Do 31 października 2019 r. korzystanie z mechanizmu podzielonej płatności jest zawsze dobrowolne, tzn. jest uprawnieniem podatników, którzy otrzymują fakturę z wykazaną kwotą VAT. Od 1 listopada 2019 r. dodane zostaną przepisy określające obowiązkowe stosowanie mechanizmu podzielonej płatności. Od tego dnia stosowanie mechanizmu podzielonej płatności będzie niekiedy obowiązkiem podatników otrzymujących fakturę z wykazaną kwotą VAT.
Jednym z warunków stosowania mechanizmu podzielonej płatności jest wskazanie przy dokonywaniu przelewu numeru faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność. Co do zasady, wyłącza to możliwość stosowania mechanizmu podzielonej płatności przed wystawieniem faktury, której dotyczyć ma płatność. Uznać należy, że ta zasada obowiązuje również w przypadku stosowania przepisów o obowiązkowym stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności.
Z dniem 1 listopada 2019 r. wprowadzony zostanie wyjątek od tej zasady. Będzie on stosowany w przypadku dokonywania całości lub części zapłaty (np. wpłaty zaliczki) przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi. Płatności takie będą mogły być dokonywane z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności (obowiązkowego i dobrowolnego) przed wystawieniem faktury zaliczkowej. W takich przypadkach w dedykowanym komunikacie przelewu zamiast informacji o numerze faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność, wpisywane będzie słowo "zaliczka".