Nie, ponieważ w opisanej sytuacji nie można mówić o przychodzie z tytułu świadczeń nieodpłatnych. Wycieczka jest ogólnodostępna dla wszystkich pracowników. O powstaniu przychodu można by mówić wtedy, gdyby na wycieczkę zostali zaproszeni tylko niektórzy pracownicy wydziału. Taka korzystna interpretacja przepisów jest efektem stosowania przez organy podatkowe wskazówek zawartych w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 8 lipca 2014 r. (sygn. akt K 7/13).

Przed wydaniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego organy podatkowe z reguły przyjmowały, że świadczenie nieodpłatne to każde zdarzenie prawne i zjawisko gospodarcze, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu. Pojęcie to obejmowało więc wszystkie zdarzenia prawne i gospodarcze, których skutkiem było nieodpłatne (tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu) przysporzenie majątku danej osobie, mające konkretny wymiar finansowy.

ZAPAMIĘTAJ!

Nieodpłatne świadczenie może polegać na zwiększeniu majątku (aktywów) bądź uniknięciu jego pomniejszenia (zaoszczędzenie wydatków).

W omawianym wyroku Trybunał wskazał, jakie kryteria należy zastosować w celu prostego sprawdzenia, czy dany "bonus" dla pracownika spełnia kryteria świadczenia nieodpłatnego i czy powinien zostać opodatkowany, tak aby pobór podatku odbył się zgodnie z Konstytucją.

W przypadku wycieczki krajoznawczej jej organizacja leży w interesie pracodawcy, który zazwyczaj przy tej okazji osiąga cel integracyjny pracowników. Nie jest to wydatek, który pracownik chciałby ponieść poza pracą. Pracownik nie unika więc wydatku ze swojego majątku dzięki funduszom pracodawcy. Ponieważ na wycieczkę może pojechać każdy pracownik wydziału, udział w wycieczce nie ma też charakteru indywidualnej nagrody.

Stosowanie kryteriów określonych przez TK jest korzystne dla pracodawców (jako płatników) i pracowników (jako podatników) nie tylko dlatego, że znacząco zmniejsza liczbę sytuacji uznawanych do tej pory za podlegające opodatkowaniu. Zakończyło ono także okres dużej niepewności co do konsekwencji np. skorzystania przez pracownika z wycieczki na koszt pracodawcy.

Obecnie pracodawcy mogą łatwiej poradzić sobie też z wieloletnim problemem wynikającym z braku definicji ustawowej pojęcia "nieodpłatne świadczenie". Podstawowym kryterium, które powinno być stosowane przy ustaleniu, czy dane świadczenie nieodpłatne pracodawcy stanowi przychód ze stosunku pracy, jest wystąpienie po stronie pracownika przysporzenia w formie nabycia wymiernej korzyści majątkowej lub zaoszczędzenia wydatku. Pracownicy, którzy bez wyróżniania żadnego z nich mogą pojechać na wycieczkę, nie zaoszczędzają takiego wydatku.

Przykład

Przykładem zastosowania omawianego wyroku TK jest interpretacja indywidualna dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 15 maja 2015 r. (sygn. IBPBII/1/4511-311/15/MD). Interpretacja została wydana dla szkoły planującej zorganizowanie z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (dalej: ZFŚS) wycieczki krajoznawczej dla wszystkich uprawnionych pracowników. Całkowity koszt wycieczki miał zostać pokryty w całości ze środków ZFŚS - bez stosowania "kryterium socjalnego". Koszt jednostkowy dało się ustalić poprzez podzielenie sumy kosztów wycieczki przez liczbę uczestników. Szkoła, proponując pracownikom dobrowolne uczestnictwo w imprezie, uznała, że nie może przypisać indywidualnemu pracownikowi z tego tytułu ani przychodu, ani korzyści materialnej. Według szkoły:

● organizowana wycieczka to spotkanie, wyjazd integracyjny o charakterze rekreacyjno-sportowym,

● zorganizowanie wycieczki leży w interesie pracodawcy, ponieważ integracja załogi wpływa na efektywność pracy pracowników oraz wzajemne relacje służbowe,

● brak uczestnictwa w wycieczce integracyjnej nie wiąże się z konsekwencjami pracowniczymi,

● brak finansowania kosztów wycieczki z ZFŚS spowodowałby rezygnację części pracowników z wyjazdu na wycieczkę,

● pracodawca organizuje wycieczkę dla wszystkich uprawnionych na zasadzie powszechnej dostępności; nieodpłatne świadczenie nie będzie stanowiło przychodu pracownika, gdyż korzyść jest niewymierna, dostępna w sposób ogólny dla wszystkich pracowników.

Organ podatkowy zgodził się z interpretacją przepisów przedstawioną przez szkołę. Zdaniem dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach:

1) Sfinansowanie wycieczki integracyjnej przez pracodawcę nie spełnia kryterium wystąpienia po stronie pracownika przysporzenia majątkowego (korzyści). Nie sposób bowiem zakładać, że gdyby nie wycieczka organizowana przez pracodawcę, pracownik wydałby pieniądze na uczestnictwo w takim przedsięwzięciu.

2) Udział w wycieczce integracyjnej organizowanej przez pracodawcę nie oznacza uzyskania przychodu przez pracownika z tego powodu, że brak jest podstaw, by świadczenie adresowane do wszystkich pracowników - przypisać indywidualnym uczestnikom, jako ich wymierną korzyść.

Za przychód pracownika mogą być uznane takie świadczenia, które:

1) zostały spełnione za zgodą pracownika (pracownik skorzystał z nich w pełni dobrowolnie)

2) zostały spełnione w interesie pracownika (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść

3) stanowią korzyść dla pracownika i korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).

DOROTA KOŚCIAŃSKA

 prawnik, konsultant podatkowy, pracownik kancelarii prawnej, wykładowca, autor wielu publikacji

PODSTAWA PRAWNA

● art. 12 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 361; ost.zm. Dz.U. z 2015 r. poz. 211)