Środki trwałe - nowy Krajowy Standard Rachunkowości nr 11

W Dzienniku Urzędowym Ministra Rozwoju i Finansów z 29 maja 2017 r. pod poz. 105 opublikowano uchwałę nr 4/2017 Komitetu Standardów Rachunkowości, przyjmującą Krajowy Standardu Rachunkowości nr 11 "Środki trwałe" (dalej; KSR nr 11). Głównym celem wydania przez Komitet Standardów Rachunkowości nowego krajowego standardu rachunkowości "Środki trwałe" jest potrzeba zapewnienia jednolitości w stosowaniu rozwiązań w zakresie uznawania, wyceny i ujęcia w księgach rachunkowych oraz prezentacji w sprawozdaniu finansowym tego składnika aktywów. Standard zawiera obszerne i szczegółowe omówienie kluczowych zagadnień i problemów związanych z "życiem" środka trwałego w firmie, od momentu uznania składnika majątku za środek trwały, poprzez ustalanie wartości początkowej, ponoszenia nakładów w okresie użytkowania, amortyzację, aż do chwili zaprzestania ujmowania środka trwałego w księgach rachunkowych. Pełna treść standardu dostępna jest jako dodatek elektroniczny do bieżącego numeru "MONITORA księgowego" (www.mk.infor.pl).

Komitet Standardów Rachunkowości postanowił wydać stanowisko przedstawiające dobre praktyki oraz wskazówki sprzyjające jednolitemu rozumieniu zasad uznawania, wyceny i ujmowania środków trwałych oraz środków trwałych w budowie w księgach rachunkowych, w tym także dokonywania odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych, jak również zasady prezentacji i ujawniania informacji o nich w sprawozdaniu finansowym jednostki. W tym celu standard:

• wprowadza dodatkowe pojęcia niezdefiniowane dotychczas w ustawie o rachunkowości i innych krajowych standardach rachunkowości (jak np.:"uznanie za środek trwały", ujęcie środka trwałego", "pozyskanie środka trwałego", dzień przyjęcia środka trwałego do użytkowania"),
• dopuszcza możliwość wyceny środków trwałych w wartości przeszacowanej wyłącznie na podstawie odrębnych przepisów,
• wprowadza kategorie: części składowe, części dodatkowe i części peryferyjne (pkt. 4.18 - 4.20 KSR nr 11),
• nie przewiduje ujęcia w wartości początkowej środka trwałego kosztów przyszłej rekultywacji lub przyszłego odtworzenia miejsca, w którym znajduje się środek trwały, jak również innych kosztów koniecznych do poniesienia w związku z likwidacją środka trwałego,
• nie zakłada możliwości zmiany metody amortyzacji środka trwałego w okresie jego użytkowania,
• nie przewiduje możliwości stosowania odrębnych metod lub stawek amortyzacji dla części wchodzących w skład środka trwałego, także gdy stanowią one komponenty w rozumieniu MSR 16. Standard przewiduje natomiast możliwość ustalenia takiej jednej stawki i metody amortyzacji, która uwzględnia różny okres ekonomicznej użyteczności i różny sposób konsumowania korzyści ekonomicznych z części składowych, części dodatkowych i części peryferyjnych środka trwałego,
• przewiduje ujęcie w wartości początkowej środka trwałego kosztów finansowania zobowiązaniami, także innymi niż kredyty i pożyczki, zaciągniętymi w celu pozyskania środka trwałego, jak również różnic kursowych (dodatnich lub ujemnych) wynikających ze zobowiązań w walutach obcych zaciągniętych na ten cel, nie ograniczając ich jedynie do różnic kursowych uznawanych za korektę stóp procentowych,
• zakłada, że przekwalifikowanie składnika aktywów z nieruchomości zaliczanych do inwestycji, zwanych dalej "nieruchomościami inwestycyjnymi", do środków trwałych następuje w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia, z zastrzeżeniem okoliczności wskazanych w pkt. 6.26b i 6.26c KSR nr 11,
• nie przewiduje możliwości rozliczenia z kapitałem własnym skutków przeszacowania środków trwałych na moment ich przekwalifikowania do nieruchomości inwestycyjnych, w przypadku gdy nieruchomość inwestycyjna wyceniana jest w wartości rynkowej lub inaczej określonej wartości godziwej,
• nie przewiduje wyłączenia ze środków trwałych obiektów przeznaczonych do sprzedaży lub do zwrotu właścicielom,
• dopuszcza odmienny zakres ujawnień informacji dotyczących środków trwałych.

Podobnie jak w innych standardach KSR nr 11 zawiera techniczno-organizacyjne problemy ewidencji środków trwałych. Omówiona jest dokumentacja obrotu oraz specyfika inwentaryzacji środków trwałych. W KSR znajdują się też wytyczne dotyczące prezentacji i ujawniania informacji na temat środków trwałych w sprawozdaniu finansowym.

Komitet Standardów Rachunkowości zwraca uwagę, że:

• KSR 11 nie ma zastosowania do inwentarza żywego oraz sadów i plantacji (aktywów biologicznych),
• KSR 11 nie omawia zagadnień związanych z zamianą jednego środka trwałego na inny środek trwały oraz wniesienia środka trwałego (środków trwałych) w formie aportu,
• w zakres standardu nie wchodzą zagadnienia związane ze stosowaniem przepisów podatkowych dotyczących środków trwałych i ich amortyzacji (zwraca się jednak uwagę, że ewidencja księgowa środków trwałych ma zapewnić możliwość prawidłowego obliczenia podatku dochodowego, a w jednostkach objętych podatkiem dochodowym od osób prawnych - odroczonego podatku dochodowego.

KSR nr. 11 wszedł w życie 29 maja 2017 r. i ma zastosowanie po raz pierwszy do sprawozdań finansowych sporządzanych za rok obrotowy rozpoczynający się od 1 stycznia 2017 r.

Paweł Muż

- ekonomista, redaktor "MONITORA księgowego", specjalista ds. rachunkowości