Działania związane z przeprowadzeniem inwentaryzacji można podzielić na etapy. Do każdego z etapów można przypisać określone czynności, uwzględniając przy tym procedurę zarówno prawną, jak i zwyczajową.
ZAPAMIĘTAJ!
Zakres poszczególnych etapów związanych z inwentaryzacją może się różnić w zależności od przeprowadzającej ją jednostki, dlatego też organizację inwentaryzacji należy dostosować do indywidualnych cech i warunków funkcjonowania jednostki.
Czynności przedinwentaryzacyjne
Organizacja i dokumentacja inwentaryzacji
Czynności | Etap | Osoba odpowiedzialna | Termin realizacji |
|
Opracowanie instrukcji inwentaryzacyjnej lub zweryfikowanie jej treści w związku z: ● uzyskaniem składników majątku, których do tej pory jednostka nie posiadała, ● wdrożeniem w jednostce oprogramowania służącego do ewidencji wyposażenia, które umożliwia posługiwanie się kodami kreskowymi i czytnikami | wprowadzający | kierownik jednostki | IV kwartał roku bieżącego |
|
Powołanie komisji inwentaryzacyjnej i zespołów spisowych | wprowadzający | kierownik jednostki | IV kwartał roku bieżącego |
|
Opracowanie wstępnego planu inwentaryzacji; plan powinien zawierać (patrz: wzór 1): ● nazwę komórki podlegającej inwentaryzacji, ● określenie składników podlegających inwentaryzacji, ● określenie terminu inwentaryzacji, ● określenie rzeczywistej daty inwentaryzacji i numer zarządzenia. Plan inwentaryzacji sporządzany jest odrębnie na każdy rok z podziałem na miesiące | wprowadzający | zgodnie ze wskazaniem instrukcji inwentaryzacyjnej, może to być: ● kierownik jednostki, ● kierownik komórki inwentaryzacyjnej, ● przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej | IV kwartał roku bieżącego |
|
Opracowanie harmonogramu z podziałem na pola spisowe (patrz: wzór 2); harmonogram obejmuje wykaz poszczególnych czynności inwentaryzacyjnych, jakie kolejno mają być podejmowane, zarówno na etapach przygotowawczych, jak i na etapach wykonywania inwentaryzacji. W harmonogramie inwentaryzacji podaje się terminy, w tym dni i godziny przeprowadzenia czynności inwentaryzacyjnych, z wyszczególnieniem: ● momentu rozpoczęcia i zakończenia czynności, ● osób odpowiedzialnych za przeprowadzenie czynności, ● miejsc realizacji tych czynności | wprowadzający | zgodnie ze wskazaniem instrukcji inwentaryzacyjnej, może to być: ● kierownik jednostki, ● kierownik komórki inwentaryzacyjnej, ● przewodniczący komisji inwentaryzacyjnej | IV kwartał bieżącego roku |
|
Wydanie zarządzenia w sprawie przeprowadzenia inwentaryzacji zgodnie z harmonogramem | wprowadzający | kierownik jednostki | IV kwartał roku bieżącego | |
Przeprowadzenie szkolenia zespołów spisowych z uwzględnieniem zasad wynikających z instrukcji inwentaryzacyjnej | wprowadzający | ● członkowie komisji inwentaryzacyjnej, ● główny księgowy | IV kwartał roku bieżącego | |
Przygotowanie do inwentaryzacji: ● uzgodnienie ewidencji pól spisowych z ewidencją księgową, ● przygotowanie i uporządkowanie dokumentów, ● przygotowanie pól spisowych poprzez ich uporządkowanie i oznakowanie - w zależności od techniki spisowej | wprowadzający | ● osoba odpowiedzialna materialnie, ● pracownicy księgowości | IV kwartał roku bieżącego | |
Powołanie kontrolerów spisowych | wprowadzający | ● komisja inwentaryzacyjna, ● główny księgowy | IV kwartał roku bieżącego |
Wzór 1. Plan inwentaryzacji
Wzór 2. Harmonogram i terminarz inwentaryzacji
Etap I. ustalenie stanu rzeczywistego - przeprowadzenie inwentaryzacji
Czynności | Osoba odpowiedzialna | Termin realizacji | |
Zebranie oświadczeń wstępnych od osób odpowiedzialnych materialnie, które będą uczestniczyły przy spisie z natury | zespół spisowy | IV kwartał roku bieżącego | |
Zabezpieczenie ewidencji inwentaryzowanych składników | ● zespół spisowy lub ● komisja inwentaryzacyjna | IV kwartał roku bieżącego | |
Pobranie arkuszy spisowych i innych formularzy protokołów | ● zespół spisowy lub ● komisja inwentaryzacyjna | IV kwartał roku bieżącego | |
Przeprowadzenie spisów z natury: ● środków pieniężnych w kasie, na rachunkach bankowych, ● rzeczowych składników majątku obrotowego, w tym: materiałów i towarów odpisywanych w koszty w momencie ich zakupu lub wytworzenia, ● papierów wartościowych w postaci materialnej, ● łatwo dostępnych środków trwałych oraz nieruchomości zaliczonych do inwestycji, ● zapasów materiałów, towarów, produktów gotowych i półproduktów znajdujących się na strzeżonych składowiskach i objętych ewidencją ilościowo-wartościową, ● maszyn i urządzeń wchodzących w skład środków trwałych | ● zespół spisowy, ● osoby materialnie odpowiedzialne | ● na ostatni dzień roku, ● na ostatni dzień roku, ● na ostatni dzień roku, ● nie wcześniej niż 3 miesiące przed końcem roku obrotowego, a zakończona do 15 dnia roku następnego, ● raz w ciągu dwóch lat, ● nie rzadziej niż na cztery lata, niekoniecznie w terminie wcześniejszym niż 3 miesiące przed końcem roku obrotowego i 15 dni po zakończeniu roku | |
Kontrola przebiegu inwentaryzacji | ● komisja inwentaryzacyjna, ● główny księgowy | IV kwartał roku bieżącego i do 15 dnia roku następnego | |
Wysłanie potwierdzenia sald należności cywilnoprawnych do kontrahentów | pracownik działu księgowości | IV kwartał roku bieżącego |
Etap II. Porównanie stanu rzeczywistego z ewidencją bilansową
Czynności | Osoba odpowiedzialna | Termin realizacji |
|
Porównanie i weryfikacja stanów ewidencyjnych z dokumentacją w odniesieniu do aktywów i pasywów nieobjętych spisem z natury lub potwierdzeniem sald: ● środków trwałych, do których dostęp jest znacznie utrudniony, ● gruntów, ● praw zakwalifikowanych do nieruchomości, należności spornych i wątpliwych, ● innych aktywów i pasywów, które nie mogły zostać spisane lub uzgodnione z kontrahentem | zespół spisowy | ● na ostatni dzień każdego roku ● na ostatni dzień każdego roku ● IV kwartał roku bieżącego i do 15 dnia roku następnego, ● na ostatni dzień każdego roku | |
Pobranie od osób materialnie odpowiedzialnych oświadczeń końcowych | zespół spisowy | IV kwartał roku bieżącego | |
Przekazanie dokumentacji inwentaryzacyjnej, w tym: ● spisów, ● protokołów, ● oświadczeń - do komisji inwentaryzacyjnej | zespół spisowy | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego | |
Przekazanie do działu księgowości: ● spisów, ● protokołów, ● oświadczeń | komisja inwentaryzacyjna | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego | |
Złożenie sprawozdań zespołów spisowych | zespół spisowy | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego | |
Kontrola przebiegu inwentaryzacji | ● komisja inwentaryzacyjna, ● główny księgowy | IV kwartał roku bieżącego i do 15 dnia roku następnego | |
Wysłanie potwierdzeń sald należności cywilnoprawnych do kontrahentów | pracownik działu księgowości | IV kwartał roku bieżącego |
Etap III i IV. Wyjaśnienie i rozliczenie różnic inwentaryzacyjnych
Czynności | Osoba odpowiedzialna | Termin realizacji |
|
Dokonanie wyceny arkuszy spisowych | zespół spisowy lub - pracownicy działu księgowości | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego |
|
Ustalenie różnic inwentaryzacyjnych | pracownicy działu księgowości | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego |
|
Wyjaśnienie okoliczności i przyczyny powstania różnic | osoby materialne odpowiedzialne i inne osoby | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego |
|
Zweryfikowanie różnic i przyczyny ich powstania | komisja inwentaryzacyjna lub specjalnie powołany zespół, pracownicy działu księgowości | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego |
|
Przeszacowanie wartości składników niepełnowartościowych lub tych, które utraciły swoją wartość użytkową, w tym uzasadnienie dokonania odpisów z tytułu utraty wartości | zespół spisowy lub komisja inwentaryzacyjna, lub powołany specjalnie w tym celu zespół oraz pracownicy działu księgowości | IV kwartał roku bieżącego/I kwartał roku następnego |
|
Przygotowanie sprawozdania komisji inwentaryzacyjnej z weryfikacji różnic | komisja inwentaryzacyjna | I kwartał roku następnego |
|
Podjęcie decyzji o sposobie postępowania z różnicami inwentaryzacyjnymi | kierownik jednostki | I kwartał roku następnego |
|
Księgowanie różnic inwentaryzacyjnych | pracownicy działu księgowości | IV kwartał roku bieżącego - ujęcie i rozliczenie różnic inwentaryzacyjnych jednostki zobowiązane są ująć w księgach rachunkowych roku obrotowego, na który przypadł termin inwentaryzacji. Oznacza to, że skutki inwentaryzacji i rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych mają zostać uwzględnione w sprawozdaniu finansowym za rok obrotowy, w którym przeprowadzono inwentaryzację |
|
Zarchiwizowanie dokumentacji inwentaryzacyjnej - dokumentacja inwentaryzacyjna przechowywana jest przez okres 5 lat, licząc od początku roku następującego po roku obrotowym, którego inwentaryzacja dotyczy | pracownik działu księgowości | I kwartał roku następnego |
|
Etap V. PODSUMOWANIE - Udoskonalenia poinwentaryzacyjne
Czynności | Osoba odpowiedzialna | Termin realizacji |
|
Ocena wyników z zakresu: ● przygotowania rozliczenia, ● wielkości różnic inwentaryzacyjnych, ● gospodarowanie majątkiem, ● windykacji należności, ● realności sald, ● przydatności majątku trwałego i obrotowego | ● komisja inwentaryzacyjna, ● pracownicy działu księgowości, ● radca prawny, ● inne komórki merytoryczne | I kwartał roku następnego |
|
Wydanie zarządzeń wewnętrznych doskonalących prawidłowość inwentaryzacji i zarządzenie działalnością jednostki | ● kierownik jednostki, ● główny księgowy, ● komisja inwentaryzacyjna | I kwartał roku następnego |
|
Rozliczenie osób odpowiedzialnych materialnie | pracownik działu księgowości | I kwartał roku następnego |
|
Inwentaryzację przeprowadza się również na dzień:
● zakończenia działalności przez jednostkę,
● poprzedzający postawienie jednostki w stan likwidacji lub wszczęcie postępowania upadłościowego.
Inwentaryzację należy sporządzić także po zaistnieniu zdarzeń losowych oraz gdy dochodzi do zmiany osoby materialnie odpowiedzialnej za dany składnik/składniki majątku jednostki.
RENATA NIEMIEC
finansista, posiada długoletni staż pracy w jednostce samorządu terytorialnego oraz doświadczenie w zakresie finansów i rachunkowości jednostek sektora finansów publicznych, obecnie główny księgowy w jednostce budżetowej