Uważam, że tego rodzaju wyłączenie pozostaje w sprzeczności z istotą oceny sytuacji socjalnej pracownika, która musi być tworzona na podstawie rzeczywistej sytuacji rodzinnej, życiowej i materialnej tej osoby, a nie na podstawie sytuacji hipotetycznej, która istniałaby, gdyby inni członkowie rodziny byli np. zatrudnieni.

Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z ZFŚS uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej (tzw. sytuacji socjalnej) osoby uprawnionej do korzystania z funduszu (art. 8 ust. 1 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych; dalej: ustawa o ZFŚS). Przepisy ustawy o ZFŚS nie przybliżają jednak kwestii badania sytuacji socjalnej osoby uprawnionej do korzystania z funduszu.

Badanie sytuacji socjalnej osoby uprawnionej do korzystania ze środków ZFŚS musi się opierać przede wszystkim na ocenie jej warunków materialnych.

Sytuacja materialna pracownika na pewno kształtowana jest z uwzględnieniem osób powiązanych finansowo z tym pracownikiem. Członkowie najbliższej rodziny zamieszkujący we wspólnym gospodarstwie domowym (przede wszystkim małżonek, małoletnie dzieci, ale również np. pozostający na utrzymaniu rodzice pracownika) są zdecydowanie powiązani ze sobą więzami wzajemnych zależności finansowych - obowiązkiem łożenia na utrzymanie, wsparcia finansowego itp.

Należy zwrócić przy tym uwagę na art. 27 ustawy z 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy, zgodnie z którym oboje małżonkowie są obowiązani, każdy według swych sił oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą przez swój związek założyli. Niemniej zadośćuczynienie temu obowiązkowi może polegać także, w całości lub w części, na osobistych staraniach o wychowanie dzieci i na pracy we wspólnym gospodarstwie domowym. Wynika z tego nie tylko to, że małżonkowie mają dokładać starań do uzyskiwania środków finansowych rodziny, ale także że obowiązek zaspokajania potrzeb rodziny może być wykonany poprzez samo zajmowanie się dziećmi i wspólnym gospodarstwem domowym.

Tego rodzaju wyłączenie, jakie wskazano w pytaniu, związane byłoby także z dosyć arbitralną oceną prawidłowości podejmowania przez członków rodziny działań w kierunku uzyskania źródeł dochodu, jak również nieuprawnionym przyjęciem założenia o swoistym obowiązku świadczenia pracy przez osobę zdolną do pracy. Odbywałoby się to w oderwaniu od faktycznej sytuacji życiowej i rodzinnej pracownika, związanej np. z powzięciem przez małżonków decyzji o niepodejmowaniu pracy przez jednego z nich w celu zapewnienia dodatkowej opieki dziecku o szczególnych problemach rozwojowych. Wykluczając niepracującego członka rodziny pracownika, pracodawca ingerowałby pośrednio w tego rodzaju decyzje, co z punktu widzenia chociażby zasad współżycia społecznego byłoby nie do obronienia przed sądem.

Poszukiwać zatrudnienia można na wiele sposobów, nie ma obowiązku dokonywania rejestracji w powiatowym urzędzie pracy jako osoba bezrobotna (przyjąć można, że w pytaniu chodzi o właśnie ten rodzaj rejestracji, a nie rejestracji jako osoba poszukująca pracy, gdyż ta ostatnia może, będąc zarejestrowana, pozostawać w zatrudnieniu).

Trudno przy tym także założyć, że członkowie rodziny pracownika pozostają bez pracy po to, aby mógł on uzyskać nieco większe świadczenie z funduszu socjalnego. Dlatego też nieuprawnione jest powiązanie ich sytuacji zatrudnieniowej z kwestiami korzystania z ZFŚS przez pracownika.

MAREK ROTKIEWICZ

prawnik, specjalista z zakresu prawa pracy, autor licznych publikacji prasowych oraz książkowych z tego zakresu, wykładowca, trener

PODSTAWY PRAWNE

● art. 2, art. 8 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (j.t. Dz.U. z 2015 r. poz. 111)

● art. 27 ustawy z 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy (j.t. Dz.U. z 2012 r. poz. 788; ost.zm. Dz.U. z 2014 r. poz. 1188)