Obowiązkowa podzielona płatność w podmiotach sektora publicznego

Od 1 listopada 2019 r. podatnicy będą mieli obowiązek stosowania podzielonej płatności przy regulowaniu niektórych zobowiązań. Ustawodawca nie zdecydował się na wprowadzenie obowiązku dla wszystkich czynności, co zresztą nie byłoby możliwe bez naruszania prawa wspólnotowego. Kiedy stosować podzieloną płatność? Jak prawidłowo wystawiać faktury? Jakie konsekwencje grożą podatnikowi w przypadku niedopełnienia obowiązków w stosowaniu procedury split payment? W tekście odpowiemy na te i inne pytania.

Kiedy stosować podzieloną płatność

Kryterium przedmiotowe

Przy identyfikacji obowiązku do stosowania podzielonej płatności jako formy zapłaty prawodawca nie posłużył się kryterium podmiotowym, a przedmiotowym, z uwzględnieniem wskaźnika wartości transakcji. Obowiązkiem tym są objęte zapłaty za transakcje, których przedmiotem są towary i usługi wymienione w nowo dodanym załączniku nr 15 do ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT). Jest to obszerny katalog składający się ze 150 pozycji, w którym w szczególności zostały uwzględnione towary i usługi uprzednio zamieszczone w załączniku nr 13 i 14 do ustawy o VAT, czyli objęte odpowiedzialnością solidarną lub odwrotnym obciążeniem.

Wartość transakcji

Kryterium przedmiotowe nie jest jedynym wyznacznikiem stosowania podzielonej płatności. Prawodawca wskazał bowiem, że czynność, której przedmiotem jest dostawa towaru lub świadczenie usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT, powinna być objęta obowiązkowym split payment, jeżeli jest ona udokumentowana fakturą opiewającą na kwotę przekraczającą 15 000 zł. Podkreślić trzeba, że nie chodzi o wartość transakcji odnoszącą się do towaru lub usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT, a o kwotę brutto (kwotę należności ogółem) na fakturze, na której znalazła się taka czynność. Jeżeli na danej fakturze, o kwocie należności ogółem przekraczającej 15 000 zł, znajdą się towary lub usługi z załącznika nr 15, to regulując cenę tych konkretnych świadczeń (niekoniecznie całą kwotę z faktury), płacący będzie musiał zastosować podzieloną płatność. Zaznaczyć przy tym należy, że obowiązek taki dotyczy wyłącznie transakcji udokumentowanych fakturą, za które płatności dokonuje podatnik.

ZAPAMIĘTAJ!

Wskaźnik wartości transakcji dotyczący obowiązkowego zastosowania podzielonej płatności dotyczy kwoty należności ogółem wskazanej na fakturze, a nie wartości towaru lub usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT.

Umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym

Obowiązkowej podzielonej płatności nie stosuje się w przypadku dokonywania płatności kwoty należności wynikającej z faktury dokumentującej transakcje realizowane w wykonaniu umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym, o której mowa w art. 7 ust. 1 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym, jeżeli podmiot, na rzecz którego dokonywana jest płatność, na dzień dokonania dostawy był partnerem prywatnym, z którym podmiot publiczny zawarł umowę o partnerstwie publiczno-prywatnym, lub jednoosobową spółką partnera prywatnego albo spółką kapitałową, której jedynymi wspólnikami są partnerzy prywatni, z którą podmiot publiczny zawarł umowę o partnerstwie publiczno-prywatnym.

Sprzedaż konsumencka

W przypadku sprzedaży konsumenckiej potwierdzonej paragonem, a nie fakturowanej, split payment ani fakultatywny, ani obligatoryjny, nie ma zastosowania. Gdyby jednak okazało się, że sprzedaż konsumencka została zafakturowana, a zobowiązanie wynikające z takiego dokumentu reguluje podatnik zamiast konsumenta, wówczas obligatoryjny split payment będzie miał zastosowanie.

Nabywca niebędący podatnikiem VAT

Biorąc pod uwagę to, że w przypadku jednostek sektora publicznego może się zdarzyć, że nabywca nie posiada statusu podatnika, wówczas obowiązkowa podzielona płatność nie będzie miała zastosowania - przynajmniej teoretycznie, bo należy zakładać, że ze względów praktycznych sprzedawca nie będzie w takich przypadkach prowadził dogłębnej analizy sytuacji kontrahenta, tylko na fakturze opiewającej na kwotę brutto wyższą niż 15 000 zł, na której znajdą się towary lub usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT, zamieści zapewne adnotację "mechanizm podzielonej płatności".

ZAPAMIĘTAJ!

Mechanizmu podzielonej płatności nie trzeba stosować w przypadku:

• dokonywania płatności z tytułu transakcji realizowanych w wykonaniu umowy o partnerstwie publiczno-prywatnym,

• niefakturowanej sprzedaży konsumenckiej,

• gdy nabywca nie posiada statusu podatnika VAT.

Faktury - zmiany w treści

Wraz z wprowadzeniem obligatoryjnej podzielonej płatności prawodawca nałożył na sprzedawcę obowiązek zamieszczania na fakturach, które spełnią warunki do zastosowania tej procedury, adnotacji "mechanizm podzielonej płatności". Naruszenie tego obowiązku dokumentacyjnego będzie dość kosztowne, gdyż będzie wiązało się dla sprzedawcy (czy raczej fakturującego) z dodatkowym zobowiązaniem podatkowym naliczanym według stawki 30% od wartości ujętych na fakturze towarów z załącznika nr 15. Przy takim uchybieniu fakturującego przed dodatkowym zobowiązaniem może uchronić faktyczna zapłata dokonana przez płacącego w procedurze split payment.

Rozliczanie zaliczek

Obowiązek zastosowania procedury split payment dotyczy również płatności dokonywanych przed dokonaniem transakcji, czyli zaliczek. W takim przypadku płacący będzie zobowiązany zamieścić w komunikacie przelewu, w miejsce numeru faktury, adnotację "zaliczka". Wymóg taki musi rodzić obawę o to, czy przy tak zwanych. zaliczkach organy nie będą próbowały wymagać podzielonej płatności jako formy obowiązkowej nawet wówczas, gdy płacący nie otrzymał jeszcze faktury. Oczekiwanie takie kłóciłoby się z podstawowym założeniem przyjętym dla split paymentu, w myśl którego dotyczy on płatności dokonywanych na podstawie faktury.

Przyjęcie płatności

Obowiązki sprzedawcy w przypadku transakcji objętych obligatoryjną podzieloną płatnością nie kończą się na prawidłowym fakturowaniu. Prawodawca zastrzegł bowiem, że w takiej sytuacji wystawca faktury ma obowiązek przyjąć zapłatę w procedurze podzielonej płatności. Problem w tym, że finalnie o rzeczywistym zastosowaniu komunikatu podzielonej płatności decyduje zlecający bankowi wykonanie zapłaty. Wątpliwości mogą dotyczyć zatem tego, jak powinien zachować się sprzedawca, gdy otrzyma w takiej sytuacji zapłatę na zwykły rachunek - czy ma odesłać środki? W tym wypadku prawodawca nie przewidział żadnej sankcji. Konsekwencje uchybienia obowiązkowi zastosowania split payment może ponieść płacący, który uchybił takiej powinności. W takiej bowiem sytuacji oprócz odpowiedzialności solidarnej za zaległości świadczącego na płacącego będzie nałożone dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości 30%. Sankcja ta nie będzie miała zastosowania, jeżeli podatnik wykonujący czynność sumiennie opodatkuje transakcję.

Odpowiedzialność solidarna nabywcy

Wprowadzając obowiązkową podzieloną płatność, prawodawca zmodyfikował zasady odpowiedzialności solidarnej nabywcy uregulowane w przepisach ustawy o VAT. Od listopada 2019 r. objęte nią będą transakcje, których przedmiotem będą towary z załącznika nr 15 do ustawy o VAT, w przypadku których zapłata nie została dokonana z zastosowaniem podzielonej płatności.

Wykorzystanie środków z rachunku VAT

Wprowadzając obligatoryjną podzieloną płatność, ustawodawca poszerzył możliwość wykorzystania środków z rachunku VAT także na PIT, CIT, akcyzę i składki ZUS, jednocześnie dając organom możliwość zaspokojenia z rachunku VAT zaległości w tych świadczeniach.

PODSTAWY PRAWNE

• art. 108a-108f, załącznik nr 15 do ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (j.t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1520)

• art. 7 ust. 1 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (j.t. Dz.U. z 2019 r. poz. 1445)

©℗

RADOSŁAW KOWALSKI

prawnik, doradca podatkowy, wykładowca i szkoleniowiec, autor licznych publikacji z zakresu prawa gospodarczego i podatkowego