji rozwiązanie takiej umowy może być dokonane na podstawie art. 30 § 1 Kodeksu pracy:

  • za porozumieniem stron,
  • w drodze wypowiedzenia,
  • bez wypowiedzenia w trybie natychmiastowym (art. 53 Kodeksu pracy - patrz tabela poniżej),
  • z upływem czasu, na jaki została zawarta umowa.

Jeśli zachodzi konieczność wypowiedzenia umowy na czas określony, wówczas okres, z upływem którego nastąpi zakończenie stosunku pracy, wynosi:

  • 2 tygodnie - jeśli nauczyciel był zatrudniony w placówce oświatowej krócej niż 6 miesięcy,
  • 1 miesiąc - gdy nauczyciel był zatrudniony w placówce oświatowej co najmniej 6 miesięcy,
  • 3 miesiące - jeżeli zatrudnienie nauczyciela w placówce oświatowej wynosi co najmniej 3 lata.

Nie ma obowiązku uzasadniania ani zawiadamiania organizacji związkowej o zamiarze dokonania wypowiedzenia nauczycielowi umowy terminowej.

Samo wypowiedzenie powinno mieć formę pisemną i zawierać w swej treści pouczenie o prawie pracownika odwołania się do sądu pracy. Jednak niedochowanie tych warunków nie wstrzymuje rozwiązania umowy o pracę po upływie okresu wypowiedzenia - tak samo, jak ma to miejsce przy bezterminowej umowie o pracę.

 

Rozwiązanie umowy terminowej z nauczycielem w trybie natychmiastowym

Warunki rozwiązania stosunku pracy

Na podstawie art. 53 Kodeksu pracy

Przyczyna rozwiązania stosunku pracy

1. Nieprzerwana niezdolność do pracy wskutek choroby trwająca dłużej niż:

  • 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony w danej placówce oświatowej krócej niż 6 miesięcy,
  • łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony w danej placówce oświatowej co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową

2. Nieprzerwana, usprawiedliwiona nieobecność nauczyciela w pracy z innych przyczyn niż wymienione w pkt 1, trwająca dłużej niż 1 miesiąc

Dopuszczalność rozwiązania umowy

Upływ terminów ochronnych, wymienionych wyżej

Uzyskanie opinii organizacji związkowej, jeśli nauczyciel jest przez nią reprezentowany

1. Związek zawodowy wyraża opinię maksymalnie w ciągu 3 dni od otrzymania od pracodawcy zawiadomienia o zamiarze i przyczynach zwolnienia dyscyplinarnego - opinia nie wiąże placówki oświatowej

2. Nie ma możliwości zastosowania natychmiastowego trybu rozwiązania umowy nauczycielowi chronionemu przed utratą pracy

Przygotowanie i doręczenie oświadczenia o rozwiązaniu umowy bez wypowiedzenia

1. Oświadczenie powinno mieć formę pisemną oraz ma zawierać uzasadnienie i pouczenie o prawie odwołania się do sądu pracy w ciągu 21 dni od doręczenia oświadczenia

2. Doręczenie oświadczenia może nastąpić na wiele sposobów (od wręczenia osobistego, przez pracownika upoważnionego lub za pośrednictwem operatora pocztowego albo firmy kurierskiej)

Termin rozwiązania umowy

Z chwilą, gdy nauczyciel miał realną możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia, nawet jeśli tego nie uczynił (m.in. wyrok SN z 20 listopada 2014 r., I PK 88/14)

 

2. Rozwiązanie stosunku pracy powstałego na podstawie mianowania

Okoliczności, powody i terminy, w jakich następuje rozwiązanie stosunku pracy z nauczycielem mianowanym, określa art. 23 Karty Nauczyciela. Jest to wyczerpujący katalog takich przypadków (zob. tabela poniżej). Jego uzupełnieniem jest jedynie art. 20 Karty Nauczyciela - zob. pkt 3. Ustanie zatrudnienia z przyczyn leżących po stronie placówki oświatowej.

W tabeli nie zostało wymienione porozumienie stron, które również może doprowadzić do rozwiązania stosunku pracy na podstawie mianowania w terminie i na warunkach uzgodnionych przez strony. Jego zawarcie jest możliwe nawet po złożeniu przez placówkę oświatową jednostronnego oświadczenia woli o rozwiązaniu stosunku pracy z powodu utraty przez nauczyciela mianowanego zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy (wyrok SN z 8 stycznia 2010 r., III PK 47/09).

W tabeli nie przedstawiono także możliwości skorzystania przez nauczyciela z art. 551 Kodeksu pracy (rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracodawcy), ale taką opcję dopuścił Sąd Najwyższy w wyroku z 13 czerwca 2018 r. (III PK 59/17, OSNP 2019/1/3). Sąd przyjął bowiem, że art. 23 Karty Nauczyciela nie jest wyczerpujący w przypadku naruszenia przez pracodawcę obowiązku zapobiegania mobbingowi. W konsekwencji nauczyciel może rozwiązać umowę bez wypowiedzenia w przypadku dopuszczenia się przez pracodawcę ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych.

Nauczyciel mianowany nie korzysta z ochrony przedemerytalnej przed zwolnieniem z pracy (postanowienie SN z 19 listopada 2013 r., I PK 155/13).

Wyłączenie ochrony przedemerytalnej w przypadku nauczycieli zatrudnionych na podstawie mianowania nie jest jedyne. Nie korzystają oni także z gwarancji zachowania pracy w czasie urlopu i innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy, przewidzianej w art. 41 Kodeksu pracy (uchwała SN z 7 grudnia 2006 r., I PZP 4/06, OSNP 2007/7-8/89, i wyrok SN z 4 listopada 2014 r., II PK 17/14, OSNP 2016/4/44). Przysługuje im natomiast ochrona przed zwolnieniem podczas przebywania na urlopie dla poratowania zdrowia (wyrok SN z 19 kwietnia 2012 r., II PK 204/11).

Przykład

Nauczyciel mianowany przebywał na nieprzerwanych zwolnieniach chorobowych przez prawie 180 dni. Przed upływem tego okresu lekarz uznał, że dla nauczyciela konieczny jest urlop dla poratowania zdrowia w celu przeprowadzenia leczenia uzdrowiskowego. Wniosek o taki urlop nauczyciel złożył po upływie 182 dni zwolnienia lekarskiego, lecz przed otrzymaniem oświadczenia pracodawcy o rozwiązaniu stosunku pracy na mocy art. 23 ust. 1 pkt 2 Karty Nauczyciela (rozwiązanie bez wypowiedzenia z powodu wyczerpania okresu zasiłkowego i dalszej niezdolności do pracy). W tej sytuacji placówka oświatowa powinna udzielić mu tego urlopu, bo ma on pierwszeństwo przed rozwiązaniem stosunku pracy (wyrok SN z 28 czerwca 2016 r., I PK 182/15).

 

Przyczyny i terminy rozwiązania stosunku pracy nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania i umowy na czas nieokreślony*

Przyczyna rozwiązania stosunku pracy

Termin rozwiązania stosunku pracy

Uwagi i orzecznictwo

Wniosek nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania

(art. 23 ust. 1 pkt 1 Karty Nauczyciela)

Z końcem roku szkolnego, po uprzednim złożeniu przez nauczyciela 3-miesięcznego wypowiedzenia; termin nie dotyczy placówek nieferyjnych

(art. 23 ust. 2 pkt 1 i ust. 3 Karty Nauczyciela)

  • Wypowiedzenie nie wymaga zgody placówki oświatowej
  • Zasada ta nie dotyczy nauczyciela zatrudnionego na bezterminowej umowie o pracę (art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela)

 

Czasowa niezdolność nauczyciela do pracy z powodu choroby, przekraczająca 182 dni lub 270 dni - gdy przyczyną niezdolności do pracy jest gruźlica lub niezdolność występuje w trakcie ciąży

(art. 23 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela)

  • W przypadku nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania: z końcem tego miesiąca, w którym upływa okres czasowej niezdolności nauczyciela do pracy

(art. 23 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela)

  • W przypadku nauczyciela zatrudnionego na podstawie bezterminowej umowy o pracę: moment, w którym nauczyciel miał realną możliwość zapoznania się z treścią oświadczenia pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę (art. 53 Kodeksu pracy w zw. z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela, wyrok SN z 14 czerwca 2017 r., II PK 178/16)

 

  • Do okresu niezdolności do pracy wlicza się również przypadające w tym okresie przerwy obejmujące dni, w których w placówce oświatowej nie odbywają się zajęcia
  • W szczególnie uzasadnionych przypadkach okres nieobecności w pracy może być przedłużony o kolejne 12 miesięcy, o ile nauczyciel uzyska prawo do świadczenia rehabilitacyjnego lub otrzyma urlop dla poratowania zdrowia
  • W odniesieniu do nauczycieli na umowach o pracę stosuje się termin rozwiązania stosunku pracy z Kodeksu pracy z uwagi na brak odesłania do art. 23 ust. 2 pkt 2 Karty Nauczyciela - o potwierdzenie/zaprzeczenie takiej interpretacji redakcja MPPiU zwróciła się do Ministerstwa Edukacji Narodowej, którego stanowisko opublikujemy po jego otrzymaniu
  • Rozwiązanie w tym trybie następuje na podstawie jednostronnego oświadczenia placówki oświatowej, bez wypowiedzenia

Orzeczenie przez lekarza przeprowadzającego badanie okresowe lub kontrolne o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy

(art. 23 ust. 1 pkt 3 w zw. z art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela)

Z końcem miesiąca, w którym dyrektor placówki oświatowej otrzymał ostateczne orzeczenie lekarskie o niezdolności nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy

(art. 23 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela)

Podstawę rozwiązania stosunku pracy stanowi niezdolność nauczyciela do wykonywania dotychczasowej pracy, stwierdzona ostatecznym orzeczeniem lekarskim, a nie samo orzeczenie lekarskie o istnieniu takiej niezdolności, które jest jedynie dowodem podlegającym ocenie sądu

(wyroki SN z 10 marca 2015 r.

II PK 120/14, OSNP 2017/1/3 oraz z 14 maja 2012 r.

I PK 37/12)

Uzyskanie negatywnej oceny pracy

(art. 23 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela)

Z końcem tego miesiąca, w którym upływa 3-miesięczne wypowiedzenie, licząc od otrzymania przez nauczyciela negatywnej oceny pracy

(art. 23 ust. 2 pkt 5 w zw. z art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela)

Termin wskazany w art. 23 ust. 2 pkt 5 Karty Nauczyciela dotyczy jedynie pośrednio terminu rozwiązania stosunku pracy w razie otrzymania przez nauczyciela negatywnej oceny pracy, gwarantując 3-miesięczny okres wypowiedzenia (po otrzymaniu negatywnej oceny), nie wyznacza natomiast czasowych granic złożenia wypowiedzenia

(wyrok SN z 4 listopada 2014 r.

II PK 17/14)

Cofnięcie skierowania do nauczania religii w placówce oświatowej

(art. 23 ust. 1 pkt 6 w zw. z art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela)

Z końcem tego miesiąca, w którym nastąpiło cofnięcie skierowania do nauczania religii

(art. 23 ust. 2 pkt 6 w zw. z art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela)

 

Cofnięcia upoważnienia do nauczania religii dokonuje biskup diecezjalny

(art. 12 ust. 3 Konkordatu między stolicą apostolską a Rzeczpospolitą Polską z 28 lipca 1993 r. - Dz.U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318)

Nieusprawiedliwione niezgłoszenie się nauczyciela na badanie okresowe lub kontrolne

(art. 23 ust. 4 pkt 2 w zw. z art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela)

Z końcem miesiąca, w którym dyrektor otrzymał o tym informację

(art. 23 ust. 4 pkt 2 w zw. z art. 27 ust. 3 Karty Nauczyciela)

  • Rozwiązanie stosunku pracy może także nastąpić w przypadku dwukrotnego nieusprawiedliwionego niezgłoszenia się nauczyciela na badanie, na które dyrektor szkoły skierował nauczyciela z własnej inicjatywy, do czego jest uprawniony w każdym czasie
  • Podstawą rozwiązania stosunku pracy jest jednostronne oświadczenie placówki oświatowej

* Tabela pomija porozumienie stron i wypowiedzenie umowy bezterminowej, opisane w tekście.

 

3. Ustanie zatrudnienia z przyczyn leżących po stronie placówki oświatowej

Każdy nauczyciel, bez względu na podstawę zatrudnienia, może stracić pracę z przyczyn go niedotyczących. Podstawą jest tu art. 20 Karty Nauczyciela, który pozwala rozwiązać umowę o pracę w razie całkowitej lub częściowej likwidacji placówki oświatowej albo zmian organizacyjnych powodujących zmniejszenie liczby oddziałów w szkole lub zmian planu nauczania uniemożliwiających dalsze zatrudnianie nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania i bezterminowej umowie o pracę w pełnym wymiarze zajęć, jeśli nie skorzysta on z prawa przejścia w stan nieczynny. Wymaga to podjęcia następujących czynności:

 

KROK 1. Wybór kryteriów zwolnienia

Kryteria zwolnienia nauczyciela nie są ustalone ustawowo, lecz zostały wypracowane przez orzecznictwo. Należą do nich: konieczność uwzględnienia wszystkich posiadanych przez nauczyciela kwalifikacji przy dokonywaniu oceny, czy zmiany organizacyjne uniemożliwiają jego dalsze zatrudnienie (wyrok SN z 20 lutego 2014 r., III PK 71/13, OSNP 2015/8/108), oraz okres nauczania przedmiotu, którego liczba godzin nauczania ulega zmniejszeniu w wyniku zmian organizacyjnych (postanowienie SN z 5 listopada 2013 r., I PK 142/13). Jedynym powodem zwolnienia nauczyciela mianowanego nie może być jego odmowa ograniczenia zatrudnienia w trybie art. 22 ust. 2 Karty Nauczyciela (wyrok SN z 3 lutego 2014 r., I PK 169/13).

 

KROK 2. Zawiadomienie organizacji związkowej

Dyrektor placówki oświatowej musi zawiadomić reprezentującą nauczyciela zakładową (międzyzakładową) organizację związkową o zamiarze i przyczynach wypowiedzenia. Organizacja ma 7 dni od otrzymania zawiadomienia na zgłoszenie na piśmie umotywowanych zastrzeżeń. Po rozpatrzeniu stanowiska związku, a także w razie jego nieprzedłożenia w ustalonym terminie, dyrektor podejmuje decyzję w sprawie wypowiedzenia.

 

KROK 3. Sporządzenie i wręczenie pism wypowiadających

W treści pisma wypowiadającego musi być zawarta przyczyna rozwiązania stosunku pracy w trybie art. 20 Karty Nauczyciela oraz pouczenie o prawie odwołania do sądu pracy (wyrok SN z 17 marca 2016 r., III PK 80/15). Nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania może zostać wręczone takie wypowiedzenie również podczas urlopu dla poratowania zdrowia (uchwała SN z 26 czerwca 2013 r., I PZP 1/13, OSNP 2013/23-24/270).

Okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące, a jego upływ ma nastąpić z końcem roku szkolnego (wyjątek dotyczy nauczycieli zatrudnionych w placówkach nieferyjnych), czyli pracodawca powinien je doręczyć w dowolny sposób do 31 maja danego roku kalendarzowego. Okres wypowiedzenia może być skrócony do 1 miesiąca, a wówczas za pozostałą jego część musi być wypłacone wynagrodzenie, obliczone jak za okres urlopu wypoczynkowego.

Należy zauważyć, że wypowiedzenie będzie bezskuteczne, jeśli nauczyciel złoży, w ciągu 30 dni od doręczenia mu tego dokumentu, pisemny wniosek o przeniesienie w stan nieczynny. W takim przypadku stosunek pracy wygaśnie po upływie 6-miesięcznego okresu pozostawania w stanie nieczynnym.

 

KROK 4. Wypłata odprawy pieniężnej

Nauczycielowi mianowanemu przysługuje odprawa stanowiąca równowartość 6-miesięcznego wynagrodzenia zasadniczego. Nauczyciel zatrudniony na umowę o pracę otrzyma odprawę w wysokości przewidzianej ustawą z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, tj.:

  • 1-miesięcznego wynagrodzenia, jeżeli był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 2 lata,
  • 2-miesięcznego wynagrodzenia, przy zatrudnieniu u tego pracodawcy od 2 do 8 lat,
  • 3-miesięcznego wynagrodzenia, gdy był zatrudniony u pracodawcy ponad 8 lat.

Wynagrodzenie dla celów naliczania odprawy oblicza się według zasad obowiązujących przy ekwiwalencie urlopowym.

 

4. Rozwiązywanie stosunków pracy w związku z kolejnym etapem reformy edukacji

Od 1 września 2019 r. definitywnie znikną gimnazja, a zostaną utworzone 4-letnie licea ogólnokształcące w miejsce dotychczasowych 3-letnich oraz zespołów szkół składających się z gimnazjum i 3-letniego liceum, a także takie szkoły dla dorosłych (art. 145-146, art. 183-184 oraz art. 193-194 przepisów wprowadzających). Tego też dnia powstaną 5-letnie technika, w tym dla dorosłych, zamiast obecnych 4-letnich i zespołów szkół składających się z gimnazjum i 4-letniego technikum (art. 151-152 oraz art. 193 ust. 2 przepisów wprowadzających). W efekcie nie wszyscy nauczyciele zachowają pracę, pod warunkiem że procedura wręczenia im wypowiedzeń zostanie przeprowadzona terminowo - zob. Terminarz czynności. Dotyczy to nauczycieli, którzy nie mają odpowiednich kwalifikacji do pracy w placówce nowego typu, a także których dalsze zatrudnienie jest niemożliwe (art. 226 ust. 1, art. 236 ust. 4 i art. 239 ust. 4, art. 251 ust. 4 przepisów wprowadzających). Istotne jest przy tym, że wypowiedzenia ze względu na całkowitą likwidację gimnazjum nie muszą być konsultowane ze związkami zawodowymi. Mogą być wręczane zarówno nauczycielom na bezterminowych umowach o pracę, jak i posiadającym akt mianowania.

 

Terminarz czynności w celu rozwiązania stosunku pracy z nauczycielem likwidowanego gimnazjum

15 maja 2019 r.

przekazanie nauczycielom informacji o włączeniu lub przekształceniu samorządowego gimnazjum w 8-letnią szkołę podstawową, 4-letnie liceum ogólnokształcące, 5-letnie technikum lub szkołę branżową I stopnia, a także o przekształceniu 3-letniego liceum w 4-letnie, 4-letniego technikum w 5-letnie oraz zespołów szkół składających się z gimnazjum i liceum 3-letniego lub 4-letnie technikum odpowiednio w: 4-letnie liceum i 5-letnie technikum

 

31 maja 2019 r.

wręczenie wypowiedzeń nauczycielom mianowanym lub na bezterminowych umowach o pracę, przewidujących 3-miesięczny okres wypowiedzenia

 

31 sierpnia 2019 r.

rozwiązanie stosunków pracy i wypłata odpraw pieniężnych nauczycielom mianowanym (wysokość taka sama jak przy zwolnieniach w trybie art. 20 Karty Nauczyciela, który to przepis jeszcze w roku szkolnym 2018/2019 jest wyłączony w stosunku do nauczycieli gimnazjów)

 

Podstawa prawna:

art. 20, art. 23, art. 27, art. 91c ust. 1 ustawy z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 967; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2245

art. 30 § 1 i § 3-5, art. 36, art. 38, art. 39, art. 52, art. 53, art. 551, art. 177 § 1, art. 183 § 2, art. 1821g, art. 1823 § 3, art. 1861 § 1, art. 264 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 917; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2432

art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych - j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 263

art. 127, art. 129, art. 145-147, art. 151-152, art. 183-184 oraz art. 193-194, art. 226-227, art. 236, art. 238 ustawy z 14 grudnia 2016 r. -Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo oświatowe - Dz.U. z 2017 r. poz. 60; ost.zm. Dz.U. z 2018 r. poz. 2245

art. 8 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników - j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 1969

 

Jadwiga Sztabińska,

prawnik specjalizujący się w prawie pracy, w tym z zakresu sfery budżetowej

 

 

Inforakademia
Notyfikacje

Czy chcesz otrzymywać informacje o najnowszych szkoleniach? Zgódź się na powiadomienia od wideoakademii

Powiadomienia można wyłączyć w preferencjach systemowych
NIE NIE
TAK TAK