Jakie nowe obowiązki dla pracodawców wprowadza ustawa o pracowniczych planach kapitałowych

Pracownicze plany kapitałowe to nowa forma oszczędzania współfinansowana przez osoby zatrudnione i pracodawców, z dodatkowym, niewielkim udziałem środków dotowanych przez państwo. Gromadzone w ten sposób oszczędności będzie można wykorzystać po osiągnięciu wieku 60 lat. Zasadniczo będą one wypłacane w ratach, przez okres 10 lat. Utworzenie i prowadzenie PPK będzie nowym obowiązkiem podmiotów zatrudniających.

Pracownicze plany kapitałowe (PPK) w zamierzeniu ustawodawcy mają być nową formą systematycznego oszczędzania. Jest to system oszczędności powszechnych, chociaż dobrowolnych. Środki gromadzone w ramach PPK mają mieć charakter prywatny - jednak rozporządzanie nimi będzie poddane ścisłym, ustawowym ograniczeniom.

Nowe obowiązki dla podmiotów zatrudniających

Dla pracodawców nowe przepisy oznaczają konieczność wypełnienia licznych, dodatkowych obowiązków. To na pracodawcach będzie bowiem spoczywać obowiązek m.in. wyboru instytucji finansowej zarządzającej PPK, zawarcia z nią umowy o zarządzanie PPK, a przede wszystkim - zawarcia umów o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osób zatrudnionych, a następnie - regularnego obliczania, potrącania z wynagrodzeń i opłacania wpłat do PPK.

Obowiązki pracodawców wynikające z ustawy o pracowniczych planach kapitałowych będą wprowadzane stopniowo. Ustawa obejmie kolejno:

• od 1 lipca 2019 r. - podmioty, które zatrudniają co najmniej 250 osób,
• od 1 stycznia 2020 r. - podmioty zatrudniające co najmniej 50 osób,
• od 1 lipca 2020 r. - podmioty zatrudniające co najmniej 20 osób,
• od 1 stycznia 2021 r. - pozostałe podmioty oraz jednostki sektora finansów publicznych.

Kluczowe dla ustanowienia w zakładzie pracy pracowniczego planu kapitałowego jest zawarcie dwóch rodzajów umów. Pierwsza z nich to umowa o zarządzanie PPK, zawierana między podmiotem zatrudniającym a instytucją finansową. Druga to umowa o prowadzenie PPK, również zawierana z instytucją finansową, jednak podmiot zatrudniający zawiera ją w imieniu i na rzecz swoich zatrudnionych.

UWAGA!

Podstawą utworzenia planu kapitałowego w podmiocie zatrudniającym jest zawarcie z tą samą instytucją finansową dwóch umów - o zarządzanie PPK oraz o prowadzenie PPK.

Pod pojęciem "instytucja finansowa" omawiana ustawa rozumie:

• fundusz inwestycyjny zarządzany przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych,
• fundusz emerytalny zarządzany przez PTE (powszechne towarzystw emerytalne) albo pracownicze towarzystwo emerytalne lub
• zakład ubezpieczeń,

- które zostały umieszczone w ewidencji PPK.

Umowa o zarządzanie PPK

Umowę o zarządzanie PPK zawierają podmioty zatrudniające, przez które nowa ustawa rozumie:

• pracodawców w rozumieniu Kodeksu pracy,
• zleceniodawców,
• nakładców,
• rolnicze spółdzielnie produkcyjne i spółdzielnie kółek rolniczych,
• podmioty, w których działają rady nadzorcze, jeżeli ich członkowie są wynagradzani z tytułu pełnienia tych funkcji.

Podmiot zatrudniający ma obowiązek zawrzeć umowę o zarządzanie PPK, jeżeli zatrudnia co najmniej jedną osobę, w imieniu i na rzecz której będzie następnie zobowiązany zawrzeć umowę o prowadzenie PPK. Wyboru instytucji finansowej do zarządzania PPK funkcjonującym u danego pracodawcy podmiot zatrudniający będzie musiał dokonać w porozumieniu z organizacją związkową albo w porozumieniu z reprezentacją osób zatrudnionych, wyłonioną w sposób przyjęty w danym zakładzie pracy (jeżeli w firmie nie działają związki zawodowe). W braku porozumienia ze związkami zawodowymi lub przedstawicielstwem pracowników podmiot zatrudniający musi sam dokonać wyboru odpowiedniej instytucji, uwzględniając najlepiej rozumiany interes pracowników. Umowa o zarządzanie PPK będzie zawierana z instytucją finansową w postaci elektronicznej pozwalającej na utrwalenie jej treści na trwałym nośniku.

UWAGA!

Wyboru instytucji finansowej do zarządzania PPK należy dokonać w porozumieniu z działającą w podmiocie zatrudniającym organizacją związkową albo reprezentacją osób zatrudnionych - jednak w braku porozumienia samodzielną decyzję w tym zakresie podejmuje podmiot zatrudniający.

Umowa o zarządzanie PPK zasadniczo musi zostać zawarta nie później niż na 10 dni roboczych przed dniem, w którym w stosunku do pierwszej osoby zatrudnionej podmiot zatrudniający jest zobowiązany zawrzeć umowę o prowadzenie PPK. Reguła ta będzie miała zastosowanie w okresie, w którym wszystkie podmioty zatrudniające będą już objęte przepisami ustawy o PPK.

W okresie wprowadzania zmian obowiązują dodatkowe ustawowe wytyczne w zakresie terminów zawierania umów o zarządzanie PPK w okresie przejściowym. Termin ten został powiązany z terminem zawierania drugiego rodzaju umowy - o prowadzenie PPK. Umowy o prowadzenie PPK podmioty zatrudniające będą zawierać w terminie do 10. dnia miesiąca następującego po upływie 3 miesięcy od dnia, w którym ustawa obejmuje dany podmiot, natomiast umowy o zarządzanie PPK - nie później niż 10 dni roboczych przed zawarciem umowy o prowadzenie PPK.

PRZYKŁAD

Spółka akcyjna zatrudnia na 31 grudnia 2018 r. ponad 1000 osób objętych obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Spółka zalicza się zatem do grupy podmiotów, które jako pierwsze zostaną objęte przepisami ustawy o PPK - będzie im podlegać od 1 lipca 2019 r. W tym przypadku spółka ma obowiązek zawrzeć umowy o:

• prowadzenie PPK - nie później niż 10 października 2019 r.

• zarządzanie PPK - nie później niż 26 września 2019 r.

W październiku 2019 r. spółka będzie zobowiązana obliczyć i pobrać od uczestników PPK pierwsze wpłaty, które powinna przekazać do PPK do 15 listopada 2019 r. 

Umowa o prowadzenie PPK

Kolejnym krokiem podmiotu zatrudniającego, po wyborze i zawarciu z instytucją finansową umowy o zarządzanie PPK, jest zawarcie umowy o prowadzenie PPK. Pracodawca zawiera tę umowę w imieniu i na rzecz swoich zatrudnionych z instytucją finansową, z którą zawarł wcześniej umowę o zarządzanie PPK. Lista osób będących uczestnikami PPK u danego pracodawcy będzie stanowić załącznik do umowy o prowadzenie PPK, którego zmiana nie oznacza zmiany tej umowy.

PRZYKŁAD

Spółka z o.o. zatrudniająca 760 osób zostanie objęta obowiązkami wynikającymi z ustawy o pracowniczych planach kapitałowych od 1 lipca 2019 r. Załóżmy, że spółka zawrze umowę o zarządzanie PPK 1 października 2019 r., a umowę o prowadzenie PPK - 16 września 2019 r. D pracowniczego planu kapitałowego przystąpi 587 osób zatrudnionych (uczestników). Lista uczestników będzie stanowiła załącznik do umowy o prowadzenie PPK, zawartej z instytucją finansową w imieniu i na rzecz uczestników PPK. Po 2 miesiącach funkcjonowania PPK z uczestnictwa w planie zrezygnowały 2 osoby. Zostaną one wykreślone z załącznika do umowy o prowadzenie PPK. Zmiana ta nie będzie powodowała konieczności wprowadzania zmian do obowiązującej umowy o prowadzenie PPK.

Ustawa o pracowniczych planach kapitałowych wprowadza pewne ograniczenia w zakresie osób, w imieniu których może zostać zawarta umowa o prowadzenie PPK. I tak, nie zawiera się umowy o prowadzenie PPK w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej, która najpóźniej w pierwszym dniu zatrudnienia ukończyła 70. rok życia. Należy jednak zaznaczyć, że w sytuacji, gdy osoba zatrudniona została uczestnikiem PPK przed osiągnięciem wieku 70 lat, jej uczestnictwo w PPK nie kończy się automatycznie, ze względu na osiągnięcie tego wieku - nadal zarówno podmiot zatrudniający jak i uczestnik PPK mają obowiązek finansowania wpłat. Uchylenie tego obowiązku nastąpi dopiero od złożenia przez uczestnika PPK:

• deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK albo
• wniosku o rozpoczęcie wypłaty środków z rachunku PPK.

Z kolei w przypadku osób, które ukończyły 55. rok życia, a nie ukończyły 70. roku życia, zawarcie w ich imieniu przez pracodawcę umowy o prowadzenie PPK może nastąpić tylko na ich wniosek (pracodawca ma obowiązek poinformować o możliwości złożenia takiego wniosku). Taką umowę należy jednak zawrzeć, jeżeli w okresie 12 miesięcy poprzedzających pierwszy dzień zatrudnienia osoba w wieku pomiędzy 55. a 70. rokiem życia była zatrudniona u tego pracodawcy łącznie co najmniej przez 3 miesiące.

Umowę o prowadzenie PPK pracodawca ma obowiązek zawrzeć po upływie 3. miesiąca zatrudnienia danego pracownika, nie później niż do 10. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym upłynął termin 3 miesięcy zatrudnienia, chyba że:

• osoba zatrudniona zadeklaruje przed upływem tego terminu, że nie będzie przystępować do PPK albo
• przestanie być w stosunku do tego podmiotu zatrudniającego osobą zatrudnioną.

Do wskazanego okresu, którego upływ warunkuje powstanie obowiązku zawarcia umowy, będą wliczane wszystkie okresy zatrudnienia w danym podmiocie zatrudniającym w okresie ostatnich 12 miesięcy, a także okresy zatrudnienia w innych podmiotach, jeżeli obecny pracodawca jest ich następcą prawnym.

UWAGA!

Umowy o prowadzenie PPK podmiot zatrudniający nie zawiera w imieniu i na rzecz osoby która ukończyła 70 lat, a w przypadku osób w wieku 55-70 lat umowę o prowadzenie PPK zawiera się tylko na ich wniosek.

Obowiązek zawarcia umów o prowadzenie PPK nie będzie odnosił się do mikroprzedsiębiorców, w przypadku gdy wszystkie osoby zatrudnione złożą deklaracje o rezygnacji z odprowadzania składek do PPK. Ponadto z obowiązku zawarcia umów o prowadzenie PPK są wyłączone podmioty zatrudniające - osoby fizyczne, które zatrudniają, w zakresie niezwiązanym z ich działalnością gospodarczą, inne osoby fizyczne (w zakresie niezwiązanym z działalnością gospodarczą tych osób). Ponadto ustawa przewiduje, na ściśle określonych warunkach, zwolnienie z obowiązku tworzenia PPK podmiotów, w których funkcjonują pracownicze programy emerytalne (PPE). Podstawowym warunkiem tego zwolnienia jest wpłacanie do PPE kwot nie mniejszych niż obowiązujące wpłaty podstawowe do PPK, a także warunek uczestnictwa w PPE nie mniej niż 25% osób zatrudnionych u danego pracodawcy.

W przypadku gdy pracodawca nie dopełni obowiązku zawarcia umowy o prowadzenie PPK w ustawowym terminie, włączenie pracownika do PPK następuje automatycznie, z mocy prawa. W pierwszym dniu po upływie tego terminu między pracownikiem a instytucją finansową, z którą pracodawca zawarł umowę o zarządzanie PPK, zostaje nawiązany stosunek prawny, jak gdyby umowa o prowadzenie PPK została zawarta. Od tego też dnia będzie możliwe egzekwowanie od podmiotu zatrudniającego obowiązku odprowadzania składek do PPK.

Dobrowolność uczestnictwa w PPK przez osoby zatrudnione

Uczestnictwo w PPK, zgodnie z ustawowymi założeniami, ma być dobrowolne. Uczestnik będzie mógł zrezygnować z dokonywania wpłat do PPK na podstawie pisemnej deklaracji złożonej pracodawcy. Osoba zatrudniona nie może być w żaden sposób dyskryminowana ze względu na podjętą przez siebie decyzję o uczestniczeniu lub nieuczestniczeniu w PPK. Wzór deklaracji rezygnacji z dokonywania wpłat oraz szczegółowy zakres zawartych w niej danych zostanie określony w rozporządzeniu wykonawczym do omawianej ustawy.

Za uczestnika, który zrezygnował z dokonywania wpłat, podmiot zatrudniający nie będzie dokonywał wpłat począwszy od miesiąca, w którym uczestnik złożył deklarację o rezygnacji. Ewentualne wpłaty pobrane w tym miesiącu będą podlegać zwrotowi.

PRZYKŁAD

Załóżmy, że pracownik zatrudniony w przedsiębiorstwie, które zatrudnia ponad 250 osób, przystąpi do PPK od dnia jego utworzenia w zakładzie pracy, czyli od 1 października 2019 r. 31 grudnia 2019 r. złoży jednak pracodawcy deklarację o rezygnacji z uczestnictwa w PPK. Ponieważ w dniu złożenia rezygnacji przez pracownika wynagrodzenie za grudzień 2019 r. zostało już wypłacone, a składki na PPK potrącone z jego kwoty, pracodawca będzie zobowiązany zwrócić pracownikowi należności opłacone do PPK za grudzień 2019 r. Gdyby pracownik złożył deklarację o rezygnacji w grudniu, ale wskazał w niej, że nie chce być uczestnikiem PPK np. od 1 listopada 2019 r., wówczas nie otrzyma zwrotu składek wpłaconych do PPK od listopadowego wynagrodzenia - zaprzestanie wpłat do PPK następuje bowiem począwszy od miesiąca złożenia rezygnacji.

Ponowne opłacanie składek za osobę zatrudnioną jej pracodawca będzie zobowiązany podjąć po 4 latach, od 1 kwietnia danego roku. Do ostatniego dnia lutego tego samego roku podmiot zatrudniający musi poinformować osobę zatrudnioną, że zbliża się termin, od którego składki do PPK ponownie będą za nią odprowadzane. Pracownik będzie miał zatem czas na ponowne złożenie deklaracji o rezygnacji z uczestnictwa w PPK, jeżeli ponownie podejmie taką decyzję. W tej sytuacji nie rozpocznie się opłacanie składek do PPK za osobę, która złożyła deklarację o rezygnacji.

Uczestnik, który zrezygnował z dokonywania wpłat do PPK, będzie mógł w każdym czasie ponownie przystąpić do oszczędzania w ramach tego planu. W celu ponownego przystąpienia do dokonywania na jego rzecz wpłat do PPK uczestnik złoży podmiotowi zatrudniającemu, na piśmie, wniosek o dokonywanie wpłat do PPK. Decyzja osoby zatrudnionej w zakresie uczestnictwa w PPK jest wiążąca dla podmiotu zatrudniającego.

Wysokość wpłat do PPK

Składki do PPK będą finansowane przez podmioty zatrudniające oraz przez uczestników PPK (czyli osoby zatrudnione). Ustawa wprowadza dwa rodzaje wpłat na PPK - wpłatę podstawową (która jest zarazem wpłatą minimalną) oraz wpłatę dodatkową, która jest uzależniona od decyzji odpowiednio uczestnika PPK oraz podmiotu zatrudniającego. Wysokość wpłat do PPK jest ustalana jako procent wynagrodzenia, przez które rozumie się uzyskaną w danym miesiącu przez uczestnika PPK podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (z wyłączeniem podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym oraz pobierających zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego).

Wpłata podstawowa finansowana przez podmiot zatrudniający wynosi 1,5% wynagrodzenia. Podmiot zatrudniający może zadeklarować w umowie o zarządzanie PPK dokonywanie wpłaty dodatkowej w wysokości do 2,5% wynagrodzenia. Wpłata dodatkowa, finansowana przez pracodawcę, może być różnicowana ze względu na długość okresu zatrudnienia w podmiocie zatrudniającym albo na podstawie postanowień regulaminu wynagrodzeń lub układu zbiorowego pracy obowiązujących w podmiocie zatrudniającym.

Wpłaty dokonywane do PPK, zarówno podstawowe, jak i dodatkowe, które są finansowane przez podmiot zatrudniający, nie będą wliczane do wynagrodzenia stanowiącego podstawę ustalenia wysokości obowiązkowych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Wpłata podstawowa finansowana przez uczestnika PPK wynosi 2% wynagrodzenia. Uczestnik może zadeklarować wpłatę dodatkową do PPK, sfinansowaną z jego środków, w kwocie do 2% wynagrodzenia. Wpłata podstawowa finansowana przez uczestnika PPK może wynosić mniej niż 2% wynagrodzenia, ale nie mniej niż 0,5% wynagrodzenia, jeżeli jego wynagrodzenie, osiągane z różnych źródeł, nie przekracza w danym miesiącu kwoty odpowiadającej 1,2‑krotności minimalnego wynagrodzenia (w 2019 r. będzie to kwota 2700 zł).

Wpłaty podstawowa i dodatkowa do PPK:

• nie stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (nie opłaca się od nich składek ZUS),
• w części finansowanej przez podmiot zatrudniający - stanowią przychód podlegający opodatkowaniu,
• w części finansowanej przez uczestnika PPK - będą potrącane z wynagrodzenia po jego opodatkowaniu.

Wpłaty dokonywane do PPK w części finansowanej przez podmiot zatrudniający stanowią koszty uzyskania przychodów w miesiącu, za który są one należne, pod warunkiem że zostaną odprowadzone w terminie określonym w ustawie o PPK. Za koszty uzyskania przychodu nie uznaje się jednak wpłat dokonywanych do PPK od nagród i premii wypłaconych z dochodu po opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Rodzaj i wysokość wpłat do PPK

* W 2019 r. - 2700 zł.

Wpłat dokonuje się począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał stosunek prawny wynikający z umowy o prowadzenie PPK. Podmiot zatrudniający jest zobowiązany do:

• obliczenia i dokonania wpłat finansowanych przez ten podmiot do wybranej instytucji finansowej oraz
• obliczenia, pobrania od uczestnika PPK wpłat przez niego finansowanych i przekazania ich do wybranej instytucji finansowej.

Kwoty składek do PPK są obliczane i pobierane od uczestnika PPK w terminie wypłaty wynagrodzenia przez podmiot zatrudniający. Natomiast ich przekazanie do instytucji finansowej prowadzącej PPK musi nastąpić do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zostały obliczone i pobrane. Jeśli wynagrodzenie jest wypłacane w okresach krótszych niż miesiąc, wpłaty do PPK należne za miesiąc są dokonywane w terminie do ostatniego dnia miesiąca.

Wyłączenia obowiązku dokonywania wpłat do PPK

Zasadą wprowadzoną przez ustawę o PPK jest powszechność nowego systemu - oznacza to, że docelowo każdy podmiot zatrudniający powinien opłacać składki do PPK. Wyjątki przewidziane od tej zasady są nieliczne. Obejmują one m.in.:

• mikroprzedsiębiorcę - jeżeli wszystkie osoby zatrudnione złożą mu deklarację rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK,
• podmiot zatrudniający, który w dniu objęcia go przepisami ustawy prowadzi pracowniczy program emerytalny (PPE) oraz nalicza i odprowadza składki podstawowe do PPE w wysokości co najmniej 3,5% dla co najmniej 25% osób zatrudnionych.

Dodatkowa regulacja objęła podmioty zatrudniające, które zawarły umowę o zarządzanie PPK oraz umowy o prowadzenie PPK, a następnie utworzyły PPE. Jeżeli taki podmiot odprowadza składki podstawowe do PPE w wysokości co najmniej 3,5% wynagrodzenia, może być zwolniony z obowiązku finansowania wpłat do PPK za osoby zatrudnione, które przystąpiły do PPE.

Podmiot zatrudniający utraci prawo do tego zwolnienia w sytuacji:

• zawieszenia naliczania i odprowadzania składek podstawowych do PPE w okresie przekraczającym 90 dni,
• ograniczenia wysokości odprowadzanych składek podstawowych do PPE poniżej 3,5% wynagrodzenia,
• likwidacji PPE,
• opóźnienia w odprowadzaniu składek podstawowych do PPE przekraczającego 90 dni, które wynikło z celowego działania podmiotu zatrudniającego.

Omawiane zwolnienie dotyczy jednak, pod ustawowymi warunkami, tylko tych osób, które przystąpiły do PPE - za pozostałe osoby będące uczestnikami PPK składki nadal muszą być finansowane przez podmiot zatrudniający. Jest to zatem zwolnienie innego rodzaju, niż ma to miejsce w przypadku podmiotów, w których w dniu objęcia ich przepisami ustawy o PPK działa już pracowniczy program emerytalny - te bowiem, pod ustawowymi warunkami, w ogóle nie muszą tworzyć u siebie PPK, ponieważ nie podlegają przepisom ustawy o PPK.

Ustawa o PPK przewiduje ponadto tzw. mechanizm antykryzysowy, który polega na tym, że pracodawca i uczestnik PPK nie finansują wpłaty podstawowej i wpłaty dodatkowej:

• w okresie przestoju ekonomicznego (przestój ekonomiczny to - zgodnie z ustawą z 11 października 2013 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy - okres niewykonywania pracy przez pracownika z przyczyn, które go nie dotyczą, przy czym pracownik pozostaje jednocześnie w gotowości do pracy),
• w przypadku zaistnienia przesłanek niewypłacalności pracodawcy, o których mowa w ustawie z 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy,
• w okresie przejściowego zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej lub ograniczenia jej prowadzenia na skutek powodzi i braku środków na wypłatę wynagrodzeń dla pracowników, o których mowa w art. 23 ustawy z 16 września 2011 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi.

Wpłata powitalna i dopłaty roczne do PPK

Uczestnik PPK otrzymuje w roku kalendarzowym, w którym przystąpił do PPK, jednorazową wpłatę powitalną w wysokości 250 zł. Jeżeli na rachunku uczestnika zarejestrowano w przeszłości wpłatę powitalną w innym PPK, nie nabędzie on prawa do kolejnej takiej wpłaty. Również w sytuacji, gdy osoba zatrudniona przystąpi do 2 lub więcej pracowniczych planów kapitałowych (przepisy dopuszczają taką możliwość) - otrzyma tylko jedną wpłatę powitalną.

UWAGA!

Uczestnik PPK ma prawo tylko do jednej wpłaty powitalnej, niezależnie od liczby pracowniczych planów kapitałowych, do których przystąpi.

Uczestnikowi PPK będzie ponadto przysługiwała dopłata roczna w wysokości 240 zł, jeżeli kwota wpłat podstawowych i dodatkowych finansowanych przez podmiot zatrudniający oraz uczestnika PPK w danym roku kalendarzowym jest równa co najmniej kwocie wpłat podstawowych należnych od kwoty stanowiącej 6-krotność minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w tym roku. W warunkach 2019 roku, aby otrzymać dopłatę roczną, należałoby więc dokonać wpłat w wysokości 472,50 zł (6 x 2250 zł x 3,5%). Zasada ta w zakresie przysługiwania dopłaty rocznej nie ma zastosowania do uczestnika PPK uzyskującego wynagrodzenie osiągane z różnych źródeł w danym miesiącu, nieprzekraczające kwoty odpowiadającej 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia. W odniesieniu do tych osób dopłata roczna będzie przysługiwała, jeżeli w danym roku kalendarzowym zgromadziły one wpłaty w wysokości równej co najmniej 25% kwoty wpłat podstawowych, należnych od kwoty stanowiącej 6-krotność minimalnego wynagrodzenia. Aby więc te osoby zostały beneficjentami dopłaty rocznej w wysokości 240 zł, konieczne byłoby, w warunkach 2019 roku, dokonanie wpłat w wysokości 118,13 zł [(6 x 2250 zł x 3,5%) x 25%].

PRZYKŁAD

Anna B. jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, na ¼ etatu, w spółce z o.o., za wynagrodzeniem w kwocie 2000 zł. Ponadto wykonuje umowę zlecenia zawartą ze spółką akcyjną (zlecenie nie jest wykonywane na rzecz spółki z o.o. w której jest zatrudniona), za wynagrodzeniem w kwocie 6800 zł. Ze względu na fakt, że z tytułu umowy o pracę Anna B. nie uzyskuje kwoty minimalnego wynagrodzenia, umowa zlecenia w spółce akcyjnej jest oskładkowana w pełnym zakresie. Od października 2019 r. obydwa podmioty zatrudniające utworzyły pracownicze plany kapitałowe i Anna B. została uczestnikiem dwóch PPK. Pomimo to otrzyma tylko jedną wpłatę powitalną do PPK. Zakładając, że jej uczestnictwo w PPK u obu podmiotów zatrudniających będzie kontynuowane, Anna B. będzie otrzymywała tylko jedną dopłatę roczną.

Zasady wypłaty środków zgromadzonych w PPK

Środki zgromadzone w ramach PPK są traktowane jak prywatna własność uczestników. Rozporządzanie tymi środkami jest jednak ściśle ograniczone przepisami omawianej ustawy. Kwoty zgromadzone w ramach planu pracowniczego muszą, co do zasady, pozostawać na rachunku uczestnika PPK do czasu ich wypłaty (w związku z osiągnięciem wieku 60 lat), wypłaty transferowej lub zwrotu. Zasada ta obowiązuje także w przypadku, gdy uczestnik zrezygnował z oszczędzania w PPK albo ustało zatrudnienie uczestnika w podmiocie zatrudniającym, który w jego imieniu i na jego rzecz zawarł umowę o prowadzenie PPK. Środki zgromadzone w PPK nie będą podlegały egzekucji sądowej i administracyjnej - z wyjątkiem egzekucji mającej na celu zaspokojenie roszczeń alimentacyjnych.

Środki zgromadzone w PPK będą wypłacane zatrudnionym osobom po osiągnięciu 60. roku życia (wiek identyczny dla kobiet i dla mężczyzn), w zależności od wniosku uczestnika (uczestników):

• w wysokości 25% zgromadzonych środków jednorazowo, natomiast pozostałe 75% - co najmniej w 120 miesięcznych ratach (10 lat),
• w formie świadczenia małżeńskiego - co najmniej przez 120 miesięcy - w takim przypadku środki mają być wypłacane małżonkom wspólnie aż do wyczerpania środków, jednak w przypadku śmierci jednego z nich środki będą przekazywane drugiemu w dotychczasowej wysokości, aż do wyczerpania środków.

Przed osiągnięciem 60. roku życia będzie można wnioskować o wypłatę do 25% środków w przypadku poważnego zachorowania uczestnika PPK, jego małżonka lub dziecka. Uczestnik PPK dokonujący wypłaty z PPK tego powodu nie będzie zobowiązany do jej zwrotu do instytucji finansowej obsługującej PPK. Możliwe będzie także jednorazowe, wcześniejsze wypłacenie do 100% środków z PPK na sfinansowanie wkładu własnego na cele mieszkaniowe - np. do kredytu przy zakupie mieszkania lub domu - w tym przypadku jednak z obowiązkiem zwrotu wypłaconej kwoty w ciągu 15 lat.

UWAGA!

Uczestnik PPK będzie miał prawo do jednorazowej wypłaty do 25% środków zgromadzonych w PPK w przypadku poważnego zachorowania albo do 100% środków w celu sfinansowania wkładu własnego na cele mieszkaniowe - w tym drugim przypadku jednak z obowiązkiem zwrotu wypłaconej kwoty do PPK w okresie do 15 lat.

Kary za niewywiązywanie się z obowiązków wynikających z ustawy o PPK

Za niedostosowanie się do przepisów ustawy ustawodawca przewidział surowe sankcje.

Pracodawca, który:

• nie dopełnia obowiązku zawarcia umowy o zarządzanie PPK lub
• nakłania osobę zatrudnioną lub uczestnika PPK do rezygnacji z oszczędzania w PPK,

może zostać ukarany grzywną w wysokości do 1,5% funduszu wynagrodzeń w poprzednim roku obrotowym. Grzywną - w kwocie od 1000 do nawet 1 000 000 zł - będzie można także ukarać pracodawcę, który:

• nie dopełnia obowiązku zawarcia w imieniu i na rzecz osoby zatrudnionej umowy o prowadzenie PPK w przewidzianym terminie,
• nie dopełnia obowiązku dokonywania wpłat do PPK w przewidzianym przepisami terminie,
• nie zgłasza wymaganych ustawą danych lub zgłasza nieprawdziwe dane albo udziela w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień bądź odmawia ich udzielenia,
• nie prowadzi dokumentacji związanej z obliczaniem wpłat do PPK.

Ustawa o pracowniczych planach kapitałowych została uchwalona 4 października 2018 r. Oczekuje na publikację w Dzienniku Ustaw.

PODSTAWA PRAWNA:

art. 1-35, art. 77-79, art. 94-115, art. 117, art. 122, art. 133-134, art. 144 ustawy z 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych - w dniu oddania niniejszego wydania MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń do druku ustawa oczekiwała na publikację w Dzienniku Ustaw

Joanna Stolarska

ekspert prawa ubezpieczeń społecznych, autorka licznych publikacji i opracowań z zakresu składkowego, redaktor MONITORA prawa pracy i ubezpieczeń, były wieloletni pracownik ZUS